Giáo án Ngữ văn 7 - Tiết 5+6 - Lại Thị Tiền - Năm học 2006-2007

 Văn bản:
Ngày soạn:12/9/2006 Cuộc chia tay của những con búp bê
Ngày dạy:13/9/2006 (Theo Khánh Hoài)
 Tiết 5- 6 : Đọc - Hiểu văn bản
 A.Mục tiêu cần đạt:
1. Kiến thức:
- Giúp học sinh thấy được những tình cảm chân thành và sâu nặng của hai anh em trong câu chuyện. Cảm nhận được nỗi đau đớn, xót xa của những bạn nhỏ chẳng may rơi vào hoàn cảnh gia đình bất hạnh.
2. Kĩ năng:
- Thấy được cái hay của truyện là ở cách kể rất chân thật và cảm động.
3. Thái độ:
- Giáo dục học sinh tình yêu thương, biết thông cảm, đồng cảm với những bạn có hoàn cảnh như 2 em Thành và Thuỷ.
B. Chuẩn bị:
- Giáo viên: Soạn bài
- Học sinh: Chuẩn bị bài theo SGK
C. Tiến trình tổ chức các hoạt động
Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ.
? Hình ảnh người mẹ trong '' Mẹ tôi'' được hiện lên như thế nào? Chọn một đoạn có nội dung thể hiện ý nghĩa vô cùng lớn lao của người mẹ với con.
* Hoạt động 2 : Giới thệu bài.
Trong chương trình ngữ văn 6 các em đã được tìm hiểu một số văn bản viết về thiếu nhi, từ đó thấy được tình cảm trong sáng, hồn nhiên, nhân hậu của trẻ thơ. Hôm nay, chúng ta tiếp tục tìm hiểu một văn bản khác viết về những bạn nhỏ chẳng may rơi vào hoàn cảnh bất hạnh nhưng vẫn mang trong mình tình cảm và tấm lòng nhân hậu trong sáng, cao đẹp.
* Hoạt động 3: Bài mới
Những hiểu biết của em về tác giả , tác phẩm?
- GV khắc sâu một số điểm cơ bản về tác giả, tác phẩm .
? Giải nghĩa: Ráo hoảnh, võ trang?
- GV: Nêu yêu cầu đọc:
+ Đọc to rõ ràng, chú ý những đoạn đối thoại, ngắt nghỉ đúng chỗ.
-GV đọc mẫu.
? Văn bản '' Cuộc chia tay của những con búp bê'' được viết
theo phương thức nào mà em đã được học
? Truyện kể về ai , về việc gì?
? Trong truyện ai là nhân vật chính.
? Truyện kể theo ngôi thứ mấy? Tác dụng của ngôi kể này.
? Tại sao tên truyện là'' Cuộc chia tay của những con búp bê''? Tên truyện có liên quan gì đến ý nghĩa của truyện ( Gợi ý: Những con búp bê gợi cho em suy nghĩ gì? Trong truyện chúng có chia tay thật không? Chúng đã mắc lỗi gì? Vì sao chúng phải chia tay)
GV: Khái quát chuyển ý.
Mượn chuyện cuộc chia tay của những con búp bê, tác giả muốn gửi gắm và ca ngợi điều gì -> phần II
- GV: Gọi học sinh đọc phần 1.
? Qua đọc và chuẩn bị bài ở nhà hãy cho biết điều gì làm em cảm động nhất trong truyện
? Hai anh em Thành và Thuỷ sống trong một gia đình như thế nào?
? Trong hoàn cảnh đó, tâm trạng của các em ra sao?
GV: Hạnh phúc của những đứa trẻ là được sống yên vui dưới mái ấm gia đình, trong tình yêu thương của bố mẹ. Như lời một bài hát. Ba là cây nến hồng, mẹ là cây nến xanh con là cây nến vàng, ba ngọn nến lung linh thắp sáng một gia đình. Tuổi thơ củaThành và Thuỷ thật bất hạnh.
? Hãy nêu những nhận xét chung nhất của em về tình cảm của 2 em Thành và Thuỷ
? Hãy tìm chi tiết trong truyện để chứng minh cho tình cảm đó của hai anh em.
- Gọi học sinh đọc đoạn miêu tả hai anh em chia đồ chơi .
? Hãy phát biểu cảm nghĩ của em qua cảnh này?
? Trong việc chia đồ chơi ta thấy: Lời nói và hành động của Thuỷ khi thấy anh chia hai con ''Vệ sĩ'', ''Em nhỏ'' có gì mâu thuẫn với nhau? Theo em có cách gì để giải quyết mâu thuẫn đó.
? Kết thúc truyện Thuỷ đã chọn cách giải quyết như thế nào? Chi tiết này gợi cho em suy nghĩ và tình cảm gì?
GV: Chi tiết này cho thấy sự chia tay cúa hai em nhỏ là rất vô lí, là không nên có.Không chỉ dừng lại ở đó, ở cuộc chia đồ chơi mà tính cách của Thuỷ còn được thể hiện trong giây phút chia tay với cô giáo, với lớp học.
? Chi tiết nào trong cuộc chia tay của Thuỷ ở lớp học làm cô giáo bàng hoàng và chi tiết nào khiến em cảm động nhất? Vì sao?
GV: Tình cảm của hai anh em đã khiến cho người đọc vô cùng cảm động, cảnh ngộ của thành và Thuỷ đã để lại nhiều xót xa thương cảm và một yếu tố nữa cũng làm nên giá tri của câu truyện thông qua cách xây dựng truyện của tác giả, theo em đó là hình ảnh nào?
- Đọc những đoạn văn miêu tả cảnh vật ở trong văn bản.
(- Buổi sáng....
 - Ra khỏi trường...)
? Hãy giải thích tại sao khi dắt Thuỷ ra khỏi trường, tâm trạng của Thành lại kinh ngạc khi 
thấy mọi người vẫn đi lại bình thường và nắng vẫn vàng...
GV: Qua đây ta thấy được nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế, chính xác của tác giả, nó làm tăng thêm nỗi buồn sâu thẳm, trạng thái thất vọng bơ vơ của nhân vật trong truyện. đây chính là nỗi đau của trẻ thơ khi cha mẹ chia tay nhau. 
- Cảnh vật xung quanh vẫn bình yên, sôi động trong khi anh em Thành chịu đau khổ, phải chăng đây là lời nhắc nhở mỗi người hãy lắng nghe và chú ý những gì đang diễn ra xung quanh ta để san sẻ nỗi đau cùng đồng loại không nên dửng dưng.
? Hãy nhận xét cách kể truyện 
của tác giả?
 Cách kể này có tác dụng gì trong việc làm nổi rõ nội dung tư tưởng của truyện?
? Qua câu truyện, theo em tác giả muốn nhắn gửi đến mọi người điều gì?
- Gọi học sinh đọc ghi nhớ.
Đọc chú thích
- H/S dựa vào SGK giải thích.
- H/S đọc bài
- Trả lời độc lập
- Trình bày ý kiến.
- Trả lời độc lập
- Thảo luận nhóm
- Đại diện trình bày ý kiến
- Đọc phần 1/ SGK
- Nêu ý kiến cá nhân.
- Nhận xét.
- Phát hiện.
- Lắng nghe.
- Nhận xét.
- Tìm chi tiết chứng minh.
- Đọc đoạn văn miêu tả.
- Bộc lộ cảm xúc.
- Thảo luận nhóm.
- Đại diện trình bày.
- Bộc lộ suy nghĩ.
- Lắng nghe.
- Phát biểu suy nghĩ
- Phát hiện.
- Đọc đoạn văn
- Thảo luận nhóm.
- Trình bày ý kiến
- Lắng nghe
- Khái quát nghệ thuật, nội dung.
- Đọc ghi nhớ.
I. Đọc- Tiếp xúc văn bản
*. Tác giả: SGK. 
* Tác phẩm: Đạt giải nhì trong cuộc thi thơ- văn viết cho thiếu nhi.
* Đọc.
*Từ khó.
* Cấu trúc văn bản.
- Phương thức tự sự
- Cuộc chia tay của hai anh em ruột
- Nhân vật chính là Thành và Thuỷ
- Kể theo ngôi thứ nhất, nhân vật xưng tôi trong truyện là Thành
+.Tác dụng: Diễn tả được một cách sâu sắc những suy nghĩ, tình cảm và tâm trạng của nhân vật
- Tăng thêm tính chân thực của truyện..và có tính thuyết phục cao
- Những con búp bê vốn là đồ chơi của trẻ, thường gợi lên thế giới ngộ nghĩnh, ngây thơ.
- Trong truyện những con búp bê như 2 anh em Thành và Thuỷ trong sáng không có lỗi gì thế mà phải chia tay nhau.
- Tên truyện đã gợi ra một tình huống buộc người đọc phải theo dõi câu truyện và góp phần thể hiện ý đồ tư tưởng của tác giả.
II. Đọc - Hiểu văn bản.
1. Tình cảm của hai anh em.
- Gia đình khá giả, bố mẹ chia tay nhau, hai anh em tan đàn, sẻ nghé, đứa theo bố, đứa theo mẹ, Thuỷ phải bỏ học đi theo mẹ
- Hai anh em vô cùng đau khổ, khóc suốt đêm
- Em cảm thấy cô đơn trước tai hoạ nặng nề đang đè xuống đầu hai em
* Hai anh em rất mực gần gũi thương yêu và gần gũi với nhau.
- Thuỷ mang kim chỉ ra sân vận động khâu áo cho anh.
- Chiều nào Thành cũng đón em đi học về...
- Hai anh em cứ nhường hết đồ chơi cho nhau.
- Thuỷ dặn anh : Bao giờ áo anh rách thì mang cho em...
- Đoạn văn diễn tả tuyệt đẹp tình anh em tha thiết.
- Thành: Không phải chia nữa anh cho em hết.
 -Thuỷ: Em không lấy, em để lại hết.
- Trước lời quát của mẹ hai anh em buộc phải chia đồ chơi, Thuỷ để lại con'' Em nhỏ''
- Mâu thuẫn ở chỗ một mặt Thuỷ không muốn chia rẽ hai con búp bê, mặt khác lại thương anh đêm đêm không có vệ sĩ canh giấc ngủ cho anh nên em tru tréo lên.
- Tình huống này chỉ có thể giải quyết được khi gia đình hai em được đoàn tụ , hai em không phải chia tay.
- Thuỷ để lại con ''Em nhỏ'' ở bên cạnh con ''Vệ sĩ'' để chúng không bao giờ phải xa nhau.
- Gợi trong lòng người đọc lòng thương cảm với Thuỷ, thương một em gái giầu lòng vị tha, vừa thương anh vừa thương cả những con búp bê,thà mình bị thiệt thòi để anh luôn có con ''Vệ sĩ'' canh giấc ngủ đêm.
* Thuỷ là em gái giàu lòng vị tha, thương anh, thương những con búp bê, biết hy sinh bản thân mình.
- Chi tiết bất ngờ: Thuỷ thông báo là sẽ không còn được đi học nữa.
- Chi tiết cảm động: Cô giáo tặng Thuỷ cây bút nắp vàng.
cô Tâm thốt lên '' Trời ơi''
,cô Tâm tái mặt và nước mắt giàn giụa...
-Vì: Diễn tả niềm đồng cảm xót thương của thầy, bạn dành cho Thuỷ. 
-> Cảnh vật xung quanh hai em.
2. Cảnh vật:
- Thành thấy kinh ngạc vì trong khi mọi vật vẫn diễn ra bình thường, cuộc đời vẫn bình yên, cảnh vẫn đẹp mà hai em lại chịu sự mất mát lớn lao.
III. Tổng kết:
1. Nghệ thuật:
 Kể truyện bằng việc miêu tả cảnh vật xung quanh, bằng miêu tả tâm lí nhân vật.
2. Nội dung:
Ghi nhớ / SGK
* Hoạt động 4: Hướng dẫn học ở nhà.
- Về nhà.
- Đọc phần đọc thêm: ''Trách nhiệm của bố mẹ''
- Tóm tắt cốt truyện
- Học ghi nhớ.
- Làm bài tập /10
- Soạn: Bố cục trong văn bản.