Giáo án môn Ngữ văn 6 - Tiết học 57: Chỉ từ

NS:
NG: 	 Tiết 57 
 Tiếng Việt chỉ từ
A. Mục tiêu cần đạt
1. Kiến thức: Giúp học sinh :
- Hiểu được ý nghĩa và công dụng của chỉ từ.
- Biết cách dùng chỉ từ trong khi nói, viết.
2. Kĩ năng: Luyện kỹ năng nhận biết và sử dụng chỉ từ thích hợp khi nói và viết.
3. Thái độ: Có ý thức sử dụng chỉ từ trong nói và viết.
B. Chuẩn bị : 
GV: Bảng phụ, soạn giáo án.
HS: Trả lời theo câu hỏi SGK.
C. Phương pháp: Quy nạp – thực hành.
D. Tổ chức các hoạt động dạy học
I. ổn định(1’)
II. KTBC(5’) :
? Số từ là gì ? Hãy tìm số từ trong đoạn trích sau đây ?
 Một cây làm chẳng nên non
 Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.
? Lượng từ là gì? Tìm và giải thích lượng từ trong câu sau?
 “ Mọi người vừa đi, vừa nói chuyện, pha trò gọi nhau í ới”
III. Bài mới.
Hoạt động của GV và học sinh 
Nội dung bài học
Hoạt động 1(15p) : Hướng dẫn học sinh tìm hiểu lý thuyết.
GV treo bảng phụ có chứa ngữ liệu.
? Học sinh đọc ngữ liệu?
? Các từ in đậm trong đoạn văn bổ nghĩa cho các từ nào ?
HS: Từ “nọ” đ “ông vua”
 “ấy” đ “viên quan”
 “kia” đ “làng”
 “nọ” đ “cha con nhà”
 “kia” đ “cánh đồng làng”
? Tác dụng của các từ in đậm đó ở trong câu ?
HS:làm cho CDT xác định hơn, cụ thể hơn à định vị được sự vật trong không gian nhằm tách biệt sự vật này với sự vật khác.
? Hãy so sánh ý nghĩa các từ và cặp từ sau, từ đó rút ra ý nghĩa của các từ in đậm?
- Ông vua / ông vua nọ
- Viên quan / viên quan ấy
- Làng / làng kia
- Nhà / nhà nọ
HS: - Nghĩa của các cặp có các từ : nọ, kia, ấy được cụ thể hóa, được xác định 1 cách rõ ràng trong không gian. 
? So sánh nghĩa của từ “ấy”, “nọ” trong đoạn trích “Sự tích Hồ Gươm” (SGK/137) có điểm nào giống và khác với các trường hợp đẫ phân tích ở trên?
- Viên quan ấy / hồi ấy
- Nhà nọ / đêm nọ
HS:
* Giống nhau: - Cùng xác định vị trí của sự vật.
* Khác nhau: 
- này, kia, ấy, nọ ở phần (1) xác định vị trí của sự vật trong không gian.
- ấy, nọ ở phần (3) định vị về thời gian. 
? Đến đây em hiểu chỉ từ là gì ?
HS : Phát biểu.
? HS đọc ghi nhớ ?
GV bổ sung: 
GV cho HS quan sát lại ngữ liệu (1,2,3) ở phần I ?
HS quan sát.
? Trong các câu ở phần I, chỉ từ đảm nhiệm chức vụ gì ?
HS : - Làm nhiệm vụ phụ ngữ sau bổ nghiã cho danh từ, cùng với danh từ và phụ ngữ trước lập thành 1 cụm danh từ , hoạt động trong câu như một DT( làm chủ ngữ, vị ngữ, trang ngữ):
 - viên quan ấy 
 - một cánh đồng làng kia,
 - hai cha con nhà nọ
? HS đọc 2 VD của HCM và Bánh chưng, bánh giầy /137+138 ?
? Tìm chỉ từ trong 2 câu đó, xác định chức vụ của chúng trong câu ?
HS : a) Chỉ từ : Đó đchủ ngữ.
 b) Chỉ từ : Đấyđtrạng ngữ.
? Hãy nêu hoạt động của chỉ từ ở trong câu ?
HS : Trả lời.
? HS đọc ghi nhớ ?
Hoạt động 2(18p) : Hướng dẫn luyện tập
? Đọc y/c BT 1 ?
? Tìm các chỉ từ trong câu, xác định chức vụ của các chỉ từ trong câu ?
HS : Làm việc theo nhóm.
Đại diện nhóm trả lời.
BT 2: Thay các từ in đậm bằng các chỉ từ thích hợp...?
HS: 
? BT 3: Có thể thay các chỉ từ trong đoạn trích dưới đây bằng những từ hoặc cụm từ nào không?
HS: Giải thích.
A. Lý thuyết :
I. Chỉ từ là gì ?
1. Ngữ liệu/SGK.
2. Phân tích.
3. Nhận xét.
- Các từ như : này, kia, ấy, đó, nọ,... dùng để trỏ, được thêm vào cụm DT, xác định vị trí của sự vật trong không gian và thời gian à gọi là chỉ từ. 
* Ghi nhớ/SGK.
II. Hoạt động của chỉ từ trong câu
1. Ngữ liệu/ SGK.
2. Phân tích.
3. Nhận xét.
* Ghi nhớ/SGK.
B. Luyện tập
Bài tập 1 :
a) Hai thứ bánh ấy :
+ Định vị sự vật trong không gian
+ Làm phụ ngữ sau trong cụm danh từ
b) Đây, đấy
+ Định vị sự vật trong không gian
+ Làm chủ ngữ
c) Nay :
+ Định vị sự vật trong không gian
+ Làm trạng ngữ
d) Đó :
- Định vị sự vật trong không gian
- Làm trạng ngữ
Bài tập 2 :
a) Đến chân núi sóc = đến đấyđđịnh vị về không gian.
b) Làng bị lửa thiêu cháy = làng ấy( đó, đấy) đđịnh vị về không gian.
- Cần viết như vậy để khỏi lặp từ.
Bài tập 3 : 
- Không thay được, điều này cho thấy chỉ từ có vai trò rất quan trọng. Chúng có thể chỉ ra những sự vật, những thời điểm khó gọi thành tên, giúp người nghe, người đọc định vị được các sự vật, thời điểm ấy trong chuỗi sự vật hay trong dòng thời gian vô tận.
IV. Củng cố(2p):
? Chỉ từ là gì? Chỉ tư hoạt động trong câu ntn?
V. HDVN(3p) :
- Học thuộc ghi nhớ/SGK.
- Hoàn thành các BT còn lại.
- Chuẩn bị bài “Luyện tập kể chuyện tưởng tượng”
E. Rút kinh nghiệm:
...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
 ------------------------------------------**&**------------------------------------------