Giáo án Vật lý Lớp 9 - Tiết 39: Các tác dụng của dòng điện xoay chiều. Đo cường độ và hiệu điện thế xoay chiều - Năm học 2008-2009 - Trần Văn Dũng

Ngày soạn: 13/1/2009. Ngày dạy: 14/01/2009
Tiết 39: CÁC TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU – ĐO CƯỜNG ĐỘ VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ XOAY CHIỀU
A. Mục tiêu:
 1. Kiến thức:
 -Nhận biết được các tác dụng nhiệt, quang, từ của dòng điện xoay chiều.
 - Bố trí được TN chứng tỏ lực từ đổi chiều khi dòng điện đổi chiều.
 - Nhận biết được kí hiệu của ampekế và vôn kế xoay chiều, sử dụng được chúng để đo cường độ và hiệu điện thế hiệu dụng của dòng điện xoay chiều.
 2. Kĩ năng:
 Sử dụng các dụng cụ đo điện , mắc mạch điện theo sơ đồ, hình vẽ.
 3. Thái độ: 
 - Trung thực, cẩn thận, ghi nhớ sử dụng điện an toàn.
 - Hợp tác trong hoạt động nhóm.
B. Phương pháp:
 - Vấn đáp, suy luận, nêu và giải quyết vấn đề.
C. Chuẩn bị:
 Hs: Mỗi nhóm: - 1 nam châm điện, 1 nam châm vĩnh cửu.
 - 1 nguồn điện 1 chiều, xoay chiều 3 – 6 V.
 Gv: - 1 ampekế xoay chiều, 1 vôn kế xoay chiều, 1 bút thử điện.
 - 1 bóng đèn 3V, công tắc, dây nối.
D. Tiến trình lên lớp:
 I. Ổn định tổ chức lớp:(1p)
 II. Kiểm tra bài cũ: (5p)
Nêu cấu tạo và hoạt động của máy phát điện xoay chiều?
Dòng điện xoay chiều có đặc điểm gì khác so với dòng điện một chiều? Dòng điện một chiều có những tác dụng gì?
 III. Bài mới:
 1. Đặt vấn đề: (2p)
Dòng điện xoay chiều có những tác dụng gì và đo cường độ và hiệu điện thế xoay chiều bằng dụng cụ gì?
2. Triển khai bài:
TG
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung
6’
HĐ 1: Tìm hiểu các tác dụng của dòng điện xoay chiều.
- GV làm 3 TN biểu diễn của h35.1, yêu cầu HS quan sát và nêu rõ mỗi TN dòng điện xoay chiều có tác dụng gì?
- Từng HS quan sát TN và nêu hiện tượng.
- Ngoài 3 tác dụng trên, dòng điện xoay chiều còn có tác dụng gì?
- Vậy tác dụng từ của dòng điện xoay chiều có giống như dòng điện một chiều không? Việc đổi chiều dòng điện liệu có ảnh hưởng đén lực từ không?
I. Tác dụng của dòng điện xoay chiều.
- Cho dòng điện xoay chiều đi qua bóng đèn dây tóc làm bóng đèn nóng lên Dòng điện có tác dụng nhiệt.
- Dòng điện xoay chiều làm bóng đèn bút thử điện sáng lên => có tác dụng quang.
- Dòng điện xoay chiều qua nam châm điện, nam châm hút đinh sắt Dòng điện xoay chiều có tác dụng từ.
9’
HĐ 2: Tìm hiểu tác dụng từ của dòng điện xoay chiều.
- GV yêu cầu HS làm TN hình 35.2, 35.3, hướng dẫn kĩ cách bố trí TN để quan sát rõ hiện tượng.
- Các nhóm tiến hành làm TN, quan sát hiện tượng, thảo luận trả lời C2.
- Như vậy tác dụng từ của dòng điện xoay chiều có điểm gì khác so với dòng điện một chiều?
II. Tác dụng từ của dòng điện xoay chiều.
1.Thí nghiệm.
* C2: Trường hợp sử dụng dòng điện không đổi, nếu lúc đầu cực N của thanh nam châm bị hút thì khi đổi chiều dòng điện nó sẽ bị đẩy và ngược lại.
- Khi dòng điện xoay chiều chạy qua ống dây thì cực N của thanh nam châm lần lượt bị hút, đẩy. Nguyên nhân là do dòng điện luân phiên thay đổi.
2. Kết luận: Khi dòng điện đổi chiều thì lực từ của dòng điện tác dụng lên nam châm củng đổi chiều.
10’
HĐ 3: Tìm hiểu các dụng cụ đo, cách đo cường độ và hiệu điện thế của dòng điện xoay chiều.
- Ta đã biết dùng ampekế và vôn kế một chiều để đo I và U của dòng điện một chiều. Vậy có thể dùng dụng cụ này để đo I Và U của dòng điện xoay chiều được không?
- GV mắc vôn kế và ampekế vào mạch điện xoay chiều, HS quan sát và nêu hiên tượng.
- GV giới thiệu vôn kế và ampekế xoay chiều, trên vôn kế và ampekế không ghi chốt + và - .
GV làm TN, gọi HS đọc các giá trị đo được, sau đó đổi chỗ chốt lấy điện và gọi HS đọc lại số chỉ.
- HS nêu kết luận.
III. Đo cường độ dòng điện và hiệu điện thế của mạch điện xoay chiều.
1. Quan sát giáo viên làm thí nghiệm.
 a. Khi dòng điện đổi chiều thì kim của dụng cụ đo đổi chiều.
b. Kim của vôn kế và ampekế một chiều đứng yên.
c. Kết quả đo không thay đổi khi đổi chỗ hai chốt của phích cắm vào ổ lấy điện.
2. Kết luận: SGK
8’
HĐ 4: Vận dụng.
- Yêu cầu cá nhân HS tự trả lời C3, GV hướng dẫn cho cả lớp thảo luận và nhấn mạnh: HĐT hiệu dụng tương đương với HĐT của dòng điện một chiều có cùng trị số.
- Yêu cầu các nhóm thảo luận C4 .
+ Dòng điện chạy qua nam châm điện A là dòng điện xoay chiều.
+ Từ trường của ống dây có dòng điện xoay chiều có đặc điểm gì?
+ Từ trường này xuyên qua cuộn dây dẫn kín B sẽ có tác dụng gì?
IV. Vận dụng.
* C3: Sáng như nhau. Vì hiệu điện thế hiệu dụng của dòng điện xoay chiều tương đương với hiệu điện thế của dòng điện một chiều có cùng giá trị.
* C4: Có. Vì dòng điện xoay chiều chạy vào cuộn dây của nam châm điện và tạo ra một từ trường biến đổi. các đường sức từ của từ trường trên xuyên qua tiết diện S của cuộn dây B biến đổi. Do đó cuộn dây B xuất hiện dđ cảm ứng.
 IV. Củng cố:(3p)
 1. Dòng điện xoay chiều có những tác dụng gì? TRong các tác dụng đó, tác dụng nào phụ thuộc vào chiều dòng điện?
 2. Vôn kế và ampekế xoay chiều có kí hiệu thế nào?
 V. Dặn dò:(2p)
 - Các em về nhà học bài và làm bài tập 35.1 đến 35.5, đọc và soạn trước bài 36.