Bài giảng môn Ngữ văn 6 - Bài 11 - Tiết 42: Ngữ pháp: câu ghép

trường thcs hoàng diệu-quận lê châm-hải phòngchào mừng các thầy cô về dự tiết học ngữ văn 8Giáo viên:Nguyễn Thị MườiCâu 1: Nói giảm nói tránh:Kiểm tra bài cũA. là biện pháp tu từ làm tăng, làm mạnh lên một đặc trưng tích cực nào đó của một đối tượng được nói đến. B. là một biện pháp tu từ trong đó người ta thay tên gọi một đối tượng bằng sự mô tả những dấu hiệu của nó. C. là một biện pháp tu từ phóng đại mức độ, qui mô, tính chất của sự vật, hiện tượng.D. là một biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị uyển chuyển.Kiểm tra bài cũChọn đáp án bằng cách khoanh tròn vào đầu chữ cái của câu trả lời đúng nhất. Câu 2: Câu nào sau đây sử dụng biện pháp nói giảm nói tránh? A.Thôi mẹ cầm cũng được (Thanh Tịnh) B.Mợ dạo này phát tài lắm, có như dạo trước đâu. (Nguyên Hồng) C.Bác trai đã khá rồi chứ?( Ngô Tất Tố) D.Lão cứ yên lòng mà nhắm mắt! (Nam Cao)bài 11 - tiết 42Ngữ pháp: Câu GhépKiểu cấu tạo câuCâu cụ thểBài 3: Trình bày kết quả phân tích ở hai bước trên vào bảng theo mẫu sau: Buổi sáng hôm ấy, một buổi sáng đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường dài và hẹp.Câu có 1 cụm C-VCâu có 2 hoặc nhiều cụm C-VCụm C-V nhỏ nằm trong cụm C-V lớn-Tôi quên sao được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi cũng như mấy cành hoa mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.Cụm C-V không bao chứa nhau.-Cảnh vât chung quanh tôi đều thay đổi về chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học4.Dựa vào những kiến thức đã học ở lớp dưới, hãy cho biết câunào trong những câu trên là câu đơn, câu nào là câu ghép?*Câu đơn:Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp.*Câu ghép: 1.Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.2.Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi,vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.-> Câu ghép là những câu do hai hoặc nhiều cụm C-V không bao chứa nhau tạo thành. Mỗi cụm C-V được gọi là một vế câu.Bài 11 – Tiết 42: Câu ghépI.Đặc điểm của câu ghép.1. Ví dụ SGK trang 111.2. Ghi nhớ 1 SGK trang 112.II. Cách nối các vế câu.1. Ví dụ SGK trang 112.1.Tìm thêm các câu ghép trong đoạn trích ở mục I. 2. Trong mỗi câu ghép, các vế câu được nối với nhau bằng cách nào?Các câu ghép còn lại trong đoạn trích ở mục I:- Câu 1: Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường. - Câu 7: Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.-> Các vế câu (1), vế (2) và vế (3) trong câu (7) không dùng từ nối .Trong trường hợp này, giữa các vế câu cần có dấu phẩy, dấu chấm phẩy hoặc dấu hai chấm.- Câu 3: Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy, vì hồi ấy tôi không biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết.- Câu 6: Con đường lần này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ.- Câu 7: Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.->Các vế trong câu (3) và (6) nối với nhau bằng quan hệ từ (vì, nhưng). Vế (1) và vế (2) trong câu (7) nối với nhau bằng quan hệ từ (vì ).=> Nối bằng một quan hệ từ.4. Những câu ghép dưới đây các vế câu nối với nhau bằng các từ như thế nào?-Vì môi trường sống của nhân loại ngày càng bị đe doạ nên nhiều nước đã tham giâ vào hoạt động “Một ngày không dùng bao bì ni lông”?-> Nối bằng một cặp quan hệ từ. - Rừng càng bị phá, tài nguyên càng cạn kiệt. - Cây được trồng nhiều ở đâu thì đồi núi ở đấy được phủ xanh. - Cô giáo chưa đặt câu hỏi Hồng đã giơ tay phát biểu. -> Nối bằng phó từ, đại từ hay chỉ từ thường đi đôi với nhau ( cặp từ hô ứng).H? Dựa vào những ví dụ trên và kiến thức đã học, hãy cho biết có mấy cách nối các vế câu trong câu ghép. * Có hai cách nối các vế câu: - Dùng những từ có tác dụng nối. Cụ thể: + Nối bằng một quan hệ từ; + Nối bằng một cặp quan hệ từ; + Nối bằng một cặp phó từ, đại từ hay chỉ từ thường đi đôi với nhau (cặp từ hô ứng). - Không dùng từ nối: Trong trường hợp này, giữa các vế câu cần có dấu phẩy, dấu chấm phẩy hoặc dấu hai chấm. Bài 11 – Tiết 42: Câu ghépI.Đặc điểm của câu ghép.1. Ví dụ SGK trang 111.2. Ghi nhớ, 1 SGK, trang 112.II. Cách nối các vế câu.Ví dụ SGK trang 112. 2. Ghi nhớ 2, SGK, trang 112. III. Luyện tập.1.Tìm câu ghép trong các đoạn trích dưới đây. Cho biết trong mỗi câu ghép, các vế câu được nối với nhau bằng những cách nào.a, Dần buông chị ra, đi con! Dần ngoan lắm nhỉ? U van Dần, u lạy dần! Dần hãy để cho chị đi với u, đừng giữ chị nữa. Chị con có đi,u mới có tiền nộp sưu, thầy Dần mới được về với Dần chứ! Sáng ngày người ta đánh trói thầy Dần như thế,Dần có thương không. Nếu Dần không buông chị ra, chốc nữa ông lí vào đây, ông ấy trói nốt cả u,trói nốt cả Dần nữa đấy. (Ngô Tất Tố, Tắt đèn) a, Dần buông chị ra, đi con! Dần ngoan lắm nhỉ? U van Dần, u lạy dần! Dần hãy để cho chị đi với u, đừng giữ chị nữa. Chị con có đi, u mới có tiền nộp sưu, thầy Dần mới được về với Dần chứ! Sáng ngày người ta đánh trói thầy Dần như thế, Dần có thương không. Nếu Dần không buông chị ra, chốc nữa ông lí vào đây, ông ấy trói nốt cả u,trói nốt cả Dần nữa đấy. (Ngô Tất Tố, Tắt đèn) -> Các vế câu được nối với nhau bằng những cách không dùng từ nối, giữa các vế câu có dấu phẩy. b. Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng.Gía những cổ tục đã đày đoạ mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thuỷ tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi. (Ngô Tất Tố, Tắt đèn)b. Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng.Gía những cổ tục đã đày đoạ mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thuỷ tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi. (Ngô Tất Tố, Tắt đèn)-> Các vế câu được nối với nhau bằng những cách không dùng từ nối, giữa các vế câu có dấu phẩy. c. Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại, khoé mắt tôi đã cay cay. (Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu) c. Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại, khoé mắt tôi đã cay cay. (Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)d.Một hôm,cô tôi phàn nàn việc ấy với Binh Tư.Binh tư là một người lánggiềng khác của tôi. Hắn làm nghề ăn trộm nên vốn không ưa lão Hạc bởi vì lão lương thiện quá. Hắn bĩu môi bảo: - Lão làm bộ đấy (Nam Cao, Lão Hạc)d.Một hôm,cô tôi phàn nàn việc ấy với Binh Tư.Binh tư là một người lánggiềng khác của tôi. Hắn làm nghề ăn trộm nên vốn không ưa lão Hạcbởi vì lão lương thiện quá. Hắn bĩu môi bảo: - Lão làm bộ đấy! (Nam Cao, Lão Hạc)-> Câu (c), (d) không dùng từ nối. Câu (c) giữa các vế câu có dấu phẩy.Câu ( d ) giữa các vế câu nối bằng một quan hệ từ ( bởi vì ) và dấu hai chấm.2.Với mỗi cặp quan hệ từ dưới đây, hãy đặt một câu ghép.*Nhóm1: a) vì  nên ( hoặc bởi vìcho nên;sở dĩlà vì).- Vì trời mưa nên đường lụt lội.*Nhóm2: b) nếu  thì  ( hoặc hễ thì ; giá  thì).-Nếu trời nắng thì tôi đi bơi.*Nhóm3: c) tuy  nhưng ( hoặc mặc dù  nhưng ).*Nhóm1: d) không những  mà (hoặc không chỉmà; chẳng những  mà).- Tuy nhà nghèo nhưng Mi học giỏi.Không những Mi học giỏi mà Mi còn hiền.3.Chuyển những câu ghép em vừa đặt được thành những câu ghép mới bằng một trong hai cách sau:a) Bỏ bớt một quan hệ từ. b) Đảo trật tự các câu.- Vì trời mưa nên đường lụt lội.- Trời mưa nên đường lụt lội- Tuy nhà nghèo nhưng Mi học giỏi.Mi học giỏi nhưng nhà nghèo-Nếu trời nắng thì tôi đi bơi.- Trời nắng thì tôi đi bơi.- Không những Mi học giỏi mà Mi còn hiền.- Mi hiền mà Mi học giỏi.Trò chơi tiếp sứcai đặt được nhiều câu?4. Đặt câu ghép với mỗi cặp từ hô ứng dưới đây:*Tổ 1: a)  vừa  đã  (hoặc  mới  đã ;  chưa đã)*Tổ 2: b)  đâu  đấy  (hoặc  nào  nấy;  sao  vậy)*Tổ 3: c)  càng  càng	5. Viết một đoạn văn ngắn về một trong các đề tài sau ( trong đoạn  văn có sử dụng ít nhất một câu ghép):a) Thay đổi thói quen sử dụng bao bì ni lông.b.Tác dụng của việc lập dàn ý trước khi viết bài Tập làm văn. Sử dụng bao bì ni lông có hại cho môi trường và sức khoẻ con ngườivì vậy chúng ta hãy thay đổi thói quen sử dụng bao bì ni lông. Chúng ta không sử dụng bao bì ni lông khi không cần thiết. Chúng ta hãy sửdụng các túi đựng không bằng ni lông mà chúng ta dùng giấy, lá, để gói thực phẩm. Các bạn hãy dùng những hiểu biết của mình về tác hại của việc sử dụng bao bì ni lông để gia đình, bạn bè và chúng ta cùng nhau tìm ra giải pháp cho vấn đề không sử dụng bao bì ni lông.Câu ghépĐặc điểm của câu ghépCách nối các vế câu ghép sử dụng Câu ghépCủng cốcảm ơn các thầy cô giáo và các em