Giáo án Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 9: Sơn Tinh, Thủy Tinh - Năm học 2009-2010 - Nguyễn Phương Bắc

Ngày soạn: tháng năm 2009
Ngày dạy: tháng năm 2009
Tuần 3
 Tiết : 9 Sơn tinh thủy tinh
I. Mục tiêu bài học: 
* Kiến thức cần đạt: Giúp học sinh:
- Hiểu được nội dung, ý nghĩa, một số yếu tố nghệ thuật tiêu biểu của truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh. Kể lại được câu chuyện
*Kĩ năng cần rèn:kỹ năng phân tích đặc điểm tự sự, kỹ năng nghe, nói, đọc, viết. Rèn kỹ năng vận dụng liên tưởng, tưởng tượng sáng tạo để tập kể chuyện sáng tạo theo cốt truyện dân gian
* Giáo dục tư tưởng:Giáo dục ý thức phòng chống thiên tai bảo vệ cuộc sống.
II.Trọng tâm của bài: tìm hiểu chi tiết
III.Chuẩn bị
*Giáo viên: Giáo án, đọc các tài liệu có liên quan đến bài, tranh minh hoạ
*Học sinh: Soạn bài trước ở nhà
IV. Tiến trình bài dạy:
A/Kiểm tra bài cũ (4’) Kể sáng tạo truyện ‘Thánh Gióng’. Nhận xét kết chuyện ?
B/Bài mới (36’)
1.Vào bài (1’) GV treo tranh : ? Bức tranh phản ánh điều gì?
Hàng năm, nhân dân Việt Nam chúng ta phải đối mặt với mùa mưa bão lũ lụt, lũ lụt như là thủy – hỏa đạo tặc hung dữ, khủng khiếp. Để tồn tại, chúng ta phải tìm mọi cách sống, chiến đấu, chiến thắng giặc nước.
Cuộc chiến đấu trường kỳ, gian chuân ấy đã được thần thoại hóa trong truyền thuyết "Sơn tinh, Thủy tinh"
2.Nội dung bài dạy (35’)
Tg
05’
25’
05’
Hoạt động của Thầy và trò
Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm hiểu chung
Yêu cầu học sinh nhắc lại khái niệm truyền thuyết
Hoạt động 2: Hướng dẫn đọc hiểu văn bản.
Gv hướng dẫn học sinh đọc – cho học sinh đọc từng đoạn- gv sửa
Yêu cầu học sinh đọc một số từ khó trong phần chú thích.
? Theo em VB có đại ý như thế nào ?
? Vậy em có thể chia Vb thành mấy đoạn ? ND của mỗi đoạn ?
? Truyện được gắn với thời đại nào trong lịch sử Việt Nam
Hoạt động 3: Hướng dẫn tìm hiểu chi tiết
? Điều kiện chọn rể của nhà vua là gì ? Em có nhận xét gì về điều kiện ấy ?
? Tại sao vua Hùng lại chọn lễ vật toàn là ở trên rừng, có lợi cho Sơn Tinh ? Điều đó có ý nghĩa gì ?
? Trước lời thách cưới của Vua Hùng, Thủy Tinh có phản ứng gì ?
? Câu chuyện diễn biến tiếp theo như thế nào ?
? Kết thúc truyện phản ánh sự thật gì ? Về nghệ thuật nó gợi cho em cảm xúc gì ?
- Bức tranh hoành tráng vừa hiện thực, vừa giàu chất thơ, khẳng định sức mạnh của con người trước thiên nhiên hoang dã. Đắp đê ngăn lũ là một chiến công vĩ đại của nhân dân ta trong thời kỳ lịch sử, đã được thần thoại hóa.
? Em hãy phát biểu về ý nghĩa tượng trưng của các nhân vật ?
? Theo em câu chuyện có những ý nghĩa gì ?
HS thảo luận trả lời
GV nhận xét bổ sung
? Câu chuyện để lại trong em những ấn tượng gì về ND và nghệ thuật ?
Yêu cầu học sinh đọc ghi nhớ sgk 
Nội dung kiến thức
I. Đọc tìm hiểu chung
1. Khái niệm truyền thuyết
2. Truyền thuyết Sơn Tinh Thuỷ Tinh ra đời vào thời Hùng Vương thứ 18
II. Đọc tìm hiểu chi tiết
1.Đọc tìm hiểu từ khó
*Đọc:
-Đọc chậm rãi ở đoạn đầu, nhanh gấp ở đoạn sau
Đoạn cuối kể chậm, bình tĩnh
*Từ khó:
- Cồn : dải đất (cát) nổi lên giữa sông hoặc bờ biển
- Ván : mâm
- Nẹp : Cặp (hai, đôi)
2.Đại ý :Giải thích hiện tượng lũ lụt xảy ra ở đồng bằng Bắc bộ, nhằm phản ánh ước mơ của người Việt cổ trong việc chế ngự thiên tai.
3. Bố cục:
a) Mở truyện
Hùng vương thứ 18 kén rể
b) Thân truyện
- Vua Hùng ra điều kiện kén rể
- Sơn Tinh, Thủy Tinh cầu hôn : Sơn Tinh đến trước được vợ. Thủy Tinh đến sau đành về không, nổi giận, quyết gây chiến trả hờn
- Trận quyết chiến giữa 2 thần
c) Kết truyện
Cuộc chiến vẫn tiếp tục hàng năm
* Truyện được gắn với thời đại các vua Hùng
4.Tìm hiểu chi tiết:
a. Vua Hùng kén rể
- Kén rể bằng cách thi tài dâng lễ vật sớm à lễ vật vừa trang nghiêm, giản dị, truyền thống vừa quý hiếm, kỳ lạ. Ai hoàn thành sớm, mang đến sớm là thắng à vua thiên vị à tạo điều kiện thuận lợi cho Sơn Tinh à thể hiện thái độ của người Việt cổ : lũ lụt là kẻ thù, chỉ đem lại tai họa, rừng núi là ích lợi, bạn bè, ân nhân
- Rõ ràng Thủy Tinh bị bất lợi, nhưng chàng vẫn quyết trổ tài đấu với Sơn tinh.
b . Cuộc chiến đấu giữa 2 thần
* Thủy Tinh đến chậm, mất Mỵ Nương à nổi giận, nổi ghen quyết đánh Sơn Tinh để cướp Mỵ Nương.
- Thủy Tinh đã dâng nước gây dông bão à kỳ ảo hóa cảnh lũ lụt thường xảy ra ở vùng Đồng bằng sông Hồng hàng năm. Hiện tượng tự nhiên, khách quan đã được giải thích một cách ngây thơ mà lý thú
* Sơn Tinh : không hề run sợ, chống cự kiên cường, quyết liệt, càng đánh càng mạnh, Thủy Tinh buộc phải rút lui
à Thể hiện cuộc chiến đấu giằng co, khó phân thắng bại à thể hiện quyết tâm bền bỉ, sẵn sàng đối phó kịp thời và nhất định chiến thắng bão lũ của nhân dân ta.
* Sơn Tinh là lực lượng cư dân Việt cổ đắp đê chống lũ lụt, là ước mơ chiến thắng thiên tai của người xưa được hình tượng hóa, tài năng, khí phách của Sơn Tinh là biểu tượng sinh động cho chiến công của người Việt cổ chống bão lụt sông Đà và sông Hồng à Kỳ tích dựng nước của các vua Hùng
* Thủy Tinh : là hiện tượng mưa to, bão lụt ghê gớm hàng năm được hình tượng hóa. Sức nước, hiện tượng bão lụt đã trở thành kẻ thù hung dữ, truyền kiếp của Sơn Tinh
c. ý nghĩa truyện
- Cách giải thích độc đáo, nghệ thuật hiện tượng mưa lũ lụt ở Miền Bắc nước ta mang tính chu kỳ năm/lần, qua tính ghen tuông dai dẳng của con người – thần nước
- Thể hiện sức mạnh, ước mơ chế ngự bão lụt của người Việt cổ
- Suy tôn, ca ngợi công lao dựng nước của các vua Hùng và của người Việt cổ
- Bởi vậy kiên cường, bền bỉ chống lũ bão để sống, tồn tại và phát triển là lẽ sống tất yếu của con người nơi đây.
5 - Tổng kết 
a.Nghệ thuật:
- Miêu tả sinh động hấp dẫn.
- Trí tưởng tượng phong phú, độc đáo
b.Nội dung: 
- Ghi nhớ sgk
C.Luyện tập(3’) ? Văn bản này có mấy sự việc ? - Có 7 sự việc
Hãy giải trình bày lại các sự việc đó ?
D.Củng cố(1’) Kể tóm tắt lại câu chuyện ?
E.Hướng dẫn về nhà(1’)
- Học bài và làm các bài tập sbt.
- Soạn và xem trước bài " Sự tích Hồ Gươm"