Giáo án môn Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 9: Sơn Tinh, Thủy Tinh - Năm học 2011-2012 - Nguyễn Phi Hổ

- Ngày soạn :.
- Ngày dạy :..
Tuần 3- Tiết 9	-Văn học 	(Truyền thuyết )
I) Mức độ cần đạt : Giúp HS.
- Hiểu và cảm nhận được nội dung, ý nghĩa của truyền thuyết Sơn Tinh , Thủy Tinh.
- Nắm được những nét chính về nghệ thuật của truyện .
II) TRỌNG TÂM KIẾN THỨC , KỸ NĂNG :
1. Kiến thức :
- Nhân vật , sự kiện trong truyến thuyết Sơn Tinh , Thủy Tinh.
- Cách giải thích hiện tượng lũ lụt xảy ra ở đồng bằng Bắc Bộ và khát vọng của người Việt cổ trong việc chế ngự thiên tai, lũ lụt, bảo vệ cuộc sống của mình trong một truyền thuyết .
- Những nét chính về nghệ thuật của truyện : sử dụng nhiều chi tiết kỳ lạ, hoang đường .
2. Kỹ năng :
- Đọc – hiểu văn bản truyền thuyết theo đặc trưng thể loại.
- Nắm bắt các sự việc chính trong truyện.
- Xác định ý nghĩa của truyện .
- Kể lại được truyện .
III) HƯỚNG DẪN – THỰC HIỆN:
* Hoạt động 1:
 1, Ổn định lớp :
 2, Kiểm tra bài cũ :
 - Kể lại truyện Thánh Gióng?
 - Nêu nội dung và ý nghĩa của truyện?
* Hoạt động 2 :
 3, Bài mới : Giới thiệu bài :Dọc dải đất hình chữ S, bên bờ biển Đông, Thái Bình Dương, nhân dân Việt Nam chúng ta, nhất là nhân dân miền Bắc , hằng năm phải đối mặt với mưa bão, lũ lụt như là thùy – hỏa – đạo – tặc hung dữ, khủng khiếp. Để tồn tại, chúng ta phải tìm mọi cách sống, chiến đấu và chiến thắng giặc nước. Cuộc chiến đấu trường kỳ, gian truân ấy đã được thần thoại hóa trong truyền thuyết Sơn Tinh, Thủy Tinh. Đó chính là nội dung của bài hôm nay .
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh 
Nội dung 
- Cho HS đọc truyện: Có thể đọc phân vai, đọc theo đoạn và có nhận xét (Ngữ âm hoặc ngữ điệu) .
 - HS tìm hiểu một số chú thích SGK . 
- Truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh gồm mấy đoạn? mỗi đoạn thể hiện nội dung gì? Truyện gắn với thời đại nào trong lịch sử việt Nam?
- Nhân vật chính trong truyện là ai? Tại sao đựoc coi là nhân vật chính? Vì sao tên của 2 vị thần trở thành tên truyện?
 - HS thảo luận và trả lời .
Tìm những chi tiết tưởng tượng kỳ ảo dùng để miêu tả Sơn Tinh và Thuỷ Tinh?
- Cả 2 vị thần đều có tài cao, phép lạ. Thuỷ Tinh dù có nhiều phép thuật cao cường vẫn không thắng nổi sơn Tinh.
 - Những chi tiết nghệ thuật kỳ ảo, bay bỗng về Sơn Tinh, Thuỷ Tinh và khí thế hào hùng của cuộc giao tranh giữa hai vị thần thể hiện trí tưởng tượng đặc sắc của người xưa.
 - Sơn Tinh và Thuỷ Tinh là những nhân vật tưởng tượng, hoang đường không phải là nhân vật có thật. 
- Ý nghĩa tượng trưng của nhân vật? Và ý nghĩa của truyện này?
 - HS : Thảo luận & trình bày.
 - GV + HS : Cùng nhận xét.
 - GV : Giải thích nguyên nhân của hiện tượng lũ lụt hàng năm .
- Đọc diễn cảm câu chuyện .
Gồm 3 đoạn:
 - “Từ đầu . mỗi thứ một đôi “:Vua Hùng kén rể .
 - Tiếp đó . thần nước đành rút quân”
Sơn Tinh, Thuỷ Tinh cầu hôn và cuộc giao tranh giữa hai người.
 - Còn lại: Sự trả thù hàng năm về sau của Thuỷ Tinh & chiến thắng của Sơn Tinh.
- Nhân vật chính: Sơn Tinh và Thuỷ Tinh.. Vì tất cả các sự việc diễn ra xoay quanh hai nhân vật này.
* Sơn Tinh :
 - Ở vùng núi Tản Viên, có tài lạ: vẫy tay về phía Đông -> nổi cồn bãi .
 - Tìm được lễ vật kỳ lạ: Voi chín ngà, gà chín cựa 
- Đánh nhau không hề nao núng: Bốc từng quả đồi, dờiỷ từng dãy núi, dựng thành luỹ đất, ngăn chặn dòng nước lũ.
 - Đánh nhau ròng rã mấy tháng trời nhưng vẫn vững vàng .
* Thuỷ Tinh :
- Ở miền biển có tài lạ: Gọi gió, gió đến; hô mưa, mưa về .
- Đánh nhau ròng rả mấy tháng đành rút quân.
- Hàng năm làm mưa gió đánh Sơn Tinh nhưng đành thất bại.
 - Ý nghĩa tượng trưng của nhân vật và văn bản :
 - Thuỷ Tinh là người gây ra mưa gió, lũ lụt hàng năm .
 - Sơn Tinh là lực lượng cư dân người Việt cổ đắp đê chống lụt và ước mơ chiến thắng thiên tai.
- Sơn Tinh, Thủy Tinh giải thích hiện tượng mưa bão, lũ lụt xảy ra ở đồng bằng Bắc Bộ thuở các vua Hùng dựng nước, đồng thời thể hiện sức mạnh, ước mơ chế ngự thiên tai, bảo vệ cuộc sống của người Việt cổ.
I ) Tìm hiểu chung :
 1/ Thể loại: Truyền thuyết.Truyện bắt nguồn từ thần thoại cổ được lịch sử hóa.Truyện thuộc nhóm các tác phẩm truyền thuyết thời đại Hùng Vương.
2/ Bố cục: 3 đoạn.
a. Đoạn 1: “Từ đầu . mỗi thứ một đôi “aVua Hùng kén rể .
b. Đoạn 2 b: " Hôm sau . thần nước đành rút quân”
 aSơn Tinh, Thuỷ Tinh cầu hôn và cuộc giao tranh giữa hai người.
c. Đoạn còn lại:a Sự trả thù hàng năm về sau của Thuỷ Tinh và chiến thắng của Sơn Tinh.
II/ Phần phân tích:
* Nội dung :
 1, Nhân vật Sơn Tinh: 
- Ở vùng núi có nhiều phép lạ .
 - Sức mạnh của Sơn Tinh tượng trưng cho sức mạnh vĩ đại của nhân dân nghìn đời không mệt mõi.
2. Thuỷ Tinh :
 - Có nhiều phép lạ, gọi gió, hô mưa làm thành giông bão 
 - Sức mạnh của Thuỷ Tinh là sức mạnh ghê gớm của mưa gió lũ lụt.
3. Cuộc thi tài giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh :
- Thể hiện khát vọng của người Việt cổ trong việc chế ngự thiên tai, lũ lụt, xây dựng, bảo vệ cuộc sống của mình .
* Nghệ thuật :
- Xây dựng hình tượng nhân vật mang dáng dấp thần linh Sơn Tinh và Thủy Tinh với nhiêu chi tiết tưởng tượng kỳ ảo (tài dời non dựng lũy của Sơn Tinh; tài hô mưa , gọi gió của Thủy Tinh.)
- Tạo sự hấp dẫn : hai vị thần Sơn Tinh , Thủy Tinh cùng cầu hôn Mị Nương.
- Dẫn dắt, kể chuyện lôi cuốn, sinh động.
* Ý nghĩa của truyện :
- Sơn Tinh, Thủy Tinh giải thích hiện tượng mưa bão, lũ lụt xảy ra ở đồng bằng Bắc Bộ thuở các vua Hùng dựng nước, đồng thời thể hiện sức mạnh, ước mơ chế ngự thiên tai, bảo vệ cuộc sống của người Việt cổ.
III/Tổng kết : 
Sơn Tinh, Thuỷ Tinh là câu chuyện tưởng tượng, kỳ ảo, giải thích hiện tượng lũ lụt và thể hiện sức mạnh, ước mong cùa người Việt cổ muốn chế ngự thiên tai, đồng thời suy tôn, ca ngợi công lao dựng nước cùa các vua Hùng.
* Hoạt động 3 : 
 4) Củng cố:
- Cho HS đọc ghi nhớ SGK .
 - Nêu những ý chính, học thuộc lòng
- Nội dung, ý nghĩa của truyện .
 Luyện tập :
BT1 : Kể lại truyện.
BT2: Liên hệ truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh với việc củng cô đê điều, nạn phá rừng, khai hoang của nhà nước ta hiện nay .
Đây là chính sách đúng đắn vì muốn chế ngự được nạn lũ lụt thì phải có đê điều vững chắc, không những phá mà còn phải trồng thêm rừng để ngăn chặn dòng nước lũ.
 Nhắc nhở mọi người dân phải có ý thức trong việc ngăn ngừa lũ lụt 
BT 3: Một số truyện dân gian liên quan đến thời đại vua Hùng : Thánh Gióng; Bánh chưng, bánh giầy; Sự tích dưa hấu
 * Chọn ý đúng:
 Truyện phản ánh hiện thực và ước mơ của ngườiViệt cổ trong công cuộc :
 A, Dựng nước.
 B, Giữ nước.
 C, Đấu tranh chống thiên tai.
 D, Xây dựng nền văn hoá dân tộc.
5 ) Dặn dò – Hướng dẫn tự học :
- Đọc kỹ truyện, nhớ những sự việc chính và kể lại được truyện .
- Liệt kê những chi tiết tưởng tượng kỳ ảo về Sơn Tinh , Thủy Tinh và cuộc đấu tranh của hai thần.
- Hiểu được ý nghĩa tượng trưng của hai nhân vật Sơn Tinh, Thủy Tinh.
 - Học bài cũ .
 - Soạn bài: NGHĨA CỦA TỪ .
+ Nghĩa của từ là gì?
+ Các cách giải thích nghĩa của từ?