Giáo án Ngữ văn 7 - Tiết 55: Điệp ngữ - Lại Thị Tiền - Năm học 2006-2007

Ngày soạn: 8/12/2006 Tiết 55
Ngày dạy: 9/12/2006 Điệp ngữ.
A. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh.
1. Kiến thức: Hiểu được thế nào là điệp ngữ.
2. Kỹ năng: Biết sử dụng điệp ngữ khi cần thiết.
3. Thái độ: Có ý thức sử dụng điệp ngữ trong nói, viết.
B. Chuẩn bị:
 	1. Giáo viên: Bảng phụ, phiếu học tập.
	2. Học sinh: Chuẩn bị bài.
C. Tiến trình tổ chức các hoạt động.
Hoạt động1. Kiểm tra bài cũ.
	- Thế nào là thành ngữ? Tìm một thành ngữ, đặt câu với thành ngữ đó.
Hoạt động 2. Giới thiệu bài.
	 Điệp ngữ là một trong số các biện pháp tu từ trong thơ văn. Vậy việc hiểu và sử dụng điệp ngữ như thế nào để đạt hiệu quả giao tiếp, tiết học hôm nay cô cùng các em tìm hiểu.
Hoạt động 3: Bài mới.
Hoạt động của giáo viên
HĐ của HS
Nội dung cần đạt
- Gọi học sinh đọc khổ 1 và khổ cuối trong bài " Tiếng gà trưa".
? Trong 2 khổ thơ vừa đọc có từ ngữ nào được lặp đi, lặp lại nhiều lần?
- Tác dụng của việc lặp lại đó?
- GV: Cách dùng từ như trên gọi là điệp ngữ.
? Thế nào là điệp ngữ.
- Gọi học sinh đọc ghi nhớ.
- Cho học sinh làm bài tập nhanh. Xác định điệp ngữ trong khổ thơ sau:
" ở đâu đói nghèo gọi xung phong 
 Lon nước mo cơm lội khắp đồng
ở đâu tiền tuyến kêu anh đến
Tay súng tay cờ lại tiến công
- GV lưu ý: Điệp ngữ có 1 từ 
( Điệp từ); Điệp ngữ là một cụm từ ( điệp ngữ) điệp ngữ là một câu (điệp câu) điệp đoạn (điệp khúc).
- GV khái quát chuyển ý.
- Gọi học sinh đọc lại khổ cuối bài thơ" Tiếng gà trưa".
 - Đọc VD a, b- SGK. Chú ý điệp ngữ trong từng ví dụ.
- Có ba dạng điệp ngữ thường gặp như sau:
+ Điệp ngữ cách quãng
+ Điệp ngữ nối tiếp
+ Điệp ngữ chuyển tiếp( Điệp ngữ vòng)
? Em hãy gọi tên từng dạng điệp ngữ tương ứng với mỗi ví dụ?
? Đặc điểm của dạng điệp ngữ vòng là gì?
- Qua các ví dụ đã khảo sát:
? Có mấy dạng điệp ngữ ? là những dạng nào?
- Gọi học sinh đọc ghi nhớ.
? Hãy lấy ví dụ về điệp ngữ và chỉ rõ điệp ngữ thuộc dạng nào?
- GV khái quát toàn bài khi nói hoặc viết có thể lặp lại từ ngữ để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh. Có nhiều dạng điệp ngữ ...
- Gọi học sinh đọc bài tập1.
- Nhắc lại yêu cầu của bài tập.
? Tìm điệp ngữ . Nêu tác dụng?
- GV hướng dẫn học sinh làm.
? Điệp ngữ trên có tác dụng gì?
- Gọi học sinh đọc bài tập 2
? Tìm điệp ngữ trong đoạn văn và cho biết điệp ngữ đó thuộc kiểu nào?
Gọi học sinh đọc bài tập 3.
? Đoạn văn lặp lại các từ nào? Việc lặp lại đó có tác dụng gì không.
? Cách sửa lại đoạn văn .
- HS đọc bài.
- Phát hiện trả lời
- Nêu tác dụng.
- HS khái quát.
- Đọc ghi nhớ.
- Xác định điệp ngữ.
- Chú ý lắng nghe.
- HS Đọc bài
- Đọc VD a-b / SGK.
- Suy nghĩ, trả lời.
- Nhận xét.
- HS khái quát rút ra ghi nhớ.
- HS lấy ví dụ.
- HS lắng nghe.
- Đọc bài tập 1.
- Nêu yêu cầu của bài tập.
- Thảo luận nhóm.
- Đại diện trình bày.
- Nhận xét.
- Đọc bài tập 2.
- Thực hiện theo yêu cầu
- Nhận xét.
- Đọc bài tập
- Phát hiện, nhận xét.
- HS sửa lại.
I. Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ.
1. Bài tập. Văn bản:
 ''Tiếng gà trưa''.
- Khổ1:'' Nghe''.
- Khổ cuối: ''Vì.''
-> Nghe: Làm nổi bật cảm xúc của tác giả do tiếng gà trưa mang lại.
- Vì: Nhấn mạnh mục đích cao đẹp của cuộc chiến đấu 
- Là cách lặp đi lặp lại từ ngữ.
- Để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh.
2. Ghi nhớ: SGK.
- Điệp ngữ: ở đâu
II. Các dạng điệp ngữ.
1. Bài tập1.
- Khổ cuối - Tiếng gà trưa 
 ->Điệp ngữ cách quãng.
- VD a- Trong SGK.
 -> Điệp ngữ nối tiếp.
- VD b- Điệp ngữ vòng 
- Lặp lại từ ở cuối câu trước và đầu câu sau.
2. Ghi nhớ: SGK.
Buồn trông cửa bể chiều hôm
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa
Buồn trông ngọn nước mới sa
Hoa trôi man mác biết là về đâu
buồn trông nội cỏ dầu dầu
 Chân mây mặt đất một màu xanh xanh...
III. Luyện tập.
1. Bài tập 1.
a- Điệp ngữ:
- Một dân tộc đã gan góc.
- Dân tộc đó phải được.
=> Nhấn mạnh dân tộc ta phải được tự do độc lập.
b- Trông, đi cấy
=> Nhấn mạnh nỗi vất vả của người lao động và sự lo lắng trong công việc đồng ángcủa người lao động.
2. Bài tập2.
- Điệp ngữ: Giấc mơ.
- Điệp ngữ nối tiếp.
3. Bài tập3.
- Đoạn văn lặp lại 1 số từ ngữ không cần thiết khiến cho câu văn rườm rà, khó hiểu.
- Chữa lại: Phía sau nhà em có một mảnh vườn em trồng rất nhiều hoa nào hoa Cúc, Thược Dược, Đồng tiền, hoa Hồng, và cả lay ơn nữa. Ngày Quốc tế phụ nữ em hái hoa vườn nhà tặng mẹ, tặng chị.
Hoạt động 4: Hướng dẫn học ở nhà
- Học ở nhà: Ghi nhớ.
- Bài tập 5- Sách bài tập ngữ văn
- Chuẩn bị luyện nói : Phát biểu cảm nghĩ về một trong hai bài thơ của Chủ tịch Hồ Chí Minh : Cảnh khuya, Rằm tháng giêng.