Giáo án Ngữ văn Lớp 6 - Bài 25, Tiết 103+104: Cô Tô - Năm học 2007-2008

Ngày soạn:
	Ngày dạy :
 	 	 Bài 25
Cô tô 
I . Mục tiêu cần đạt : 
Giúp học sinh	
Cảm nhận đựoc vẻ đẹp sinh động , trong sáng của những bức tranh thiên nhiên và đời sống côn người ở vùng đảo Cô Tô được miêu tả trong bài văn . Thấy được nghệ thuật miêu tả và tài năng sử dụng ngôn ngữ của tác giả . 
Tích hợp với phân môn tiếng Việt ở cách sử dụng các tính từ , so sánh , ẩn dụ và hoán dụ , với phân môn tập làm văn ở điểm nhìn và trình tự miêu tả thiên nhiên và cuộc sống sinh hoạt , thi luật thơ 4 chữ .
II. Tiến trình tổ chức các hoạt đọng dạy học : 
A. Kiểm tra bài cũ:
1. HS đọc thuộc văn bản : Lượm ở những khổ sau . Cảm nhận của em trước sự hy sinh của chú bé Lượm? 
2. Tại sao tác giả lại chọn thể thơ 4 chữ để ghi lại câu chuyện bi tráng này ? Nhận xét về vần và nhịp của bài thơ?
B.Bài mới 
I . Lời vào bài : Một trong những thể loại tiêu biểu sử dụng phương thức tự sự là thể ký . Ký cũng có nhiều loại nhỏ như : bút ký , nhật ký , hồi ký , tuỳ bút .Ai cũng có thể viết ký khi đối diện với một sự việc hay cảnh vật nào đó khơi dậy những suy nghĩ và xúc cảm . Tuy nhiên để trở thành một nhà văn nổi tiếng về thể ký với một phong cách nghệ thuật độc đáo nhất trong nền văn học hiện đại Việt Nam chỉ có một Nguyễn Tuân . Bài học hôm nay , chúng ta sẽ được thưởng ngoạn v đẹp kỳ thú của một vùng biển cách Quảng Ninh khoảng 100 Km , đó là đảo Cô Tô qua trang ký rất dặc sắc của Nguyễn Tuân . Bài ký ra đời sau khi nhà văn ra thăm chòm Cô Tô 17 đảo xanh trong vịnh Bắc Bộ . Văn bản chúng ta học hôm nay chỉ là một trích đoạn trong bài ký dài hơi của Nguyễn Tuân , tái hiện cảnh một buổi sớm bình minh trên biển và đảo Thanh Luân .
II.Các bước tiến hành hoạt động lên lớp .
1.Hoạt động 1 : Đọc và tìm hiểu chung văn bản 
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nd cần đạt
* Lưu ý HS cách đọc : nhấn giọng các tính từ , động từ , nhất là những từ ngữ thể hiện được sự sáng tạo tìm tòi của nàh văn . Câu văn của Nguyễn Tuân thường dài hơi vì vậy , khi đọc chú ý ngắt nghỉ hợp lý và cũng cần đảm bảo sự liền mạch cho câu văn
GV cùng HS đọc nối tiếp các đoạn
HS nhận xét để nhận được cách đọc đúng và diễn cảm .
HS có thê giải thích một số từ khó có tính thuật ngữ đi biển hoặc từ địa phương.
I.Đọc-chú thích
1.T ìm hiểu chung :
2.Đọc.
3.Chú thích : 1,2,6,7,10,11,13
4.Bố cục- điểm nhìn quan sát.
Em nhận thấy trong văn bản , đảo Cô Tô được hiện ra ở mấy cảnh vật tiêu biểu ? Căn cứ vào đó có thể chia đoạn văn thành mấy phần ?
+ 3 cảnh : toàn cảnh Cô Tô sau một trận bão .
+ Cảnh mặt trời mọc trên đảo Cô Tô
+ Bức tranh sinh hoạt và lao động của con người vào buổi sáng sớm .
*Cảm nhận chung của em về toàn cảnh Cô Tô?
Vẻ đẹp tươi sáng , phong phú độc đáo của thiên nhiên và cuộc sống ở một vùng hải đảo trong vịnh Bắc Bộ , được cảm nhận và miêu tả qua tài năng và tâm hồn tinh tế của nhà văn Nguyễn Tuân.
Hoạt động 2 : hướng dẫn học sinh tìm hiểu nội dung văn bản
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nd cần đạt
Gọi HS đọc đoạn thứ nhất .
Toàn cảnh Cô Tô đã được tác giả thu vào tầm nhìn của mình khi ông đứng ở vị trí nào trên đảo ?.. đó là một điểm nhìn như thế nào cho việc quan sát cảnh vật?
HS đọc đoạn 1 .
Trên nóc đòn biên phòng đảo Cô Tô .
Đây là một điểm nhìn rất hợp lý vì từ trên cao có thể thu được vào trong sự quan sát của mình toàn cảnh Cô Tô không bị che chắn tầm nhìn .
II. Tìm hiểu văn bản :
1.Vẻ đẹp toàn cảnh của đảo Cô Tô sau khi trận bão đi qua .
+ Trong trẻo , sáng sủa , trong sáng.
*Từ chỗ đứng ấy , nhà văn đã nhìn thấy đảo Cô Tô sau cơn giông bão ra sao ? Những từ ngữ nào diễn tả được cảm nhận đó ? 
GV: Đó là một quy luật vĩnh hằng của thiên nhiên , muôn đời vẫn thế .
+ Trong trẻo và sáng sủa ; trong sáng .
Cảnh vật trong sáng cụ thể như thế nào để nhà văn phải nhắc đi nhắc đi nhắc lại hai lần như vậy ?
+ Cây cối : xanh mượt .
+ Nước biển : lam biếc đậm đà 
+ Cát : vàng giòn .
Xanh mượt , lam biếc đậm đà , vàng giòn hơn hết mọi khi 
*Tất cả những sắc màu đó so với mọi khi bình thường thì ở mức độ ra sao ? 
GV : Như vậy , trong sự quan sát bao quát và ở tầm cao , nhà văn đã thu nhận được những hình ảnh và sắc màu nổi trội nhất của cảnh đảo . Điều đó thể hiện một khả năng quan sát tinh nhạy và cách chọn lọc từ ngữ của nhà văn .
- Thêm , hơn hết cả, hơn nữa : những từ nhằm so sánh trong thế tăng tiến , không ngang bằng để nhấn mạnh vẻ đẹp khác thường như bừng sáng của cảnh vật sau cơn mưa bão . 
Từ ngữ giàu sức gợi ,cảnh vật sau giông bão dường như bừng sáng hơn hẳn mọi ngày 
* Gọi HS đọc đoạn 2
Cảnh mặt trời lên trên đảo Cô Tô được quan sát theo trình tự nào ? ( Thời gian ? Không gian ? ) 
Chuyển tiết 104 .
HS đọc đoạn văn thứ hai .
Trình tự thời gian : trước – trong 
Sau khi mặt trời lên 
2.Cảnh mặt trời lên trên đảo Thanh Luân .
- Trước : Sạch như tấm kính 
* Trước khi mặt trời lên , cảnh vật ra sao ?
- Chân trời , ngấn bể sạch như tấm kính .
* Khi mặt trời mọc , nhà văn đã quan sát đựơc những gì ?
- Mặt trời nhú lên dần dần , rồi lên cho kỳ hết .
- Tròn trĩnh phúc hậu như lòng đỏ một quả trứng thiên nhiên đầy đặn.
- Quả trứng hồng đào thăm thẳm và đường bệ đặt lên một mâm bạc đường kính mâm rọng bằng cả một cái chân trời màu ngọc trai nước biển ửng hồng . Y như một mâm lễ phẩm tiến ra từ trong bình minh để mừng cho sự trường thọ của tất cả những người chài lưới trên muôn thủa biển Đông. 
- Trong : + Nhú lên
+ như lòng đỏ một quả trứng thiên nhiên .
+ hồng đào , thăm thẳm , đường bệ mâm bạc màu ngọc trai .
+ Y như một mâm lễ phẩm 
* Sau khi mặt trời đã lên cao ?
- Vài chiếc nhạn mù thu chao đi chao lại trên mâm bể sáng dần lên cái chất bạc nén.
=> So sánh , gợi hình thể hiện một cảnh sắc sống động , đẹp đẽ và hùng vĩ , tráng lệ.
* Trong những chi tiết được nhà văn chọn lựa để miêu tả cảnh mặt trời mọc , em thích chi tiết nào nhất ? Tại sao ? 
HS có thể tự do lựa chọn các chi tiết và trình bày cảm nhận riêng của các em . GV tôn trọng ý kiến cá nhân , có thê thưởng điểm cho em nào có nhận xét thú vị và sâu sắc 
+ HS tự do trình bày cảm nhận cá nhân , liên tưởng và miêu tả lại cảnh theo trí tưởng tượng của mình , nhận xét về cách diễn đạt của nhà văn có gì thú vị đặc sắc 
* Từ cảm nhận của rất nhiều bạn , em hãy khái quat lại một nhận xét chung về cách diễn đạt của nhà văn có gif độc đáo , thú vị ?
- Dùng nhiều hình ảnh so sánh , liên tưởng rất cụ thể mà đặc sắc : quả trứng thiên nhiên , mâm lễ phẩm .. . thể hiện một trí tưởng tượng phong phú , một khả năng quan sát tinh tế , tỉ mỉ .
* Đoạn văn tả cảnh mặt trời mọc đã mở ra một khung cảnh thiên nhiên ra sao?
Đó là một bức tranh thiên nhiên lộng lẫy và rực rỡ , rộng lớn và vô cùng tráng lệ .
* Để có thể thu nhận được một cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp va kỳ thú như thế , nhà văn đã có cách đón nhận mặt trời như thế nào ?
- Dậy từ canh tư , khi trời còn tối đất .
- Cố đi mãi trên đá đầu sư , ra thấu đầu mũi đảo, ngồi rình mặt trời lên 
+ Dậy từ canh tư 
 + rình mặt trời lên
* Có gì độc đáo trong cách đón nhận ấy?
- Thể hiện một thái độ công phu và trân trọng của nhà văn đối với vẻ đẹp thiên nhiên .
- Thái độ : Công phu và trân trọng đối với cái đẹp.
* Theo em , vì sao nhà văn lại có cách đón nhận vẻ đẹp của thiên nhiên một cách công phu như thế ?
- Yêu mến và gắn bó đối với thiên nhiên 
GV bình: Nguyễn Tuân là một nhà văn suốt đời săn tìm cái đẹp , bất cứ một vẻ đẹp nào của cuộc sống đề có thể trở thành đối tượng để nhà văn khám phá một cách say mê và trân trọng .Không những thế , ông còn luôn luôn trau dồi vốn ngôn ngữ của mình để có thể làm một cuộc chạy đua với tạo hoá trong khả năng thu nhận và tái hiện vẻ đẹp của thiên nhiên trong các trang văn giàu chất thơ , chất hoạ của mình , vì vậy mỗi trang viết của nhà văn đều để lại những ấn tượng sâu sắc đối với người đọc , ông không chỉ đem đến vẻ đẹp văn chương mà còn làm chúng ta thêm giàu có hiểu biết về cuộc sống và tiếng nói dân tộc. 
* Học sinh đọc đoạn văn bản 
- HS đọc , các em khác nhận xét
3. Cảnh sinh hoạt cảu con người trên đảo Cô Tô. 
* Nhà văn tập trung miêu tả cảnh sinh hoạt trên đảo Cô Tô tại không gian nào?
- Cái giếng nước ngọt giữa đảo .
- Giếng nước ngọt giữa đảo
* Vì sao ông lại chọn lựa không gian cái giếng nước ngọt để miêu tả cuộc sống của con người nơi đây?
- Bởi nơi đây là điểm quần tụ của sự sống sau một ngày lao động ở đảo ; là nơi sự sống diễn ra mang tính chất rõ rệt nhất : đông vui , tấp nập bình dị. 
* Trong con mắt nhà văn , sự sống trên đảo đã diễn ra như thế nào quanh giếng nước ngọt ? 
Rất đông người : tắm , múc , gánh nước , bao nhiêu là thùng gỗ , cong , ang gốm . Các thuyền mở nắp sạp chờ đổ nước ngọt để chuẩn bị ra khơi đánh cá 
- Anh hùng Châu Hoà Mãn quẩy nước cho thuyền . Chị Châu Hoà Mãn dịu dàng địu con .
* Vì sao nhà văn lại nhận xét thấy cảnh sinh hoạt giếng đoả vui như một cái bến?
Bởi những hoạt động diễn ra không chỉ đông vui , tấp nập mà còn thân tình , đầm ấm . Nhà văn thấy mình cảm nhận được rõ rệt không khí thân tình cởi mở ấy
* Hình ảnh người anh hùng Châu Hoà Mãn gánh nước ngọt ra thuyền và chị Châu Hoà Mãn dịu dàng địu con bên cái giếng nước ngọt trên đảo gợi cho em cảm nghĩ gì về cuộc sống của con ngườ nơi đây? 
Hs nêu được cảm nhận riêng của các em , chủ yếu thấy được đó là một cuộc sống ấm êm , hạnh phúc trong sự giản dị , thanh bình và lao động vui tươi , lành mạnh. 
-Cuộc sống thanh bình , dông vui, đầm ấm.
*Qua sự miêu tả của Nguyễn Tuân , ta thấy nhà vưan đã gửi gắm tình cảm thái độ của mình ra sao ? 
-Chân thành , yêu mến , trân trọng với những người dân nơi đây.
-Chân thành , yêu mến.
Hoạt động 3 : Tìm hiểu ý nghĩa văn bản : 
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nd cần đạt
* Bài văn đã giúp em hiểu gì về Cô Tô ?
Vẻ đẹp độc đáo của cuộc sống thiên nhiên và con người nơi đây.
* Bài văn thấm đượm cảm xúc của tác giả . Qua đó , em hiểu được thái độ và tình cảm của nhà văn đối với cuộc sống như thế nào ?
GV : Bài văn bộc lộ khát vọng tìm kiếm , khám phá những vẻ đẹp của cuộc sống . Nguyễn Tuân vốn là nhà văn không chỉ mến yêu cái đẹp đơn thuần mà còn rất nặng tình dân tộc .Đối với ông , một đoá hoa nở sớm , một dòng sông hay một bông tuyết trên đỉnh Sa Pa , một tiếng hò câu hát vẳng trên sông thậm chí một cảnh chèo đò , vượt thác của con người đều có thể làm nảy sinh những tình cảm mãnh liệt và sâu sắc. 
HS nhận xét và trình bày suy nghĩ của các em.
* Để thể hiện tình yêu mến đến đắm say của mình, nhà văn đã có cách diễn đạt và miêu tả ra sao ? 
- Ngôn ngữ tinh tế , gợi cảm.
- Các so sánh táo bạo bất ngờ , trí tưởng tượng phong phú bay bổng.
- Lời văn giàu cảm xúc .
* Văn Nguyễn Tuân đã góp phần bồi đắp trong mỗi chúng ta những tình cảm nào?
Tình yêu đối với quê hương đất nước , tình cảm trân trọng gắn bó với cuộc sống và con người , những người lao động bình thường giản dị quanh ta . Đồng thời , Nguyễn Tuân còn khiến chúng ta thêm yêu quý tiếng nói dân tộc , hiểu biết và quý trọng lao động sáng tạo của người nghệ sỹ.
Hoạt động 4 : Hướng dẫn luyện tập:	
Viết một đoạn văn khoảng 5 -7 câu , tả cảnh mặt trời lên trên thành phố quê hương .	
Đọc thêm bài thơ : Chòm Cô Tô mười bảy đảo xanh – Xuân Diệu.
Soạn bài : Cây tre Việt Nam.
Sưu tầm đồ dùng bằng tre nứa : Quạt , điếu cày , diều sao , đòn gánh .