Giáo án Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 46: Đồng chí (Chính Hữu) - Năm học 2010-2011

Ngày giảng:	
9A:
9B.	 Tiết 46 -Văn bản: ĐồNG CHí
	Chính Hữu
I/ Mục tiêu cần đạt: 
1. Kiến thức:
- Một số hiểu biết về hiện thực những năm đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của dân tộc ta.
- Lí tưởng cao đẹp và tình cảm keo sơn gắn bó làm nên sức mạnh tinh thần của những người chiến sĩ trong bài thơ.
- Đặc điểm nghệ thuật của bài thơ: Ngôn ngữ thơ bình dị, biểu cảm, hình ảnh tự nhiên, chân thực.
2. Kĩ năng:
- Đọc diễn cảm một bài thơ hiện đại.
- Bao quát toàn bộ tác phẩm, thấy được mạch cảm xúc trong bài thơ.
- Tìm hiểu một số chi tiết nghệ thuật tiêu biểu, từ đó thấy được tác giá trị nghệ thuật của chúng trong bài thơ.
3. Thái độ:
Biết yêu mến, trân trọng, tự hào về anh bộ đội cụ Hồ.
II/ Chuẩn bị:
Thầy: Môt số bài thơ cùng chủ đề
Trò : Soạn bài
III/ Các hoạt động dạy học:
1. ổn định: 9a................9b................
2. Kiểm tra : Tóm tắt truyện Lục Vân Tiên.	
3. Bài mới:
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung
Hoạt động 1: tìm hiểu tác giả, tác phẩm.
GV: Em hãy nêu vài nét khái quát về tác giả.
HS: trả lời.
GV: Bài thơ được sáng tác vào thời điểm nào?
HS trình bày hoàn cảnh sáng tác của bài thơ.
Tác giả viết bài thơ Đồng chí vào đầu năm 1948, tại nơi ông phải nằm điều trị bệnh.
Bài thơ được đồng chí Minh Quốc phổ nhạc.
Hoạt động 2: Đọc- Hiểu chú thích
GV đọc mẫu, hướng dẫn HS đọc: đọc nhịp thơ chậm, diễn tả tình cảm, cảm xúc được lắng lại,dồn nén, chú ý giọng đọc 3 câu cuối nhịp chậm hơn, lên giọng để khắc hoạ rõ hình ảnh vừa cụ thể vừa giàu ý nghĩa biểu tượng.
HS: đọc, nhận xét
GV: giải thích một số từ khó (SGK)
Hoạt động 3: Tìm hiểu văn bản:
GV: bài thơ thuộc thể thơ gì?
HS: thể thơ tự do.
GV: nêu bố cục của bài thơ.
HS: Bài thơ có thể chia thành 3 phần:
7 câu thơ đầu: cơ sở hình thành tình đồng chí đồng đội.
10 câu tiếp: Biểu hiện sức mạnh của tình đồng chí đồng đội.
3 câu cuối: Biểu tượng của tình đồng chí.
GV: em hiểu gì về nhan đề bài thơ?
HS: Đồng chí là những người cùng chung lý tưởng cách mạng đấu tranh giải phóng dân tộc.
GV: Mở đầu bài thơ tác giả giới thiệu quê hương của các anh như thế nào? Em có nhận xét gì về cách giới thiệu của tác giả?
HS: Quê hương anh nước mặn đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày trên sỏi đá
- Giới thiệu như một lời trò chuyện tâm tình.
GV: Em có cảm nhận gì về quê hương các anh bộ đội?
- Thành ngữ “nước mặn đồng chua” gợi tả địa phương, vùng miền.
- “Đất cày trên sỏi đá” gợi tả cái đói, cái nghèo như có từ trong lòng đất, làn nước à vùng quê nghèo.
GV: Từ đó hãy cho biết cơ sở của tình đồng chí?
HS:trả lời.
GV: câu thơ “súng bên súng...đầu” à gợi cách hiểu ntn về tình đồng chí?
HS: Trả lời 
GV: chi tiết “đêm rét tri kỉ” gợi cách hiểu ntn về tình đồng chí?
HS: Trả lời
GV: Câu thơ thứ 7 có gì đặc biệt ?
HS: chỉ có 2 tiếng với dấu chấm than tách ra thành 1 dòng là một phát hiện mới mẻ và thiêng liêng khẳng định sự kết tinh tình cảm giữa những người lính quân đội NDVN
HS: đọc 10 câu tiếp.
GV: những người lính đã chia xẻ với nhau điều gì?
HS: họ chia xẻ với nhau t/c quê hương và gia đình. Đối với những chàng trai áo nâu lần đầu ra trận, nỗi nhớ nhà là thường trực. Đối với người nông dân thì làm ruộng là quan trọng nhất nhưng việc ấy đành nhờ bạn thân làm hộ. Gian nhà tổ ấm cũng đành chịu hi sinh: mặc kệ gió lung lay
GV: Từ “mặc kệ” có phải chứng tỏ người lính rất vô tâm, vô trách nhiệm với gia đình không? ý kiến của em?
HS: Đó là cách nói tếu táo vui nhộn t/h sự lạc quan của những người lính, hoàn toàn không hải người lính vô tìnhSự hi sinh tình nhà cho việc nước thật giản dị cảm động.
GV: Hai dòng thơ đầy ắp nỗi nhớ, mặc dù đến dòng thứ 3 thì nỗi nhớ mới xuất hiện “Giếng nướcra lính”
GV: Qua đó em thấy tình đồng chí được biểu hiện ntn?
HS: Trả lời
GV: những câu thơ tiếp theo vẫn nói về biểu hiện của tình đồng chí một cách cụ thể. Những hình ảnh nào làm em xúc động?
HS: tự bộc lộ
GV: từ đó hãy nêu những biểu hiện của tình đồng chí?
Tích hợp
GV: Khắc hoạ điều này, Quang Dũng có viết:
Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm.
Mỗi nhà thơ có cách thể hiện khác nhau nhưng đều thể hiện cái khó khăn gian khổ thiếu thốn của anh bộ đội Cụ Hồ trong những năm đầu cuộc kháng chiến chống Pháp.
HS: quan sát tranh.
GV: bức tranh minh hoạ cho phần nào của bài thơ? Em cảm nhận được điều gì từ bức tranh?
HS: trả lời.
Hoạt động nhóm
GV: Nêu y/cầu:
Cảm nhận của em về 3 câu thơ cuối.
HS: thảo luận 4’ đại diện nhóm trình bày, nhận xét.
GV: định hướng. 
Hoạt động 3: Tổng kết
GV: Nêu nội dung chính của văn bản?
HS: trình bày.
GV: Nhận xét kết luận
GV: Em có nhận xét gì về cách sử dụng bút pháp nghệ thuật và ngôn ngữ của tác giả trong bài thơ?
HS: Trả lời
GV: Nhận xét, kết luận
I. Tác giả - Tác phẩm 
1. Tác giả ( SGK)
2.Tác phẩm ( SGK)
II. Đọc- Hiểu chú thích
1. Đọc
2. Chú thích
III. Tìm hiểu văn bản:
1. Cơ sở hình thành tình đồng chí.
- Tình đồng chí bắt nguồn từ sự tương đồng về cảnh ngộ xuất thân nghèo khó, cùng chung giai cấp.
- Tình đồng chí được nảy sinh từ sự cùng chung nhiệm vụ sát cánh bên nhau trong chiến đấu.
- Tình đồng chí nảy nở và bền chặt trong sự chan hoà chia xẻ mọi gian lao, niềm vui.
2. Những biểu hiện của tình đồng chí.
- Cảm thông sâu xa những tâm tư, nỗi lòng của nhau.
- Cùng chia xẻ nỗi khổ về bệnh tật, những khó khăn thiếu thốn về quân trang, quân bị.
- “Thương nhau tay nắm lấy bàn tay” à t/cảm gắn bó sâu nặng giữa những người lính. Chỉ bằng cái nắm tay mà họ như được tiếp thêm sức mạnh vượt qua gian khổ.
3. Biểu tượng của tình đồng chí đồng đội
- Trong cái vắng lặng của rừng hoang sương muối, cái tê buốt luồn vào da thịt, cái căng thẳng của trận đánh sắp tới, người lính vẫn “đứng cạnh bên nhau”, vào sinh ra tử có nhau.
- Vầng trăng như treo lơ lửng trên đầu ngọn súngà Hình ảnh thơ mộng nói lên trong chiến đấu gian khổ anh bộ đội vẫn yêu đời, tình đồng chí vẫn keo sơn gắn bó, họ cùng mơ ước một ngày mai đất nước thanh bình
III. Tổng kết
1. Về nội dung.
Bài thơ ca ngợi tình đồng chí đồng đội keo sơn gắn bó, ấm áp của các anh Bộ đội Cụ Hồ trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp.
2. Nghệ thuật
Từ ngữ, hình ảnh chân thực, gợi tả, cô đọng, hàm xúc, giàu sức khái quát, có ý nghĩa sâu sắc.
4. Củng cố:
GV: Nêu cảm nhận của em về tình đồng chí đồng đội trong kháng chiến?
 Kể tên một số bài thơ cùng đề tài?
HS: Trả lời
GV: Nhận xét và kết luận
5. Hướng dẫn:
- Học bài
- Viết đoạn văn nêu cảm nhận về một đoạn thơ mà em thích.
 - Chuẩn bị bài: Bài thơ về tiểu đội xe không kính. Đọc trả lời các câu hỏi phần đọc hiểu văn bản