Giáo án môn Ngữ văn lớp 6 - Sông nước Cà Mau

Ngày soạn: 4/01/2011	
Ngày dạy: 6/01/2011
Tiết PPCT: 77 / tuần 20
Giảng văn
SÔNG NƯỚC CÀ MAU
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
1. Kiến thức:
- Sơ giảng về tác giả và tác phẩm “Đất rừng phương Nam” .
- Vẻ đẹp của thiên nhiên và cuộc sống con người của vùng đất phương Nam .
- Tác dụng của một số biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong đoạn trích .
2. Kĩ năng:
- Nắm bắt nội dung văn bản truyện hiện đại có yếu tố miêu tả kết hợp thuyết minh.
- Đọc diễn cảm phù hợp với nội dung văn bản .
- Nhận biết các biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong văn bản và vận dụng chúng khi miêu tả cảnh thiên nhiên .
II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS
Giáo viên: tranh tác giả, tranh sông nước Cà Mau.
Học sinh: bài soạn.
III. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY
Kiểm tra bài cũ (4’):
? Bài học đường đời đầu tiên mà Dế Mèn rút ra cho mình là bài học gì ? Theo em, đó có phải là bài học cho mọi người không?
Giới thiệu bài mới (1’): “ Đẹp vô cùng Tổ Quốc ta ơi  !” Thật vậy đất nước ta đâu đâu cũng đẹp, cũng xinh. Đó là niềm tự hào của dân tộc ta. Không biết bao nhiêu nhà văn, nhà thơ đã viết những trang viết đầy tự hào về đất nước như Nguyễn Tuân, Tô Hoài Hôm nay, chúng ta sẽ tìm hiểu một vùng cực nam của đất nước qua đoạn trích Sông nước Cà Mau của Đoàn Giỏi.
2. Nội dung bài mới:
HĐ của GV
HĐ của HS
Nội dung ghi bảng
HĐ 1: HDHS tìm hiểu chung (5’)
- Gọi HS đọc chú thích SGK/20
? Nêu vài nét về tác giả?
? Ông thường viết về đề tài nào?
- G.thiệu chân dung Đoàn Giỏi.
? Văn bản trích trong tác phẩm nào?
? Nêu nội dung khái quát của văn bản? 
HĐ 2: HDHS đọc – hiểu văn bản (25’)
- GV đọc mẫu đoạn đầu à GV gọi HS đọc tiếp.
- Giải thích một số từ khó SGK
? Đoạn trích có thể chia làm mấy đoạn? Nêu rõ nội dung mỗi đoạn?
? Ấn tượng ban đầu bao trùm cảnh sông nước Cà Mau được thể hiện qua chi tiết nào?
? Ấn tượng ấy được cảm nhận qua giác qua nào của tác giả?
? Ấn tượng ấy được tác giả sử dụng nghệ thuật gì?
? Ấn tượng của tác giả về thiên nhiên Cà Mau ntn?
* HS quan sát đoạn 2 và nhắc lại nội dung chính toàn đoạn?
- Chia nhóm HS thảo luận 5’: Câu hỏi: Kênh rạch Cà Mau được thể hiện qua chi tiết nào? Em có nhận xét gì về cách gọi tên một số địa danh? Những địa danh này gợi em suy nghĩ gì về thiên nhiên vùng Cà Mau? Con người Cà Mau?
? Tìm chi tiết nước ta sự rộng lớn của con sông Năm Căn? Cảnh rừng đước được thể hiện qua từ ngữ hình ảnh nào?
? Trong câu “thuyền chúng tôi về Năm Căn” có những Động từ nào chỉ cũng 1 hoạt động của con thuyền? Nhận xét về nghệ thuật mà tác giả sử dụng ở đoạn văn này? Em hình dung con sông Năm Căn như thế nào?
- Yêu cầu HS quan sát đoạn cuối truyện.
? Tìm chi tiết miêu tả về chợ Năm Căn?
? Tác giả sử dụng nghệ thuật gì khi miêu tả chợ Năm Căn?
? Em hiểu gì về chợ Năm Căn vùng đất mũi?
HĐ 3: HDHS tổng kết (5’)
? Văn bản có những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật?
à GD môi trường: cần bảo vệ môi trường tự nhiên, hoang dã.
- HS đọc chú thích.
- 1925-1989, quê Tiền Giang, viết văn từ K.chiến chống Pháp.
- Về cuộc sống, thiên nhiên và con người Nam Bộ.
- Trích chương 15 truyện Đất rừng phương Nam.
- Cảnh sông nước Cà Mau với vẻ đẹp rộng lớn, hùng vĩ và cuộc sống con người ở vùng đất cực Nam Tổ quốc.
- 2 HS đọc diễn cảm phần còn lại.
- Đọc từ khó.
- Bố cục 3 đoạn:
+ Đoạn 1: Từ đầu à màu xanh đơn điệu: Những ấn tượng ban đầu về thiên nhiên vùng CM.
+ Đoạn 2: Từ khi qua Chà Là à khói sóng ban mai: Kênh rạch và chợ Năm Căn.
+ Đoạn 3: còn lại: chợ Năm Căn đông vui, trù phú.
- Cảnh sông ngòi, kênh rạch màu xanh, tiếng sóng biển
- Thị giác, thính giác, vị giác.
- Kể, liệt kê, điệp từ và mốt số từ chỉ màu sắc, trạng thái, cảm giác.
- Vùng sông nước nguyên sơ, rộng lớn.
- Đọc thầm đoạn 2.
- Thảo luận nhóm 2HS, cá nhân nhận xét:
à Cách gọi dân dã, mộc mạc, dựa theo đặc điểm riêng à gợi sự phong phú, nguyên sơ.
+Sông rộng hơn ngàn thước.
+Nước ầm ầm đổ ra biển.
+Cá hàng đàn.
+Rừng đước dựng lên cao ngất
à So sánh => Cảnh rộng lớn, hùng vĩ.
- Nghệ thuật so sánh và cách dùng từ ngữ chính xác, tinh tế.
à Sông Năm Căn rộng lớn hùng vĩ, đầy sức sống.
- HS quan sát đoạn cuối truyện.
- Ồn ào, đông vui, tấp nập :
+ Những bến phà nhộn nhịp dọc dài theo sông.
+ Những lò than 
+ Những ngôi nhà bè 
+ Người dân thuộc nhiều dân tộc khác nhau.
à So sánh, quan sát tỉ mỉ.
=> Sự trù phú những nét độc đáo của chợ Năm Căn.
- HS đọc to ghi nhớ SGK/23.
I. Giới thiệu chung:
 1. Tác giả: Đoàn Giỏi (1925- 1989), quê ở Tiền Giang, viết văn từ kháng chiến chống Pháp.
- Đề tài: viết về cuộc sống, thiên nhiên và con người Nam Bộ.
2. Tác phẩm:
- Trích chương 15 truyện Đất rừng phương Nam.
- Nội dung khái quát: Cảnh sông nước Cà Mau với vẻ đẹp rộng lớn, hùng vĩ và cuộc sống con người ở vùng đất cực Nam Tổ quốc.
II. Đọc – hiểu văn bản: 
1. Ấn tượng chung về thiên nhiên Cà Mau:
- Sông ngòi kênh rạch bủa giăng chi tiết như màng nhện.
- Trời xanh, nước xanh, cây lá xanh.
- Tiếng rì rào bất tận của khu rừng, tiếng sóng biển và cả hơi gió muối.
à So sánh, điệp ngữ, phối hợp tả xen lẫn kể liệt kê
=> không gian mênh mông rộng lớn một màu xanh.
2. Kênh rạch Cà Mau và sông Cà Mau
- Kênh rạch: Mái Giầm, kênh Bọ Mắt, kênh Ba Khía à tên gọi một số địa danh căn cứ vào đặc điểm riêng biệt => Thiên nhiên hoang dã, phong phú, con người giản dị, chất phác.
- Sông Năm Căn:
+ rộng hơn ngàn thước.
+ Nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác.
+ Cá nước bơi hàng ngàn đen trũi.
+ Rừng đước dựng lên cao ngút như tường thành vô tận .
à So sánh, từ ngữ chính xác tinh tế => Sông Năm Căn rộng lớn hùng vĩ, đầy sức sống.
c) Chợ Năm Căn 
- Ồn ào, đông vui, tấp nập:
+ Những bến phà nhộn nhịp dọc dài theo sông
+ Những lò than 
+ Những ngôi nhà bè 
+ Người dân thuộc nhiều dân tộc khác nhau.
à So sánh, quan sát tỉ mỉ
=> Sự trù phú những nét độc đáo của chợ Năm Căn.
III. Tổng kết 
Ghi nhớ SGK/23.
Củng cố (4’):
? Em cảm nhận gì về thiên nhiên và con người vùng cực Nam tổ quốc?
Hướng dẫn tự học (1’):
- Đọc kĩ văn bản, nhớ những chi tiết miêu tả đặc sắc, các chi tiết sử dụng phép so sánh.
- Hiểu được ý nghĩa của các chi tiết có sử dụng phép tu từ.
- Viết 1 đoạn văn trình bày sự cảm nhận của em về vùng Cà Mau qua bài học.
 GV: gợi ý – HS viết từ 5 à 7 câu theo yêu cầu bài tập.
- Soạn bài: So Sánh:
	+ Đọc và nắm cốt truyện .
+ Nắm được các từ khó .
+ Đọc chú thích (*) nắm về tác giả, tác phẩm .
+ Trả lời các câu hỏi đọc - hiểu văn bản .
IV. RÚT KINH NGHIỆM