Giáo án Ngữ văn lớp 6 - Tuần 15 - Tiết 59: Con hổ có nghĩa (truyện trung đại Việt Nam) hướng dẫn tự học

 CON HỔ CÓ NGHĨA.
 (Truyện Trung đại Việt Nam)
 Hướng dẫn tự học 
Văn bản 
Tuần : 16 	Ngày soạn : 09/11/2010 
 Tiết : 59 	 Ngày dạy : 23 / 11 / 2010 
I. MỤC TIÊU 
 	- Có hiểu biết bước đầu về thể loại truyện trung đại.
	- Hiểu , cảm nhận được nội dung , ý nghĩa truyện con hổ có nghĩa.
	- Hiểu , cảm nhận được một số nét chính trong nghệ thuật viết truyện trung đại.
II. KIẾN THỨC CHUẨN
1. Kiến thức
	- Đặc điểm thể loại truyện trung đại.
	- Ý nghĩa đề cao đạo lí , nghĩa tình của truyện con hổ có nghĩa.
	- Nét đặc sắc của truyện : kết cấu truyện đơn giản và sử dụng biện pháp nghệ thuật nhân hóa.
2. Kĩ năng
	- Đọc – hiểu văn bản truyện trung đại.
	- Phân tích để hiểu ý nghĩa của hình tượng “ Con hổ có nghĩa “
	- Kể lại được truyện.
III. HƯỚNG DẪN – THỰC HIỆN
Hoạt động giáo viên
Hoạt động học sinh
Nội dung hoạt động
+ Hoạt động 1 : Khởi động 
 - Ổn định lớp.
 - Kiểm tra bài cũ ( không kiểm tra )
 - Giới thiệu bài mới :Đây là truyện Trung đại nhằm mang tính chất giáo huấn đạo đức rõ nét gần với truyện ngụ ngôn , nhân vật được thể hiện qua ngôn ngữ và hành động , tâm lí , tâm trạng , qua truyện ngụ ngôn này để thấy được cái nghĩa của hai con hổ như thế nào ta cùng tìm hiểu bài học hôm nay .
- Báo cáo sỉ số.
- Nghe, ghi tựa bài.
+ Hoạt động 2: Hướng dẫn đọc tìm hiểu văn bản 
- Đọc tìm hiểu chú thích, bố cục.
 - Gọi HS đọc chú thích dấu sao.
-> Rút ra khái niệm truyện trung đại
- Hướng dẫn HS đọc văn bản.
-> Tìm hiểu một số từ khó SGK.
Hỏi: Văn bản trên thuộc thể loại văn gì ? Chia thành mấy đoạn ? Tìm ý chính mỗi đoạn ? 
Hỏi :Dựa vào chú thích em hãy cho biết vài nét về tác giả ?
- Đọc chú thích dấu sao
- 2 HS đọc truyện.
- Cá nhân trả lời : Văn xuôi tự sự, gồm 2 đoạn.
-HS thực hiện theo yêu cầu của GV
I . Tìm hiểu chung
 1. Thể loại
 - Truyện văn xuôi viết bằng chữ Hán thời kì Trung đại có nội dung phong phú và thường mang tính chất giáo huấn , cách viết không giống hẳn với truyện hiện đại . 
- Nhân vật thường được miêu tả chủ yếu qua ngôn ngữ trực tiếp của người kể chuyện , qua hành động và qua ngôn ngữ đối thoại của nhân vật.
 2. Tác giả
- Tác giả Vũ Trinh ( 1759 – 1828 ) , người trấn kinh Bắc , làm quan dưới thời nhà Lê , nhà nguyễn .
+ Hoạt động 3 : Phân tích
- Yêu cầu HS xem lại đoạn 1.
Hỏi: Chuyện gì đã xảy ra giữa bà đỡ Trần với con hổ thứ I ?
Hỏi: Hổ đực mời bà bằng cách nào ?
-> GV nhận xét, diễn giảng : Hổ biết quan tâm vợ con , biết tìm đến người để đỡ đẻ cho vợ .
Hỏi : Hành động , cử chỉ của hổ đực như thế nào khi cõng bà vào rừng ?
Hỏi : Cách đền ơn của hổ đối với bà như thế nào ?
-Yêu cầu HS xem lại đoạn chuyện 2.
Hỏi : Câu chuện về bác Tiều và con hổ thứ II xảy ra như thế nào ? 
 + Chi tiết nào gây cho em ấn tượng khó quên ?
Hỏi : Em suy nghĩ gì về sự trả ơn của con hổ thứ II ?
 -> GV nhận xét, diễn giảng : Con hổ thứ II trả ơn người dài lâu.
-> Cái nghĩa tình luôn bất tử với thời gian
Hỏi: Theo em, nghệ thuật chủ yếu của truyện này là gì ? Tại sao lại dựng lên truyện “Con hổ có nghĩa” mà không là “Con người có nghĩa” ?
-> GV diễn giảng : Tác giả mượn chuyện loài vật để nói chuyện con người. Một con vật nổi tiếng hung dữ, tàn bạo -> toát lên ý nghĩa ngụ ngôn. Đến con hổ hung dữ còn nặng nghĩa như thế, huống chi con người.
Hỏi: Truyện đã đề cao, khuyến khích điều gì cần có trong cuộc sống con người ?
- Đọc lại đoạn 1.
-Xông đến cỏng
- Nghe.
-Bảo vệ , giữ gìn bà.
-Cung kính , tặng bà cục bạc.
- Đọc đoạn 2 SGK.
- Cá nhân tóm tắt các sự việc và tìm chi tiết khó quên.
- Nghe.
- Suy nghĩ, trình bày ý kiến.
- Nghe.
II. Phân tích
 1. Nội dung
a. Cái nghĩa và mức độ thể hiện cái nghĩa của con hổ với bà đỡ Trần :
- Cách mời bà đỡ Trần đến đỡ đẽ cho hổ cái : xông đến cõng .
- Hành động , cử chỉ của hổ đực : bảo vệ , giữ gìn bà ( “ hể gặp bụi rặm , gai góc thì dùng chân trước rẽ lối chạy vào rừng sâu “ ).
- Cách đền ơn , đáp nghĩa của hổ đực : cung kính , lưu luyến tặng bà một cục bạc để bà sống qua năm mất mùa đói kém.
b. Cái nghĩa và mức độ thề hiện cái nghĩa của con hổ với bác tiều :
- Hổ gặp nạn ( hóc xương ) và được bác tiều móc xương cứu sống .
- Hổ đã đền ơn bác tiều : khi bác còn sống , hổ mang nai đến trả ơn ; khi bác tiều mất , hổ tỏ lòng xót thương , đến dụi đầu vào quan tài , từ đó cứ đến ngày giỗ thì hổ mang dê , lợn đến tế.
2. Nghệ thuật
- Sử dụng nghệ thuật nhân hóa , xây dựng hình tượng mang tính chất giáo huấn.
- Kết cấu truyện có sự nâng cấp khi nói về cái nghĩa của hai con hổ nhằm tô đậm tư tưởng , chủ đề của tác phẩm.
3. Ý nghĩa truyện :
 Truyện đề cao ân nghĩa trong đạo làm người : con vật còn có nghĩa huống chi con người.
+ Hoạt động 4 : Luyện tập
 - Cho HS kể lại truyện.
 - Cho HS tìm câu ca dao hay tục ngữ nói về lòng biết ơn.
-GV nhận xét và nhấn mạnh ý nghĩa giáo huấn của truyện.
-HS thực hiện theo yêu cầu của GV
- HS tìm ca dao, tục ngữ về lòng biết ơn.
 - Nghe.
III. Luyện tập
- HS kể lại truyện
- HS tìm ca dao , tục ngữ.
+ Hoạt động 5 : Củng cố – Dặn dò. 
- Yêu cầu HS khái quát về giá trị nội dung và nghệ thuật của truyện .
 HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
- Yêu cầu HS:
 + Nắm nội dung cốt truyện ,học thuộc bài .
 + Kể được truyện.
Hỏi : Các từ dùng để chỉ hành động , trạng thái ta gọi là gì ?
 - Chuẩn bị bài : Động từ.
 - Đọc – trả lời câu hỏi SGK.
-HS thực hiện theo yêu cầu của GV
- Thực hiện theo yêu cầu GV