Giáo án Số học 6 - Tiết 69-71 - Năm học 2009-2010

Ngày soạn:30/01/10
Ngày dạy:
Chơng III: Phân số
Tiết 69 : Mở rộng khái niệm phân số
I, Mục tiêu:
HS thấy đợc sự giống nhau và khác nhau giữa KN phân số đã học ở tiểu học và khái niêm phân số học ở lớp 6.
HS viết đợc các phân số mà tử và mẫu là các số nguyên.
HS thấy đợc số nguyên cũng đợc coi là phân số có mẫu số là 1
HS biết dùng phân số để biểu diễn 1 nội dung thực tế.
II, Chuẩn bị của GV và HS
GV: Bảng phụ ghi bài tập 1, 2, 3, 4 (SGK)
HS: Bảng phụ nhóm, bút dạ, ôn KN phân số ở tiểu học
III, Các hoạt động dạy học.
Hoạt động của GV-HS
ND
Hoạt động 2: giới thiệu bài 
GV: Các em đã đợc học về phân số ở tiểu học - Em hãy lấy VD về phân số?
HS lấy VD về phân số
VD: 1/2, 3/4....
(?) Hãy xác định từ và mẫu của phân số trên? điều kiện của phân số là gì?
HS: Xác định từ và mẫu của từng phân số 
ĐK của phân số là mẫu số khác 0
GV: Như vậy các em đã đợc học về các phân số mà tử và mẫu số là các số tự nhiên với mẫu khác 0. Nếu tử và mẫu là các số nguyên VD -3/4 có phải là phân số không?
GV: Chơng III: Phân số sẽ giúp các em hiểu biết thêm về phân số
Cách so sánh hai phân số, các phép tính về phân số và ích lợi của các kiến thức về phân số đối với đời sống con ngời.
Hoạt động 2: Khái niêm phân số (12 phút)
(?) Các em đã đợc học về phân số Vậy hãy cho biết phân số đợc dùng để biểu thị gì?
Phân số dùng để biểu thị phép chia hai số tự nhiên (với số chia khác không)
GV nêu VD: Một cái bánh chia thành 4 phần bằng nhau. Lấy đi 3 phần ta nói rằng “đã lấy đi 3/4 cái bánh” Hoặc để viết kết quả của phép chia 3 cho 4 là: 3:4 = ?
Tơng tự (-3) chia cho 4 đợưc thơng là bao nhiêu?
 (-3) chia cho 4 đợc thơng là -3/4
(?) -2/-3 là thơng của phép chia nào?
-2/-3 là thơng của phép chia (-2)cho (-3)
GV nh vậy -3/4; -2/-3, 3/4 đều là các phân số
(?) Vậy dựa vào định nghĩa phân số đã học ở tiểu học em hãy cho biết thế nào là một phân số ? 
HS: Một phân số có dạng a/b với a, b thuộc N, b khác 0
(?) Hãy so sánh KN phân số đã học ở tiểu học với KN phân số đã đợc mở rộng?
HS: Phân số học ở tiểu học cùng có dạng a/b nhng a, b thuộc N, b khác 0 còn KN phân mở rộng thì a và b thuộc Z, b khác 0
(?) Có điều kiện gì không thay đổi
HS: ĐK nếu mẫu số khác 0 không đổi 
 GV cho HS đọc lại khái niệm tổng quát (SGK/4)
KN (SGK/4)
Hoạt động 3: Ví dụ (10 phút)
(?) Qua KN về phân số hãy nêu vài VD về phân số? Chỉ rõ tử số và mẫu số của mỗi phân số 
HS tự lấy các VD về phân số rồi chỉ rõ tử và mẫu số
GV cho HS lấy VD về phân số có tử và mẫu là 2 số nguyên cùng dấu, khác dấu
GV cho HS làm ?2
Trong các cách viết sau, cách viết nào là phân số?
HS trả lời miệng trớc lớp, giải thích kết quả dựa vào dạng TQ của phân số
a, 4/7; b, 0,25/-3; c, -2/5
?2Các cách viết là phân số là:
d, 6,23/7,4; e, 3/0; f, 0/3
a, 4/7; c, -2/5; f, a/3
g, 4/1; h, 5/a với a thuộc Z
g, 4/1; h, 5/a với a thuộc Z, a khác 0
(?) Phân số 4/1 có giá trị nh thế nào?
HS: 4/1 = 4
(?) Vậy một số nguyên có thể viết đợc dới dạng phân số đợc không vì sao?
Mọi số nguyên đều có thể viết đợc dới dạng phân số có mẫu là 1
VD: 2 = 2/1; -5 = -5/1
GV: Số nguyên a có thể viết đợc dới dạng phân số là a/1 
GV giới thiệu nhận xét: Số nguyên a có thể viết là a/1
Nhận xột: (SGK)
Hoạt động 4: Luyện tập củng cố (15 phút)
(?) Trong bài học hôm nay các em cần ghi nhớ những kiến thức nào? Phát biểu nội dung kiến thức đó 
GV treo bảng phụ ghi bài 1(SGK) cho HS lên bảng làm bài
GV cho HS lên bảng làm tiếp bài 2 trên bảng phụ
HS 1 làm câu a, d
bài 2: a, 2/9; b, 1/4
HS 2 làm câu b, c
c, 1/4; d, 1/2
GV cho HS hoạt động nhóm làm bài 3, 4 (SGK) ra bảng con của nhóm
Nhóm nào xong trớc lên bảng nộp bài để GV gắn lên bảng 
Bài 3: 
a, 3:11 = 3/11; b, -4:7 = -4/7
GV cho HS nhận xét kết quả của các nhóm và xếp loại các nhóm
c, 5:(-13) = 5/-13; d, x:3 = x/3 x thuộc Z
GV cho HS làm bài 5 (SGK)
bài 5 (SGK)
Dùng cả hai số 5 và 7 để viết thành phân số (mỗi số chỉ đợc viết 1 lần). Cùng hỏi nh vậy với 2 số 0 và (-2)
HS đọc đề bài 
HS khác phát biểu kết quả và cách làm 
5/7 và 7/5
Với 2 số 0 và (-2) ta viết đợc một phân số là 0/-2
Hoạt động 5: Hớng dẫn về nhà (3 phút)
Học thuộc KN phân số, phần nhận xét 
Làm bài 1, 2, 3 , 4, 5, 6, 7 (SBT). Đọc phần có thể em cha biết 
Ôn tập về hai phân số bằng nhau và cho VD về 2 phân số bằng nhau 
Ngày soạn: 01/02/10
Ngày dạy: Tiết 70
Phân số bằng nhau
I, Mục tiêu:
HS nhận biết đợc thế nào là hai phân số bằng nhau 
HS nhận dạng đợc các phân số bằng nhau và không bằng nhau biết tìm một thành phần cha biết của phân số từ đẳng thức.
II. Chuẩn bị của GV và HS
GV: Bảng phụ ghi ?1, ?2. Bảng phụ tổ chức trò chơi
HS bút dạ, bảng phụ nhóm
III, Các hoạt động dạy học 
Hoạt động của GV- HS
ND 
Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ (5 phút)
GV nêu câu hỏi 
1 HS lên bảng trả lời và chữa bài tập
Thế nào là phân số 
Chữa bài tập 4 (SBT)
a, (-3):5 = -3/5 ; b, (-2):(-7) = -2/-7
GV kiểm tra vở BT của HS
c, 2: (-11) = 2/-11 d, x:5 = x/5 x thuộc Z
Hoạt động 2: Xây dựng KN hai phân số bừng nhau (12 phút)
Giáo viên đa hình vẽ để HS quan sát 
Lần 1
Lần 2
Có 1 cái bánh hình chữ nhật 
Lần 1: Chia cái bánh thành 3 phần bằng nhau và lấy 1 phần
Số bánh lấy đi ở phần đầu là 1/3 cái bánh 
Lần 2: Chia cái bánh thành 6 phần bằng nhau và lấy 2 phần 
Lần 2 lấy đi 2/6 cái bánh 
Hãy dùng phân số biểu diễn số bánh lấy đi trong mỗi lần?
(?) Các em có nhận xét gì về hai phân số trên ?
1/3 = 2/6
(?) Vì sao?
Vì chúng biểu diễn số bánh bằng nhau
GV ở lớp 5 các em đã học phân số bằng nhau. Nhng với các phân số có tử và mẫu là các số nguyên VD -3/4 và 6/-8 thì làm thế nào để biết đợc 2 phân số này có bằng nhau hay không? đó là nội dung bài học hôm nay 
Trở lại với VD ở trên ta có 1/3 = 2/6. Nhìn vào cặp phân số này em hãy cho biết có các tích nào bằng nhau? 
có 1.6 = 2.3 (=6)
Hãy lấy VD khác về hai phân số bằng nhau và VD về hai phân số không bằng nhau để kiểm tra lại 2 nhận xét này
HS lấy VD
Giả sử 2 phân số bằng nhau
2/5 = 4/10 ta có 2.10 = 5.4
2/3 # 1/5 ta có 2.5 # 3.1
(?) Qua các VD trên các em rút ra nhận xét gì ? HS nêu nhận xét
Với 2 phân số bằng nhau thì tích của tử phân số ngày với mẫu của phân số kia bằng tích của mẫu phân số này với tử phân số kia 
(?) Vậy hai phân số a/b và c/d đợc gọi là bằng nhau khi nào? 
a/b = c/d Nếu a.d = b.c
GV nhấn mạnh: Điều này vẫn đúng đối với các phân số có tử và mẫu là các số nguyên 
GV cho HS đọc định nghĩa (SGK/8) và ghi bảng
định nghĩa (SGK/8)
Ta có a.d = b.c => a/b = c/d
ngợc lại a/b = c/d => a.d = b.c
Dựa vào định nghĩa hãy cho biết hai số 4/-5 và -8/10 có bằng nhau không? vì sao?
4/-5 = -8/10 vì 4/10 = (-5)(-8) (40)
Hoạt động 3: VD (10 phút)
GV cho HS làm VD 1
HS lên bảng làm bài
Các cặp phân số sau có bằng nhau không? 
-3/4 và 6/-8; 3/5 và -4/7
-3/4 = 6/-8 vì (-3)(-8) 4.6 (=24)
3/5 #-4/7 vì 3.7 # 5.(-4)
(?) Không cần tính cụ thể có thể khẳng định ngay 2 phân số 3/5 và -4/7 không bằng nhau đợc không
HS hai phân số không bằng nhau vì dấu của hai tích khác nhau
hai phân số không bằng nhau vì dấu của hai tích khác nhau
VD 2: Tìm x thuộc Z biết -2/3 = x/6
HS nêu cách tìm x
-2/3 = x/6 => (-2).6 = 3.x => x = (-2).6/3
x = -4
VD 3: Tìm phân số bằng phân số -3/5 
HS tự tìm các phân số bằng nhau và nêu kết quả
kết quả -3/5 = 6/-10 = 9/-15...
Hãy lấy VD về hai phân số bằng nhau 
HS tự lấy các cặp phân số bằng nhau dựa vào các VD trên 
GV cho HS hoạt động nhóm ?1 khoảng 3 phút (GV treo bảng phụ ghi ?1) rồi cho HS nhận xét bài làm của mỗi nhóm 
Nhóm 1 làm câu a, c 
Nhóm 2 làm câu c, d
?1 Lời giải
a, 1/4 = 3/12 vì 1.12 = 4.3
b, 2/3 # 6/8 vì 2.8 # 3.6
c, -3/5 = 9/-15 vì (-3)(-15) = 5.9
d, 4/3 # -12/9 vì 4.9 # 3.(-12)
GV cho HS làm ?2 (GV treo bảng phụ ghi ?2) và yêu cầu HS làm trả lời 
?2 Các cặp phân số đã cho không bằng nhau vì 2 tích đều khác dấu 
GV cho HS làm bài 8 (SGK)
bài 8 (SGK)
GV treo bảng phụ ghi sẵn đề bài và cho HS đọc 
HS cả lớp cùng làm bài:
a, a/-b = -a/b vì (-a)(-b) = a.b
b, a/b = -a/-b vì a.(-b) = b.(-a) (-a.b)
Qua bài tập các em rút ra nhận xét gì?
HS rút ra nhận xét
Nếu HS không trả lời đợc GV có thể gợi ý để HS làm bài
 “Nếu đổi dấu cả tử và mẫucủa một phân số ta đợc một phân số mới bằng phân số đã cho”
GV từ nhận xét này ta có thể viết một phân số có mẫu âm thành một phân số có mẫu dơng 
Bài 9 (SGK)
bài 9 (SGK)
3/-4 = -3/4; -5/-7 = 5/7; 2/-9 = -2/9; -11/-10 = 11/10
GV cho HS hoàn thành phiếu học tập sau
HS cả lớp làm bài trên phiếu học tập
1, Tìm x, y thuộc Z biết:
a, x/7 = 6/21
1, a, x = 2 
b, 20/y = -5/6
 b, y = -24
2, Điền vào chỗ chấm số thích hợp
a, ..../-16 = -4/8 = -7/...
2, a, 8/-16 = -4/8 = -7/14
b, 3/... = 12/-24
b, 3/-6 = 12/-24
Bài tập nâng cao 
Bài tập nâng cao
Tìm x, y thuộc Z thoả mãn x/-2 = 3/y 
HS suy nghĩ và nêu lời giải 
x/-2 = 3/y => x.y = -2.3 
x = -2 hoặc x = 3
y = 3 hoặc y = -2
Hoạt động 5: Hớng dẫn về nhà (3 phút)
Học thuộc định nghĩa về 2 phân số bằng nhau và các nhận xét trong bài 
Làm bài tập 6, 7, 10 (SGK), 9, 11, 12 (SBT)
HS khá giỏi làm bài 14, 15 (SBT)
Đọc trớc bài: “Tính chất cơ bản của phân số”
Hớng dẫn cách giải bài 10 (SGK)
Ngày soạn: 04/02/10
Ngày dạy: Tiết 71
Tính chất cơ bản của phân số
I, Mục tiêu:
HS nắm vững tính chất cơ bản của phân số 
HS vận dụng đợc tính chất cơ bản của phân số để giải một số bài tập đơn giản, viết đợc một phân số có mẫu âm thành phân số bằng nó có mẫu dơng.
Bớc đầu HS có khái niệm về số hữu tỷ
II, Chuẩn bị của giáo viên và HS
GV Đèn chiếu, các phim giấy trong ghi các tính chất cơ bản của phân số (hoặc bảng phụ), các bài tập củng cố 
Bảng phụ nhóm để làm bài 14 (SGK)
HS Bút dạ, giấy trong
III, Các hoạt động dạy học 
Hoạt động của GV-HS
ND
* Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ (5 phút)
*GV nêu câu hỏi.
*HS1: Viết phân số sau dới dạng một phân số bằng nó có mẫu dơng (nêu cách làm). 
- HS1: lên bảng làm bài tập.
Cách làm: đổi dấu cả từ và mẫu của phân số đã cho.
*HS2: Phát biểu định nghĩa hai phân số bằng nhau, viết dạng tổng quát?
Điền số thích hợp vào ô trống.
- HS2: Lên bảng trả lời câu hỏi và điền kết quả vào ô trống.
*GV cho HS nhận xét bài làm của bạn và đánh giá cho điểm.
* Hoạt đông 2: Nhận xét (12 phút)
*GV: ĐVĐ. Dựa vào định nghĩa hai phân số bằng nhau, ta có thể biến đổi một phân số đã cho thành một phận số bằng nó mà đã cho thành một phân số thay đổi. Ta cũng có thể làm đợc điều này dựa vào tính chất cơ bản của phân số.
- HS nghe và ghi bài.
- (?) Vì sao 
Vì 1.4 = 2.2
- (?) có nhận xét gì về tử của phân số thứ nhất so với tử củ phân số thứ hai, mẫu của phân số thứ nhất so với mẫu cảu phân số thứ hai?
Tử và mẫu của phân số thứ hai đều gấp hai lần tử và mẫu của phân số thứ nhất.
(?) Tử phân số làm nh thế nào để đợc phân số ?
Nhân cả tử và mẫu của phân số với 2 ta 
đợc phân số 
(?) Tơng tự từ phân số làm thế nào để đợc phân số 
Ta chia cả tử và mẫu của phân số cho 
(-4) để đợc phân số 
(?) Số (-4) có quan hệ gì với tử và mẫu của phân số 
 (-4) là ớc của (-4) và 12
(?) Qua hai ví dụ trên các em rút ra nhận xét gì?
Nếu ta nhân cả tử và mẫu của một phân số đã cho với cùng một số nguyên khác 0 thì ta đợc một phân số mới bằng phân số đã cho.
* GV. Cho HS làm giải thích vì sao? 
- HS đọc đề bài
- HS trả lời miệng.
- HS trả lời miệng.
* GV treo bảng phụ cho HS làm . Điền số thích hợp và ô 
- 1 HS lên bảng làm 
- HS cả lớp cùng làm vào vở.trống.
* GV cho HS nhận xét bài làm và yêu cầu HS nêu lại cách làm.
* Hoạt động 3: Tính chất cơ bản của phân số (15 phút)
(?) Dựa vào các VS ở trên và tính chất ơc bản của phân số đã học ở Tiểu học, em nào có thể ra tính chất cơ bản của phân số?
- GV treo bảng phụ ghi tính chất cơ bản của phân số và cho HS đọc 2 lần đồng thời nhấn mạnh điều kiện của số nhân, số chia trong công thức.
tính chất cơ bản của phân số.
 với mẻ 2: mạ 0
 với n ẻ (a; b)
(?) Từ tính chất vừa học em nào giải thích đợc vì sao 
ta nhân cả tử và mẫu của phân số với (-1). 
(?) Vậy em nào có thể trả lời đợc câu hỏi trong phần đóng khung ở đầu bài học?
Bởi vì áp dụng tính chất cơ bản của phân số ta có thể nhân cả tử và mẫu của phân số đó với (-1).
- GV cho HS làm theo nhóm
- HS lên bảng làm bài.
- HS cả lớp cùng làm bài theo nhóm
; 
(a, b ẻZ, b < a)
- GV thu bảng ghi bài làm của các nhóm và cho HS nhận xét.
- GV. Mỗi phân số có vô số phân số bằng nhau đó là các cách viết khác nhau của một số mà ngời ta gọi là số hữu tỉ.
- GV. Em hãy viết số hữu tỉ dới dạng các phân số khác nhau.
- HS thay nhau lên bàng viết khoản 6 đến 7
phân số 
* Hoạt động 4: Củng cố luyện tập (10 phút)
(?) Trong bài học hôm nay các em đợc đọc thêm kiến thức nào.
(?) Làm nh thế nào để viết một phân số có mẫu số âm thành một phân số bằng nó có mẫu dơng.
- HS. Ta nhân cả tử của phân số đã cho với (-1)
- GV cho HS làm bài tập 11 (SGK). GV treo bảng phụ và cho HS làm bài theo nhóm (3 phút) sau đó 1 HS lên bảng làm bài.
- HS hoạt động theo nhóm
bài tập 11 (SGK). 
; 
- GV cho HS làm bài tập đúng - sai.
a. 	b. 
c. 	d. e. 
- HS lên bảng điền (Đ), (S) vào cuối mỗi câu.
- GV yêu cầu HS giải thích lí do
a. Đ vì 
b. S vì 
c. S vì 	d. Đ
e. S vì số nhân bằng O
* Hoạt động 5: Hớng dẫn về nhà (3 phút)
- Học thuộc các tính chất cơ bản của phân số và công thức tổng quát
- Làm bài 12,13 (AGK) và 20,21,23,24 (ABT)
- Ôn tập về rút gọn phân số.