Giáo án môn Ngữ văn Lớp 6 - Tuần 22 - Năm học 2010-2011

Tuần 22
Tiết 79, 80:
Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét
 trong văn miêu tả
I –Mức độ cần đạt.
- Thấy được vai trũ và tỏc dụng của quan sỏt, tưởng tượng, so sỏnh và nhận xột
- Bước đầu hỡnh thành cho HS những kỹ năng quan sỏt, tưởng tượng, so sỏnh và nhận xột
- Nhận diện và vận dụng được những thao tỏc cơ bản trờn trong việc đọc và viết bài văn miờu tả.
II. Trọng tâm kiến thức, kĩ năng
1- Kieỏn thửực: 
+ Thaỏy ủửụùc vai troứ vaứ taực duùng cuỷa quan saựt, tửụỷng tửụùng, so saựnh, nhaọn xeựt trong vaờn mieõu taỷ.
2- Kyừ naờng: Bửụực ủaàu hỡnh thaứnh cho HS kyừ naờng quan saựt tửụỷng tửụùng, so saựnh, nhaọn xeựt khi mieõu taỷ.
3- Thái độ: Taùo thoựi quen quan saựt, tửụỷng tửụùng, so saựnh vaứ nhaọn xeựt trửụực moói sửù vaọt, hieọn tửụùng. ...
III - Chuẩn bị
- Đọc kỹ điều lưu ý trong sgv.
 - Bảng phụ ghi mẫu.
Iv – Tổ chức dạy- học
1/ Ổn định lớp:
2/ Kiểm tra bài cũ:
3/ Dạy bài mới:
Hoạt động 1 : Tạo tâm thế
 - Thời gian : 2 phút
 - Mục tiêu :Giúp học sinh tạo tâm thế tốt vào bài học.
 - Phương pháp  : thuyết trình
 - Kĩ thuật : động não
- GV giới thiệu bài :
Muốn miờu tả tốt, cỏc em phải biết một số thao tỏc cơ bản nhất đú là quan sỏt, tưởng tượng, quan sỏt và nhận xột
Hoạt Động 2, 3, 4 : Tìm hiểu bài ( Đọc, quan sát và phân tích, giải thích các ví dụ, khái quát khái niệm, vai trò của quan sát, tưởng tượng, nhận xét trong văn miêu tả )
Phương Pháp : Vấn đáp ; Nêu vấn đề, thuyết trình...
Kĩ thuật : Phiêú học tập ( vở luyện tập Ngữ văn), Khăn trải bàn, Các mảnh ghép, động não
Thời gian : 20 phút-25phút. 
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trũ
Nội dung
GV gọi HS đọc 3 đoạn văn và cỏc yờu cầu trong SGK/ 27, 28
Mỗi đoạn văn trờn giỳp em hỡnh dung được những đặc điểm nổi bật gỡ của sự vật và phong cảnh được miờu tả? 
? Những đặc điểm nổi bật đú thể hiện ở những từ ngữ và hỡnh ảnh nào? 
? Để viết được những đoạn văn trờn người viết cần cú năng lực gỡ?
Tỡm những cõu văn cú sự liờn tưởng, so sỏnh trong mỗi đoạn. Sự tưởng tượng so sỏnh ấy cú gỡ độc đỏo? 
GV nhận xột và nhấn mạnh thờm: Để tả sự vật, quang cảnh, người viết cần biết quan sỏt, tưởng tượng, so sỏnh và nhận xột. Những so sỏnh, nhận xột độc đỏo tạo nờn sự sinh động, giàu hỡnh tượng mang lại cho người đọc nhiều thỳ vị
GV gọi HS đọc phần 3/ 28
So sỏnh với đoạn nguyờn văn, chỉ ra những từ đó lược bớt? Những từ đó bỏ đi ảnh hưởng đến đoạn văn như thế nào?
Em nhận xột gỡ về vai trũ của việc so sỏnh, tưởng tượng và nhận xột trong bài văn miờu tả?
Em hóy cho biết những đặc điểm của văn miờu tả?
 HS đọc 3 đoạn văn
Cõu a)
đoạn 1: tỏi hiện lại hỡnh ảnh ốm yếu, tội nghiệp của DC
đoạn 2: đặc tả quang cảnh đẹp, thơ mộng, mờnh mụng và hựng vĩ của sụng nước Cà Mau
đoạn 3: miờu tả hỡnh ảnh cõy gạo đầy sức sống vào mựa xuõn
 Cõu b)
 (HSTL)
HS xem và gạch dưới trong SGK
- đoạn 1: gầy gũ, dài lờu nghờu như người nghiện thuốc phiện => đi đứng siờu vẹo, lờ đờ, ngật ngưỡng
- đoạn 2: nước đổ ầm ầm ngaỳ đờm như thỏc -> sự mạnh mẽ, hựng vĩ; cỏ bơi hàng đàn đen trũi như người bơi ếch => cỏ rất nhiều; rừng đước như hai dóy trường thành vụ tận => rừng đước cao và nhiều kộo dọc hai bờn bờ sụng
- đoạn 3: cõy gạo như thỏp đốn khổng lồ -> cao to, vững chói; hoa như ngọn đốn; bỳp nừn như ỏnh nến => màu đỏ rực rỡ
- Đoạn văn này đó bỏ đi động từ, tớnh từ, phộp so sỏnh, tưởng tượng -> làm cho đoạn văn đoạn văn mất đi tớnh cụ thể và trở nờn khụ khan, thiếu hỡnh ảnh gợi tả, gợi cảm
- Chỳng làm bài văn thờm sinh động, gợi hỡnh từ đú nờu bật những đặc điểm tiờu biểu của sự vật
 HS đọc ghi nhớ/ 28
I/ Quan sỏt, tưởng tượng, so sỏnh và nhận xột trong miờu tả:
=> Phải biết quan sỏt ,tưởng tượng ,so sỏnh.
- Văn miờu tả thường sử dụng động từ, tớnh từ 
=> Bài văn thờm sinh động, gợi hỡnh
*/ Ghi nhớ: SGK/ 28
Hoạt động 5 : Luyện tập , củng cố .
Phương pháp : Vấn đáp giải thích
Kĩ thuật : Khăn trải bàn, các mảnh ghép, dùng các phiếu .
Thời gian : 15-20 phút.
GV hướng dẫn HS làm luyện tập
-Tìm hình ảnh tiêu biểu của Hồ G ươm.
-Điền từ thích hợp.
? Tìm những hình ảnh tiêu biểu, đặc sắc làm nổi bật chân dung Dế Mèn?
 ( Chú ý quan sát: hình dáng, màu sắc, kiểu cách)
-HS cần quan sát và liên tưởng một cách hợp lý, đặc sắc.
-Hình ảnh đặc sắc, tiêu biểu:
 +Mặt hồ
 +Cầu Thê Húc.
 +Đền Ngọc Sơn.
 +Tháp Rùa.
-điền từ: (1) gương bầu dục, (1) cong cong, (1) lấp ló, (1) cổ kính,(1) xanh um
Những hình ảnh tiêu biểu, đặc sắc:
+Thân hình: rung rinh, màu nâu bóng mỡ.
+đầu: to, nổi từng tảng.
+Răng: đen, ngoàm ngoạp.
+Râu: uốn cong
 -Học sinh làm ở nhà.
-Mặt trời: Như chiếc mâm lửa, quả cầu lửa.
-Bầu trời: Chiếc mâm bạc.
-Những hàng cây: Đội quân đứng trang nghiêm;(như) hàng ngàn chiếc ô xanh lớn, bé đứng bên nhau.
-Núi (đồi):(như) chiếc bát đất nung nằm úp xuống.
-Những ngôi nh
II/ Luyện tập:
Bài 1/28.
Bài 2 /29.
Bài 3 SGK/29.
Bài 4 SGK/29.
 Em hóy viết một đoạn văn miờu tả giờ ra chơi ở trường em
4/ Dặn dũ: Học thuộc bài, làm bài tập, 
 - Soạn bài tiếp theo
 *******************************************************
Tiết 81, 82:
Bức tranh của em gái tôi
 (Tạ Duy Anh )
Ngày soạn :..................
Ngày dạy :....................
Cho các lớp :6a
I –Mức độ cần đạt.
- Nắm được nội dung và ý nghĩa của truyện
- Nắm được NT kể chuyện và miờu tả tõm lớ nhõn vật trong tỏc phẩm
II. Trọng tâm kiến thức, kĩ năng
Kieỏn thửực:
- Hieồu ủửụùc yự nghúa cuỷa truyeọn tỡnh caỷm trong saựng vaứ loứng nhaõn haọu cuỷa ngửụứi em gaựi coự taứi naờng ủaừ giuựp cho ngửụứi anh nhaọn ra phaàn haùn cheỏ ụỷ chớnh mỡnh vaứ vửụùt leõn loứngtwj aựi. Tửứ ủoự hỡnh thaứnh thaựi ủoọ vaứ caựch ửựng sửỷ ủuựng ủaộn, bieỏt thaộng ủửụùc sửù ghen tũ hay thaứnh coõng cuỷa ngửụứi khaực.
2- Kyừ naờng: Reứn luyeọn kyừ naờng nhaọn dieọn vaứ vaọn duùng ủửụùc nhửừng thao taực cụ baỷn: quan saựt, tửụỷng tửụùng, so saựnh, nhaọn xeựt trong baứi vaờn mieõu taỷ.
3- Thái độ: Reứn luyeọn taùo thoựi quen trong quan saựt, tửụỷng tửụùng, so saựnh khi mieõu taỷ.
II. CHUAÅN Bề :
-Chuaồn bũ cuỷa GV: 	+ Tham khaỷo sgk – sgv
-Chuaồn bũ cuỷa HS:	+ Chuaồn bũ baứi theo hửụựng daón
III.HOAẽT ẹOÄNG DAẽY HOẽC: 
1. OÅn ủũnh tỡnh hỡnh lụựp: 1’
2. Kieồm tra baứi cuừ: 4’ khoõng kieồm tra (hoùc 2 tieỏt lieàn)
 ? Thế nào là văn miờu tả?
 ? Văn miờu tả cú những đặc điểm gỡ?
3/ Dạy bài mới:
Hoạt động 1 : Tạo tâm thế
 - Thời gian : 2 phút
 - Mục tiêu :Giúp học sinh tạo tâm thế tốt vào bài học.
 - Phương pháp  : thuyết trình
 - Kĩ thuật : động não
- GV giới thiệu bài :
Núi đến tỡnh thõn mỏu mủ, ngoài tỡnh cảm cha con, mẹ con thiờng liờng cũn cú một tỡnh cảm vụ cựng quý bỏu. Đú là tỡnh cảm anh em, chị em. Và đụi khi những tỡnh cảm chõn thành, tốt đẹp khụng dễ gỡ nhận ra mà phải trải qua thử thỏch mới cú thể thấy được. Ta sẽ thấy được những tỡnh cảm đú qua bài học ngày hụm nay.
*Hoạt động 2: Tri giác
 - Thời gian dự kiến : 10 phút
 - Mục tiêu : Nắm được về tác giả, tác phẩm, cảm nhận bước đầu về văn bản qua việc đọc.
 - Phương pháp  : Đọc diễn cảm, vấn đáp, thuyết trình.
 - Kĩ thuật : Dạy học theo góc, Kĩ thuật khăn trải bàn 
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trũ
Bài ghi
? Em hóy giới thiệu về tỏc giả.
?Kể tên những tp chính?
HS đọc SGK/ 33
(Các bút danh khác: Lão Tạ , Bình Tâm )
 Tốt nghiệp khoá IV trường viết văn Nguyễn Du. Hội viên Hội nhà văn Việt Nam (1993).
 * Tạ Duy Anh sau khi giải ngũ lên làm việc tại công trường thuỷ điện Hoà Bình, từ đó, Anh viết văn. Tốt nghiệp trờng Viết văn Nguyễn Du, anh ở lại trường làm cán bộ giảng dạy cho đến nay.
 * Tác phẩm chính: Bước qua lời nguyền (tập truyện, 1990), Khúc dạo đầu (tiểu thuyết, 1991); Lão Khổ (tiểu thuyết, 1992); Hiệp sĩ áo cỏ (truyện vừa thiếu nhi, 1993); Luân hồi (tập truyện, 1994).
 * Nhà văn đã được nhận giải thưởng: Giải truyện ngắn nông thôn (báo Văn nghệ, Nông nghiệp và Đài tiếng nói Việt Nam tổ chức); Giải truyện ngắn của Tạp chí Văn nghệ Quân đội).
I/Tỡm hiểu chung:
1/ Tỏc giả: 
* Tên khai sinh: Tạ Viết Dũng, sinh ngày 9 tháng 9 năm 1959.
 * Quê: xã Hoàng Diệu, huyện Chương Mỹ, tỉnh Hà Tây(HN).
-Nhận nhiều giải thưởng về văn học
GV hướng dẫn HS đọc văn bản: giọng tự nhiờn, biến đổi theo trạng thỏi, tõm trạng của nhõn vật
GV và HS cựng tỡm hiểu chỳ thớch cỏc từ khú
? Vaờn baỷn ủửụùc vieỏt theo theồ loaùi gỡ?
? Phửụng thửực bieồu ủaùt chớnh?
Theo em, nhõn vật chớnh trong truyện là ai?Vỡ sao? 
 HS đọc bài
 Chỳ thớch: 2, 3, 4.
 -hs nêu
2/ Tỏc phẩm: 
-Thể loại: Truyện ngắn.
- Phương thức biểu đạt chớnh: Tự sự + Miờu tả.
- Cả hai nhõn vật anh và em đều là nhõn vật chớnh của truyện vỡ cựng tham gia tạo nờn cỏc tỡnh huống truyện, làm nổi bật chủ đề. Nhưng người anh cú vị trớ quan trọng hơn. Truyện khụng nhắm vào việc ca ngợi , khẳng định những phẩm chất tốt đẹp của cụ em gỏi mà chủ yếu muốn hướng người đọc tới sự thức tỉnh ở nhận vật người anh qua việc trỡnh bày những diễn biến tõm trạng của người anh.
Truyện kể theo ngụi thứ mấy? Theo lời của nhõn vật nào? Việc lựa chọn ngụi kể đú cú tỏc dụng gỡ?
- Truyện kể theo ngụi thứ nhất bằng lời kể của người anh. Cỏch kể này cho phộp tỏc giả miờu tả tõm trạng nhõn vật một cỏch tự nhiờn bằng lời của chớnh nhõn vật ấy. Cỏch lựa chọn ngụi kể này cũn giỳp nhõn vật kể chuyện cú thể tự soi xột tỡnh cảm, ý nghĩ của mỡnh để tự vượt lờn hoàn thiện nhõn cỏch
-Ngôi kể: thứ nhất
* Hoạt động 3: Phân tích 
 - Thời gian dự kiến : 60 phút
 - Mục tiêu : Nắm được nội dung, nghệ thuật, các nhân vật trongtruyện
 - Phương pháp  : Đọc, vấn đáp, thuyết trình, bình giảng.
 - Kĩ thuật : Dạy học theo góc, Kĩ thuật khăn trải bàn
? Hóy chỉ ra cỏc chi tiết miờu tả hành động, diễn biến tõm trạng của người anh từ đầu cho đến lỳc thấy em gỏi tự chế màu vẽ?
Khi tài năng của em gỏi được phỏt hiện, như một “thiờn tài hội hoạ”Sự biến đổi tõm trạng của người anh diễn ra khi nào?
HS tự tỡm và gạch trong SGK
- “tụi bắt gặpbớ mật theo dừi”
- Trũ nghịch ngợm của trẻ con và nhỡn bằng cỏi nhỡn khụng để ý
- Mọi người vui mừng chỉ riờng người anh là cảm thấy buồn
II/Phân tích văn bản:
1/ Diễn biến tâm trạng người anh:
=>Tũ mũ, hiếu kỳ
-Lạnh nhạt, thờ ơ, khụng yờu thương em như trước đõy nữa
? Khi mọi người phỏt hiện ra tài vẽ của KP, người anh đó cú những ý nghĩ gỡ? Những hành động gỡ? Em hóy tỡm những chi tiết chứng minh điều đú?
Người anh đó làm việc gỡ mà trước giờ mỡnh vẫn coi khinh?
(HS tự tỡm và gạch dưới chi tiết trong SGK)
-“tụi cảm thấy mỡnh bất tàichỉ muốn gục xuống khúc”
- xem trộm tranh của em
Khi xem xong những bức tranh ấy, người anh cú tõm trạng gỡ? Vỡ sao?
Từ lỳc đú trở đi, thỏi độ của người anh đối với KP như thế nào? Theo em vỡ sao người anh lại cú thỏi độ như vậy?
?Tõm trạng này cú hay gặp ở lứa tuổi ấy khụng?
-Cậu thấy thất vọng về mỡnh vỡ đó thua kộm em gỏi mỡnh
-hs tự do trao đổi
=>Tự ti, thất vọng về mỡnh
- Người anh nảy sinh thỏi độ khú chịu, gắt gỏng và khụng thõn với em nữa. Đõy là một biểu hiện tõm lớ đễ gặp ở mọi người nhất là ở lưa tuổi thiếu niờn. Đú là lũng mặc cảm, tư ti khi thấy người khỏc cú tài năng nổi bật. Nhưng cậu vẫn khụng thể khụng quan tõm đến những bức tranh ấy và õm thầm cảm phục tài năng của em gỏi mỡnh
Sau một thời gian miệt mài tập vẽ, cuối cựng KP đó đạt thứ hạng gỡ trong cuộc thi vẽ? Tõm trạng của KP như thế nào? KP đó làm gỡ để anh cú mặt trong cuộc trieồn lóm tranh?
?PT diễn biến tõm trạng “tụi”
Hs đọc lại đoạn “Trong gian phũng”đến hết
- đạt giải nhất trong cuộc thi vẽ. P cảm thấy sung sướng vụ cựng. P muốn được chia sẻ niềm vui ấy với người anh của mỡnh. P nắm lấy tay anh, cố nài nỉ anh đến cuộc triễn lóm tranh
-“tụi giật sững người”
- Cậu ngỡ ngàng vỡ bức tranh đó vẽ chớnh cậu, hónh diện vỡ trong tranh cậu trụng thật hoàn hảo
Khi đứng trước bức tranh của em gỏi, người anh đó cú tõm trạng gỡ?
Vỡ sao người anh lại cú tõm trạng ấy?
Xấu hổ vỡ cậu tự thấy mỡnh yếu kộm khụng xứng đỏng được như bức tranh em gỏi vẽ
- vỡ người anh đó hiểu ra rằng bức tranh được vẽ nờn bằng tõm hồn lũng nhõn hậu của em gỏi mỡnh
=>Ngỡ ngàng, hónh diện, xấu hổ
Từ người kể của người anh, KP hiện lờn trước mắt chỳng ta là một cụ bộ như thế nào?
Em hóy tỡm những chi tiết chứng minh cho điều ấy?
Trong những phẩm chất tốt đẹp của KP, em thớch nhất điểm nào? Vỡ sao?
-Quẹt màu lờn mặt
-Đoạt giải nhất cuộc thi vẽ tranh quốc tế
-Vẽ người anh trai thật hoàn hảo
- hồn nhiờn, tài năng, rộng lượng và nhõn hậu
HS tự tỡm và gạch dưới trong SGK
2/ Nhận vật Kiều Phương:
=>Hồn nhiờn, tài năng, rộng lượng, nhõn hậu
* Hoạt động 4: ghi nhớ
 - Thời gian dự kiến : 7 phút
 - Mục tiêu : Nắm được nội dung, nghệ thuật, các nhân vật trongtruyện
 - Phương pháp  : vấn đáp, thuyết trình, bình giảng.
 - Kĩ thuật : Kĩ thuật khăn trải bàn.
Em cú nhận xột gỡ về nghệ thuật xõy dựng của tỏc giả?
Từ truyện ngắn này, em cú suy nghĩ gỡ và rỳt ra bài học gỡ về thỏi độ và cỏch cư xử của con người? 
 HS tự bộc lộ
- NV tự kể chuyện, tự bộc lộ tõm trạng thỏi độ của mỡnh rất thực và sinh động
 (HSTL)
-Trước thành cụng hay tài năng của người khỏc, mỗi người cần phải vượt qua mặc cảm, tự ti để cú được sự trõn trọng và niềm vui thật sự, chõn thành. Lũng nhõn hậu và sự độ lượng sẽ giỳp con người vượt lờn trờn chớnh bản thõn mỡnh
 HS đọc ghi nhớ/ 35
III/ Tổng kết:
*Ghi nhớ: SGK/ 35
* Hoạt động 5: Luyện tập
 - Thời gian dự kiến : 5 phút
 - Mục tiêu : Củng cố được nội dung, nghệ thuật, các nhân vật trongtruyện
 - Phương pháp  : Hoạt động nhóm, vấn đáp, thuyết trình.
 - Kĩ thuật : Dạy học theo góc, Kĩ thuật khăn trải bàn
GV hướng dẫn HS làm luyện tập
? Em hóy đúng vai người anh kể lại một đoạn trong cõu chuyện mà em thớch nhất
4/ Dặn dũ: - Học thuộc bài, làm luyện tập, 
 - Soạn bài tiếp theo
 ***********************************************