Giáo án Ngữ Văn Lớp 6 - Tiết 81 đến 84

NS ND 
 Tiết 81 	
	 BỨC TRANH CỦA EM GÁI TÔI 
	 ( Tạ Duy Anh)
A. Mục tiêu cần đạt: Giúp hs
1. Kiến thức: 
- Tình cảm của người em có tài năng đối với người anh.
- Những nét đặc sắc trong nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật và nghệ thuật kể chuyện.
- Cách thức thể hiện vấn đề giáo dục nhân cách của câu chuyện: không khô khan, giáo huấn mà tự nhiên, sâu sắc qua sự tự nhận thức của nhân vật chinh.
2. Kĩ năng:
- Đọc diễn cảm, giọng đọc phù hợp với tâm lí nhân vật.
- Đọc - hiểu nội dung văn bản truyện hiện đại có yếu tố tự sự kết hợp với miêu tả tâm lí nhân vật.
- Kể tóm tắt câu chuyện trong một đoạn văn ngắn.
3. Thái độ: Bồi dưỡng tình cảm trong sáng cho tuổi thơ; giáo dục nhân cách mang tính giáo huấn sấu sắc đối với con người.
B. Chuẩn bị:
1. GV: Soạn giáo án
2. HS: Đọc, tóm tắt, soạn bài
C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học:
* Bước 1:
1. Ổn định lớp:
2. Bài cũ: Nêu nội dung và nghệ thuật của bài Sông Nước Cà Mau?
Hoạt động của thầy và trò
Hđ1: Gv hướng dẫn hs tìm hiểu những nét cơ bản nhất về tác giả và tác phẩm
* MT: Hiểu về tác giả, tác phẩm; xác định được ngôi kể, bố cục truyện.
* PP: hiểu, thuyết trình...
- Gv gọi hs đọc phần chú thích* Sgk
? Em hãy trình bày những hiểu biết của em về tác giả Tạ Duy Anh và tác phẩm bức tranh của em gái tôi?
 - Hstl- Gvkl vài nét cơ bản trong sgk
- GVhướng dẫn hs cách đọc- Gv đọc mẫu đoạn đầu
- Gv gọi HS đọc tiếp đến hết bài
- Gv cho hs tóm tắt lại toàn bộ nội dung câu truyện
Hđ2: Gv hướng dẫn hs tìm hiểu văn bản.
* MT: Thấy được diễn biến tâm trạng cúa người anh.
* PP: phát hiện, thảo luận, vấn đáp...
? Nhân vật chính trong tuyện là ai? Vì sao em biết? Truyện được kể theo lời kể của nhân vật nào?
GV: Xét về phương diện thể hiện tâm trạng, suy nghĩ thì câu chuyện bộc lộ tâm trạng của người anh.
? Theo em truyện được kể theo lời của nhân vật nào? Cách kể như vậy có tác dụng gì?
- Hstl-Gvkl:
Truyện được kể từ ngôi thứ nhất bằng lời của nhân vật người anh. Cách kể này có thể miêu tả tâm trạng của nhân vật một cách tự nhiên. Mặt khác nhân vật người em cũng được thể hiện ra một cách nhìn và sự biến đổi thái độ của người anh để đén cuối truyện mới bộc lộ đầy đủ vẻ đẹp tâm hồn lòng nhân hậu và tình cảm trong sáng. Cách kể từ ngôi thứ nhất còn giúp cho nhân vật kể chuyện tự soi xét tình cảm, ý nghĩa của mình để vượt lên, do đó chủ đề tác phẩm càng có ý nghĩa về sự tự đánh giá, tự nhận thức, một phẩm chất rất cần thiết trong sự hoàn thiện nhân cách của mỗi con người.
Kiến thức cơ bản
I/ Tìm hiểu chung:
1.Tác giả: Tạ Duy Anh sinh 1959, quê ở huyện Chương Mĩ, tỉnh Hà Tây (nay HN).
2. Tác phẩm: 
Truyện ngắn Bức tranh của em gái tôi đoạt giải nhì trong cuộc thi viết “Tương lai vẫy gọi” của báo Thiếu niên tiền phong.
3. Đọc và tóm tắt:
II/ Đọc - hiểu văn bản
1/ Ngôi kể và vai kể
- Cả hai nhân vật đều là nhân vật chính.
- Người anh còn là nhân vật trung tâm.
- Ngôi kể: ngôi thứ nhất
.=> Giúp nhân vật tự soi xét tình cảm, ý nghĩa của mình.
* Bước 3: Hướng dẫn về nhà:
- Tóm tắt lại truyện
- Gv dặn hs đọc lại truyện và chuẩn bị phần còn lại 
 -------------------------------------
NS ND
 Tiết 82	
	 BỨC TRANH CỦA EM GÁI TÔI (Tiếp)
	 ( Tạ Duy Anh)
A/ Mục tiêu cần đạt: Giúp hs 
1. Kiến thức:
- Hiểu được diễn biến tâm trạng của người anh.
- Hiểu được tài năng, sự hồn nhiên, lòng độ lượng và nhân hậu của cô em gái.
2. Kĩ năng:
- Rèn kĩ năng phân tích tác phẩm.
3. Thái độ: GDHS thái độ biết trân trọng tài năng của người khác.
B.Chuẩn bị:
1. GV: Soạn giáo án
2. HS: Đọc và soạn bài.
C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học:
* Bước 1:
1. Ổn định lớp:
2. Bài cũ: ? Truyện bức tranh của em gái tôi được kể theo ngôi thứ mấy? Cách kể đó có tác dụng ntn?	
Hoạt động của thầy và trò
Hđ1: Gv tiếp tục hướng dẫn hs tìm hiểu bài học.
* MT: Giúp HS thấy được diễn biễn tâm trạng của nhân vật anh.
* PP: Phát hiện thảo luận nhóm...
? Theo em diễn biến tâm trạng của người anh thể hiện qua những thời điểm nào?
? Khi thấy em gái chế thuốc vẽ thì cảm giác người anh ntn?
HS: Mèo hay lục lọi các đồ vật...; trời ạ! Thì ra nó chế thuốc vẽ
- Hstl-Gvkl:
 Thoạt đầu khi thấy em gái thích vẽ và mày mò tự chế tạo màu vẽ, người anh chỉ coi đó là một trò nghịch ngợm của trẻ em và nhìn bằng cái nhìn kẻ cả, không cần để ý đến mèo con đã vẽ những gì (Đặt tên cho em và theo dõi em gái chế màu vẽ)
GV hướng dẫn HS chú ý đoạn văn tr/32.
? Khi mọi người trong nhà pgát hiện ra tài năng của em gái thì tâm lí của người anh thay đổi ntn?
? từ đó thái độ của người anh ntn đối với em gái mình?
 GV: Khi tài năng hội hoạ của cô em gái được phát hiện. Cả bố, mẹ, chú Tiến Lê đều ngạc nhiên vui sướng thì riêng người anh lại cảm thấy buồn, cậu ta thất vọng vì không tìm thấy ở mình một tài năng nào và tự cảm thấy mình bị cả nhà lãng quên. Từ đó nảy sinh thái độ khó chịu, hay gắt gỏng với em gái và không thể thân với em gái như trước nữa. Với sự tự ti về bản thân người anh đã lén xem những bức tranh của em gái và thầm cảm phục về tài năng của em gái mình.
? Vì sao người anh lại có thái độ như vậy đối với em gái mình?
Gv yêu cầu HS tìm từ ngữ: “Bố mẹ hào hứng...”
GV gọi HS đọc đoạn văn từ “Một tuần sau-> hết” tr/33.
? Em thử giải thích tâm trạng của người anh khi đứng trước bức tranh trong phòng triển lãm?
HS giải thích sau đó GVKL:
- Ngỡ ngàng: vì không ngờ lại có bức tranh ấy, không ngờ em gái lại vẽ về mình.
- Hãnh diện: Sau đó cậu hãnh diện vì cậu thấy mình hiện ra với những nét đẹp trong bức tranh của em gái và hơn nữa cậu bé còn thấy xấu hổ khi tự nhân ra những nét yếu kém của mình, thấy mình không xứng đáng được như trong bức tranh của cô em gái. 
? Em có nhận xét gì về cách miêu tả của tác giả?
? - tác giả đã miêu tả theo diễn biến tâm lí của nhân vật.
? Em có nhận xét gì về người anh của Kiều Phương?
HS tự bộc lộ.
? Đoạn kết có ý nghĩa gì?
? Tác giả đã quan sát và miêu tả cô em gái qua những phương diện nào?
- Gv gợi ý cho hs chỉ ra được các chi tiét sau:
Tác giả đã tập trung miêu tả ngoại hình( Tập trung tả nét mặt) cử chỉ và hành động( Sự tò mò và hiếu động, việc tự chế màu vẽ và say mê vẽ tranh) thái độ quan hệ với người anh.
? Theo em nhân vật kiều phương được tác giả thể hiện qua những nét tính cách và phẩm chất nào?
? Điều gì khiến em cảm mến ở nhân vật bé Phương?
HS: Trước thái độ cáu gắt, khinh khỉnh của anh mà bé Ph vẫn hồn nhiên; bí mật vẽ bức tranh chân dung của anh là quà tặng bất ngờ. Tuy anh đối xử chưa tốt nhưng bức chân dung vẽ anh lại hoàn hảo
Kiều Phương là nhân vật hồn nhiên, hiếu động, có tài năng hội hoạ, tình cảm trong sáng và lòng nhân hậu. mặc dù có tài năng và được đánh giá cao, được mọi người quan tâm nhưng Kiều Phương vẫn không hề mất đi sự hồn nhiên trong sáng của tuổi thơ và nhất là vẫn dành cho anh trai những tình cảm thật tốt đẹp, thể hiện ở bức tranh "anh trai tôi". Người anh soi vào bức tranh ấy cũng tức là soi vào tâm hồn trong sáng và nhân hậu của em gái
? Từ đó em hiểu được ý nghĩa tư tưởng của truyện là ntn? Từ đó rút ra được bài học và thái độ ứng xử trước tài năng hay thành công của người khác điều gì?
- Hstl-Gvkl:
Trước thành công hay tài năng của người khác, mỗi người cần vượt qua mặc cảm, tự ty để có được sự trân trọng và niềm vui thực sự chân thành .Lòng nhân hậu và sự độ lượng có thể giúp cho con người tự vượt lên bản thân mình.
Hđ2; Thực hiện tổng kết
* MT: Nắm tổng quát nội dung và nghệ thuật của bài 
* PP: tổng hợp, độc lập.
- Gv khái quát lại nội dung và nghệ thuật của truyện 
- Hs đọc ghi nhớ sgk
Hđ3:Thực hiện phần luyện tập 
* MT: cảm nhận người anh khi đứng trước bức tranh.
* PP: Độc lập, gợi mở
Đề luyện lập: Viết một đoạn văn thuật lại tâm trạng của người anh trong truyện khi đứng trước bức trạnh được giải nhất của em gái.
GV hướng dẫn HS làm
Kiến thức cơ bản
II/ Đọc- hiểu văn bản
1/ Diễn biến tâm trạng và thái độ của người anh
* Khi thấy em gái chế thuốc vẽ:
- Cảm giác: khó chịu, trò nghịch ngơm không để ý.
* Khi tài năng của em gái được phát hiện:
- Tâm lí thay đổi: bị đẩy ra ngoài, mình bất tài -> gục khóc.
- không chơi với em mà cáu gắt; lén xem trộm bức tranh của em -> thở dài.
=> Ghen tị, nhỏ nhen, đố kị vì em giỏi hơn mình; em được mọi người chú ý
- khi đứng trước bức tranh người anh mới cảm thấy vừa bất ngờ, hãnh diện và xấu hổ
* Khi đứng trước bức tranh em gái vẽ mình.
- Tâm trạng thay đổi: ngỡ ngàng -> hãnh diện -> xấu hổ.
" Miêu tả theo diễn biến tâm lí nhân vật
=> Người anh hiểu được bức chân dung của mình được vẽ nên bằng tâm hồn và lòng nhân hậu của cô em gái.
=> Ý nnghĩa giáo dục sâu sắc đến tâm hồn ocn người.
2/ Nhân vật cô em gái
- Hồn nhiên, hiếu động.
- Tài năng hội hoạ
- Tình cảm trong sáng và lòng nhân hậu
-> đã giúp người anh tự nhận ra những hạn chế của bản thân.
III/ Tổng kết:
ghi nhớ: sgk/ 35.
IV/ Luyện tập: Viết đoạn văn
* Bước 3: hướng dẫn về nhà:
- Hs học bài 
- Chuẩn bị bài luyện nói quan sát,tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả.
 ----------------------------------------------
NS ND
 Tiết 83,84 	 
 LUYỆN NÓI VỀ QUAN SÁT, TƯỞNG TƯỢNG, SO SÁNH
	 VÀ NHẬN XÉT TRONG VĂN MIÊU TẢ
A. Mục tiêu cần đạt: giúp hs
1. Kiến thức:
- Những yêu cầu cần đạt đối với việc luyện nói.
- Những kiến thức đã học về quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả.
- Những bước cơ bản để lựa chọn các chi tiết hay, đặc sắc khi miêu tả một đối tượng cụ thể.
2. Kĩ năng:
- Sắp xếp các ý theo một trình tự hợp lí.
- Đưa các hình ảnh có phép tu từ so sánh vào bài nói.
- Nói trước tập thể lớp rõ ràng, mạch lạc, biểu cảm, nói đúng nội dung, tác phong tự nhiên.
B. Chuẩn bị:
1. GV: Chọn đề để hướng dẫn HS làm ở nhà.
2. HS: Lập dàn ý 4 đề SGK
C. tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học:
* Bước 1:
1. Ổn định lớp:
2. Bài cũ:
* Bước 2: Bài mới (GV thuyết trình).
Hoạt động của thầy và trò
HĐ1: Gv hướng dẫn hs tìm hiểu nội dung bài học.
* MT: Giúp HS hiểu đặc điểm nối bật của nhân vật Kiều Phương và người anh (lập dàn ý)
* PP: thảo luận, độc lập, thuyết trình.
* GV hướng dẫn và gợi ý:
- Gv nêu vai trò, tầm quan trọng, ý nghĩa của việc luyện nói.
- Gv có thể gọi hs nói về một số vấn đề đơn giản để từ đó nhận xét kĩ năng nói của hs.
- Gv nêu yêu cầu của giờ học. chú ý những quy định của việc luyện nói đã nêu ở trên
- Gv chia lớp học làm 4 nhóm và cho hs thảo luận nhóm bài tâp số1.
HĐ2: Gv cho hs thực hành luyện nói.
* MT: Luyện kĩ năng cho HS đứng trước tập thể luyện nói
* PP: Thuyết trình, độc lập
- Gv cho đại diện các nhóm trình bày kết quả thảo luận của nhóm mình.
- Hs nhận xét bài làm của nhóm bạn
- Gvkl các ý cơ bản và ghi bảng các ý chính của bài tập.
Tiết 84
HĐ 1: hướng dẫn HS lập dàn ý về đề 2 (SGK)
* MT: Giúp HS rèn kĩ năng lập dàn ý chi tiết tả về người anh hay chị...
* PP: Độc lập, gợi ý...
- Gv tiếp tục cho hs thực hành luyện nói
- Gv cho hs thảo luận bài tập 2:
Kể cho các bạn nghe về anh, chị, em của mình.
- Hs tự kể về người thân của mình.
- Gv chú ý cách kể của hs, nhất là cách sử dụng các phương pháp tưởng tưởng, so sánh và nhận xét về các đặc điểm của các nhân vật hs tả.
- Gv nhắc nhở thêm cho các em về cách tả người. đồng thời cũng cần tôn trọng cách kể của hs.
- Gv chuyển bài tập 3:
- Gv cho hs thảo luận nhóm học tập
- Đại diện nhóm trình bày.
- Gvkl và ghi bảng
HĐ 2: Hướng dẫn HS lập dàn ý đề 3 SGK
* MT: Giúp HS lập dàn ý cho đề miêu tả cảnh đêm trăng.
* PP: Độc lập, vận dụng...
- Gv cho hs tự thực hiện bài tập 4
- GV nhận xét tiết luyện nói và cho điểm những em làm tốt.
 Kiến thức cơ bản
Bài tập1:
a. Hình ảnh Kiều Phương là một hình ảnh đẹp, nhân hậu và rất gần gũi:
+ Cô bé nghịch nhợm, vô tư. Biệt danh là mèo-> vẻ đáng yêu
+ Có năng khiếu và say mê công việc mình thích.
+ Nổi bật hơn là tâm slòng nhân hậu, trong sáng (mặc dầu bị người anh đối xử...). 
b. Anh của K Phương cơ bản là một người anh tốt – Ban đầu thấy tài năng hội họa của em đã có sự đố kị, tự ái vì tâm lí: làm anh mà để thua em, em được mọi người quan tâm trong lúc anh đang độ tuổi muốn được khẳng định mình.
+ Sau đó khi đứng trước bức trnah của em gái vẽ về mình người anh vô cùng ăn năn, hối lỗi, xấu hổ, nhận ra cái chưa tốt của mình. ta tin rằng anh sẽ trở thành người tốt.
+ Hình ảnh người anh trong bức tranh và người anh thực không khác nhau vì: Mỗi con người trong cuộc đời ai cũng có saio lầm, cái chính phải nhìn thấy sai lầm của mình để sữa chữa
+ Người anh của KP nhìn thấy sai lầm của mình và sữa chữa sẽ không khác nhau.
Bài Tập 2: kể về anh, chị, em của mình
* Lập dàn ý 1: 
a. MB: Giới thiệu em bé mà mình muốn tả.
+ Mối quan hệ của em đối với em bé.
+ Bé tên gì? cảm xúc của em đối với bé.
b. TB: 
- Tả hình dáng khái quát của em bé.
+ năm nay bé bao nhiêu tuổi, trai hay gái.
+ Hình dáng cao hay thấp, mập mạp hay bình thường.
+ Đàu tóc, mặt mũi, nước da, ăn mặc...
- tả những đặc điểm đáng chú ý về hình dáng.
+ Đôi mày, hàm răng
+ Đoi má, sống mũi...
+ Tay chân.
- tả tính nết thơ ngây của bé được biểu hiện qua giọng nói, tình cảm, hàng động...
+ Bé tập nói ntn, phát âm ngộ nghinhz ra sao?
+ Tính hồn nhiên ngây thơ khi nhận quà.
+ Bé tập đi có gì đáng chú ý.
c. KB: Cảm nhận của em và mọi người xung quanh đối với bé
Bài Tập 3: lập dàn ý cho một đêm trăng sáng.
mở bài: giới thiệu chung về cảnh đêm trăng.
thân bài:
- đó là đêm trăng ntn?
- đêm trăng đó có gì đặc sắc, tiêu biểu.
- bầu trời ntn? đêm trăng ra sao, vầng trăng, cây cối có gì đáng chú ý, nhà cửa, làng mạc ntn?
- để miêu tả được cảnh đẹp của đêm trăng cần so sánh những hình ảnh ấy ntn?
kết bài: nêu cảm nhận của em về đêm trăng.
Bài tập 4: 
Bước 3: Hướng dẫn về nhà:
- Gv dặn hs học bài và tập quan sát, tưởng tượng, so sánh, nhận xét trong văn miêu tả.
- Chuẩn bị bài vượt thác.