Giáo án Ngữ văn 6 - Tiết 123: Cầu Long Biên, chứng nhân lịch sử - Năm học 2011-2012

Tiết 123 Ngày soạn: 17/4/2012
CẦU LONG BIÊN – CHỨNG NHÂN LỊCH SỬ
I – MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
- Bước đầu nắm được khái niệm văn bản nhật dụng và ý nghĩa của việc học tập loại văn bản này.
- Hiểu được ý nghĩa làm “chứng nhân lịch sử” của cầu Long Biên qua một bài bút kí có nhiều yếu tố hồi kí.
- Tăng thêm hiểu biết và tình yêu đối với cầu Long Biên và các cây cầu có ý nghĩa là nhân chứng khác trên đất nước và ở mỗi vùng miền; từ đó nâng cao, làm phong phú thêm tâm hồn, tình cảm đối với quê hương, đất nước, đối với các di tích lịch sử.
I
I – TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG
 1. Kiến thức
- Khái niệm văn bản nhật dụng.
- Cầu Long Biên là “chứng nhân lịch sử” của thủ đô, chứng kiến cuộc sống đau thương mà anh dũng của dân tộc ta.
- Tác dụng của những biện pháp nghệ thuật trong bài.
 2. Kỹ năng:
- Biết đọc diễn cảm một văn bản nhật dụng có yếu tố thuyết minh kết hợp với biểu cảm theo dòng hồi tưởng.
- Bước đầu làm quen với kỹ năng đọc – hiểu văn bản nhật dụng có hình thức là một bài ký mang nhiều yếu tố hồi ký.
- Trình bày những suy nghĩ, tình cảm, lòng tự hào của bản thân về lịch sử hào hùng, bi tráng của đất nước.
III. CHUẨN BỊ : 
Học sinh : Sọan bài 
Giáo viên: Soạn bài, nghiên cứu tài liệu
IV. LÊN LỚP: 
 1. Ổn định : 
 2. Kiểm tra bài cũ : Hãy nêu đặc điểm các thể ký ? Kể tên các bài ký đã học . 
 3. Bài mới : 
 * HĐ1. Giới thiệu bài: Cầu Long Biên – chứng nhân lịch sử là một văn bản thuộc văn bản nhật dụng, cung cấp cho chúng ta một thông tin cần thiết hiện nay. Đó là phải giữ gìn các di tích lịch sử. Các em sẽ tìm hiểu văn bản qua bài học hôm nay . 
 HĐ2
* Học sinh đọc mục chú thích phần dấu sao ? 
? Trình bày vài nét về tác giả?
? Thế nào là văn bản nhật dụng?
- Không phải là một khái niệm hoặc kiểu văn bản
- Đề tài mà văn bản nhật dụng thường đề cập đến : Thiên nhiên, môi trường, dân số, quyền trẻ em, các tệ nạn xã hội  
? Văn bản thuộc thể nào?
? Tác giả dùng phương thức biểu đạt nào?
* Hớng dẫn hs đọc: Đọc rõ ràng chú ý đọc đúng các câu thơ . 
* GV đọc - Học sinh đọc hết văn bản . 
* GV hướng dẫn học sinh tìm hiểu nghĩa từ khó ở mục chú thích . 
? Văn bản chia làm mấy phần ? 
? Nội dung từng phần ? 
 HĐ3
? Chú ý đoạn từ đầutrong quá trình làm cầutác giả đã giới thiệu ntn về cầu Long Biên?
? Cụ thể vị trí của cầu, xây dựng khi nào, cầu làm bằng gì, vai trò của nó trong lịch sử? 
? Hãy giải thích từ chứng nhân?
- Người làm chứng, người chứng kiến.
? Đoạn văn dùng phương thức nào là chủ yếu để giới thiệu về cây cầu?
- Dùng phương thức thuyết minh, miêu tả để trình bày sự hiểu biết của mình về cây cầu.
? Em có nhận xét gì về quy mô và tính chất của cầu Long Biên?
 - Đây là cây cầu hiện đại nhất Đông Dương lúc bấy giờ và đây cũng là kết quả của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp. 
* Học sinh đọc lại đoạn từ Năm 1945 đến dẻo dai, vững chắc.
? Năm 1945, cầu được đổi tên là cầu Long Biên, điều đó có ý nghĩa gì?
- Là cây cầu thắng lợi của CMT8, giành độc lập tự do cho dân tộc. 
? Cầu Long Biên đã chứng kiến những sự kiện lịch sử nào?
? Những cảnh vật và sự việc nào đã được ghi lại nơi đây ?
? Đứng trên cầu ngắm cảnh người đi lại trên cầu và sắc xanh của ngô, míat/g có cảm giác ntn?
- Cảm giác yên tĩnh trong tâm hồn.
? Ở thời kì này, cây cầu, làm nhiệm vụ gì?
? Cây cầu còn chứng kiến những sự việc gì nữa?
- Sự việc thông qua những câu thơ của Chính Hữu gắn với mùa đông năm 1945.
? Vai trò nhân chứng của cầu trong cuộc k/c chống Mĩ được kể lại qua những sự việc nào?
- Đợt 1: Cầu bị đánh 10 lần, hỏng 7 nhịp và 4 trụ lớn.
- Đợt 2: Cầu bị đánh 4 lần, 1000m bị hỏng, 2 trụ lớn bị cắt đứt.
- Năm 1972 cầu bị bom la-de
-> Cầu vẫn sừng sững giữa mênh mông trời nước
? Việc trích dẫn bài thơ và lời của một bản nhạc trong đoạn văn có tác dụng như thế nào trong việc làm nổi bật ý nghĩa của cầu Long Biên ? 
? Nhận xét về ngôi kể và lời văn miêu tả trong đoạn này? 
? Trong sự nghiệp đổi mới, chúng ta có thêm những cây cầu nào?
- Cầu Thăng Long và Chương Dương.
? Vậy lúc này cầu Long Biên có vai trò gì nữa không?
Đọc đoạn cuối.
? Cầu Long Biên trong hiện tại có ý nghĩa gì? 
? Vì sao nhịp cầu bằng thép của cầu Long Biên lại trở thành nhịp cầu vô hình nối những con tim?
- Đây là hình ảnh ẩn dụ cho thấy tình yêu của tác giả đối với cây cầu và tình yêu ấy được truyền cho mọi người, đó cũng chính là cây cầu của hoà bình và thân thiện
* HĐ4
? Ý nghĩa của văn bản ? 
Học sinh đọc mục ghi nhớ . 
 * HĐ5
Phần luyện tập : Học sinh làm ở nhà . 
I. Đọc - tìm hiểu chung 
 1. Tác giả : 
 - Thúy Lan -Báo Người Hà Nội
 2. Tác phẩm. 
 - Văn bản nhật dụng là những bài viết có nội dung gần gũi, bức thiết đối với c/s con người
3. Thể loại : Bút ký 
4. Phương thức biểu đạt: Tự sự, miêu tả, biểu cảm.
5. Bố cục : 3 phần. 
 - P1: Từ đầuThủ đô Hà Nội: Giới thiệu về Cầu Long Biên. 
 - P2: Tiếpdẻo dai, vững chắc: Cầu Long Biên qua các chặng đường lịch sử . 
- Còn lại: Cầu Long Biên trong hiện tại. 
II. Đọc - hiểu văn bản . 
 1. Giới thiệu Cầu Long Biên
 - Bắc qua sông Hồng, khởi công xây dựng năm 1898, khánh thành năm 1902 . 
- Làm bằng sắt, dài 2290m, nặng 17 nghìn tấn .
- Hơn một thế kỷ qua cầu Long Biên là chứng nhân lịch sử . 
- Mang tên toàn quyền Pháp Đu - me 
- Đến năm 1945 đổi tên thành cầu Long Biên.
-> Phương pháp thuyết minh, miêu tả khẳng định tính chất chứng nhân lịch sử của cây cầu . 
2. Cầu Long Biên qua những chặng đường lịch sử : 
- Cầu được đổi tên là: cầu Long Biên ( tháng 8/1945)
- Cầu Long Biên đã chứng kiến bao sự kiện lịch sử. 
 + Cảnh người đi lại trên cầu.
 + Sắc xanh của bãi mía, bãi ngô, vườn chuối... 
-> Nhân chứng của cuộc sống hoà bình.
 + Cảnh đầu năm 1947, trung đoàn ra đi bí mật 
 + Cảnh cầu bị bom Mĩ bắn phá . 
 + Cảnh nước lũ tràn về . 
-> Cầu Long Biên là chứng nhân của cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ
à Ngôi kể thứ nhất và hình ảnh nhân hóa gắn liền miêu tả với bộc lộ cảm xúc diễn tả tính chất đau thương và anh dũng của người dân thủ đô Hà Nội và của cả nước đồng thời bộc lộ tình yêu của tác giả đối với cây cầu. 
3. Cầu Long Biên trong hiện tại : 
- Rút về vị trí khiêm nhường
-> Chứng nhân cho sự đổi mới của đất nước
- Là nơi để du khách đến thăm . 
- Tác giả: Bắc nhịp cầu vô hình nối những con tim
 + Là nhịp cầu hoà bình.
 + Là tình yêu bền chặt trong tâm hồn tác giả => ý tưởng đẹp, mới, có tính nhân văn. 
III. Tổng kết ( ghi nhớ ) 
IV. Luyện tập .
 4. Củng cố:
 ? Suy nghĩ và hành độn cảu em sau khi học xong văn bản này?
 - Yêu quí, trân trọng, tự hào về cây cầu
 5. Hướng dẫn về nhà : 
 - Học bài . 
 - Soạn bài: Bức thư của thủ lĩnh da đỏ và xem bài: Viết đơn