Giáo án Ngữ văn lớp 6 - Tiết dạy 113: Cây tre Việt Nam

Ngày soạn :23/3/ 2009 Tuần 29
Ngày dạy :25/3/ 2009 Tiết 113
 CÂY TRE VIỆT NAM
 ( THÉP MỚI )
I .MỤC TIÊU: Giúp học sinh:
 - Giĩp HS hiĨu ®­ỵc gi¸ trÞ nhiỊu mỈt vµ sù g¾n bã gi÷a c©y tre víi cuéc sèng cđa d©n téc 
 ViƯt Nam khiÕn c©y tre trë thµnh mét biĨu t­ỵng cđa ®Êt n­íc.
 - N¾m ®­ỵc ®Ỉc ®iĨm nghƯ thuËt cđa bµi kÝ giµu chi tiÕt vµ h×nh ¶nh. KÕt hỵp kĨ,t¶,b×nh 
 luËn , lêi v¨n giµu nhÞp ®iƯu.
 - Luyện kĩ năng đọc diễn cảm và sáng tạo bài văn xuôi giàu chất thơ bằng giọng đọc 
 phù hợp .
- Tích hợp các phép nhân hóa ,so sánh ,hoán dụ, ẩn dụ ,với thể loại văn thuyết minh – bút kí về nghệ thuật trữ tình và chính luận .
II. CHUẨN BỊ: 	- Giáo viên: Thiết kế bài giảng + Bảng phụ + Tranh về cây tre
- Học sinh: Học bài cũ, soạn bài mới+ Bảng phụ . 
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG:
1.Ổn định tổ chức: (1’)
 2. KTBC:(4’)
 - Đọc thuộc diễn cảm một đoạn hoặc một câu văn trong bài kí “Cô Tô” ? Giải thích cái đẹp ,
 cái hay đó ?
 ng tre mà em biết ?
ät đoạn hoặc một câu  - Kể tên các vật và các nhạc cụ bằng tre mà em biết ?
 3. Bài mới: - GV giới thiệu bài.
 - GV cho HS quan sát tranh minh họa SGK để giới thiệu cây tre .
- GV đọc một vài đoạn trong bài thơ “ Cây tre ” của Nguyễn Duy: 
 + Tre xanh ,xanh tự bao giờ
 Tự ngàn xưa  đã có bờ tre xanh.
 + Mai sau,mai sau ,mai sau 
 Đấùt xanh tre mãi xanh màu tre xanh 
Và một đoạn trong bài “Viếng lăng Bác” của Viễn Phương :
 Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác 
 Bão táp mưa xa vẫn thẳng hàng.
Cây tre đã trở thành biểu tượng cho tâm hồn , khí phách của dân tộc Việt Nam .Để ca ngợi nhân đan Việt Nam anh hùng vừa kháng chiến chống Pháp thắng lợi, đạo diễn người Ba Lan R. Các Men cùng các nhà làm phim Việt Nam đã dựa vào tùy bút “Cây tre bạn đường” của Nguyễn Tuân để xây dựng bộ phim tài liệu “Cây tre Việt Nam” (1956). Nhà báo Thép Mới đã viết bài kí 
“Cây tre Việt Nam” để thuyết minh cho bộ phim này.
TG
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
NỘI DUNG
12’
20’
3’
HOẠT ĐỘNG 1. HDHS TÌM HIỂU CHUNG.
H. Em h·y giíi thiƯu vài nét về t¸c gi¶ 
 vµ t¸c phÈm ?
GV. Bµi v¨n cã chÊt kÝ cã thĨ coi lµ tuú 
 bĩt kÕt hỵp miªu t¶, kĨ, thuyÕt minh víi 
 tr÷ t×nh vµ b×nh luËn .
GV gäi HS ®äc v¨n b¶n vµ chĩ thÝch
* Đọc với giọng thiết tha ,trìu mến.
H. V¨n b¶n nµy ®Ị cËp ®Õn vÊn ®Ị g× ?
 (Đại ý của bài văn ?)
H. Em h·y t×m bè cơc vµ nªu ý chÝnh 
 cđa tõng ®o¹n ?
H. Bài văn này thuộc thể loại gì ?
 Về mặt thể loại có gì giống và khác
 baì Cô Tô ?
HS. Bài thuyết minh phim : Thể loại 
 bút kí chính luận và trữ tình , Cô Tô
 là bút kí trữ tình văn học.
HOẠT ĐỘNG 2. HDHS TÌM HIỂU CHI TIẾT.
H. C©y tre ®­ỵc giíi thiƯu nh­ thÕ 
 nµo ?
H.T¸c gi¶ ®· sư dơng biƯn ph¸p nghƯ 
 thuËt g× ?
GV tìm những ví dụ : 
 (Dáng tre .. thanh cao )  hàng loạt
 TT thường được dùng để chỉ phẩm 
 chất của con người được dùng cho 
 cây tre có phẩm chất như người. 
 (Tre anh hùng trong lao động. 
 Tre anh hùng trong chiến đấu.  )
  để ca ngợi những phẩm cất của cây
 tre, tác giả đã tôn vinh cây tre bằng
 những thanh điệu cao quý cho con 
 người .
H. T×m chi tiÕt , h×nh ¶nh thĨ hiƯn râ sù 
 g¾n bã cđa c©y tre ®èi víi con ng­êi ?
H.Nªu gi¸ trÞ cđa phÐp nh©n ho¸ ®· ®­ỵc 
 sư dơng ®Ĩ nãi vỊ c©y tre vµ sù g¾n bã
 cđa c©y tre ®èi víi con ng­êi ?
H. Em cã nhËn xÐt g× vỊ c¸ch s¾p xÕp dÉn
 chøng minh häa ?
H.TÊt c¶ lµm nỉi bËt phÈm chÊt g× cđa c©y
 tre ?
GV mở rộng : Bóng tre trùm mát rượi 
 là câu thơ trong bài (Cá nước) của
 Tố Hữu. : 
Tôi ở Vĩnh Yên lên
Anh trên Sơn Cốt xuống
Gặp nhau lưng đèo nhe
Bóng tre trùm mát rượi.
GV chia nhãm th¶o luËn hai vÊn 
 ®Ị sau:
Nhãm1: Tre víi con ng­êi trong cuéc
 sèng chiÕn ®Êu b¶o vƯ Tỉ quèc ? 
Nhãm 2: Tre víi con ng­êi ViƯt Nam 
 trong hiƯn t¹i vµ t­¬ng lai ?
HOẠT ĐÔNG 3. HDHS TỔNG KẾT.
H. Khái quát những phẩm chất tốt đẹp
 của con người Việt Nam qua hình ảnh 
 cây tre ?
H. Những biện pháp nghệ thuật chủ yếu
 được tác giả dùng để khắc họa hình 
 ảnh cây tre ?
HS. Đọc ghi nhớ SGK / 100
I. TÌM HIỂU CHUNG.
1. T¸c gi¶: Thép mới ( 1925 – 1991).
 Quê quận Tây Hồ, Hà Nội.
2. T¸c phÈm: Bµi viÕt lµm lêi thuyÕt minh cho
 bé phim C©y tre ViƯt Nam cđa nhµ ®iƯn ¶nh
 Ba Lan. Bé phim ca ngỵi cuéc kh¸ng chiÕn
 chèng Ph¸p cđa d©n téc ta.
3. Đọc và tìm hiểu từ khó.
Đại ý : C©y tre lµ ng­êi b¹n th©n thiÕt cđa nh©n
 d©n ViƯt Nam. Tre cã mỈt ë mäi n¬i . Tre ®·
 g¾n bã l©u ®êi vµ giĩp Ých cho con ng­êi
 trong ®êi sèng hµng ngµy, trong lao ®éng s¶n
 xuÊt vµ trong chiến ®Êu, trong hiƯn t¹i vµ c¶
 trong t­¬ng lai.
4. Bè cơc: Gåm 4 phÇn.
- Đoạn 1 : Từ đầu -> chÝ khÝ nh­ ng­êi:
 Cây tre có mặt khắp mọi nơi trên đất 
 nước và có những phẩm chất rất đáng quý.
- Đoạn 2 : tiÕp-> chung thủ: Tre gắn bó 
 với con người trong cuộc sống hằng ngày
 và trong lao động.
- Đoạn 3: TiÕp-> anh hïng chiÕn ®Êu: Tre sát
 cánh với con người trong cuộc chiến đấu bảo
 vệ Tổ quốc .
- Đoạn 4 : Cßn l¹i : Tre vẫn là người bạn đồng
 hành của đân ta trong hiện tại và trong
 tương lai.
5. Thể loại : Thể bút kí chính luận và tữ tình.
II. TÌM HIỂU VĂN BẢN
1. Giíi thiƯu chung vỊ c©y tre.
 - Lµ ng­êi b¹n th©n thiÕt cđa n«ng d©n, 
 nh©n d©n ViƯt Nam
 - Cã nhiỊu lo¹i tre kh¸c nhau:
 - D¸ng tre: Méc m¹c.
 - Mµu tre; t­¬i nhịn nhỈn.
 - PhÈm chÊt: Cøng c¸p, dỴo dai v÷ng ch¾c,
 thanh cao, gi¶n dÞ.
=> NghƯ thuËt: Nh©n hóa dïng nh÷ng tÝnh tõ
 chØ phÈm chÊt con ng­êi.
2. Tre g¾n víi ng­êi trong lao ®éng trong cuéc sèng hµng ngµy.
 - Bãng tre trïm lªn lµ b¶n lµng th«n xãm.
 - D­íi bãng tre lµ nỊn v¨n ho¸ l©u ®êi.
 - Tre giĩp con ng­êi trong lao ®éng.
 - Tre g¾n víi con ng­êi trong mäi løa tuỉi.
 - Tre g¾n bã víi con ng­êi tõ lĩc n»m n«i
 ®Õn khi nh¾m m¾t.
=> Sù g¾n bã, chung thủ cđa tre víi con ng­êi.
3. Tre g¾n víi ng­êi trong cuéc chiÕn ®Êu b¶i vƯ Tổ quốc.
 - Tre cïng ®¸nh giỈc.
 - Tre lµ vị khÝ.
 - Tre chèng l¹i s¾t thÐp.
 - Xung phong vµo xe t¨ng ®¹i b¸c.
 - Tre gi÷ lµng, gi÷ n­íc.
 - Tre hi sinh.
 ->Th¼ng th¾n, bÊt khuÊt, anh hïng, dịng c¶m.
4. Tre g¾n víi ng­êi trong hiƯn t¹i vµ t­¬ng lai.
 - Lµm nªn nh÷ng ®iƯu nh¹c.
 - H×nh ¶nh m¨ng non trong huy hiƯu cđa 
 thiÕu nhi.
 - Gi¸ trÞ cđa c©y tre vÉn cßn sèng m·i trong
 t­¬ng lai.
= > Cây tre đã trở thành « Tượng trưng cao quý
 của dân tộc việt Nam «  . 
III. TỔNG KẾT.
 Víi nghƯ thuËt sư dơng chi tiÕt, h×nh ¶nh 
 mang tÝnh biĨu t­ỵng lµ biƯn ph¸p tu tõ nh©n
 ho¸, t¸c gi¶ ®· nªu bËt h×nh ¶nh cđa c©y 
 tre - ng­êi b¹n g¾n bã th©n thiÕt vµ l©u ®êi
 víi con ng­êi vµ đất n­íc ViƯt Nam.
* GHI NHỚ . SGK / 100
4. CỦNG CỐ : (3’) Bảng phụ 
 1. Văn bản “Cây tre Việt Nam” thuộc thể loại gì ?
 A. Thơ 	B. Truyện ngắn 	C. Kí 	D. Tiểu thuyết
 2. Trong bài văn , tác giả đã miêu tả những phẩm chất nổi bậc gì của cây tre ?
 A. Vẻ đẹp thanh thoát,dẻo dai. 	B. Vể đẹp thẳng thắn ,bất khuất .
 C. Vẻ đẹp gắn bó ,thủy chung. 	D. Gồm cả 3 ý A B C .
 3. Để nêu lên phẩm chất của cây tre ,tác giả đã sử dụng chủ yếu thủ pháp tu từ gì ?
 A. So sánh 	B. Aån dụ 	C. Nhân hóa 	D. Hoán dụ
 4. “Thành đồng Tổ quốc” là danh hiệu chỉ miền đất nào ?
 A. Bắc Bộ 	B Trung Bộ 	 	C. Nam Bộ 	 	D. Tây Nguyên
 5.Trong câu “Và Sông Hồng bất khuất có cái chông tre” ,hình ảnh Sông Hồng được dùng
 theo lối : 
 A. Aån dụ 	B. Hoán dụ 	C. So sánh 	D. Nhân hóa
 6. Vì sao cây tre lại trở thành biểu tượng cao quý của dân tộc Việt Nam ?
5. DẶN DÒ: (2’)
 - Đọc lại văn bản, học bài. 
 - Chuẩn bị bài mới : CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN.
 + Nêu được thế nào là câu trần thuật đơn.	
 + Cấu tạo của câu trần thuật đơn ?
 + Chuẩn bị phần luyện tập + Ghi nhớ .