Giáo án Ngữ văn lớp 6, kì I - Tiết 10, 11: Nghĩa của từ

Tuaàn : 03 Ngaøy soaïn : 
NGHÓA CUÛA TÖØ
Tieáng Vieät 
 Tieát : 10, 11 Ngaøy daïy : 
I. YEÂU CAÀU : 
 Hieåu ñöôïc theá naøo laø nghóa cuûa töø vaø naém ñöôïc moät soá caùch giaûi thích nghóa cuûa töø – tích hôïp vôùi vaên hoïc.
 II. CHUAÅN BÒ :
 - GV : Tham khaûo taøi lieäu: SGV, SGK, SBT, tra töø ñieån, baûng phuï.
- HS : Ñoïc traû lôøi SGK, xem laïi chuù thích caùc truyeän ñaõ hoïc.
III. TIEÁN TRÌNH HOAÏT ÑOÄNG :
Noäi dung hoaït ñoäng
Hoaït ñoäng giaùo vieân
Hoaït ñoäng hoïc sinh
+ Hoaït ñoäng 1 : Khôûi ñoäng. 
 - OÅn ñònh lôùp.
 - Kieåm tra baøi cuõ.
- Giôùi thieäu baøi môùi.
- OÅn ñònh neà neáp – kieåm tra sæ soá.
Hoûi: Em hieåu theá naøo laø töø möôïn? Neâu nguyeân taéc möôïn töø.
- Kieåm tra baøi taäp veà nhaø.
- GV giôùi thieäu veà tính ña nghóa cuûa töø vaø taàm quan troïng cuûa vieäc duøng töø ñuùng nghóa -> daãn vaøo baøi -> ghi töïa.
- Baùo caùo sæ soá.
- Traû lôøi caù nhaân.
- Nghe, ghi töïa.
+ Hoaït ñoäng 2: Hình thaønh tri thöùc môùi. 
I. Ngiaõ cuûa töø laø gì:
Ví duï: Laãm lieät, huøng duõng, oai nghieâm.
Ghi nhôù:
 Nghóa cuûa töø laø noäi dung ( Söï vaät, tính chaát, hoaït ñoäng, quan heä.) maø töø bieåu thò.
II. Caùch giaûi thích nghóa cuûa töø:
VD1: a. Ngöôøi Vieät coù taäp quaùn aên traàu -> coù theå thay theá.
b. Baïn Nam coù thoùi quen aên quaø vaët -> khoâng theå thay theá.
Taäp quaùn: thoùi quen cuûa moät coäng ñoàng (dieãn taû khaùi nieäm).
VD 2: a. Tö theá laãm lieät cuûa ngöôøi anh huøng.
b. Tö theá huøng duõng cuûa ngöôøi anh huøng.
c. Tö theá oai nghieâm cuûa ngöôøi anh huøng.
=> Laãm lieät: huøng duõng, oai nghieâm (töø ñoàng nghóa).
VD 3: Cao thöôïng: Laø khoâng nhoû nhen, khoâng ti tieän, khoâng ñeâ heøn. (töø traùi nghóa).
Ghi nhôù SGK trang 35.
- Treo baûng phuï -> goïi HS ñoïc phaàn giaûi thích nghóa cuûa töø.
Hoûi: Moãi chuù thích treân goàm maáy boä phaän? Boä phaän naøo trong chuù thích neâu leân nghóa cuûa töø?
(Cho HS xem sô ñoà, baûng phuï).
Hoûi: Nghóa cuûa töø öùng vôùi phaàn naøo trong moâ hình naøo döôùi ñaây?
Hoûi: Vaäy em hieåu nghóa cuûa töø laø gì? -> ruùt ra ghi nhôù – goïi HS ñoïc ghi nhôù.
-Goïi HS ñoïc laïi phaàn giaûi thích töø “taäp quaùn”. 
Hoûi: Trong hai caâu sau ñaây (baûng phuï) 2 töø taäp quaùn vaø thoùi quen coù theå thay theá cho nhau ñöôïc khoâng? Taïi sao?
- Yeâu caàu HS thaûo luaän.
- GV nhaán maïnh: khoâng theå thay theá ñöôïc vì töø taäp quaùn coù nghóa roäng gaén lieàn vôùi chuû theå laø soá ñoâng. Töø thoùi quen coù nghóa heïp gaén lieàn vôùi chuû theå laø caù theå. 
Hoûi: Vaäy töø taäp quaùn ñöôïc giaûi thích nghóa baèng caùch naøo?
Baøi taäp nhanh: (NXBÑH quoác gia HN)
Yeâu caàu HS giaûi thích nghóa töø ñi, caây theo caùch treân.
- Goïi HS ñoïc laïi phaàn giaûi thích töø “laãm lieät” ôû muïc 1.
- Treo baûng phuï (vd 2)
Hoûi: Theo em ba töø treân coù theå thay theá cho nhau ñöôïc khoâng? Vì sao?
- Yeâu caàu HS thaûo luaän.
Hoûi:Vaäy töø laãm lieät ñöôïc giaûi thích nghóa theo caùch naøo?
- Cho HS xem vd 3.
Hoûi: Töø cao thöôïng ñöôïc giaûi thích theo caùch naøo?
Baøi taäp nhanh: yeâu caàu HS thöû giaûi thích nghóa töø maát theo caùch traùi nghóa?
Vaäy coù nhöõng caùch giaûi nghóa töø naøo?
- Goïi HS ñoïc ghi nhôù SGK.
- Quan saùt - ñoïc.
- Caù nhaân phaùt hieän hai boä phaän.
- Quan saùt.
- Caù nhaân traû lôøi phaàn noäi dung.
- Ñoïc ghi nhôù SGK.
- Ñoïc.
- Nhìn, nghe, xaùc ñònh yeâu caàu.
- Thaûo luaän vaø traû lôøi.
- Nghe.
- HS traû lôøi caù nhaân: dieãn taû khaùi nieäm.
- Suy nghó traû lôøi:
Ñi: hoaït ñoäng rôøi choã baèng chaân, toác ñoä bình thöôøng.
Caây: loaøi thöïc vaät coù reã, thaân, laù.
- Ñoïc.
- Ñoïc, suy nghó, traû lôøi.
- Coù theå thay theá cho nhau.
-HS traû lôøi caù nhaân: töø ñoàng nghóa.
-Ñoïc.
- HS traû lôøi caù nhaân: giaûi thích baèng töø traùi nghóa.
- HS traû lôøi: maát laø khoâng coøn toàn taïi.
- HS traû lôøi caù nhaân. 
- Ghi nhôù SGK.
+ Hoaït ñoäng 3: Höôùng daãn luyeän taäp.. 
III. Luyeän taäp: 
 Baøi taäp 1: Giaûi nghóa töø theo caùch: vd: chuù thích truyeän ST,TT.
- Trình baøy khaùi nieäm: Taûn Vieân, laïc haàu.
-Töø ñoàng nghóa: Sôn Tinh, Thuyû Tinh, caàu hoân, phaùn.
Baøi taäp 2.Ñieàn töø thích hôïp:
Hoïc haønh
Hoïc loõm.
Hoïc hoûi.
Hoïc taäp.
Baøi taäp 3: Ñieàn töø thích hôïp:
Trung bình.
Trung gian.
Trung nieân.
Baøi taäp 4: Giaûi nghóa töø:
Gieáng: hoá ñaøo thaúng ñöùng, saâu vaøo loøng ñaát, duøng ñeå laáy nöôùc.(khaùi nieäm).
Rung rinh: laø söï chuyeån ñoäng qua laïi nheï nhaøng, lieân tieáp (Khaùi nieäm).
Heøn nhaùt: thieáu can ñaûm ñeán möùc ñaùng khinh. (Traùi nghóa).
Baøi taäp 5: 
-Maát: theo caùch giaûi thích cuûa Nuï laø “khoâng bieát ôû ñaâu”khoâng ñuùng.
-Caùch hieåu ñuùng: khoâng coøn, khoâng toàn taïi, khoâng thuoäc veà mình nöõa.
Baøi taäp 6:
- Trung ñieåm: ñieåm giöõa.
- Trung tröïc: laø ñöôøng thaúng ñi qua trung ñieåm cuûa ñoaïn thaúng vaø vuoâng goùc vôùi ñoaïn thaúng aáy.
- Trung tuyeán: laø ñöôøng haï töø ñænh cuûa moät tam giaùc ñeán trung ñieåm cuûa caïnh ñoái dieän. 
TIEÁT 2
 - Cho HS xaùc ñònh yeâu caàu baøi taäp 1.
- Yeâu caàu ñoïc thaàm chuù thích caùc vaên baûn ñaõ hoïc -> xaùc ñònh caùch giaûi nghóa töø.
- GV nhaän xeùt.
- Goïi HS ñoïc + xaùc ñònh yeâu caàu baøi taäp 2, 3 SGK.
- Cho 4 HS ñieàn töø baøi taäp 2.
- Cho 3 HS ñieàn töø baøi taäp 3
-> nhaän xeùt, söûa chöõa.
- Yeâu caàu HS giaûi nghóa töø theo caùc caùch ñaõ hoïc.
- Cho thaûo luaän.
- Goïi ñaïi dieän nhoùm trình baøy -> GV nhaän xeùt boå sung.
- Goïi HS ñoïc truyeän vaø nhaän xeùt caùch giaûi nghóa töø maát.
- Yeâu caàu HS döïa vaøo kieán thöùc toaùn hoïc ñeå giaûi nghóa töø.
- Ñoïc+ xaùc ñònh yeâu caàu baøi taäp.
- Ñoïc thaàm, suy nghó, traû lôøi caù nhaân.
-Ñoïc SGK – naém yeâu caàu baøi taäp 2, 3.
- Caù nhaân leân baûng ñieàn töø – nhaän xeùt.
- Thaûo luaän toå -> suy nghó, traû lôøi. Lôùp nhaän xeùt.
- HS traû lôøi caù nhaân. 
-Ñoïc SGK.
- Thaûo luaän (2 HS)
-> nhaän xeùt töø maát.
- HS traû lôøi caù nhaân theo khaùi nieäm toaùn hoïc.
+ Hoaït ñoäng 4: Cuûng coá – daën doø. 
-Cuûng coá:
- Daën doø:
- Yeâu caàu HS nhaéc laïi phaàn ghi nhôù.
-Yeâu caàu HS:
 + Thuoäc ghi nhôù, bieát giaûi thích töø.
 + Chuaån bò: “Söï vieäc vaø nhaân vaät trong vaên töï söï”.
 + Traû baøi: Tìm hieåu chung töï söï
- HS traû lôøi caù nhaân. 
- Thöïc hieän theo yeâu caàu giaùo vieân.