Giáo án Ngữ văn lớp 6 - Tiết dạy 81: Sông nước Cà Mau

Ngày soạn : 13/1/2008 Tuần 21
Ngày dạy : 14/1/2008 Tiết 81
Trích “Đất rừng phương Nam”
(Đoàn Giỏi)
I. MỤC TIÊU: Giúp học sinh:
- Cảm nhận được sự phong phú độc đáo của thiên nhiên sông nước Cà Mau.
- Nắm được nghệ thuật miêu tả cảnh sông nước của tác giả. Tích hợp văn miêu tả.
- BDHS tình yêu quê hương đất nước.
II. CHUẨN BỊ: 	- Giáo viên: Thiết kế bài giảng +Aûnh chân dung nhà văn +Tranh ảnh về Cà Mau.
- Học sinh: Soạn bài 
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG:
1.Ổn định tổ chức: (1’) 
2. KTBC: (4’) 	- Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn là gì?
- Em rút ra được bài học gì cho bản thân qua câu chuyện học đường đời đầu tiên?
3. Bài mới: Giáo viên giới thiệu bài.
Giới thiệu chân dung nhà văn Đoàn Giỏi và tác phẩm “Đất rừng Phương Nam” nói thêm đôi nét về nhân vật bé An trong bộ phim “Đất rừng phương Nam”.
TG
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
NỘI DUNG
10’
5’
20’
HOẠT ĐỘNG 1: HDHS ĐỌC, TÌM HIỂU CHÚ THÍCH:
HS.Đọc chú thích SGK.
GV. Giới thiệu chân dung nhà văn Đoàn Giỏi,tác phẩm.
GV. HDHS đọc giọng chậm, đều đều, càng về 
 sau càng hăm hở, linh hoạt.
HS. Đọc chú thích, GV HD những từ khó.
HOẠT ĐỘNG 2. HD TÌM HIỂU THỂ LOẠI, BỐ CỤC:
H. Đoạn trích được kể theo ngôi thứ mấy? 
 Tác dụng ngôi kể? 
HS. Kể ngôi thứ nhất, Nhân vật chính là bé An 
 là người kể chuyện những điều mắt thấy tai nghe 
 và ấn tượng về Cà Mau. Tả cảnh kết hợp với thuyết
 minh.
* GV tích hợp phần TLV miêu tả:
 Đây là bài văn miêu tả khá hoàn chỉnh về cảnh quan sông nước vùng Cà Mau ở cực Nam của tổ quốc.
H. Bài văn miêu tả cảnh gì? Theo trình tự ntn?
HS. Trình tự : Từ ấn tượng chung về thiên nhiên 
 à cụ thể sông ngòi . Chợ Năm Căn)
H. Dựa vào trình tự miêu tả, em hãy tìm bố cục 
 của văn bản trên?
H. Em hãy hình dung vị trí quan sát của người
 miêu tả?
 – Vị trí ấy có thuận lợi gì trong quá trình miêu tả?
HS. Vị trí quan sát: Trên 1 con thuyền xuôi theo
 kênh rạch à khái quát à cụ thể.
HOẠT ĐỘNG 3. HDHS TÌM HIỂU CHI TIẾT VĂN BẢN:
H. Aán tượng ban đầu bao trùm về vùng sông nước 
 Cà Mau được tác giả cảm nhận ntn? Bằng những
 giác quan gì? 
HS thảo luận, trả lời
Gợi ý: Chú ý đoạn văn từ đầu à “màu xanh 
 đơn điệu”.
HS trình bày: Tập thể lớp và GV theo dõi, nhận xét.
GV HDHS tích hợp bài so sánh: Bằng sự cảm nhận
 của các giác quan. Đây cũng là đặc điểm của văn
 miêu tả.
HS đọc đoạn 2:
H. Qua đoạn nói về cách đặt tên cho dòng sông, kênh
 rạch ở vùng Cà Mau, em có nhận xét gì địa danh
 ở đây?
HS. Từ địa phương, tên riêng biệt, mang màu sắc 
 địa phương.
H. Từ đó rút ra thiên nhiên và con người ở đây ntn?
Gợi ý: Thiên nhiên: phong phú, hoang dã
 Con người: thân thiện, chất phát
 Þ gần gũi với nhau.
* Chú ý đoạn Thuyền chúng tôi sóng ban mai”.
 H. Tìm những chi tiết thể hiện sự hùng vĩ rộng lớn
 củadòng sông và rừng đước?
HS . Thảo luận ,trình bày.
H. Trong câu “Thuyền chúng tôi xuôi về Năm Căn”
 có những động từ nào chỉ một hoạt động của 
 con thuyền?
HS. Bằng nghệ thuật sdụng một loạt ĐT: thoát qua,
 đổ ra, xuôi về.
H. Nếu thay đổi những động từ ấy thì có ảnh hưởng 
 gì đến ND hay không? 
HS. Một trình tự không thể thay đổi.
 Em có nhận xét gì về cách dùng từ của tác giả? 
GV nhấn mạnh: Một câu văn dùng tới 
 3 ĐT(Thoát,đổ,xuôi) chỉ các trạng thái hoạt động
 khác nhau của con thuyền trong những không gian
 khác nhau.Cách dùng từ vừa chính xác vừa tinh tế.
GV tích hợp: Tác dụng của ĐT, TT và so sánh trong
 văn miêu tả
H. Những chi tiết, hình ảnh nào của chợ Năm Căn
 thể hiện sự trù phú, đa dạng, tấp nập, độc đáo của
 vùng chợ Năm Căn?( Xem tranh SGK)
-HS thảo luận
GV. Bình giảng, mở rộng.
H. Em hãy nhận xét về NT miêu tả trong đoạn văn
 trên của tác giả?
 Từ đó em học tập và rút ra được những đặc điểm 
 gì trong văn miêu tả? 
HS. Biết quan sát so sánh,nhận xét về đối tượng miêu
 tả,có tình cảm say mê với đối tượng miêu tả.
 H. Qua đoạn trích ,em cảm nhận được gì về vùng
 đất này?
HS. Đọc ghi nhớ. SGK/23
I. ĐỌC – TÌM HIỂU CHÚ THÍCH:
1. Tác giả – Tác phẩm:
- Tác giả: Đoàn Giỏi 
(1925-1989) quê Tiền Giang.
Viết văn thời kháng chiến chống Pháp.
- Tác phẩm: “Đất rừng phương Nam” (1957) là truyện dài nổi tiếng nhất của Đoàn Giỏi.
- Bài“Sông nước Cà Mau ”
trích từ chương thứ XVIII truyện này.
2.Đọc và giải thích từ khó.
II. THỂ LOẠI VÀ BỐ CỤC:
1. Thể loại: Văn miêu tả kết hợp với thuyết minh.
2. Bố cục: 3 đoạn
- Đoạn 1: Từ đầu à “màu xanh đơn điệu” : Ấn tượng chung về thiên nhiên vùng Cà Mau.
- Đoạn 2: TT à “Khói sương ban mai”: Các kênh rạch ở vùng Cà Mau.
- Đoạn 3: Còn lại: Đặc tả chợ Năm Căn đông vui, trù phú, màu sắc độc đáo.
II. TÌM HIỂU VĂN BẢN:
1. Ấn tượng chung về cảnh quan thiên nhiên vùng Cà Mau
- Là một không gian rộng lớn,
 mênh mông, sông ngòi, kênh
 rạch bủa giăng chằng chịt
 như mạng nhện. ->So sánh.
- Bao trùm trong màu xanh của
 trời, nước, mây, rừng cây,
- Aâm thanh rì rào của gió,rừng
 sóng biển đều đều ru vỗ
 triền miên.
- Cảm giác lặng lẽ,buồn đơn
 điệu,mòn mỏi
Þ Cảm nhận của thị giác, thính
 giác, đặc biệt là cảm xúc.
2. Đặc điểm nổi bật của dòng sông nước vùng Năm Căn:
- Con sông rộng hơn ngàn
 thước.
- Nước ầm ầm đổ ra biển ngày
 đêm như thác.
- Cá bơi hàng đàn đen trũi, nhô
 lên hụp xuống như người bơi
 ếch giữa những đầu sóng
 trắng.
- Rừng được dựng lên cao ngất
 như hai dãy trường thành
 dài vô tận.
- Các lớp cây đước từ non 
 à nối đuôi nhau: xanh lá mạ,
 xanh rêu, xanh chai lọ.
 Þ Con sông và rừng đước rất
 rộng lớn và hùng vĩ.
3. Cảnh chợ Năm Căn:
- Khung cảnh rộng lớn, hàng
 hóa phong phú, thuyền bè
 san sát những đống gỗ cao
 như núi  rất phong phú.
- Chợ chủ yếu họp ngay trên
 sông như những khu phố nổi,
 có thể mua mọi thứ à rất
 độc đáo.
- Đa dạng về màu sắc, tiếng
 nói, dân tộc 
àNghệ thuật:Quan sát kĩ lưỡng
 vừa bao quát vừa cụ thể, cả
 về màu sắc, hình khối, âm
 thanh so sánh.
Þ Nổi bật màu sắc độc đáo, sự
 trù phú và tấp nập của chợ
 Năm Căn.
* GHI NHỚ. SGK/23
4. CỦNG CỐ: (3’)
 - Trình tự miêu tả, nghệ thuật miêu tả của bài văn?
 - Biện pháp nghệ thuật so sánh?
 - Vì sao tác giả lại miêu tả mảnh đất Cà Mau hấp dẫn đến như vậy?
 (Đó chính là tình yêu thiên nhiên, đất nước và vốn hiểu biết phong phú của tác giả)
5. DẶN DÒ: (2’)
 - Đọc văn bản + Nắm vững nội dung chính.
 - Liệt kê những câu văn sử dụng phép so sánh.
 - Viết một đoạn văn trình bày cảm nhận của em về vùng sông nước Cà Mau.
 - Kể tên một vài con sông ở địa phương em. Giới thiệu vắn tắt về con sông đó.
 - Chuẩn bị bài mới “SO SÁNH”. 
 + Đọc và trả lời câu hỏi SGK/24/25
 + Đọc ghi nhớ + Chuẩn bị phần luyện tập.