Giáo án Ngữ văn 6 - Tuần 29 - Lê Thị Dùm

Tuaàn 29 - Baøi : 26,27 
 Tieát 109 - VB : CAÂY TRE VIEÄT NAM
 -Theùp Môùi-
 I.MỤC TIÊU :
- Hiểu và cảm nhận được giá trị vẻ đẹp của cây tre – một biểu tượng về đất nước và dân tộc Việt Nam .
 - Nắm được những đặc sắc nghệ thuật cảu bài kí .
II. KIẾN THỨC CHUẨN: 
 1. Kiến thức :
Hình ảnh cây tre trong đời sống và tinh thần của người Việt Nam 
Những đặc điểm nổi bật về giọng điệu, ngôn ngữ của bài ký .
 2. Kĩ năng :
 - Đọc diễn cảm và sáng tạo bài văn xuôi giàu chất thơ bằng sự chuyển dịch giọng điệu phù hợp .
 - Đọc – hiểu văn bản ký hiện đại có nhiều yếu tố miêu tả, biểu cảm .
 - Nhận ra phương thức biểu đạt chính : miêu tả kết hợp biểu cảm, thuyết minh, bình luận .
 - Nhận biết và phân tích được tác dụng của các phép so sánh, nhân hóa, ẩn dụ .
III. HƯỚNG DẪN – THỰC HIỆN:
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY 
 HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ 
 NỘI DUNG 
*Hoạt động 1: Khởi động 
1.Oån ñònh:
2.Kieåm tra: 
Ñoïc thuoäc loøng ñoaïn vaên mieâu taû caûnh trôøi moïc treân bieån maø em cho laø hay nhaát ? Cho bieát caûm nhaän cuûa em veà quang caûnh ñoù ?
3.Baøi môùi:
 Vaên baûn “Caây Tre Vieät nam” laø baøi maø nhaø baùo Theùp Môùi vieát ñeå laøm lôøi bình cho boä phim “Caây Tre Vieät Nam” do caùc nhaø ñieän aûnh Ba Lan thöïc hieän sau khi cuoäc khaùng chieán choáng Thöïc daân Phaùp cuûa nhaân daân ta keát thuùc thaéng lôïi.Baøi vaên noùi veà caây tre ôû ñaây cuõng chính laø ñeå noùi veà ñaát nöôùc,daân toäc Vieät Nam.Bôûi caây tre chính laø bieåu töôïng cuûa ñaát nước ,laø töôïng tröng cao quyù cuûa daân toäc Vieät nam.
=>Ñoaïn vaên : “Sau traän baõo,chaân trôøi..laø laø nhòp caùnh”.
=>Caûnh maët trôøi moïc treân bieån laø moät böùc tranh tuyeät ñeïp,röïc rôõ,traùng leä vaø roäng lôùn.
VB :CAÂY TRE VIEÄT NAM 
*Hoạt động 2 : Tìm hiểu chung 
GV:Goïi Hs ñoïc chuù thích(*)-sgk-trang 98-T2.
GV:Haõy trình baøy nhöõng hieåu bieát cuûa em veà taùc giaû Theùp Môùi ?
GV:Boå sung theâm veà cuoäc ñôøi,söï nghieäp cuûa taùc giaû,neâu moät vaøi taùc phaåm noåi tieáng.
GV:Höôùng daãn Hs ñoïc vaên baûn.
-Ñoaïn “töø ñaàunhö ngöôøi”.ÔÛ ñaàu ñoaïn ñoïc vôùi gioïng nheï nhaøng,cuoái ñoaïn ñoïc to,nhòp ngaét.
-Ñoaïn “tieáp..thuyû chung”.Gioïng traàm laéng,suy tö,luùc ngoït ngaøo,dòu daøng.
-Ñoaïn “tieápchieán ñaáu”.Gioïng phaán khôûi,haân hoan,khaån tröông,soâi noåi.
-Ñoaïn cuoái:Gioïng bay boãng,suy tö,tha thieát,raén roûi.
GV:Ñoïc maãu-Hs ñoïc tieáp.
GV:Haõy cho bieát yù chính cuûa vaên baûn?
GV:Tìm boá cuïc vaø neâu yù chính cuûa moãi ñoaïn ?
Ñeå thaáy ñöôïc phaåm chaát cuûa caây tre nhö theá naøo,ta tieán haønh phaân tích vaên baûn .
HS: Trình baøy veà taùc giaû theo chuù thích(*)-sgk.
-HS nghe.
-HS lắng nghe và đọc.
HS:Neâu leân ñaïi yù cuûa baøi.
HS:Tìm boá cuïc cuûa baøi vaên.
+Ñ1:”Töø ñaàu..nhö ngöôøi”
=>Caây tre vaø nhöõng phaåm chaát ñaùng quyù.
+Ñ2:”Tieáp.chung thuyû”
=>Söï gaén boù cuûa caây tre trong cuoäc soáng vaø trong lao ñoäng.
+Ñ3:”Tieáp.chieán ñaáu”
=>Tre saùt caùnh vôùi con ngöôøi trong chieán ñaáu.
+Ñ4:Phaàn coøn laïi.
=>Tre laø ngöôøi baïn ñoàng haønh cuûa daân toäc ta trong hieän taïi vaø töông lai.
I.Taùc Giaû-Taùc Phaåm:
1.Taùc Giaû:
-Theùp Môùi (1925-1991),teân khai sinh laø Haø Vaên Loäc,queâ ôû quaän Taây Hoà-Haø Noäi.
-Ngoaøi baùo chí,Theùp Môùi coøn vieát nhieàu buùt kyù vaø thuyeát minh phim.
2.Taùc Phaåm:
a.Ñaïi YÙ:
Baøi vaên noùi leân söï gaén boù thaân thieát vaø laâu ñôøi cuûa caây tre vôùi con ngöôøi Vieät nam trong ñôøi soáng,saûn xuaát,chieán ñaáu.Caây tre coù nhöõng ñöùc tính quyù baùu vaø laø bieåu töôïng cuûa con ngöôøi Vieät nam:ngay thaúng,thuyû chung,can ñaûm.
b.Boá Cuïc:
vaên baûn coù theå chia laøm boán ñoaïn.
*Hoạt động 3 : Phân tích 
-Tìm hieåu phaåm chaát cuûa caây tre ñöôïc theå hieän trong baøi.
GV:Tìm trong ñoaïn(1) vaø caùc ñoaïn khaùc trong baøi nhöõng phaåm chaát naøo cuûa caây tre ñaõ ñöôïc theå hieän vaø ñaõ ñöôïc theå hieän baèng bieän phaùp ngheä thuaät naøo ?
GV:Caây tre coù nhöõng phaåm chaát gì ñaùng quyù ?
GV:Töø nhöõng phaåm chaát ñaùng quyù cuûa caây tre gôïi leân cho em suy nghó gì?Suy nghó veà ai ? Vì sao coù theå suy nghó nhö theá ?
Beân caïnh nhöõng phaåm chaát ñaùng quyù cuûa caây tre,caây tre coøn gaén boù maät thieát vôùi con ngöôøi,daân toäc Vieät nam.Ñeå thaáy roõ söï gaén boù ñoù ta tìm hieåu sang phaàn sau.
-Tìm hieåu söï gaén boù cuûa caây tre vôùi con ngöôøi vaø daân toäc Vieät nam.
GV:Goïi Hs ñoïc laïi caâu hoûi(2)-sgk.
GV:Ñeå laøm roõ yù “Caây tre laø ngöôøi baïn thaân thieát cuûa noâng daân Vieät nam,baïn thaân cuûa nhaân daân Vieät nam”,baøi vaên ñaõ ñöa ra haøng loaït nhöõng bieåu hieän cuï theå.Em haõy:
a.Tìm nhöõng chi tieát,hình aûnh theå hieän söï gaén boù cuûa caây tre vôùi con ngöôøi trong lao ñoäng vaø trong cuoäc soáng haøng ngaøy ?
b.Neâu giaù trò cuûa caùc bieän phaùp nhaân hoaù ñaõ ñöôïc söû duïng ñeå noùi veà caây tre vaø söï gaén boù cuûa caây tre vôùi con ngöôøi?
GV:Ngoaøi bieän phaùp ngheä thuaät nhaân hoaù,taùc giaû ñaõ söû duïng nhöõng bieän phaùp ngheä thuaät naøo khaùc,thöû tìm ?
GV:Em hieåu nhö theá naøo veà caâu vaên xuoâi sau: “Coái xay tre,naëng neà quay.Töø nghìn ñôøi nay,xay naém thoùc”.Caâu vaên treân taùc giaû söû duïng ngheä thuaät gì ?.
Trong quaù khöù vaø trong hieän taïi,caây tre ñaõ vaø ñang laø ngöôøi baïn thaân,ngöôøi ñoàng chí gaén boù keo sôn,chia seû vui buoàn vôùi daân toäc Vieät nam.Nhöng trong theá kyû 21 vaø xa hôn,trong töông lai,trong thôøi ñaïi vaên minh coâng nghieäp vaø haäu coâng nghieäpthì vai troø vaø moái quan heä cuûa caây tre vôùi con ngöôøi Vieät nam seõ ra sao ? Seõ nhaït phai daàn ? Tre seõ bò laõng queân,bò thay theá ?Phaûi chaêng seõ tôùi moät ngaøy treân ñaát nöôùc naøy seõ khoâng tìm thaáy moät boùng tre xanh ? Ñeå thaáy roõ ñieàu ñoù ta ñi vaøo tìm hieåu tieáp tuïc phaàn cuoái vaên baûn.
*Hoaït ñoäng 4:
*Muïc tieâu:Caây tre tieáp tuïc gaén boù thaân thieát vôùi daân toäc Vieät nam trong hieän taïi vaø trong töông lai.
GV:Y/c Hs chuù yù vaøo ñoaïn cuoái.
GV:Khi nghe tieáng nhaïc cuûa truùc,cuûa tre,tieáng saùo dieàu trong chieàu heø loäng gioù.Em coù caûm xuùc nhö theá naøo ? Tieáng nhaïc cuûa ñoàng queâ gôïi cho em lieân töôûng ñeán ñieàu gì ?
GV:Trong ñoaïn cuoái,hình aûnh naøo coù yù nghóa ñaëc bieät ? Giaõi thích vì sao ?
GV:Trong thöïc teá hieän nay,treân khaép ñaát nöôùc ta,quaù trình ñoâ thò hoaù,coâng nghieäp hoaù ñang dieãn ra raát nhanh.Quaû thaät saét theùp vaø beâ toâng ñaõ laán daàn tre nöùa.Maøu xanh cuûa tre cöù giaûm daàn,roài maát daàn..ñieàu naøy neân möøng hay tieác? Haõy neâu yù kieán cuûa rieâng em ?
GV:Trong hieän taïi vaø töông lai,tre coøn gaén boù vôùi con ngöôøi nöõa hay khoâng ? Neáu coøn gaén boù thì gaén boù ôû lónh vöïc naøo ?
*Hoaït ñoäng 5:
*Muïc tieâu:Cuûng coá noäi dung vaø ngheä thuaät .
GV:Vaên baûn ñaõ mieâu taû caây tre vôùi veû ñaïp vaø nhöõng phaåm chaát gì ? Vì sao coù theå noùi caây tre laø töôïng tröng cao quyù cuûa daân toäc Vieät nam ?
GV:Taùc giaû ñaõ söû duïng thaønh coâng ngheä thuïaât gì ? taùc duïng ra sao ?
GV:Vieát vaên baûn “Caây Tre Vieät nam”,Theùp Môùi theå hieän ñöôïc tình caûm,thaùi ñoä gì ñoái vôùi caây tre vaø nhöõng ai khaùc ?
-HS:Tìm vaø phaùt hieän.
+Taùc giaû ca ngôïi nhieàu phaåm chaát cuûa caây tre:
-Moïc xanh toát ôû moïi nôi
-Maàm non moïc thaúng
-Moäc maïc,nhuõn nhaën,cöùng caùp,deõo dai,vöõng chaéc,thanh cao,giaûn dò
-Chí khí nhö con ngöoøi.
-Gaén boù laøm ban vôùi con ngöôøi trong nhieàu hoaøn caûnh.
-Thaúng thaén,baát khuaát.
-Chieán ñaáu giöõ laøng,giöõ nöôùc
-Giuùp con ngöôøi bieåu loä tình caûm
+Thuû phaùp ngheä thuaät noåi baät ñöôïc taùc giaû söû duïng coù hieäu quaû ñeå theå hieän nhöõng phaåm chaát cuûa caây tre laø pheùp nhaân hoaù,ñieäp töø ñieäp ngöõ,caùc tính töø
=>Vôùi bieän phaùp ngheä thuaät treân nhaèm ca ngôïi coâng lao vaø phaåm chaát cuûa caây tre.
=>Nhöõng phaåm chaát noåi baät cuûa caây tre:ngay thaúng,caàn cuø,moäc maïc,töôi taén,nhuõn nhaën,cöùng caùp,deõo dai,vöõng chaéc,thanh cao,giaûn dò,gaàn guõi,thuyû chung
=>Töø phaåm chaát ñaùng quyù cuûa caây tre laøm em lieân töôûng ñeán phaåm chaát cuûa ngöôøi noâng daân,nhaân daân hay ñoù cuõng laø phaåm chaát cuûa daân toäc Vieät Nam.Vì traõi qua quaù trình döïng nöôùc vaø giöõ nöôùc thì daân toäc ta theå hieän ñaày ñuû nhöõng phaåm chaát ñoù.
-HS nghe.
-HS chú ý .
-HS đọc .
+Nhöõng hình aûnh,chi tieát theå hieän söï gaén boù cuûa caây tre vôùi con ngöôøi:
-Coù maët ôû khaép nôi
-Bao boïc xoùm laøng
-Giuùp ngöôøi noâng daân trong sinh hoaït vaø lao ñoäng haøng ngaøy cuõng nhö sinh hoaït vaên hoaù
=>Caây tre gaén boù vôùi con ngöôøi thaät maät thieát,ngoaøi ra tre coøn gaén boù vôùi daân toäc Vieät Nam trong caùc cuoäc chieán ñaáu giöõ nöôùc vaø giaûi phoùng daân toäc.
=>Giaù trò cuûa caùc pheùp nhaân hoaù:
-Tre laø ngöôøi baïn thaân..
-Tre aên ôû vôùi ngöôøigaén lieàn vôùi moïi sinh hoaït.
-Tre laø caùnh tay cuûa ngöôøi noâng daân..
-Trechia seû nhöõng khoù khaên.
=>Caùc pheùp nhaân hoaù keå treân,taùc giaû ñaõ khaéc hoaï noåi baät moái quan heä thaân thieát,gaén boù thuyû chung giöõa tre vaø ngöôøi.
+Taùc giaû söû duïng ngheä thuaät ñieäp töø “tre”,ñieäp ngöõ “döoùi boùng tre” nhaèm nhaán maïnh söï gaén boù cuûa caây tre vôùi con ngöôøi.
+Vôùi caùch ngaét nhòp ngaén,khaù ñeàu ñaën: 3/3/4/3,vaàn löng “ay” laùy 4 laàn ñaõ gôïi cho ngöôøi ñoïc hình dung phaàn naøo söï ngheøo khoå,vaát vaû,lam luû,quanh quaån,buoàn naõn,naëng neà cuûa cuoäc ñôøi ngöôøi noâng daân Vieät nam chuùng ta bao theá kyû.
+Hình aûnh coái xay tre ñaõ thaønh hoaùn duï.(Gv goïi Hs nhaéc laïi pheùp tu töø hoaùn duï ?)
HS:Quan saùt ñoaïn vaên.
HS:Traû lôøi.
+Laøm cho taâm hoàn daït daøo,bay boång,theo tieáng saùo luùc traàm xuoáng,luùc vuùt leân.
+Tieáng nhaïc cuûa ñoàng queâ gôïi ta nhôù ñeán hoaøn caûnh ñaát nöôùc thanh bình.
+Hình aûnh coù yù nghóa ñaëc bieät:”Tre giaø maêng moïc”,maêng moïc treân phuø hieäu cuûa thieáu nhi Vieät nam,löùa tuoåi maêng non cuûa nöôùc Vieät Nam daân chuû coäng hoaø.Ñoù laø bieåu töôïng cuûa theá heä treû töông lai cuûa ñaát nöôùc.Nguyeãn Duy ñaõ coù nhöõng caâu thô nhö theá:
“Naêm qua ñi,thaùng qua ñi
Tre giaø maêng moïc coù gì laï ñaâu?”
=>Hình aûnh noái tieáp cuûa caùc theá heä con ngöôøi Vieät Nam taïo neân doøng chaûy lieân tuïc trong lòch söû daân toäc ta,taïo neân truyeàn thoáng beàn vöõng,töï haøo.
=>Ñieàu naøy neân möøng nhöng cuõng raát ñaùng tieác.
+Tre gaén boù vôùi con ngöôøi baèng caùc giaù trò vaên hoaù vaø lòch söû cuûa caây tre seõ vaãn coøn maõi trong ñôøi soáng cuûa con ngöôøi Vieät nam,tre vaãn laø baïn ñoàng haønh thuyû chung cuûa daân toäc ta treân con ñöôøng phaùt trieån.
HS:Traû lôøi.
+Tre coù veû ñeïp bình dò vaø nhöõng phaåm chaát ñaùng quyù.
HS:Taùc giaû söû duïng thaønh coâng ngheä thuaät nhaân hoaù laøm noåi baät phaåm chaát,söï gaén boù cuûa caây tre vôùi con ngöôøi.Tre laø bieåu töôïng cuûa ñaát nöôùc Vieät nam,daân toäc Vieät nam.
HS:Taùc giaû ca ngôïi,yeâu quyù caây tre,boäc loä thaùi ñoä traân troïng nhöõng phaåm chaát quyù baùu cuûa caây tre,cuøng ñaát nöôùc Vieät nam,daân toäc Vieät Nam.
II.Phaân Tích:
 1. Nội dung :
a. Cây tre gắn bó với con người Việt Nam : 
- Trong sinh hoạt , trong lao động .
 - Trong cuộc kháng chiến bảo vệ Tổ quốc .
 - Trong đời sống tinh thần .
 - Trên con đường đi đến tương lai .
b. Hình ảnh cây tre mang ý nghĩa :
 -Tượng trưng cho con người Việt Nam cần cù , sáng tạo anh hùng , bất khuất .
 -Tương trưng cho đất nước Việt nam .
2. Nghệ thuật :
 - Kết hợp giữa chính luận và trữ tình .
 - Xây dựng hình ảnh phong phú , chọn lọc , vừa cụ thể , vừa mang tính biểu tượng .
 -Lựa chọn lời văn giàu nhạc điệu và có tính biểu cảm cao .
 - Sử dụng thành công các phép so sánh , nhân hóa , điệp ngữ .
3. ý nghĩa :
 Văn bản cho thấy vẽ đẹp và sự gắn bó của cây tre với đời sống dân tộc ta . Qua đó cho thấy tác giả là người có hiểu biết về cây tre , có tình cảm sâu nặng , có niềm tin và tự hào chính đáng về cây tre Việt Nam 
*Hoạt động 4 : Luyện tập 
GV:Goïi Hs ñoïc y/c baøi taäp 1.
GV:Ñoïc moät vaøi caâu vaên,thô coù noùi ñaán hình aûnh caây tre ?
HS: Thöïc hieän BT1.
”Con ôû mieàn nam ra thaêm laêng Baùc
 Ñaõ thaáy trong söông haøng tre baùt ngaùt” 
 (Vieáng Laêng Baùc-Vieãn Phöông)
“Laøng toâi sau luyõ tre môø xa
tình yeâu queâ höông nhöõng neáp nhaø”
 (Hoà Baéc)
*Hoạt động 5 : Củng cố - Dặn dò 
 * *Cuûng coá:
+Töø vaên baûn “Caây Tre Vieät nam”,em coù suy nghó gì veà nhaø vaên,nhaø baùo Theùp Môùi ?Em coù suy nghó gì khi hoïc qua vaên baûn “Caây Tre Vieät nam” ?
 * * Daën doø:
+Hoïc thuoäc loøng phaàn ghi trong vôû,phaàn ghi nhôù.
+Hoïc thuoäc loøng ñoaïn (1)
+Soaïn baøi : “Caâu Traàn Thuaät Ñôn”
*Chuù yù: Phaân tích chuû ngöõ,vò ngöõ cuûa caâu.
 * * Hướng dẫn tự học : 
 - Đọc kĩ văn bản , nhớ được các chi tiết , các hình ảnh so sánh , nhân hóa đặc sắc .
 - Hiểu vai trò của cây tre đối với cuộc sống của nhân dân ta trong quá khứ , hiện tại và tương lai .
 - Sư u tầm một số bài văn , bài thơ viết về cây tre Việt nam .
=>Hoïc sinh traû lôøi theo caûm nhaän,giaùo vieân höôùng ñieàu chænh cho phuø hôïp.
(Theùp môùi theå hieän phaåm chaát cöông nghò,cöùng raén.Ta caøng töï haøo ñaát nöôùc vaø daân toäc Vieät Nam cuûa chuùng ta coù tre laø loaïi caây töôïng tröng tieâu bieåu cho taâm hoàn,khí phaùch,tinh hoa cuûa daân toäc.)