Giáo án lớp 8 môn sinh học - Tuần 3 - Tiết 5 - Bài 6: Phản xạ

Tuần: 03	Ngày soạn: 23/08/ 2011
Tiết: 05	Ngày dạy: 30/ 08/ 2011 (8A12)
Bài 6
PHẢN XẠ
I. MỤC TIÊU
Sau khi học xong bài này học sinh có khả năng:
1. Kiến thức
Trình bày cấu tạo và chức năng của nơron
Trình bày được thành phần của một cung phản xạ và đường dẫn truyền xung thần kinh trong một cung phản xạ
Chứng minh phản xạ là cơ sở của mọi hoạt động
2. Kỹ năng
Rèn kỹ năng quan sát tranh hình, kỹ năng hoạt động nhóm
3. Thái độ
Giáo dục ý thức bảo vệ cơ thể
II. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC
Tranh phóng to hình 6.1, 6.2 và 6.3
Phiếu học tập và đáp án phiếu học tập
III. PHƯƠNG PHÁP
Trực quan – hỏi đáp
Thảo luận nhóm học tập.
IV. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
 1. Ổn định 
Điểm danh, kiểm tra tác phong học sinh và vệ sinh lớp.
 2. Kiểm tra bài cũ
 3. Bài mới
Đặt vấn đề: Vì sao khi chạm tay vào vật nóng thì tay ta rụt lại? Vì sao khi nhìn thấy quả khế miệng ta lại tiết nước bọt? Hiện tượng đó gọi là gì?.... chúng ta sẽ trả lời các câu hỏi này sau bài hôm nay:
Bài 6: PHẢN XẠ
Nội dung
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
I. Cấu tạo và chức năng của nơron
1. Cấu tạo 
 Nơron gồm:
 + Thân: chứa nhân, xung quanh là sợi nhánh (tua ngắn)
 + Sợi trục: có bao miêlin, nơi tiếp nối nơron gọi là xináp
2. Chức năng:
 + Cảm ứng: là khả năng tiếp nhận các kích thích và phản ứng lại các kích thích bằng hình thức phát sinh xung thần kinh
 + Dẫn truyền: là khả năng lan truyền xung thần kinh theo một chiều nhất định từ nơi phát sinh và tiếp nhận về thân nơron và truyền đi dọc theo sợi trục
3. Phân loại: 
Có 3 loại nơron: 
 + Nơron hướng tâm: dẫn truyền xung thần kinh về TWTK
 + Nơron trung gian: liên lạc giữa các nơron
 + Nơron li tâm: dẫn truyền xung thần kinh từ TWTK về cơ quan phản ứng
II. Cung phản xạ
 1. Phản xạ
 Phản xạ là phản ứng của cơ thể trả lời các kích thích từ môi trường bên trong hay bên ngoài cơ thể thông qua hệ thần kinh 
2. Cung phản xạ
 Cung phản xạ có 5 thành phần: 
 + Cơ quan thụ cảm
 + Nơron hướng tâm
 + Nơron trung gian
 + Nơron li tâm
 + Cơ quan phản ứng
 Cung phản xạ là con đường mà xung thần kinh truyền từ cơ quan thụ cảm (da) qua TWTK đến cơ quan phản ứng
 3. Vòng phản xạ
 Vòng phản xạ là luồng thần kinh bao gồm cung phản xạ và đường phản hồi (xung TK hướng tâm ngược từ cơ quan thụ cảm và cơ quan phản ứng về TWTK)
 Vòng phản xạ điều chỉnh phản xạ nhờ luồng thông tin ngược
Yêu cầu HS quan sát hình 6.1 
 (?) Nêu cấu tạo của 1 nơron?
 Lưu ý cho HS: bao miêlin tạo nên những eo chứ không nối liền
Yêu cầu HS đọc thông tin SGK và nêu câu hỏi để HS thảo luận:
 + Nơron có chức năng gì?
 + Có nhận xét gì về hướng thần kinh dẫn truyền xung thần kinh ở nơron cảm giác và nơron vận động?
 + Có mấy loại nơron? Cấu tạo và chức năng của mỗi loại nơron?
 Gọi đại diện trình bày nội dung thảo luận
 Chỉnh lí, chốt kiến thức cho HS
Yêu cầu HS đọc thông tin SGK
 Nhấn mạnh: Mọi hoạt động của cơ thể đều là phản xạ. Ví dụ: đổ mồ hôi khi trời nóng, run khi trời lạnh, thay đổi nhịp co bóp khi lao động, ...
(?) Cho ví dụ về phản xạ?
(?) Phản xạ là gì?
(?) Hiện tượng cảm ứng ở thực vật (lá cây trinh nữ bị cụp lại khi bị chạm vào) có phải là phản xạ không?
(?) Nêu đặc điểm khác nhau giữa phản xạ ở người và tính cảm ứng ở thực vật?
Chốt lại kiến thức: Sự tăng nhịp hô hấp và sự thay đổi nhịp co bóp khi lao động, sự tiết mồ hôi khi trời nóng, da tái lại,...đều là PX của cơ thể đáp ứng các kích thích của môi trường trong giúp cơ thể thích nghi cao với thay đổi của môi trường
Yêu cầu HS quan sát hình H6.2 và thảo luận:
 + Nêu các loại nơron tạo nên một cung phản xạ?
 + Kể tên các thành phần tham gia vào một cung phản xạ?
 + Cung phản xạ là gì?
 + Cung phản xạ có vai trò gì? (giúp PX thực hiện được) 
 Gọi đại diện trình bày
 Nhận xét,chỉnh lý, hoàn thiện kiến thức cho HS 
 Đặt vấn đề: Bằng cách nào TWTK có thể biết được phản ứng của cơ thể đã đáp ứng được kích thích chưa? (Chính là cung phản xạ có đường liên hệ ngược tạo thành vòng phản xạ)
Yêu cầu HS quan sát H6.3 và thảo luận:
(?) thế nào là vòng phản xạ?
(?) Vòng phản xạ có ý nghĩa như thế nào trong đời sống?
Cho ví dụ cụ thể về vòng phản xạ: Kim châm vào tay, rụt tay lại và giải thích cụ thể trên hình 6.3SGK trang22
Yêu cầu HS đọc kết luận chung
() gồm thân và tua
Thảo luận sau đó trình bày, nhận xét, bổ xung
thảo luận trả lời
() đọc SGK
() hiện tượng cụp lá ở cây xấu hổ là do hiện tượng trương nước ở TB gốc 
() PX có sự tham gia của TK còn tính cảm ứng ở TV thì không.
Nghiên cứu SGK và thảo luận
Lắng nghe và ghi bài
Quan sát hình, nghiên cứu SGK và thảo luận
Đọc kết luận và ghi bài
 4. Củng cố
Phản xạ là gì? Cho ví dụ?
Phân biệt vòng phản xạ và cung phản xạ?
 5. Dặn dò
Đọc mục “ Em có biết”
Đọc trước bài 7 và ôn tập cấu tạo bộ xương Thỏ
Tuần: 03	Ngày soạn: 22/ 08/ 2011
Tiết: 06	Ngày dạy: 01/ 09/ 2011 ( 8A12)
Bài 6
THỰC HÀNH: QUAN SÁT TẾ BÀO VÀ MÔ
I. MỤC TIÊU
Sau khi học xong bài này học sinh có khả năng:
1. Kiến thức
Chuẩn bị được các tiêu bản tạm thời tế bào mô cơ vân
Quan sát và vẽ các tế bào trong tiêu bản làm sẵn: tế bào niêm mạc miệng, mô sụn, mô xương, mô cơ vân, mô cơ trơn
Phân biệt được những điểm khác nhau của mô biểu bì, mô cơ, mô liên kết
2. Kỹ năng
Rèn kỹ năng quan sát tế bào và mô dưới kính hiển vi
3. Thái độ
Giáo dục ý thức nghiêm túc, phối hợp hoạt động trong học tập
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC
 1. Giáo viên
Chuẩn bị như SGK
 2. Học sinh
Mỗi nhóm một con ếch
III. PHƯƠNG PHÁP
Thực hành
IV. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
 1. Ổn định 
Điểm danh, kiểm tra tác phong học sinh và vệ sinh lớp.
 2. Kiểm tra bài cũ:
Trình bày cấu tạo và chức năng của các loại mô chính trong cơ thể?
 3. Bài mới
Nêu mục đích, yêu cầu của bài thực hành:
Gọi HS đọc phần I. Mục tiêu SGK trang18
Nhấn mạnh yêu cầu quan sát và so sánh các loại mô
Nội dung
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
I. Làm tiêu bản và quan sát tế bào mô cơ vân
Các bước tiến hành:
 + Rạch da đùi ếch lấy một bắp cơ
 + Dùng kim nhọn rạch dọc bắp cơ
 + Dùng ngón trỏ và cái ấn vào 2 bên mép rạch
 + Lấy kim mũi mác gạt nhẹ và tách một sợi mảnh
 + Đặt sợi mảnh mới tách lên lam kính, nhỏ dung dịch sinh lý 0,65%
 + Đậy lamen , nhỏ dung dịch axit axêtíc
 + Quan sát dưới kính hiển vi 
II. Quan sát tiêu bản các loại mô khác 
Mô biểu bì: các tế bào xếp xít nhau
Mô sụn: chỉ có 2 – 3tế bào
Mô xương: tế bào nhiều
Mô cơ: tế bào nhiều, dài
HĐ1: Làm tiêu bản và quan sát mô cơ vân
Treo sơ đồ các bước tiến hành thí nghiệm, yêu cầu 1HS đọc
Trình bày lại từng bước để HS ghi nhớ
Phân chia nhóm, phát dụng cụ thục hành và yêu cầu HS làm thực hành 
 Kiểm tra công việc của các nhóm, giúp đỡ nhóm yếu kém
Lưu ý:
 + Cách đặt lamen lên lam kính tránh bọt khí
 + Nhỏ 1 giọt axit axêtic 1% vào cạnh la men và dùng giấy thấm hút dung dịch sinh lý để axit thấm vào dưới lamen
 + Cách điều chỉnh kính hiển vi
Yêu cầu HS trình bày các bước tiến hành làm tiêu bản
 GV nhận xét và hoàn thiện kiến thức cho HS
* HĐ2: Quan sát tiêu bản các loại mô khác
 Yêu cầu HS quan sát các tiêu bản mô cơ , mô biểu bì, mô sụn, mô xương sau đó vẽ hình quan sát được
Yêu cầu HS mô tả lại hình dạng các loại mô quan sát được
 Nhận xét, hoàn thiện kiến thức cho HS 
Yêu cầu HS viết thu hoạch
Nhóm trưởng đọc các bước tiến hành và làm theo yêu cầu của GV, các HS khác nghe và thực hiện theo hướng dẫn trên bảng phụ.
Nhóm tiến hành thí nghiệm được phân công. 
Lắng nghe
Nhóm thực hiện quan sát tiêu bản và vẽ hình quan sát được. 
HS mô tả lại các loại mô
 4. Củng cố
Cho hs các nhóm vệ sinh sạch sẽ 
Nhận xét giờ học, cho điểm nhóm làm tốt, nhắc nhở các nhóm chưa hoàn thành
Yêu cầu học sinh các nhóm về nhà hoàn thành hình vẽ. 
Hướng dẫn học sinh lau chùi KHV cho vào hộp
 5. Dặn dò
Đọc trước bài mới
Ôn tập cấu tạo bộ xương Thỏ