Giáo án môn Ngữ văn 6 - Tiết 1: Văn bản Con rồng cháu tiên

Ngµy so¹n: 18/ 8/ 2010 
TuÇn : 1 Bµi : 1
TiÕt 1 : V¨n b¶n
con rång ch¸u tiªn
(TruyÒn thuyÕt)
A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT 
Giúp học sinh:
1. Kiến thức: Nắm được khái niệm thể loại truyền thuyết (nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong tác phẩm thuộc thể loại truyền thuyết giai đoạn đầu). Hiểu được quan niệm của người Việt cổ về nòi giống dân tộc qua truyền thuyết Con Rồng cháu Tiên (bóng dáng lịch sử thời kì dựng nước của dân tộc ta trong một tác phẩm dân gian thời kì dựng nước). Chỉ ra và hiểu được những nét chính về nghệ thuật của truyện.
2. Kĩ năng: Đọc diễn cảm văn bản truyền thuyết. Nhận ra những sự việc chính của truyện. Nhận ra một số chi tiết tưởng tượng kì ảo tiêu biểu của truyện.
3. Thái độ: Bồi dưỡng lòng tự hào về nguồn gốc cao quí của dân tộc. Giáo dục ý thức đoàn kết trong cộng đồng. 
B. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ:
1. Giáo viên: 
- T×m hiÓu kÜ v¨n b¶n, chuÈn kiÕn thøc, bµi so¹n
- Tư liệu tham khảo (SGV, Nâng cao NV6, ...)
 - Phương tiện dạy học: phiếu học tập, tranh ảnh minh hoạ...
- H­íng dÉn HS chuÈn bÞ bµi
2. Học sinh:
- Soạn bµi theo ®Þnh h­íng cña SGK vµ sù h­íng dÉn cña GV, bảng nhóm, phấn màu, ... 
- Sưu tầm tranh ảnh về đền Hùng. 
C. ph­¬ng ph¸p: 
- §µm tho¹i, th¶o luËn nhãm, nªu vÊn ®Ò, b×nh gi¶ng, khai th¸c kªnh h×nh
D. tiÕn tr×nh c¸c ho¹t ®éng d¹y vµ häc
1.æn ®Þnh líp: (1')
2. KiÓm tra bµi cò: (5')
- Kiểm tra sù chuÈn bÞ cña HS (SGK, BT NV 6, bót , vë ghi, vë säan m«n häc)
3. Bµi míi:
Ho¹t ®éng 1: Giíi thiÖu bµi
- Môc tiªu: T¹o t©m thÕ, ®Þnh h­íng chó ý cho häc sinh
- Ph­¬ng ph¸p: Trùc quan(xem tranh), thuyÕt tr×nh
- Thêi gian: 2 phót
TruyÒn thuyÕt lµ mét trong nh÷ng thÓ lo¹i cña v¨n häc d©n gian. §©y lµ mét thÓ lo¹i tiªu biÓu, rÊt ph¸t triÓn ë ViÖt Nam ®­îc nh©n d©n ­a thÝch. Nh÷ng truyÒn thuyÕt d©n gian th­êng cã c¸i cèt lâi lµ sù thËt lÞch sö mµ nh©n d©n ta qua nhiÌu thÕ hÖ ®· lÝ t­ëng ho¸,göi g¾m vµo ®ã t©m t×nh thiÕt tha cña m×nh,cïng víi th¬ vµ méng, ch¾p ®«i c¸nh cña trÝ t­ëng t­îng d©n gian lµm nªn nh÷ng t¸c phÈm v¨n ho¸ mµ ®êi ®êi thÕ hÖ sau ­a thÝch.
 TruyÖn: Con Rång ch¸u Tiªn lµ mét truyÒn thuyÕt tiªu biÓu më ®Çu cho chuçi truyÒn thuyÕt vÒ c¸c thêi ®¹i vua Hïng còng nh­ truyÒn thuyÕt ViÖt Nam. VËy truyÖn cã g× ®Æc biÖt. H«m nay chóng ta cïng t×m hiÓu.
Hoạt động 2: Tìm hiểu chung về văn bản
Mục tiêu: HS n¾m vµ hiÓu ®­îc kh¸i niÖm vÒ truyÒn thuyÕt, mét sè chó thÝch, bè côc cña v¨n b¶n
Phương pháp: §µm tho¹i, nªu vÊn ®Ò, vÊn ®¸p t¸i hiÖn th«ng qua ho¹t ®éng tri gi¸c ng«n ng÷
Thời gian: 6 phót
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
Néi dung cÇn ®¹t
Học sinh đọc phần dấu (*) trong sách giáo khoa vµ tr¶ lêi c©u hái
Em hiÓu thÕ nµo lµ truyÒn thuyÕt?.
GV h­íng dÉn HS c¸ch ®äc.
-§äc chËm,nhÊn m¹nh vµo nh÷ng chi tiÕt k× l¹ cña truyÖn.
Đọc mẫu, gọi HS tập đọc, nhận xét
HS ®äc phÇn chó thÝch vµ tr¶ lêi.
GV cho HS t×m hiÓu mét sè chó thÝch khã vµ quan träng cßn l¹i h­íng dÉn c¸c em t×m hiÓu SGK
Em hiÓu thÕ nµo lµ Ng­ Tinh?ThÕ nµo lµ thuû cung? ThÕ nµo lµ tËp qu¸n?
Tìm hiểu bố cục
Truyền thuyết Con Rồng, cháu Tiên gồm ba đoạn, theo em mỗi đoạn được giới hạn từ đâu đến đâu? Hãy nêu sự việc chính của từng đoạn.
Quan sát và đối chiếu với kết quả.
Đọc lại vµ ghi vµo vë 
Truyền thuyết thường chứa đựng nhiều yếu tố kì ảo, em hiểu thế nào là yếu tố kì ảo?
Truyền thuyết Con Rồng, cháu Tiên có những yếu tố kì ảo nào?
Những yếu tố kì ảo đó có ý nghĩa gì?
I.Giíi thiÖu chung:
1. Kh¸i niÖm vÒ truyÒn thuyÕt
-TruyÒn thuyÕt: lµ lo¹i truyÖn d©n gian truyÒn miÖng, kÓ vÒ c¸c nh©n vËt vµ sù kiÖn cã liªn quan ®Õn lÞch sö thêi qu¸ khø
-Th­êng cã yÕu tè t­ëng t­îng, k× ¶o.ThÓ hiÖn th¸i ®é cña nh©n d©n ®èi víi c¸c sù kiÖn vµ nh©n vËt lÞch sö 
2. §äc , chó thÝch
GV ®äc mÉu mét ®o¹n. 
HS ®äc tiÕp.
GV nhËn xÐt phÇn ®äc cña HS
-TËp qu¸n: Thãi quen ®­îc h×nh thµnh tõ l©u, ®­îc mäi ng­êi lµm theo cña mét céng ®ång.
( C¸c chó thÝch SGK trang 7- 8)
3. Bè côc v¨n b¶n
Chia lµm 3 ®o¹n:
-§o¹n 1 :Tõ ®Çu ®Õn ‘’Long Trang ‘’¢u C¬ vµ Long Qu©u lÊy nhau
- §o¹n 2: TiÕp ®Õn “lªn ®­êng” ¢u C¬ vµ Long Qu©n chia tay lªn ®­êng.
- §o¹n 3: Cßn l¹i:Ngån gèc gièng nßi cña ng­êng ViÖt Nam.
- Kì ảo: không có thật, khác thường...
- Truyện: Con Rồng, cháu Tiên:
 + Lạc Long Quân nòi Rồng, phép lạ ...
 + Âu Cơ đẻ bọc trăm trứng... 
- ý nghĩa: Tô đậm tính chất lớn lao, đẹp đẽ của nhân vật và sự kiện; thiêng liêng hoá nguồn gốc gống nòi, dân tộc; tăng sức hấp dẫn.
 Hoạt động 3: H­íng dÉn HS t×m hiÓu chi tiÕt v¨n b¶n
Mục tiêu: HS n¾m gi¸ trÞ néi dung liªn hÖ thùc tiÔn tõ vÊn ®Ò ®Æt ra trong v¨n b¶n
Phương pháp: VÊn ®¸p, t¸i hiÖn, ph©n tÝch, c¾t nghÜa, trùc quan, nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, so sãnh ®èi chiÕu, th¶o luËn nhãm
Thời gian: 15 phót
HS ®äc v¨n b¶n.
L¹c Long Qu©n xuÊt hiÖn nh­ thÕ nµo? 
Qua chi tiÕt nµo?
L¹c Long Qu©n ®· lµm ®­îc nh÷ng g×?
Nh÷ng viÖc lµm Êy cã ý nghÜa g×?
¢u C¬ xuÊt hiÑn nh­ thÕ nµo? Qua chi tiÕt nµo?
Nh÷ng chi tiÕt vÒ sù xuÊt hiÖn Êy mang tÝnh chÊt g×?
Khi ¢u C¬ vµ Long Qu©n kÕt duyªn, ¢u C¬ sinh con cã g× k× l¹?
Sau khi sinh con Long Qu©n lµm g×?
VËy hä ®· lµm g×?
ViÖc chia con diÔn ra nh­ thÕ nµo?
§­a ra chi tiÕt nµy nh©n d©n muèn nãi ®iÒu g×?
Những hình ảnh trong tranh gợi cho em suy nghĩ gì? (HS bộc lộ, định hướng khuyến khích)
Theo em nÕu t¸c gi¶ d©n gian kÕt thóc truyÖn ë ®o¹n Long Qu©n vµ ¢u C¬ chia tay nhau cã ®­îc kh«ng ?
(HS th¶o luËn nhãm)
II. T×m hiÓu chi tiÕt v¨n b¶n
a. Nguån gèc vµ h×nh d¹ng cñc ¢u C¬ vµ L¹c Long Qu©n.
- L¹c Long Qu©n lµ mét vÞ thÇn con trai thÇn Long N÷,thÇn m×nh rång, sèng ë d­íi n­íc, thØnh tho¶ng lªn c¹n, søc khoÎ v« ®Þch, cã tµi l¹.
+ Gióp d©n diÖt trõ Ng­ Tinh, Hå Tinh, Méc Tinhyªu qu¸i.
- Gióp d©n trång trät, ch¨n nu«i
--> Më ®Çu sù nghiÖp më n­íc.
- ¢u C¬: Thuéc dßng ThÇn N«ng, dßng tiªn, ë nói cao, xinh ®Ñp tuyÖt trÇn.
-->ThÓ hiÖn tÝnh chÊt k× l¹, lín lao vµ ®Ñp ®Ï vÒ h×nh d¹ng vµ nguån gèc cña hai ng­êi.
b. ¢u C¬ sinh con - chuyÖn thËt l¹:
- ¢u C¬ sinh con thËt l¹ : Nµng ®Î ra mét bäc tr¨m trøng , në ra mét tr¨m con hång hµo ®Ñp ®Ï.
-C¸c con kh«ng cÇn bó mím, lín nhanh nh­ thæi, kh«i ng«, tuÊn tó.
- Long Qu©n vèn ë d­íi n­íc kh«ng thÓ sèng m·i trªn c¹n nªn ®µnh vÒ Thuû Cung
- ¢u C¬ vµ Long Qu©n chia con.
+ 50 con theo cha xuèng biÓn, 50 con theo mÑ lªn nói
=> khi cÇn th× gióp ®ì nhau.
=> Kh¼ng ®Þnh tinh thÇn ®oµn kÕt cña d©n téc
(C¸c nhãm tr×nh bµy ý kiÕn cña m×nh, GV chèt l¹i)
- Kh«ng hîp lÝ v×:
- Chia con lên rừng (quê mẹ), xuống biển (quê cha) -> mở đất và giữ đất.
 C¸c con cÇn cã sù trưởng thành: nối nhau làm vua, hiệu Hùng Vương, lập nước Văn Lang
 Hoạt động4: HÖ thèng kiÕn thøc ®· t×m hiÓu qua bµi häc
Mục tiêu: HS kh¸i qu¸t kiÕn thøc
Phương pháp: Kh¸i qu¸t hãa
Thời gian: 3 phót
Em hiểu gì về dân tộc ta qua truyền thuyết Con Rồng, cháu Tiên?
Câu chuyện về nguồn gốc dân tộc đã bồi đắp cho em những tình cảm nào?
Em biết những sự thật lịch sử nào có liên quan đến truyền thuyết Con Rồng, cháu Tiên?
Đọc ghi nhớ (SGK trang 8)
III. Tæng kÕt
 Ý nghĩa văn bản
 - Đề cao, ca ngợi, tôn vinh nguồn gốc thiêng liêng, cao quí; Ý nguyện đoàn kết, gắn bó; thống nhất, bền vững của dân tộc. 
- Thời đại các vua Hùng, đền thờ vua Hùng, giỗ tổ Hùng vương... 
Ghi nhớ (SGK trang 8)
 Hoạt động 5: LuyÖn tËp
Mục tiêu: HS vËn dông c¸c kiÕn thøc ®· häc vµolµm BT
 Qua c¸c bµi tËp cñng cè c¸c kiÕn thøc, kÜ n¨ng c¶m thô v¨n b¶n
Phương pháp: T¸i hiÖn, so s¸nh, ®èi chiÕu
Thời gian: 10 phót 
Em biÕt nh÷ng truyÖn nµo cña c¸c d©n téc kh¸c ë ViÖt Nam còng gi¶i thÝch nguån gèc d©n téc t­¬ng tù nh­ truyÖn “Con Rång ch¸u Tiªn”? Sù gièng nhau Êy thÓ hiÖn ®iÒu g×?
H·y kÓ diÔn c¶m truyÖn “Con Rång ch¸u Tiªn”?
IV. LuyÖn tËp
Bµi 1
- Ng­êi M­êng cã truyÖn: “Qu¶ trøng to në ra con ng­êi” 
- Ng­êi Kh¬ Mó cã truyÖn “Qu¶ bÇu mÑ” 
=> Sù gièng nhau cña c¸c truyÖn kh¶ng ®Þnh sù gÇn gòi vÒ céi nguån vµ sù giao l­u v¨n hãa gi÷a c¸c d©n téc ng­êi ViÖt trªn ®Êt n­íc ta
Bµi 2
HS KÓ l¹i truyÖn ®óng cèt truyÖn, chi tiÕt c¬ b¶n, dïng lêi v¨n nãi cña c¸ nh©n ®Ó kÓ mét c¸ch diÔn c¶m
 Hoạt động 6: H­íng dÉn HS häc bµi ë nhµ
Thời gian:(3')
- HS Đọc kĩ để nhớ một số chi tiết, sự việc chính trong truyện.
- Kể lại được truyện. 
- Häc thuộc ghi nhớ. 
- Sưu tầm một câu chuyện có nội dung giải thích nguồn gốc người Việt ...
- Làm bài tập luyện, chuẩn bị bài tiết 2 “B¸nh ch­ng, b¸nh giÇy”
---------------------------------------------------------------------