Giáo án tham gia hội thi giáo viên giỏi cấp Huyện môn Ngữ Văn - Tiết 98: Hành động nói (Tiếp theo) - Năm học 2012-2013 - Triệu Thị Thu Hương

GIÁO ÁN THAM GIA HỘI THI GIÁO VIÊN GIỎI CẤP HUYỆN
Người dạy: Triệu Thị Thu Hương
Ngày soạn: 26/2/2012 
Ngày dạy: 29/2/2012
 Tiết 98. Tiếng Việt
HÀNH ĐỘNG NÓI(tt)
A. Mức độ cần đạt
I. Nắm được cách dùng các kiểu câu để thực hiện hành động nói
II. Trọng tâm kiến thức:
1/.KiÕn thøc :
C¸ch dùng các kiểu câu để thực hiện hành động nói.
2/. KÜ n¨ng :
	Sử dụng các kiểu câu để thực hiện hành động nói phù hợp
3/.Th¸i ®é : Gi¸o dôc HS:
	BiÕt c¸ch thùc hiÖn hµnh ®éng nãi phï hîp víi t×nh huèng giao tiÕp.
B. Ph­¬ng ph¸p: Qui n¹p
C. ChuÈn bÞ:
 1/ GV:Nghiªn cøu bµi, so¹n gi¸o ¸n, chuÈn bÞ máy chiếu
2/ HS: Häc bµi cò, xem tr­íc bµi míi.
D. TiÕn tr×nh lªn líp:
I. Ổn định:
 II. Kiểm tra bài cũ:
1. - Hµnh ®éng nãi lµ g×? (5 đ)cã nh÷ng kiÓu hµnh ®éng nãi nµo? (3 đ) ? Cho mét vÝ dô?
- Laø haønh ñoäng ñöôïc thöïc hieän baèng lôøi noùi nhaèm muïc ñích nhaát ñònh 
- Moät soá kieåu haønh ñoäng noùi thöôøng gaëp: 
 * Hoûi, Trình baøy (baùo tin , keå , taû , neâu yù kieán , döï ñoaùn ..)
 * Ñieàu khieån (caàu khieán, ñe doa, thaùch thöùc 
 * Höùa heïn , boäc loä caûm xuùc 
GV ®ua t×nh huèng: Đưa giùm tớ quyển sách giáo khoa được không?
	-. Câu nghi vấn; Mục đích điều khiển
III. Bài mới.
 Mỗi hành động nói đều hướng đến một mục đích nhất định. Vậy để thực hiện hành động nói ntn cho có hiệu quả, phù hợp với nội dung giao tiếp chúng ta cùng tìm hiểu bài.
Hoạt động của GV&HS
Nội dung
Ho¹t ®éng 1 : 
H/s ®äc ®o¹n trÝch SGK 
? C¸c em h·y ®¸nh sè thø tù tr­íc mçi c©u trÇn thuËt trong ®o¹n trÝch? (L­u ý HS dïng bót ch× ®¸nh dÊu sau khi häc xong th× tÈy ®i)
? §o¹n trÝch cã mÊy c©u? (5 c©u)
G/v b¹t m¸y chiÕu, ®oan trÝch sgk ®· ®· ®­îc ®¸nh sè?
? X¸c ®Þnh môc ®Ých nãi cña 5 c©u trªn b»ng c¸ch ®¸nh dÊu + vµo « thÝch hîp? 
(GV cho HS ho¹t ®éng nhãm/bµn:
Thêi gian: 1 phót. HS đánh dấu vào SGK bàng bút chì
Lưu ý HS: Thảo luận vừa đủ trong 
nhóm nghe không nói to làm ảnh 
hưởng đến nhóm khác. 
Hết tgian cô gọi đại diện các nhóm trả
 lời
 §èi chiÕu víi kÕt qu¶ GV ®­a ra)
GV bËt m¸y chiÕu cã b¶ng:
C©u
M®Ých
1
2
3
4
5
Hái
T.bµy
+
+
+
§.khiÓn
+
+
Høa hÑn
Béc lé cxóc
? Em cã nhËn xÐt g× vÒ sù gièng nhau vµ kh¸c nhau ë 5 c©u trªn
G/v : Nh­ vËy ta thÊy cïng lµ kiÓu c©u trÇn thuËt, nh­ng chóng cã thÓ cã nh÷ng môc ®Ých kh¸c nhau vµ thùc hiÖn nh÷ng hµnh ®éng nãi kh¸c nhau. VËy qua ®ã em cã thÓ rót ra nh÷ng nhËn xÐt g×?
(Gîi ý: ? C©u trÇn thuËt cã môc ®Ých chÝnh lµ g×?
? Tr­êng hîp thø nhÊt: C©u trÇn thuËt ®­îc dïng víi môc ®Ých tr×nh bµy. C¸c em th¸y kiÓu c©u nµy ®· thùc hiÖn ®óng chøc n¨ng cña nã ch­a? 
=> C¸ch dïng trùc tiÕp
? T­¬ng tù nh­ thÕ §/v tr­êng hîp thø 2. C©u trÇn thuËt d­îc dïng víi m®Ých ®iÒu khiÓn nghÜa lµ kiÓu c©u nµy sö dông kh«ng ®óng víi chøc n¨ng cña nã
=> C¸ch dïng gi¸n tiÕp
?Qua ví dụ mẫu trên em thấy cã mÊy c¸ch thùc hiÖn hµnh ®éng nãi?
Cã 2 c¸ch thùc hiÖn hµnh ®éng nãi: c¸ch dïng trùc tiÕp vµ c¸ch dïng gi¸n tiÕp
? Em hiểu thế nào là cách dùng trực tiếp, và cách dùng gián tiếp?
? Em h·y nh¾c l¹i c¸c kiÓu c©u ®· häc vµ nh÷ng kiÓu hµnh ®éng nãi em biÕt?
- HS nªu:
Cã 4 kiÓu c©u: C©u nghi vÊn, cÇu khiÕn, c¶m th¸n, trÇn thuËt.
C¸c kiÓu hµnh ®éng nãi: Hái, tr×nh bµy, ®iÒu khiÓn, Høa hÑn, béc lé c¶m xóc.
GV bËt m¸y chiÕu b¶ng vÏ mèi quan hÖ....
KiÓu c©u
KiÓu hµnh ®éng nãi
C¸ch thùc hiÖn
VÝ dô
Nghi vÊn
- Hái
- §khiÓn, béc lé tình cảm, cảm xúc 
-Trùc tiÕp
-Gi¸n tiÕp
C¶m th¸n
Béc lé c¶m xóc
C©ï khiÕn
-§iÒu khiÓn, yªu cÇu
TrÇn thuËt
-Tr×nh bµy
-Høa hÑn, 
-Điều khiÓn
- Béc lé c¶m xóc
Sau khi GV bËt m¸y cã b¶ng trªn th× sÏ hái:
? Chøc n¨ng chÝnh cña c¸c kiÓu c©u nghi vấn, cảm thán, cầu khiến, trần thuật và ngoài chức năng chính còn có chức năng nào khác? 
 GV ®­a ra 1, 2 VD sau ®ã cho HS lÊy 1, 2 vÝ dô ®Ó thÊy ®­îc hµnh ®éng nãi cã thÓ ®­îc thùc hiÖn bằng hai c¸ch.
? Qua b¶ng trªn em cã nhËn xÐt g× mối quan hệ giữa hµnh ®éng nãi vµ kiÓu c©u?
GV tæng kÕt l¹i 
HS ®äc ghi nhí
Ho¹t ®éng 2 
HS ®äc bµi tËp 1. 
? Xác định yêu cầu của bài tập 
T×m c¸c c©u nghi vÊn? Vị trí, tác dụng?
GV gọi HS đọc đoạn văn bản trên máy và làm một ý. Các ý còn lại GV 
hướng dẫn HS về nhà làm tiếp
HS ®äc bµi tËp 2 vµ lµm mét ý a
§äc ®o¹n v¨n cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh.
T×m c©u trÇn thuËt cã môc ®Ých cÇu khiÕn? Cho biÕt t¸c dông?
? 2 HS đọc ®o¹n v¨n (đọc phân vai). T×m c©u cã môc ®Ých cÇu khiÕn? 
? Mỗi câu thÓ hiÖn quan hÖ gi÷a c¸c nh©n vËt vµ tÝnh c¸ch nh©n vËt nh­ thÕ nµo?
HS làm bài tập theo nhóm bàn.
 Thời gian 3phút
- Một dãy các em viết câu có mục đích cầu khiến của Dế Choăt bên còn lại viết câu có cầu khiến của Dế Mèn.
 Hết giờ các nhóm trao đổi bài và kiểm tra bài của nhau dựa trên đáp án của giáo viên 
 Em dùng cách nào để hỏi người lớn ?
 Vì sao ?
? Em chän hµnh ®éng nµo?
I. C¸ch thùc hiÖn hµnh ®éng nãi 
1, XÐt vÝ dô mÉu :
- C©u 1, 2, 3: kiÓu c©u trÇn thuËt
 môc ®Ých lµ tr×nh bµy 
=> C¸ch dïng trùc tiÕp
- C©u 4, 5: KiÓu c©u trÇn thuËt
 môc ®Ých lµ điểu khiển
=> C¸ch dïng gi¸n tiÕp
Kết luận: Cã 2 c¸ch thùc hiÖn hµnh ®éng nãi: c¸ch dïng trùc tiÕp vµ c¸ch dïng gi¸n tiÕp
2. Mèi quan hÖ gi÷a c¸c kiÓu c©u víi c¸c hµnh ®éng nãi
- Hành động nói có thể được sử
 dụng bằng kiểu câu có chức 
năng chính => Cách dùng trực tiếp
hoặc bằng kiểu câu khác
 => Cách dùng gián tiếp
*Ghi nhớ
II. LuyÖn tËp
Bµi 1.
Đoạn đầu văn bản có câu nghi vấn: 
-Tõ x­a ®êi nµo kh«ng cã ? 
Vị trí: Nằm gần cuối đoạn văn mở
 đầu văn bản
Tác dụng : kh¼ng ®Þnh, t¹o t©m thÕ cho t­íng sÜ chuÈn bÞ nghe nh÷ng lý lÏ cña t¸c gi¶
Câu nghi vấn ở những đoạn tiếp theo
- Lóc bÊy giê cã ®­îc kh«ng? (phñ ®Þnh)
- Lóc bÊy giê cã ®­îc kh«ng? (kh¼ng ®Þnh)
-V× sao vËy? (g©y sù chó ý)
- NÕu vËy trêi ®Êt n÷a (phñ ®Þnh)
* VÞ trÝ: 
- C©u nghi vÊn ë nh÷ng ®o¹n v¨n gi÷a bµi thuyÕt phôc vµ ®éng viªn khÝch lÖ t­íng sÜ 
- C©u nghi vÊn ë ®o¹n cuèi kh¼ng ®Þnh chØ cã mét con ®­êng lµ chiÕn ®Êu ®Õn cïng ®Ó b¶o vÖ bê câi
Bµi tËp 2: 
a. Có 4 câu trần thuật
- TÊt c¶ c¸c c©u trÇn thuËt ®Òu có
 mục đích cÇu khiÕn 
- Tác dụng: Làm cho lời nói của 
Bác trở nên gần gũi với quần chúng nhân dân và mỗi người thấy lời Bác nói chính là nhiệm vụ của mình.
Bµi tËp 3: 
C¸c c©u cã môc ®Ých cÇu khiÕn 
* Lời DÕ cho¾t : 
- Song anh cho phÐp em míi d¸m nãi
- Anh ®· nghÜ ch¹y sang
* Lời DÕ MÌn : 
- §­îc, chó m×nh cø nãi th¼ng thõng ra nµo 
- Th«i im Êy ®i
* NhËn xÐt : 
- DÕ Cho¾t yÕu ®uèi nªn cÇu khiÕn nh· nhÆn, mÒm máng khiªm tèn
- DÐ MÌn û thÕ lµ kÎ m¹nh nªn giäng ®iÖu ra lÖnh ng¹o m¹n h¸ch dÞch
Bµi tËp 4: 
- Cã thÓ dïng c¶ 5 c¸ch, nh­ng c¸ch b, e lµ nh· nhÆn, lÞch sù h¬n c¶
Bµi tËp 5: 
Hµnh ®éng c lµ hîp lý nhÊt 
* Cñng cè: 
? Sau khi häc xong 2 tiÕt hµnh ®éng nãi em nµo cã thÓ lªn b¶ng dïng phÊn vÏ nhanh cho c« s¬ ®å t­ duy vÒ Hµnh ®éng nãi?
D­íi líp vÏ vµo vë
VD
Hµnh ®éng nãi
C¸ch thùc hiÖn
Kh¸i niÖm
C¸c kiÓu hµnh ®éng nãi
Trực
tiếp
Gián tiếp
Trình
bày
Hứa hẹn
Bộc lộ
 cảm xúc
 H ỏi
Điều khiển
* H­íng dÉn häc ë nhµ: Lµm tiÕp bµi tËp cßn l¹i, so¹n bµi Héi tho¹i