Giáo án Ngữ văn 9 - Tuần 8 (Tiết 29,30) - Năm học 2012-2013

Tuần: 8	 Ngày soạn: 14/10/2012
Tiết PPCT: 29-30 Ngày dạy : 16/10/2012
Văn bản: CHIẾC LÁ CUỐI CÙNG
 (Trích) O – Hen –ri
A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
- Hiểu được tấm lòng yêu thương những người nghèo khổ của nhà văn được thể hiện trong truyện.
- Thấy được nghệ thuật kể chuyện độc đáo, hấp dẫn của tác giả O –Hen – ri 
B. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG, THÁI ĐỘ
1. Kiến thức: - Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong một tác phẩm truyện ngắn hiện đại Mĩ.
 - Lòng cảm thông, sự sẻ chia giữa những nghệ sĩ nghèo.
 - Ý nghĩa của tác phẩm nghệ thuật vì cuộc sống của con người.
2. Kĩ năng: 	
- Vận dụng kiến thức về sự kết hợp các phương thức BĐ trong tác phẩm tự sự để đọc – hiểu tác phẩm.
- Phát hiện, phân tích đặc điểm nổi bật về nghệ thuật kể chuyện của nhà văn.
- Cảm nhận được ý nghĩa nhân văn sâu sắc của truyện.
3. Thái độ: Cảm thông trước nỗi bất hạnh của người nghèo, thấy được giá trị của nghệ thuật chân chính, thấy được tình người sâu sắc.
C. PHƯƠNG PHÁP: Vấn đáp, thảo luận nhóm, nêu vấn đề
D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
 1. Ổn định: Kiểm diện HS 8A1: Sĩ số Vắng: (P:..; KP:..)
 8A2: Sĩ số Vắng: (P:..; KP:..)
 2. Kiểm tra bài cũ: KIỂM TRA 15 PHÚT 
ĐỀ: 
Câu 1: (4.0 điểm) Nêu ý nghĩa văn bản “Đánh nhau với cối xay gió” của Xéc-van-tét?
Câu 2: (6.0 điểm) Viết đoạn văn ngắn (từ 4 đến 6 câu) nêu cảm nhận của em về nhân vật em bé bán diêm trong tác phẩm cùng tên của An-đéc-xen có sử dụng ít nhất một thán từ 
ĐÁP ÁN: 
Câu 1: HS nêu ý nghĩa: Kể câu chuyện về sự thất bại của Đôn-ki- hô-tê đánh nhau với cối xay gió, nhà văn chế giễu lý tưởng hiệp sĩ phiêu lưu, hão huyền, phê phán thói thực dụng thiển cận của con người trong xã hội đời sống (4.0 điểm)
Câu 2: 
* Về hình thức: Hs viết đoạn văn đủ số câu, có sử dụng ít nhất 1 thán từ, không sai chính tả, các ý logic, phục vụ chủ đề (1.0 điểm)
* Về nội dung: Đảm bảo các ý cơ bản sau: (5.0 điểm)
- Là cô bé đáng thương, tội nghiệp, mồ côi, đi bán diêm, sống trong sự thờ ơ ghẻ lạnh của gia đình – xã hội
- Cái chết của em khơi dậy ở người đọc sự thương cảm, xót xa, thấm đẫm tính nhân đạo 
3. Bài mới : Văn học Mĩ là một nền văn học trẻ nhưng đã xuất hiện những nhà văn kiệt xuất như Hêminguây, Giắc Lơn-đơn trong số đó, tên tuổi của O – Hen- ri nổi bật lên như một tác giả truyện ngắn tài danh. Chiếc lá cuối cùng là một trong những truyện ngắn hướng vào cuộc sống nghèo khổ bất hạnh của người dân Mĩ, vào sức mạnh của nghệ thuật chân chính đem lại niềm tin cho con người 
HOẠT ĐỘNG CỦA GV & HS
NỘI DUNG BÀI DẠY
GIỚI THIỆU CHUNG 
Hs đọc phần chú thích dấu sao 
Gv: Cho biết đôi nét về tác giả tác phẩm ?
Hs: Trả lời chú thích (sgk)
Gv: treo chân dung, giới thiệu kĩ hơn về nhà văn O hen- ri.
ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 
Gv: đọc sau đó gọi Hs đọc tiếp (chú ý phân biệt lời kể, tả của tác giả với những câu, đoạn đặt trong dấu ngoặc kép - lời nói trực tiếp của các nhân vật 
Gv: Em hãy tóm tắt nội dung văn bản “Chiếc là cuối cùng” bằng một đoạn văn ngắn ?
Gv: Giải thích từ khó .
Gv: Văn bản có thế chia làm mấy phần?
Hs: trả lời.Gv: Văn bản này có mấy nhân vật ? Ai là nhân vật chính ? Tại sao nói đó là nhân vật chính ?
Phương thức biểu đạt?
Gv: Theo dõi đoạn trích, em thấy Giôn-xi đang trong tình cảnh như thế nào ?(cô đang bị sưng phổi nặng )
Gv: Tình trạng ấy khiến cô hoạ sĩ trẻ này có tâm trạng ra sao? 
(Chán nản)
Gv: Khi cô ra lệnh người chị kéo mành ra lần thứ nhất thì Giôn-xi đã suy nghĩ điều gì ? Điều đó có ý nghĩa gì ?
Hs: Chiếc lá cuối cùng rụng thì cũng lúc đó cô sẽ chếtĐó là những suy nghĩ của một cô gái yếu đuối, bệnh tật, ít nghị lực, không còn tin vào sự sống của mình 
Hs: Em nghĩ gì về nhân vật Giôn-xi từ tất cả những biểu hiện đó ? 
Hs: yếu đuối tuyệt vọng 
Gv: Sau một đêm mưa gió dữ dội, khi chiếc mành được kéo lên lúc trời vừa hửng sáng, Giôn – xi đã phát hiện điều gì ?
Hs: Chiếc lá thường xuân vẫn còn đó ?
 Gv: Theo em, Giôn-xi đã cảm nhận được điều gì từ chiếc lá cuối cùng vẫn còn đó ? 
Hs: Trong chiếc lá mỏng manh nhỏ nhoi ấy chứa đựng một sức sống thật mãnh liệt bền bỉ
Gv: Chi tiết Giôn-xi xin cháo và sữa, đòi soi gương, muốn ngồi dậy cho thấy điều đổi thay nào ở cô?
Hs: Nhu cầu sống đã trở lại với Giôn- xi 
Gv: Câu nói của Giôn-xi : “chị Xiu thân yêu ơi, một ngày nào đó em hi vọng sẽ được vẽ vịnh Na-plơ” báo hiệu điều đổi thay nào ở Giôn-xi?
Hs: Tình yêu bạn, tình yêu nghệ thuật hội hoạ đã trở lại với Giôn- xi, Giôn-xi đã vượt qua được cái chết .
Gv: Vậy nguyên nhân làm cho Giôn- xi khỏi bệnh là gì 
Hs: Chính chiếc lá cuối cùng đã đem lại nhiệt tình tuổi trẻ của cô về lại cho cô. Chính là cô đã tự chữa bệnh cho mình nhờ chiếc lá , bằng chính sự thay đổi tinh thần, tâm trạng của mình.
Gv: Việc Giôn –xi khỏi bệnh nói lên điều gì ?
Hs: Người ta có thể tự chữa bệnh cho mình bằng nghị lực, bằng tình yêu cuộc sống, bằng sự đấu tranh và chiến thắng bệnh tật 
HẾT TIẾT 29 CHUYỂN TIẾT 30
Gv: Theo dõi nhân vật Xiu cho biết : Tình yêu thương của Xiu được biểu hiện như thế nào đối với Giôn-xi khi nhìn lá thường xuân ít ỏi còn bám lại trên cây ?
Hs: Em thân yêu, thân yêu, em hãy nghĩ đến chị, nếu em không còn nghĩ đến mình nữa, chị sẽ làm gì đây?
Hs: Xiu đã động viên, chăm sóc Giôn-xi như thế nào ?
Hs: Quấy cháo gà, pha sữa ..
Gv: Sáng hôm sau, Xiu có biết chiếc lá cuối cùng là lá giả ,lá vẽ hay không ? Vì sao ? không biết thì làm cho câu chuyện như thế nào?
Hs: Không biết vì khi Giôn-xi thều thào ra lệnh kéo mành lên thì Xiu làm theo một cách chán nản. Chính sự bí mật của cụ Bơ-men làm cho câu chuyện thêm bất ngờ và hấp dẫn 
Gv: Tại sao tác giả lại để cho Xiu tự kể lại chuyện về cái chết và nguyên nhân dẫn đến cái chết của Cụ Bơ-men ?
Hs: Làm cho câu chuyện diễn biến một cách tự nhiên 
Gv: Qua đó người đọc có thể thấy rõ phẩm chất gì của cô hoạ sĩ trẻ này 
Hs: Kính trọng, nhớ tiếc cụ hoạ sĩ, hết lòng với bạn 
Gv: Theo dõi phần cuối văn bản, cho biết sự thật về chiếc lá vẫn còn có liên quan đến nhân vật nào ?
Hs: Cụ Bơ-men
Gv: Cụ Bơ-men là một hoạ sĩ nghèo, mong muốn vẽ được một kiệt tác nghệ thuật, ở đây cụ đã vẽ chiếc lá cuối cùng với mục đích gì ? 
Hs: Cứu sống Giôn-xi 
Gv: Hoạ sĩ già Bơ-men đã vẽ bức tranh chiếc lá cuối cùng như thế nào? 
Hs: Vẽ âm thầm, bí mật trong đêm mưa gió lạnh buốt ngoài trời 
Gv: Người hoạ sĩ ấy đã phải trả giá như thế nào cho bức vẻ chiếc lá cuối cùng của mình ? 
Hs: Chết vì viêm phổi nặng 
Gv: Có thể gọi bức tranh Chiếc lá cuối cùng của cụ Bơ-men là một kiệt tác được hay không ? Vì sao 
Hs: Thảo luận nhóm trình bày.
Gv bình: Chiếc lá cuối cùng là kiệt tác nghệ thuật cuối cùng của cụ họa sĩ nghèo Bơ-men. Chính tình yêu thương Giôn-xi đã đem đến tài hoa nghệ thuật kiệt xuất. Cụ đã vẽ chiếc lá giống như thật đến mức Giôn-xi là hoạ sĩ mà không nhận ra. Tác phẩm được vẽ bởi một hoạ sĩ lao động quên mình và mang đến sức mạn,h khơi dậy sự sống của con người. Qua nhân vật Bơ-men nhà văn đã đề cao ca ngợi những con người giàu tình yêu thương, những tác phẩm nghệ thuật chân chính vì sự sống con người.
Gv: Qua đây ta thấy cụ Bơ –men là một con người như thế nào?Hs: Cao thượng, quên mình vì người khác 
Gv: Nét độc đáo của nghệ thuật truyện này là hiện tượng đảo ngược tình huống 2 lần. Em hãy làm rõ điều này qua cách kết thúc bất ngờ của câu chuyện ?
Hs: Nhân vật Giôn –xi đi từ chết đến sống 
Cụ Bơ-men đi từ sống đến chết
Gv: Bức tranh của cụ Bơ-men là tác phẩm nghệ thuật được tạo nên bởi tình yêu thương con người, từ đây em hiểu thêm ý nghĩa nào của truyện Chiếc lá cuối cùng ? (HS TLN – 3 phút – 4 HS/ nhóm)
Hs: Nghệ thuật chân chính được tạo ra từ tình yêu thương con người, nghệ thuật chân chính là nghệ thuật vì con người 
Gv: Từ đó, em hiểu gì về tư tưởng và tài năng của nhà văn, ý nghĩa của kiệt tác Chiếc lá cuối cùng ?
Hs: tự bộc lộ
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC 
Soạn bài Chương trình địa phương
+ Bài này mang tính chất điều tra, GV hướng dẫn cho hs chuẩn bị trước ở nhà 
+ Thảo luận ở tổ, mỗi tổ làm chung một bảng điều tra, cuối bảng cần rút ra những từ ngữ không trùng với từ ngữ toàn dân (nếu có) tập hợp các tổ viên sưu tầm các vấn đề thứ 2 và thứ 3 
+ Đại diện tổ trình bày kết quả, sưu tầm . GV nhận xét bài làm của các tổ
I. GIỚI THIỆU CHUNG:
 1/ Tác giả: 
- O Hen-ri (1862 – 1910 ) là nhà văn Mĩ chuyên viết truyện ngắn. Tinh thần nhân đạo cao cả được thể hiện một cách cảm động là điểm nổi bật trong tác phẩm của ông.
2/ Tác giả: 
a. Xuất xứ: trích là phần cuối truyện ngắn cùng tên của O Hen-ri 
b. Thể loại: truyện ngắn
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN:
1. Đọc – tìm hiểu từ khó :
* Tóm tắt
2. Tìm hiểu văn bản
a. Bố cục: 3 phần
P1: Khi hai người lên gác tảng đá (cụ Bơ -men và Xiu thăm Giôn-xi)
P2: Sáng hôm sau thế thôi (Giôn- xi đã qua cơn nguy hiểm)
P3: Còn lại (Giôn-xi đang bình phục và cái chết của cụ Bơ -men)
b. Phương thức biểu đạt: tự sự-miêu tả-biểu cảm
c. Phân tích :
c1.Cảnh ngộ và tâm trạng của Giôn-xi :
- Tình cảnh: là họa sĩ trẻ, sống trong cảnh nghèo, bị bệnh sưng phổi nặng
- Suy nghĩ: Chiếc lá cuối cùng rụng thì cô sẽ chết 
" Chán nản, thiếu nghị lực. 
- Sự hồi sinh: Khi nhìn bức họa chiếc lá thường xuân 
" Khỏi bệnh, yêu cuộc sống, yêu nghệ thuật.
c2 .Tình thương yêu của Xiu
- Là họa sĩ, kết nghĩa với Giôn- xi
- Giàu lòng thương yêu, chăm sóc cho Giôn-xi .
- Không muốn kéo mành lên.
- Kể chuyện về cái chết của cũ Bơ-men cho Giôn-xi nghe 
" Hết lòng yêu thương bạn kính trọng, nhớ tiếc hoạ sĩ Bơ-men. 
c3. Kiệt tác của cụ Bơ-men: 
- Thân thế: Là họa sĩ nghèo gần sáu mươi tuổi, thất bại trong nghệ thuật, mơ ước vẽ một kiệt tác nghệ thuật nhưng chưa thực hiện được
- Hành động: 
+ Lên thăm Giôn-xi
+ Âm thầm, bí mật vẽ “chiếc lá cuối cùng” trong đêm mưa gió lạnh buốt để nhen lên niềm tin, hi vọng, nghị lực cứu sống Giôn -xi.
- Cụ Bơ-men chết vì viêm phổi 
" Nghệ thuật kể chuyện đảo ngược tình huống
=> Cụ Bơ-men là người cao thượng, quên mình vì nghệ thuật và con người.
c4. Ý nghĩa của tác phẩm nghệ thuật chân chính – chiếc lá cuối cùng:
- Chiếc lá cuối cùng được tạo ra bằng tấm lòng và tài năng của người nghệ sĩ (sự sống của cụ Bơ-men)
- Tác phẩm nghệ thuật vì cuộc sống, phục vụ cuộc sống (tác động đến tâm hồn, đánh thức niềm tin, hi vọng của con người vào cuộc sống)
3.Tổng kết: * Ghi nhớ sgk /90
a. Nghệ thuật:
- Dàn dựng cốt truyện chu đáo, các tình tiết được sắp xếp tạo nên hứng thú đối với độc giả.
- Nghệ thuật kể chuyện đảo ngược tình huống hai lần tạo nên sức hấp dẫn cho thiên truyện.
b. Nội dung:
* Ý nghĩa văn bản: Chiếc lá cuối cùng là câu chuyện cảm động về tình yêu thương giữa những người nghệ sĩ nghèo. Qua đó, tác giả thể hiện quan niệm của mình về mục đích của sáng tạo nghệ thuật.
III. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
* Bài cũ:
 - Học bài
- Ngoài văn bản, chú thích và câu hỏi đọc – hiểu văn bản, chú ý tóm tắt phần đầu của truyện để nắm được cốt truyện nội dung nghệ thuật và ý nghĩa của truyện.
* Bài mới: soạn bài “Hai cây phong”
Chuẩn bị tiết sau: Chương trình địa phương
E. RÚT KINH NGHIỆM