Giáo án Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 29: Thuật ngữ - Năm học 2011-2012

Tuần :6 Ngày soạn: 25/09/2011
Tiết PPCT: 29 Ngày dạy: 27/09/2011
THUẬT NGỮ
A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
 - Nắm được khái niệm và những đặc điểm cơ bản của thuật ngữ
- Nâng cao năng lực sử dụng thuật ngữ, đặc biệt trong lĩnh vực khoa học, công nghệ
 B.TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG, THÁI ĐỘ:
1. Kiến thức: 
 - Khái niệm thuật ngữ
 - Những đặc điểm cơ bản của thuật ngữ.
2. Kỹ năng: 
 - Tìm hiểu ý nghĩa của thuật ngữ trong từ điển
 - Sử dụng thuật ngữ trong quá trình đọc – hiểu và tạo lập văn bản khoa học, công nghệ.
3. Thái độ: 
- Hiểu thêm về các từ ngữ, sự phong phú, đa dạng của thuật ngữ.
C.PHƯƠNG PHÁP: 
 - Vấn đáp tái hiện, giải thích - minh họa, phân tích, thảo luận theo cặp.
D.TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
 1.Ổn định lớp: Kiểm diện HS
 9A1: Sĩ số Vắng: (P:..; KP:..)
 9A2: Sĩ số Vắng: (P:..; KP:..)
 2. Kiểm tra bài cũ: Có những cách nào để phát triển nghĩa của từ vựng? Trình bày cụ thể và cho ví dụ minh hoạ? 
 - Tạo 2 mô hình có khả năng tạo ra từ ngữ mới kiểu x + trường, x + tập?
 3.Bài mới: Trong xu thế phát triển của cuộc sống hiện đại, khi khoa học và công nghệ đóng vai trò ngày càng quan trọng đối với con người thì trong lớp từ vựng bao gồm các từ và ngữ cố định biểu thị các khái niệm khái niệm và cộng nghệ gọi là thuật ngữ - lớp từ vựng đặc biệt của một ngôn ngữ lần đầu tiên được đưa vào chương trình học. Bài học hôm nay sẽ giúp các em rõ hơn.
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
NỘI DUNG BÀI DẠY
TÌM HIỂU CHUNG
GV gọi 2 HS đọc 2 ví dụ mục 1
So sánh 2 cách giải thích
GV Cách giải thích nào mà người không có kiến thức chuyên môn về hoá học không hiểu? 
HS:Cách 2 phải qua nghiên cứu khoa học -> không có kiến thức chuyên môn -> người tiếp nhận không thể hiểu được
GV gọi HS đọc VD2: Các câu định nghĩa
GV Những định nghĩa đó ở những bộ môn nào?
GV Các từ ngữ đó được dùng trong văn bản nào?
 HS : Các văn bản khoa học
GV Vậy thế nào là thuật ngữ?
GV Các thuật ngữ trên có nghĩa khác không?
GV đọc VD – Nêu câu hỏi
 HS trả lời
GV: Các thuật ngữ trên chỉ có một nghĩa
GV Đặc điểm của thuật ngữ là gì?
 Đọc ghi nhớ chung
LUYỆN TẬP 
- HS thảo luận theo cặp – 4 phút để tìm thuật ngữ và trình bày
GV Yêu cầu giải nghĩa từ “phương trình”, xác định có phải thuật ngữ không?
HS: Phương trình :về toán học, chỉ công thức bằng nhau giữa 2 biểu thức đại số - phương trình bậc nhất, phương trình hóa học-> từ chỉ thuật ngữ
Bài 3
VD: Chè thập cẩm là 1 món ăn hỗn hợp nhiều thứ
Bài 4
GV HS dựa vào gợi ý trong SGK để phát biểu thuật ngữ “Cá”
GV Gọi HS lên bảng viết thuật ngữ và khái niệm của thuật ngữ.
Bài 5: GV hướng dẫn HS làm bài
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
 GV gợi ý: Hệ thực vật -> các loại thực vật sống trong một vùng đặc biệt hoặc trong khoảng thời gian nhất định (thuật ngữ sinh học)
- Hệ số: giá trị tương đối định cho một bài thie: về toán, đuợc hệ số ba
I.TÌM HIỂU CHUNG
1.Thuật ngữ là gì?
*Ví dụ 1:
a. Cách giải thích dựa vào đặc tính bên ngoài của sinh vật => Cảm tính
b. Giải thích dựa vào đặc tính bên trong của sự vật => Nghiên cứu khoa học -> Môn hoá
*Ví dụ 2:
- Thạch nhũ 	-> Địa lý
- Bazơ	-> Hoá học
- Ẩn dụ	-> Tiếng việt
- Phân số thập phân -> Toán
=> KL: Thuật ngữ là những từ ngữ biểu thị khái niệm khoa học, kỹ thuật, công nghệ
2.Đặc điểm:
*Ví dụ:
a. Muối -> 1 thuật ngữ không có sắc thái biểu cảm chính xác đặc điểm của muối
b.Câu Ca dao có sắc thái biểu cảm
-> những đắng cay, vất vả của con người
=>Kết luận:
+ Mỗi thuật ngữ biểu thị 1 khái niệm và ngược lại
+ Thuật ngữ không có tính biểu cảm
 * Ghi nhớ: SGK / 88, 89
II. LUYỆN TẬP:
Bài 1/50
a. Lực (Vật lí). b. Xâm lược (Địa lí).
c. Hiện tượng hoá học (Hoá học). e. Di chỉ (Lịch sử).
d. Trường từ vựng (Ngữ văn). g. Thụ phấn (Sinh học).
h. Lưu lượng (Địa lí). k. Trọng lực (Vật lí).
l. Khí áp (Địa lí). m. Đơn chất (Hoá học).
n. Thị tộc phụ hệ (Lịch sử).
Bài 2/50
- Điểm tựa (Vật lí) : Điểm cố định của đòn bẩy, thông qua đó lực tác động được truyền tới lực cản.
- Điểm tựa (trong đoạn trích) : nơi làm chỗ dựa chính.
Bài 3/50
a. Hỗn hợp -> Thuật ngữ b. Nghĩa thường
Bài 4/50
Cá: Loại động vật có xương sống, ở dưới nước, bơi bằng vây nhưng không thở bằng mang
Bài 5/50
- Không vi phạm nguyên tắc một thuật ngữ - một khái niệm
-> Hai thuật ngữ này dùng trong hai lĩnh vực riêng biệt.
III.HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
- Tìm và sửa lỗi do sử dụng thuật ngữ không đúng một văn bản cụ thể
- Nắm khái niệm, đặc điểm thuật ngữ.
- Đặt câu có sử dụng thuật ngữ
- Chuẩn bị: “ Trau dồi vốn từ”
E. RÚT KINH NGHIỆM:
................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
*****************************************