Giáo án Ngữ văn 6 tiết 73, 74: Bài học đường đời đầu tiên (Trích: Dế Mèn phiêu lưu ký – Tô Hoài)

	HỌC KÌ HAI	
 Tuần : 19
 Tiết 73+74
Tiết 73,74
 VH
 (Trích : Dế Mèn phiêu lưu ký – Tô Hoài)
 A.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:	 
a. Kiến Thức: Giúp học sinh hiểu sơ lược về “ Dế mèn phiêu lưu ký” là tác phẩm nổi tiếng của nhà văn Tô Hoài, được tái bản nhiều lần ở Việt Nam và dịch ra nhiều thứ tiếng ở nước ngoài.
-“ Bài học đường đời đầu tiên” trích Từ chương I, nói về một chú dế mèn cường tráng, mạnh khoẻ, kiêu ngạo.
b. Rèn luyện kỹ năng tìm chi tiết trong tác phẩm văn xuôi.
c. Giáo dục đức tính khiêm tốn, biết học hỏi, biết hối hận khi mình làm sai.
 B.CHUẨN BỊ :
1.Thầy: Tranh Dế Mèn và Dế Choắt phóng to từ trang 5, sgk
2.Trò: Nắm những nét chính về Tô Hoài, cốt chuyện; trả lời những câu hỏi đọc hiểu văn bản.
 C.KIỂM TRA:
1.Sĩ số :
2.Bài cũ :Kiểm tra bài soạn của Hs.
 D.TIẾN TRÌNH CÁC HOẠT ĐỘNG :
 Giới thiệu bài : 
 Tuổi trẻ thường xốc nổi, bồng bột, tự phụ. Chính vì vậy dễ dẫn đến sai lầm, vấp ngã trên đường đời. Nhưng nếu biết dừng lại đúng lúc thì có thể khắc phục hậu quả đã gây ra. Bài học hôm nay các em tìm hiểu là một minh chứng cho điều đó.
Giáo viên giới thiệu bài à ghi tựa.
Giải nghĩa từ khó: mẫm, hủn hoẳn, cà khịa, xốc nổi, trịch thượng, ăn xổi ở thì...
Hoạt động giáo viên 
Hoạt động học sinh 
NỘI DUNG G.BẢNG
HOẠT ĐỘNG 1:Hướng dẫn HS tìm hiểu tác giả, tác phẩm
*Yêu cầu HS đọc phần chú thích (*) rồi yêu cầu HS khái quát về tên, năm sinh, quê quán .của tác giả
->GV khái quát lại vài nét về tác giả, tác phẩm Dế Mèn phiêu lưu ký và đoạn trích.
Hỏi:Truyện được kể bằng lời văn của nhân vật nào ? 
 *GV hướng dẫn đọc -> đọc mẫu 1 đoạn.
- Gọi HS đọc văn bản.
-> Nhận xét cách đọc.
* Cho HS tóm tắt đoạn trích:
Hỏi: Truyện kể bằng lời của nhân vật nào, Ngôi kể thứ mấy ?
Hỏi:Đoạn trích nằm ở vị trí nào của tác phẩm “Dế Mèn phiêu lưu lí”?
 + Truyện chia làm mấy đoạn? Nội dung chính của mỗi đoạn.
->Gv chốt lại các nội dung Hs phát hiện đúng à Gv tóm tắt lại và ghi bảng
-Hs đọc chú thích * rồi nêu những nét chính về tác giả
-Hs lắng nghe
-Bằng lời của nhân vật “Dế Mèn”
-HS lắng nghe và đọc văn bản
-Hs tóm tắt đoạn trích
Ngôi kể thứ nhất : D.mèn
-Hs dựa vào văn bản, trả lời
2 đoạn :
1) Từ đầu . Thiên hạ rồi: Vẻ đẹp cường tráng của Dế Mèn .
2) Còn lại : Bài học đường đời đầu tiên .
I.Tìm hiểu tác giả, tác phẩm :
 1. Tác giả:
-Tô Hoài tên thật là Nguyễn Sen. Sinh năm 1920.Ông lớn lên ở quê ngoại thuộc tỉnh Hà Đông, nay thuộc quận Cầu Giấy Hà Nội.
 2. Đoạn trích:
-“ Bài học đường đời đầu tiên” được trích từ chương I của tác phẩm “Dế Mèn phiêu lưu ký” -Bằng lời của nhân vật “Dế Mèn”, ngôi kể thứ nhất .
 Bố cục : 2 đoạn
 + Miêu tả vẻ đẹp và tính cách dế Mèn.
 + Câu chuyện về bài học đường đời đầu tiên 
HOẠT ĐỘNG 2:Hướng dẫn Hs tìm hiểu văn bản
1. Hình ảnh của Dế Mèn:
- Cho HS đọc lại đoạn 1.
 Hỏi: Hãy tìm chi tiết miêu tả ngoại hình, hành động của Dế Mèn ?
 + Hãy nhận xét về trình tự miêu tả, cách miêu tả ?
(Thảo luận)
 + Tìm tính từ miêu tả và nhận xét cách dùng từ của tác giả ?
Thay thế các từ đã tìm bằng những từ đồng nghĩa hoặc gần nghĩa à Gv : Không thế được vì đã dùng từ chính xác rồi .
- GV nhận xét và nhấn mạnh vẻ đẹp của chàng dế thanh niên cường tráng
Hỏi: Qua cử chỉ, hành động, Dế Mèn bộc lộ tính cách gì ?
- Gv diễn giảng về tính kiêu căng, xốc nổi của Dế Mèn.
Chuyển sang tiết 2 :
Câu hỏi kiểm tra bài cũ : 
1)Hình dáng và tính cách của Dế Mèn được miêu tả như thế nào ? 
2) Nêu sơ lược về tác giả Tô Hoài ?
- Gọi HS đọc lại đoạn miêu tả Dế Choắt.
Hỏi:Thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt ra sao ? Em có nhận xét gì ? 
Em có nhận xét gì về thái độ của Dế Mèn đối vối Dế Choắt qua : Biểu hiện, lời lẽ, cách xưng hô, giọng điệu...
Hỏi: Hãy tìm chi tiết miêu tả hình dáng, tính nết của Dế Choắt ?
-> làm nổi bật đặc điểm gì ở Dế Choắt?
- GV nhận xét câu trả lời HS.
Hỏi: Qua cách xưng hô, giọng điệu của Mèn đối với Choắt ra sau ? Thái độ đó càng làm nổi bật nét tính cách gì ở Mèn ?
- GV nêu câu 4 SGK.
Hỏi: Tại sao Mèn dám gây sự với chị Cốc lớn hơn mình ?
 + Hãy nhận xét về diễn biến tâm lý, thái độ của Mèn (Lúc đầu / khi Choắt bị đánh / lúc Choắt chết) ?
 + Theo em có thể tha thứ cho Mèn không? Tại sao ?
- GV nhận xét.
Hỏi: Qua sự việc đó, Mèn đã rút ra bài học đường đời đầu tiên cho mình là bài học gì ?
GV chốt : Qua lời khuyên của Choắt là bài học đối với Dế Mèn .
- Nêu tiếp câu 5.
Hỏi: Đặc điểm nào của người gán cho vật trong truyện ?
Hỏi: Tác phẩm nào cũng có cách viết về loài vật như vậy ?
HOẠT ĐỘNG 3: Hướng dẫn thực hiện ghi nhớ.
- Yêu cầu HS nêu khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn trích.
-> Rút ra ghi nhớ SGK
- Cho HS đọc lại ghi nhớ.
Gv chốt các ý chính của ghi nhớ :
-Miêu tả Dế Mèn có vẻ đẹp cường tráng của tuổi trẻ.
- Nhưng tính nết còn kiêu căng, xốc nổi.
-Do bày trò trêu chọc cốc nên đã gây ra cái chết thảm thương cho Dế Choắt
- Dế Mèn hối hận và rút ra được bài học đường đời cho mình.
- Nghệ thuật miêu tả loài vật của Tô Hoài rất sinh động, cách kể chuyện theo ngôi thứ nhất tự nhiên, hấp dẫn, ngôn ngữ chính xác, giàu tính tạo hình .
HOẠT ĐỘNG 4: Hướng dẫn luyện tập.
- Gọi HS đọc bài tập 1
- GV hướng dẫn HS mở vở BTNV làm bài tập. à Hs đọc 1 đoạn văn đã soạn ở nhà .
- GV cho HS đọc phân vai : Dế Mèn, Dế Choắt, Chị Cốc à Hs nhận xét -> Gv nhận xét .
- 1 HS đọc đoạn 1.
- Cá nhân tìm chi tiết miêu tả ngoại hình, hành động của Dế Mèn
- Thảo luận (2 HS).
-> Cá nhân nhận xét : 
 + Tả hình dáng -> tả hành động.
 + Tả từng bộ phận. So sánh cử chỉ, 
 + Tính từ miêu tả được chọn lọc => vẻ đẹp cường tráng.
- Cá nhân trả lời : tính kiêu căng, xốc nổi
- 1 HS đọc.
- Cá nhân tìm chi tiết miêu tả Dế Choắt.
-> Ốm yếu, xấu xí, không khôn.
- HS phát hiện từ xưng hô “chú mày”.
-> Giọng kẻ cả, xem thường Choắt.
- HS thảo luận (2 HS).
-> Cá nhân trình bày ý kiến : Trịch thượng, khinh thường, không quan tâm giúp đỡ .
-Huênh hoang, ta đây ! 
- Suy nghĩ, nêu bài học.
Huênh hoang->chui tọt vào hang->nằm im thin thít->Cóc bay đi rồi mới dám mon men bò ra -> Choắt chết-> ân hận , thấm thía .
- Cá nhân phát hiện : Hung hăng, bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ -> mang vạ vào mình .
+ Mèn : Kiêu căng, xốc nổi.
 + Choắt : Yếu đuối, biết tha thứ.
 + Cốc : Nóng nảy, tự ái.
 -Eách ngồi đáy giếng, Đeo nhạc cho mèo. 
Hs trả lời theo ghi nhớ SGK 
-Nghe và thực hiện ở nhà 
- 3Hs thực hiện phần này 
II. Phân tích ;
1. Hình ảnh Dế Mèn:
a.Hình dáng:
- Đôi càng mẫm bóng
- Vuốt chân nhọn hoắt
- Đôi cánh dài
- Đầu to từng tảng, răng đen, râu dài.
ð Hình dáng Dế Mèn cường tráng, khoẻ mạnh.
b. Hành động:
- Đạp phanh phách, vũ phành phạch, nhai ngoàm ngoạp
- Đi đứng oai vệ, cà khịa với hàng xóm, quát mấy chị Cào Cào, đá mấy anh Gọng Vó
-Tả chi tiết từng bộ phận.
-Sử dụng động từ, tính từ miêu tả ; dùng từ chính xác.
C. Ý nghĩ :Tưởng mình sắp đứng đầu thiên hạ.
ðTính cách của Dế Mèn kiêu căng, tự phụ. 
 2.Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn:
-Dế Choắt trạc tuổi Dế Mèn
- Người gầy gò, cánh ngắn củn, càng bè bè, râu cụt
ð Hình ảnh Dế Choắt tương phản với hình ảnh Dế Mèn.
- Dế Mèn coi thường Dế Choắt, gọi là “ chú mày”
-Dế Mèn gây sự với chị Cốc, đã đem lại cái chết oan uổng cho Dế Choắt.
- Mèn ăn năn hối hận, xót thương cho Dế Choắt và rút ra bài học đường đời đầu tiên cho mình : 
 +Không kiêu căng, xốc nổi, bắt nạt kẻ yếu.
 +Sống phải đoàn kết thân ái với mọi người.
3.Tổng kết (ghi nhớ)
Bài văn miêu tả Dế Mèn có vẻ đẹp cường tráng của tuổi trẻ nhưng tính nết còn kiêu căng, xốc nổi. Do bày trò trêu chọc cốc nên đã gây ra cái chết thảm thương cho Dế Choắt, Dế Mèn hối hận và rút ra được bài học đường đời cho mình.
 Nghệ thuật miêu tả loài vật của Tô Hoài rất sinh động, cách kể chuyện theo ngôi thứ nhất tự nhiên, hấp dẫn, ngôn ngữ chính xác, giàu tính tạo hình .
III/ LUYỆN TẬP
Bài tập 1 :
Trước cái chết của Dế Choắt, Dế Mèn ân hận về lỗi của mình và thấm thía “bài học dường đời đầu tiên” .(ở nhà)
Bài tập 2: 
 - HS đọc phân vai.
 E.CỦNG CỐ-DẶN DÒ :
1.Củng cố :Thực hiện ở Hoạt động 3
2.Dặn dò :
 a.Bài vừa học :Nắm nội dung, ý nghĩa của truyện
 b.Soạn bài : Phó từ (trang 12+13,sgk)
 Tìm hiểu :
 -Khái niệm “phó từ”
 -Các loại phó từ 
 -Xem trước phần Luyện tập