Giáo án Mĩ thuật 7 - Tiết 8, Bài 8: Thường thức mĩ thuật Một số công trình mĩ thuật thời Trần (1226-1400)

Ngày soạn: 
Ngày giảng: 
Tiết 8 
bµi 8: Thường thức mĩ thuật
Mét sè c«ng tr×nh mÜ thuËt thêi trÇn
(1226 - 1400)
I/ Mục tiêu:
* Kiến thức: Củng cố và cung cấp thêm cho hs một số kiến thức về MT thời Trần.
* Kĩ năng: Hs biết cảm nhận các tác phẩm ,công trình của mĩ thuật thời Trần.
* Thái độ: Hs trân trọng và yêu thích nền MT thời Trần nói riêng ,nghệ thuật dân tộc nói chung.
II/ Chuẩn bị:
1. Đồ dùng dạy học:
1.1. Đôi với giáo viên
 + Sưu tầm tranh ảnh, tư liệu có liên quan đến bài dạy.
1.2. Đối với học sinh
 + Sgk
 + Sưu tầm tranh ảnh có liên quan.
2. Phương pháp
 - Trực quan, vấn đáp, luyện tập, thảo luận nhóm
III/ Tiến trình dạy – học
Nội dung
Hoạt động của GV
T/g
Hoạt động của HS
bµi 8: Thường thức mĩ thuật
Mét sè c«ng tr×nh mÜ thuËt thêi trÇn
 (1226 - 1400)
I. Kiến trúc
1. Tháp Bình Sơn
2. Khu lăng mộ An Sinh
II. Điêu khắc
1. Tượng Hổ ở lăng Trần Thủ Độ
2. Chạm khắc
-Kiểm tra sĩ số 
-Kiểm tra đồ dùng học tập
Hoạt động 1: Giới thiệu bài
-Ở bài 1 các em đa được tìm hiểu sơ lược về mĩ thuật Trần.
-Mĩ thuật Trần bắt đầu từ năm nào?và kết thúc năm nào?
-Em hãy kể tên một vài công trình,tác phẩm thuộc thời Trần mà em biết?
-Đặc điểm chính của mĩ thuật thời Trần là gi?
-Bài hôm nay thông qua các công trình kiến trúc tiêu biểu ,chúng ta sẽ càng hiểu thêm về mĩ thuật thời Trần và những đóng góp của nó trong nền nghệ thuật đặc sắc của dân tộc VN.
-Gv ghi đầu bài.
Hoạt động 2:
Tìm hiểu vài nét về công trình kiến trúc thời Trần.
Thảo luận nhóm.
-Nhóm 1+2 thảo luận về tháp Bình Sơn:
+Kiến trúc thời Trần được thể hiện thông qua những thể loại nào?
+Tháp Bình Sơn thuộc thể loại nào?Được làm bằng chất liệu gì?
+Quan sát hình ảnh trong sgk ,em hãy nêu vị trí,hình dáng ,cấu trúc,trang trí của tháp?
 +Em hãy phát biểu cảm nhận về tháp?
-Nhóm 3+4 thảo luận về khu lăng mộ An Sinh:
+Kiến trúc thời Trần được thể hiện thông qua những thể loại nào?
+Khu lăng mộ An Sinh thuộc thể loại kiến trúc nào?
+Quan sát hình ảnh trong sgk em hãy nêu vị trí,kích thước,bố cục ,trang trí của khu lăng mộ?
+Em có nhận xét gì về khu lăng mộ này?
-Hết thời gian thảo luận là 5' Gv yêu cầu đại diện nhóm 1 lên trả lời về tháp Bình Sơn;
-Gv nhấn mạnh thêm:
*Tháp Bình Sơn (chùa Vĩnh Khánh)thuộc xã Tam Sơn ,huyện Lập Thạch ,tỉnh Vĩnh Phúc.Tháp được xây dựng trên một ngọn đồi thấp.
*Tháp được xây dựng ngay giữa sân trước cửa chùa Vĩnh Khánh.Tháp là công trình kiến trúc bằng đất nung khá lớn,hiện chỉ còn 11 tầng,cao 15m(mấy tầng trên đã bị hỏng)
*Tháp Bình Sơn cùng với tháp chùa Phổ Minh (Nam Định)là những di sản kiến trúc tôn giáo còn giữ được cho đến ngày nay.Tuy đã qua nhiều lần tu sửa,tháp Bình Sơn vẫn mang đậm dấu ấn MT thời Trần.
-Gv kết luận:
Tháp Bình Sơn là niềm tự hào của kiến trúc cổ VN.Tháp được cha ông ta xây dựng bằng bàn tay khéo léo,chạm khắc công phu với cách tạo hình chắc khỏe ,nên sử dụng chất liệu bình dị mà vẫn đứng vững được hơn 600 năm trong điều kiện của khí hậu nhiệt đới. 
-Nhóm 3 trả lời phần thảo luận về khu lăng mộ An Sinh:
-Gv nêu bật một số nội dung:
+Đây là khu lăng mộ lớn của các vua Trần được xây ở rìa sát chân núi thuộc Đông Triều ,Quảng Ninh ngày nay.Các lăng mộ được xây cách xa nhau nhưng đều hướng về khu đền An Sinh.
+Thời Trần rất chú ý về địa điểm cất táng khi xây dựng lăng tẩm,phải chọn được những nơi thoáng đãng ,rộng rãi ,phù hợp với không khí tôn nghiêm và biệt lập với bên ngoài.
-Gv kết luận:
Khu lăng mộ An Sinh tiêu biểu cho kiểu kiến trúc cung đình cổ VN.
-Phật giáo thời Trần rất phát triển,các pho tượng Phật được tạc khá nhiều,hiện nay còn lại một số pho tượng đá ở các lăng mộ,một tượng rất tiêu biểu ở lăng Trần Thủ Độ.
-Vậy em biết Trần Thủ Độ là ai?
-Ông có vai trò gì với vương quốc Trần?
-Khu lăng mộ Trần Thủ Độ được xây dựng năm 1264 tại Thái Bình .
-Em hãy miêu tả tư thế, đặc điểm của tượng hổ?
-Gv kết luận:
Từ những phân tích trên ta thấy ,thông qua hình tượng con hổ các nghệ sĩ điêu khắc thời xưa đã nắm bắt và lột tả được tính cách ,vẻ đường bệ ,lẫm liệt của Thái sư Trần Thủ Độ.
-Bên cạnh các tượng hổ,trong các công trình kiến trúc không thể thiếu các tác phẩm chạm khắc gỗ.Đặc biệt là các bức chạm khắc gỗ ở chùa Thái Lạc. 
-Em có biết gì về chùa Thái Lạc không?
-Nội dung diễn tả chủ yếu của các mảng chạm khắc gỗ là gì?
-Bố cục của các bức chạm khắc được sắp xếp như thế nào?
-Em có nhận xét gì về bức chạm khắc gỗ "Tiên nữ đầu người mình chim đang dâng hoa"?
-Gv phân tích: Hai tiên nữ dược chạm khắc cân đối,đầu hơi nghiêng về phía sau và đôi tay kính cẩn dâng bình hoa về phía trước với đôi cánh chim dang rộng.
Khoảng không gian xung quanh ken đặc những hình xoắn ốc để diễn tả hoa và mây,các hình sắp xếp cân đối nhưng không đơn điệu. 
-Gv kết luận:
Qua bức chạm khắc trên ,ta thấy nghệ thuật chạm khắc gỗ của cha ông ta đã đạt đến trình độ cao về bố cục và cách diễn tả.
Hoạt động 3:
Đánh giá kết quả học tập:
-Gv đặt các câu hỏi để kiểm tra sự tiếp thu và nhận thức của hs:
+Hãy mô tả tháp Bình Sơn ,khu lăng mộ An Sinh?
+Em có nhận xét gì về tượng hổ và các bức chạm khắc gỗ.?
 -Thông qua những điều vừa tìm hiểu em thấy các công trình MT thời Trần có những đặc điểm gì?
-Gv kết luận:các công trình mĩ thuật thời Trần thể hiện sự sáng tạo độc đáo,dù có ảnh hưởng với các nền văn hóa khác nhưng với sự thông minh, đôi bàn tay khéo léo đã sáng tạo ra những cái mới mang đậm bản sắc riêng của dân tộc mình.Chúng đã đóng góp to lớn vào nền nghệ thuật đặc sắc của dân tộc VN.
-Gv nhận xét giờ học.
-Dặn dò:
 Sưu tầm thêm tranh ảnh tư liệu bài viết có liên quan đến MT Trần.
 Về nhà tìm và lựa chọn cho mình nội dung cho đề tài. Mang đầy đủ đồ dùng học tập.
1’
3’
35’
6’
-Lớp báo cáo
-
Thời Trần bắt đầu từ năm 1226-1400.
-Kinh thành Thăng Long,tháp Phổ Minh,tượng hổ,bệ rồng,chạm khắc,......
-MT thời Trần mang hào khí thượng võ của dân tộc với 3 lần chiến thắng quân Mông -Nguyên,thể hiện vẻ đẹp của sự khoáng đạt và khỏe mạnh.
Tuy kế thừa mĩ thuật Lý ,nhưng mĩ thuật Trần gần với hiện thực,giản dị và đôn hậu. 
-Hs ghi đầu bài.
Nhóm 1+2 thảo luận về tháp Bình Sơn:
-Nhóm thảo luận.
-Nhóm 3+4 thảo luận về khu lăng mộ An Sinh:
-Nhóm thảo luận.
-Đại diện nhóm 1 lên trả lời.
-Các nhóm khác lắng nghe và nhận xét bổ sung ý kiến cho phần thảo luận của nhóm bạn.
+Kiến trúc thời Trần được thể hiện thông qua 2 thể loại:kiến trúc cung đình và kiến trúc phật giáo.
+Tháp Bình Sơn là kiến trúc chùa tháp,thuộc kiến trúc phật giáo.
+Về hình dáng:
Tháp có mặt hình vuông, càng lên cao càng thu nhỏ dần.
Các tầng đều trổ cửa cuốn bốn mặt ,mái các tầng hẹp.
Tầng dưới cao hơn các tầng trên cao.
+Về cấu trúc:
Có những nét riêng biệt chứng tỏ người xây dựng đã biết tận dụng mọi hiểu biết khoa học đương thời làm cho công trình được bền vững lâu dài:
*Lòng tháp được xây dựng thành một khối trụbằng gạch khẩu mỏng,tạo thành cái cốt cho thế đứng của tháp.
*Lõi phía trong của cột trụ để rỗng,tạo sự thông thoáng cho công trình.
*Phía ngoài khối trụ được ốp kín bằng một lớp gạch vuông có trang trí .
+Về trang trí:
Bên ngoài tháp ,các tầng được trang trí bằng hoa văn khá phong phú.
-Đại diện nhóm 3 trả lời.
Các nhóm khác lắng nghe,so sánh với phần thảo luận của nhóm mình để nhận xét.
-Khu lăng mộ An Sinh thuộc kiến trúc cung đình vì đây là nơi chôn cất và thờ các vị vua thời Trần.
-Đặc điểm của khu lăng mộ:
*Kích thước của các lăng mộ tương đối lớn,như lăng Đồng Thái của vua Trần Anh Tông,diện tích chiếm cả một quả đồi.
*Bố cục của các lăng mộ thường đăng đối ,quy tụ tại một điểm ở giữa.
*Trang trí :Các pho tượng thường được gắn với thành bậc(như rồng ,sấu), hoặc sắp đặt như một cảnh chầu nthờ cúng người đã mất như các tượng quan hầu,các con vật ở lăng Trần Hiến Tông.
-Trần Thủ Độ là Thái sư triều Trần.
-Ông là người uy dũng,quyết đoán,người góp phần dựng lên vương triều Trần,có vai trò quan trọng trong chiến thắng quân xâm lược Mông Cổ (1258)
-Tượng hổ có kích thước gần như thật dài 1m43, thân hình thon bộ ức nở nang,và những bắp vế căng tròn, tượng đã lột tả một cách tài tình tính cách dũng mãnh của vị chúa sơn lâm ngay cả trong tư thế rất thư thái: nằm xoải chân, chân thu về phía trước, đầu ngẩng cao.
-Tượng hổ tạo khối đơn giản,dứt khoát,có chọn lọc và được sắp xếp một cách chặt chẽ, vững chãi.
-Sự chau chuốt ,nuột nà của hình khối và đường nét với những đường chải mượt của tóc hổ ,những đường vằn đều đặn trên ức tạo nên những hoa văn trang trí tôn thêm vẻ đẹp của hổ .
Chùa Thái Lạc được xây dựng dưới thời Trần tại Hưng Yên.chùa đã bị hư hỏng nhiều,những di vật còn lại chỉ là một bộ phận của kiến trúc chùa,trong đó có các mảng chạm khắc gỗ.
-Nội dung chủ yếu của các mảng chạm khắc gỗ là cảnh dâng hoa,tấu nhạc ,với những nhân vật trung tâm là vũ nữ ,nhạc công hay con chim thần thoại (nửa trên là hình người,nửa dưới là hình chim)
-Bố cục của những bức chạm khắc cơ bản được thể hiện giống nhau,các hình được sắp xếp cân đối nhưng không đơn điệu buồn tẻ.Do các lỗ đục chạm với độ nông sâu, khác nhau,và cách tạo khối tròn mịn của hình tượng đã tạo nên sự êm đềm yên tĩnh ,phù hợp với không gian vừa thực vừa ảo của chùa ,làm cho các bức chạm khắc càng lung linh ,sinh động.
-Hs trả lời theo ảnh minh họa trong sgk.
-Hs trả lời theo các kiến thức vừa tìm hiểu.
-Hs trả lời