Giáo án Ngữ văn Lớp 8 - Bài 41: Bài toán dân số (Thái An) - Năm học 2010-2011

Văn bản: BÀI TOÁN DÂN SỐ
(Thái An)
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
Biết đọc – hiểu một văn bản nhật dụng.
Hiểu được việc hạn chế sự bùng nổ và gia tăng dân số là đòi hỏi tất yếu của sự phát triển loài người.
Thấy được sự kết hợp của phương thức tự sự với lập luận tạo nên sức thuyết phục của bài viết.
Thấy được cách trình bày một vấn đề của đời sống có tính chất toàn cầu trong văn bản.
Sự chặt chẽ, khả năng thuyết phục của cách lập luận bắt đầu bằng một câu chuyện nhẹ nhàng mà hấp dẫn.
Tích hợp phần Tập làm văn, vận dụng kiến thức đã học ở bài Phương pháp thuyết minh để dọc – hiểu, nắm bắt được vấn đề có ý nghĩa thời sự trong văn bản.
Vận dụng vào việc viết bài Tập làm văn.
Liên hệ trực tiếp đến vấn đề môi trường
Giáo dục kĩ năng sống: Kĩ năng quan sát, tổng hợp, vận dụng 
B. CHUẨN BỊ
GV: Nghiên cứu văn bản, sách Chuẩn kiến thức kĩ năng, sách giáo viên, tài liệu liên quan.
HS: Đọc văn bản, soạn bài.
C. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐÔNG DẠY – HỌC
HOẠT ĐỘNG CỦA GV & HS
NỘI DUNG CẦN ĐẠT
Hoạt động 1: Khởi động
- Kiểm tra bài cũ:
Bài toán dân số Có mấy phương pháp thuyết minh? Hãy kể tên các phương pháp đó?
Em hãy nêu một đoạn văn thuyết minh và cho biết đoạn văn đó đã sử dụng phương pháp thuyết minh nào?
- Giới thiệu bài mới:
Ở tiết 39 và tiết 45, các em đã học hai văn bản nhật dụng với những chủ đề thiết thực về môi trường và tệ nạn xã hội. Hôm nay cô giới thiệu tới các em một văn bản bàn về vấn đề mang tính thời sự vô cùng nóng bỏng. Có thể coi đây là một hiểm họa đáng báo động trên thế giới, đặc biệt đối với những nước chậm phát triển. Vậy đó là vấn đề gì? Thực trạng và tác hại của vấn đề này ra sao? Chúng ta cần làm gì trước thực trạng đó? Để trả lời cho câu hỏi này, cô và các em cùng tìm hiểu văn bản Bài toán dân số.
Hoạt động 2: Tìm hiểu chung
- GV hướng dẫn cách đọc văn bản, đọc mẫu một đoạn.
- HS đọc tiếp.
-GV nhận xét HS đọc.
? Văn bản đề cập đến vấn đề gì?
GV: Vấn đề gia tăng dân số có mối liên hệ chặt chẽ đến chất lượng cuộc sống của con người và của toàn xã hội. Việc hạn chế gia tăng dân số là đòi hỏi tất yếu của sự phát triển loài người.Đấy là vấn đề chính mà tác giả Thái An đề cập đến trong văn bản này.
? Xác định bố cục của văn bản? Nêu nội dung từng phần?
Bố cục 3 phần:
Phần 1: Từ đầu  biết nhường nào! - Vấn đề gia tăng dân số.
Phần 2: Tiếp  ô thứ 31 của bàn cờ. -
Thực trạng và tác hại của việc gia tăng dân số.
Phần 3: Còn lại - Lời kêu gọi đồng thời là giải pháp của vấn đề.
? Em có nhận xét gì về bố cục của văn bản?
GV chốt ý
? Bài toán dân số thuộc kiểu văn bản nào?
- GV: Bài toán dân số là văn bản nhật dụng viết theo phương thức lập luận kết hợp với tự sự (kể về câu chuyện kén rể của nhà thông thái).
- GV hướng dẫn HS tìm hiểu một số thuật ngữ:
Cấp số nhân,
Kinh Thánh.
GV chuyển ý
Hoạt động 3: Đọc – hiểu văn bản
GV yêu cầu HS chú ý phần 1.
? Phần 1 tác giả nêu lên vần đề gì?
? Vấn đề này được tác giả dẫn dắt như thế nào?
? Em hãy nêu yêu cầu của bài toán?
GV minh họa bằng hình ảnh bàn cờ.
? Như vậy số thóc mà chàng trai phải đặt vào ô thứ 64 của bàn cờ là bao nhiêu?
?Qua đó, em có nhận xét gì về tốc độ gia tăng dân số thế giới?
GV chốt ý
GV chuyển ý
GV yêu cầu HS quan sát phần 2.
? Nhắc lại nội dung chính của phần 2?
? Theo quan niệm của Kinh Thánh, khởi đầu dân số thế giới là bao nhiêu người?
? Nhưng đến năm 1995, dân số thế giới đã tăng lên bao nhiêu người?
? Con số đó ứng với ô thứ mấy của bàn cờ?
? Theo dự tính, đến năm 2015, dân số thế giới là bao nhiêu người?
GV: Nó ứng với ô thứ 31 của bàn cờ. Đó là số liệu thống kê dân số thế giới. Còn ở Việt Nam, số liệu thống kê như sau:
GV Trình chiếu bảng thống kê dân dân số Việt Nam trong một số năm.
? Từ đó, em có nhận xét gì về thực trạng dân số thế giới và Việt Nam?
GV chốt ý 
GV chuyển ý
GV giới thiệu bảng thống kê tỉ lệ sinh con của phụ nữ một số nước trên thế giới.
? Trong các nước trên, nước nào thuộc khu vực Châu Phi? Nước nào thuộc khu vực Châu Á?
? So sánh và nhận xét về khả năng sinh con của phụ nữ giữa các nước và các châu lục?
GV giới thiệu thêm về sự mất cân bằng giới tính ở Trung Quốc và Việt Nam.
GV chốt ý.
? Trong phần này, tác giả đã dùng phương pháp thuyết minh nào để nêu bật vấn đề?
GV: Từ thực trạng đó đã dẫn đến hậu quả gì? GV giới thiệu hình ảnh
? Quan sát các hình ảnh, em đọc được nội dung gì?
GV giới thiệu thông tin về vấn đề dân số ảnh hưởng đến sinh thái.
?Qua thông tin, em thấy dân số tăng nhanh còn ảnh hưởng đến vấn đề gì?
GV chốt ý
GV chuyển ý
HS thảo luận nhóm nhỏ: Cần phải làm gì để hạn chế gia tăng dân số?
Một số nhóm trình bày, các nhóm khác bổ sung.
GV tổng hợp, chốt ý
? Ở Việt Nam có khẩu hiệu nào kêu gọi mọi người hãy sinh đẻ co kế hoạch?
GV: Trong tương lai, các em sẽ trưởng thành và sẽ lập gia đình rồi sẽ sinh con. Vậy các em cần hiểu rõ vần đề này để có trách nhiệm hơn với cuộc sống, với tương lai dân tộc.
GV chuyển ý
Hoạt động 4: Tổng kết
GV hướng dẫn HS tìm hiểu những đặc sắc nghệ thuật của văn bản
? Văn bản đã sử dụng phương pháp thuyết minh nào? Vị trí sử dụng?
? Nhận xét về cách lập luận và việc sử dụng ngôn ngữ của tác giả?
? Em hãy nhắc lại vấn đề mang tính thời sự nóng bỏng của đời sống hiện đại được tác giả nêu lên trong văn bản là gì?
Hoạt động 5: Hướng dẫn tự học
* Bài cũ: Học bài; tự tìm hiểu, nghiên cứu tình hình dân số của địa phương, từ đó đề xuất giải pháp cho vấn đề này.
* Bài mới: Xem trước Dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm.
I. Tìm hiểu chung
Bài toán dân số của tác giả Thái An là một văn bản có bố cục khá chặt chẽ.
II. Đọc – hiểu văn bản
1. Vấn đề gia tăng dân số:
Từ câu chuyện cổ về hạt thóc trên bàn cờ, tác giả đã làm sáng tỏ hiện tượng, tốc độ gia tăng dân số thế giới là vô cùng nhanh chóng.
2. Thực trạng và tác hại của việc gia tăng dân số:
Dân số thế giới và Việt Nam phát triển nhanh,
mất cân đối (đặc biệt ở những nước chậm phát triển)
sẽ ảnh hưởng đến tương lai của các dân tộc và nhân loại.
3. Giải pháp: 
Phải hành động tự giác là hạn chế sinh đẻ để làm giảm sự bùng nổ và gia tăng dân số. 
III. Tổng kết
1.Nghệ thuật:
- Sử dụng kết hợp các phương pháp thuyết minh so sánh, dùng số liệu, phân tích;
- Lập luận chặt chẽ;
- Ngôn ngữ khoa học, giàu sức thuyết phục.
2. Ý nghĩa văn bản:
Văn bản nêu lên vấn đề thời sự của đời sống hiện đại: Dân số và tương lai của dân tộc, nhân loại.
IV. Tự học
* Bài cũ: 
- Học bài; 
- Tự tìm hiểu, nghiên cứu tình hình dân số của địa phương, từ đó đề xuất giải pháp cho vấn đề này.
* Bài mới: Xem trước Dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm.