Bài giảng Sinh học Lớp 9 - Bài 47: Quần thể sinh vật

Bài 47: Quần thể sinh vậtI) Thế nào là quần thể sinh vậtCâu hỏi: Xác định đâu là quần thể sinh vật, đâu không phải là quần thể sinh vật?Lấy thêm ví dụ cho phần * trong bảng:SttVí dụQuần thể sinh vậtKhông phải quần thể sinh vật1Tập hợp các cá thể rắn Hổ mang, Cú mèo, Lợn rừng sống ở nhiệt đới.2Rừng cây thông nhựa phân bố tại vùng núi Đông Bắc Việt Nam.3Tập hợp các cá thể cá Chép, cá Mè, cá Rô phi sống chung trong cùng một ao.4Các cá thể rắn Hổ mang dống ở 3 hòn đảo cách xa nhau.5Các cá thể chuột đòng sống trên 1 đồng lúa. Các cá thể chuột đực và cái có khả năng giao phối mvới nhau sinh ra chuột con. Số lượng chuột phụ thuộc nhiều vào thức ăn trên cánh đồng.6Các cá thể cá Chép thả trong cùng 1 chậu..	SttVí dụQuần thể sinh vậtKhông phải quần thể sinh vật1Tập hợp các cá thể rắn Hổ mang, Cú mèo, Lợn rừng sống ở nhiệt đới.2Rừng cây thông nhựa phân bố tại vùng núi Đông Bắc Việt Nam.3Tập hợp các cá thể cá Chép, cá Mè, cá Rô phi sống chung trong cùng một ao.4Các cá thể rắn Hổ mang sống ở 3 hòn đảo cách xa nhau.5Các cá thể chuột đồng sống trên 1 đồng lúa. Các cá thể chuột đực và cái có khả năng giao phối mvới nhau sinh ra chuột con. Số lượng chuột phụ thuộc nhiều vào thức ăn trên cánh đồng.6Các cá thể cá Chép thả trong cùng 1 chậu.XXXXXXBài 47: Quần thể sinh vậtI) Thế nào là quần thể sinh vậtCâu hỏi: Thế nào là quần thể sinh vật? Lấy ví dụ .	- Khái niệm: Quần thể sinh vật là tập hợp các cá thể cùng loài, sinh sống trong cùng một khoảng không gian nhất định , ở cùng một thời điểm nhất định . Những cá thể trong quần thể có khả năng sinh sản tạo thành thế hệ mới .	- Ví dụ: Đàn ong, bụi tre, đàn kiến Trả lời:Tiểu kếtBài 47: Quần thể sinh vậtI) Thế nào là quần thể sinh vậtII) Những đặc trưng cơ bản của quần thểCâu hỏi: Quần thể sinh vật có những đặc trưng cơ bản nào?Trả lời: Quần thể sinh vật có 3 đặc trưng cơ bản là: Tỷ lệ giới tính, thành phần nhóm tuổi, mật độ quần thể1) Tỷ lệ giới tínhCâu hỏi: Thế nào là tỷ lệ giới tính?Trả lời: Tỉ lệ giới tính là số cá thể đực/ cá thể cáiCâu hỏi: Khi xét tỷ lệ giới tính người ta thường xét ở những giai đoạn nào trong sự phát triển của các cá thể?Trả lời: Người ta thường xét ở giai đoạn trong trứng, con non và giai đoạn trưởng thành. Bài 47: Quần thể sinh vậtI) Thế nào là quần thể sinh vậtII) Những đặc trưng cơ bản của quần thểCâu hỏi: Tỷ lệ giới tính trong quần thể phụ thuộc vào những yếu tố nào?Trả lời: Phụ thuộc vào:Lứa tuổiMôi trường sốngLoài sinh vật1) Tỷ lệ giới tínhBài 47: Quần thể sinh vậtI) Thế nào là quần thể sinh vậtII) Những đặc trưng cơ bản của quần thểTỉ lệ giới tính của một số quần thể sinh vật:Thằn lằn, rắn vào mùa sinh sản có số lượng cá thể cái cao hơn cá thể đực nhưng sau mùa sinh sản, số lượng chúng bằng nhau.b. Ngỗng, vịt tỉ lệ đực /cái là 60/40.1) Tỷ lệ giới tínhCâu hỏi: ý nghĩa của tỷ lệ giới tính đối với quần thể sinh vật?Việc biết đặc điểm tỷ lệ của các quần thể sinh vật có ý nghĩa như thế nào với sản xuất nông nghiệp?Trả lời: - Tỷ lệ giới tính cho thấy tiềm năng sinh sản của quần thể	 - Gieo trồng và chăn thả vật nuôi với tỉ lệ cơ thể đực/ cái cho phù hợp với từng loài cây trồng vật nuôi.Bài 47: Quần thể sinh vậtI) Thế nào là quần thể sinh vậtII) Những đặc trưng cơ bản của quần thể1) Tỷ lệ giới tínhBài 47: Quần thể sinh vậtI) Thế nào là quần thể sinh vậtII) Những đặc trưng cơ bản của quần thể1) Tỷ lệ giới tínhTiểu kết Tỷ lệ giới tính là số cá thể đực \ số cá thể cái Tỷ lệ giới tính cho thấy tiềm năng sinh sản của quần thểBài 47: Quần thể sinh vậtI) Thế nào là quần thể sinh vậtII) Những đặc trưng cơ bản của quần thể1) Tỷ lệ giới tính2) Thành phần nhóm tuổiCâu hỏi: Quần thể có mấy nhóm tuổi? 	ý nghĩa sinh thái của từng nhóm tuổi ? Các nhóm tuổiý nghĩa sinh tháiNhóm tuổi trước sinh sảnNhóm tuổi sinh sảnNhóm tuổi sau sinh sảnCác cá thể lớn nhanh, do vậy nhóm này có vai trò chủ yếu làm tăng khối lượng và kích thước của quần thểKhả năng sinh sản của các cá thể quyết định mức sinh sản của quần thểCác cá thể không còn khả năng sinh sản nên không ảnh hưởng tới sự phát triển của quần thểBài 47: Quần thể sinh vậtA. Dạng phát triểnB. Dạng ổn địnhC. Dạng giảm sútABCCác dạng biểu đồ hình tháp tuổi Nhóm tuổi trước sinh sảnNhóm tuổi sinh sảnNhóm tuổi sau sinh sảnXác định dạng tháp tuổi của quần thể nai qua các số liệu sau: Nhóm tuổi trước sinh sản: 15 con/ha. Nhóm tuổi đang sinh sản: 50 con/ha. Nhóm tuổi sau sinh sản: 5 con/ha.ABCCác dạng biểu đồ hình tháp tuổi Bài 47: Quần thể sinh vậtTháp tuổi giảm sút của 	quần thể nai 	 15 con/ha50 con/ha 5con/haBài 47: Quần thể sinh vậtI) Thế nào là quần thể sinh vậtII) Những đặc trưng cơ bản của quần thể1) Tỷ lệ giới tính2) Thành phần nhóm tuổi3) Mật độ625 cây cơm nguội /ha2 con sâu/m22 con chim ưng / 10km2 30g tảo nâu/m32 con sâu/m22 con chim ưng / 10km2625 cây cơm nguội /ha30g tảo nâu/m3Mật độ quần thể là gì?Mật độ quần thể: là số lượng hay khối lượng sinh vật có trong một đơn vị diện tích hay thể tích.2 con sâu/m22 con chim ưng / 10km2625 cây cơm nguội /ha30g tảo nâu/m3 Em có nhận xét gì về mật độ của các quần thể khác nhau?Trả lời: Các quần thể khac nhau có mật độ khác nhau2 con sâu/m22 con chim ưng / 10km2625 cây cơm nguội /ha30g tảo nâu/m3Mật độ quần thể phụ thuộc vào những yếu tố nào ? Khi nào mật độ quần thể bị thay đổi đột ngột ?Trả lời: Mật độ quần thể thay đổi phụ thuộc vào mùa, năm và chu kì sống của sinh vậtMật độ quần thể thay đổi đột ngột khi có sự cố bất thường xảy ra như lũ lụt, hạn hán, cháy rừngCâu hỏi: Dựa vào hiểu biết về mật độ quần thể ta cần có những biện pháp nào để nâng cao năng suất trong trồng trọt và chăn nuôi?Trả lời: Tỉa cây những đám cây gieo trồng quá dàyLoại bỏ những cá thể xấu trong đàn vật nuôi.Bài 47: Quần thể sinh vậtI) Thế nào là quần thể sinh vậtII) Những đặc trưng cơ bản của quần thểBài 47: Quần thể sinh vậtI) Thế nào là quần thể sinh vậtII) Những đặc trưng cơ bản của quần thểIII) ảnh hưởng của môi trường tới quần thể sinh vậtThảo luận nhóm (2 phút): Trả lời các câu hỏi – SGK.141(?) Khi thời tiết ấm áp và độ ẩm không khí cao (ví dụ các tháng mùa mưa trong năm) số lượng muỗi nhiều hay ít?(?) Số lượng ếch nhái tăng cao vào mùa mưa hay mùa khô?(?) Chim cu gáy xuất hiện nhiều vào thời gian nào trong năm?(?) Hãy cho 2 ví dụ về sự biến động số lượng các cá thể trong quần thể.- Từ tháng 3 đến tháng 6, thời tiết nóng ẩm nên số lượng muỗi tăng.- Mùa mưa số lượng ếch, nhái tăng cao.Những tháng có lúa chín, số lượng chim cu gáy (ăn hạt) xuất hiện nhiều. Ví dụ: + Mùa xuân khi cây cối nảy lộc thì các loài sâu ăn lá cũng phát triển mạnh làm tăng nhanh về số lượng 	+ Mùa hè ve xuất hiện rất nhiều kêu râm ran, sau mùa hè ta không thấy ve nữa do chúng đã làm kén ở trong đó đợi đến mùa hè năm sauBài 47: Quần thể sinh vậtI) Thế nào là quần thể sinh vậtII) Những đặc trưng cơ bản của quần thểIII) ảnh hưởng của môi trường tới quần thể sinh vậtTrả lời:Sự thay đổi của điều kiện môi trường ảnh hưởng như thế nào đến quần thể ?Bài 47: Quần thể sinh vậtI) Thế nào là quần thể sinh vậtII) Những đặc trưng cơ bản của quần thểTrả lời: Khi điều kiện môt trường thay đổi sẽ ảnh hưởng đến số lượng cá thể trong quần thể. ảnh hưởng đến tỷ lệ giới tính trong quần thể.III) ảnh hưởng của môi trường tới quần thể sinh vật Khi số lượng cá thể tăng cao vượt quá khả năng của môi trường thì giữa các cá thể sẽ hình thành mối quan hệ nào?Kết quả của mối quan hệ đó?III) ảnh hưởng của môi trường tới quần thể sinh vậtBài 47: Quần thể sinh vậtI) Thế nào là quần thể sinh vậtII) Những đặc trưng cơ bản của quần thểIII) ảnh hưởng của môi trường tới quần thể sinh vậtI) Thế nào là quần thể sinh vậtII) Những đặc trưng cơ bản của quần thểBài 47: Quần thể sinh vậtTrả lời: Khi số lượng cá thể trong quần thể tăng lên quá khả năng của môi trường thì giữa các cá thể trong quần thể hình thành quan hệ cạnh tranh Kết quả của mối quan hệ đó là làm số lượng các cá thể trong quần thể luôn giao động quanh vị trí cân bằngIII) ảnh hưởng của môi trường tới quần thể sinh vậtI) Thế nào là quần thể sinh vậtII) Những đặc trưng cơ bản của quần thểBài 47: Quần thể sinh vậtCủng cốCâu 1: Thế nào là quần thể sinh vật ? Lấy ví dụ minh họa.Câu 2: Nêu những đặc trưng cơ bản của quần thể sinh vật ? Theo em đặc trưng nào là quan trọng nhất đối với quần thể?Ô chữ kỳ diệuHD1234567Trò chơi ô chữQ U A N H Ê H Ô T R Ơ1234567Có 11 chữ cái: Khi trời giá rét, các sinh vật cùng loài quần tụ bên nhau. Chúng có mối quan hệ gì?Q U A N H Ê H Ô T R Ơ12345672. Có 7 chữ cái: Là dạng tháp tuổi mà số lượng cá thể của quần thể biến đổi theo hướng giảm dần.G I A M S U TQ U A N H Ê H Ô T R Ơ12345673. Có 5 chữ cái: Đặc trưng này của quần thể cho biết số lượng sinh vật có trong một đơn vị diện tích hay thể tích.G I A M S U TM Â T Đ Ô Q U A N H Ê H Ô T R Ơ12345674. Có 6 chữ cái:Là một dạng tháp tuổi mà số lượng cá thể của quần thể ít thay đổi.G I A M S U TM Â T Đ Ô Ô N Đ I N HQ U A N H Ê H Ô T R Ơ12345675. Có 9 chữ cái:Là một dạng tháp tuổi mà số lượng cá thể của quần thể biến đổi theo hướng tăng lên.G I A M S U TM Â T Đ Ô Ô N Đ I N H P H A T T R I Ê NQ U A N H Ê H Ô T R Ơ12345676. Có 9 chữ cái:Trong điều kiện bất lợi (thiếu thức ăn, nơi ở), các sinh vật trong tự nhiên có mối quan hệ này.G I A M S U TM Â T Đ Ô Ô N Đ I N H P H A T T R I Ê N C A N H T R A N HQ U A N H Ê H Ô T R Ơ12345677. Có 12 chữ cái:Đặc trưng này giúp ta đánh giá được tiềm năng sinh sản của quần thể.G I A M S U TM Â T Đ Ô Ô N Đ I N H P H A T T R I Ê N C A N H T R A N H T I L Ê G I Ơ I T I N HQ U A N H Ê H Ô T R ƠG I A M S U TM Â T Đ Ô Ô N Đ I N H P H A T T R I Ê N C A N H T R A N H T I L Ê G I Ơ I T I N H1234567QUầNTHểDặn dò Học bài và trả lời các câu hỏi cuối bài Xem trước nội dung bài 48: Quần thể ngườiXin chân thành cảm ơn quý thầy cô giáo và các em học sinh!