Giáo án Ngữ văn Lớp 7 - Tuần 2 - Năm học 2009-2010 - Lương Trọng Tuất

 Tuần : 2 NS : 17/08/08
Tiết : 5-6 Văn bản ND : 19/08/08
CUỘC CHIA TAY CỦA NHỮNG CON BÚP BÊ
A . Mục tiêu cần đạt : 
 	 1. Kiến thức :+ Thấy được tình cảm sâu nặng của 2 anh em trong câu chuyện . Cảm nhận được 
nỗi đau đớn , xót xa của những bạn nhỏ chẳng may rơi vào hoàn cảnh bất hạnh. 
 + Thấy được cái hay của truyện là cách kể chân thực , sinh động .
 	 2. Kĩ năng : + Rèn kĩ năng đọc diễn cảm , phân tích văn bản nhật dụng .
 	 3. Thái độ : +Biết thương cảm những người bất hạnh .
B . Chuẩn bị : 
 	 - GV : Đọc văn bản , tham khảo tài liệu + Soạn bài .
 	- HS : Soạn bài theo hệ thống câu hỏi Sgk , tóm tắt truyện ( khoảng 10 dòng)
C . Tiến trình hoạt động :
 1. ổn định :
 2. Bài cũ : - Hãy chọn và đọc một đoạn trong bức thư của bố gửi Enricô mà em cho là hay 
 và cảm động nhất ? Giải thích vì sao ?
 - Văn bản “ Mẹ tôi” đã nhắc nhở em điều gì ?
 3. Bài mới :* Giới thiệu bài : Trong gia đình ,ngoài tình cảm mẹ con,cha con,ông bà , còn tình cảm anh chị em cũng rất sâu nặng . Trường hợp anh em phải sống chia lìa thì sẽ thế nào? Hôm 
nay các em sẽ thấy tình huống đau đớn ấy qua truyện “Cuộc chia tay ”
 	 *Tiến trình bài dạy:
* Hướng dẫn tìm hiểu chung:
- Nêu hiểu biết của em về tác giả ? 
- Hãy nêu hiểu biết của em về xuất xứ của văn bản 
 này ? 
* Hướng dẫn đọc hiểu văn bản: 
- GV hướng dẫn cách đọc : Giọng nhẹ nhàng cảm động 
- GV đọc -> HS đọc tiếp – Hỏi từ khó SGK
- Hãy kể tóm tắt ngắn gọn văn bản ?
- Truyện viết về ai ? Viếtå về việc gì ? Ai là nhân vật chính ? ( Viết về những em bé không may . . . )
- Truyện được kể theo ngôi kể nào ? Tác dụng ?( Thể hiện tình cảm chân thật ,gây xúc động ...)
- Thảo luận : Tại sao tên truyện là :” cuộc chia tay của những con búp bê?- Tên truyện có liên quan gì đến ý nghiã của truyện ?( Những con búp bê là đồ chơi . . . thế mà phải chia tay . . . tên truyện gợi ra tình huống . 
- Hãy dựa vào các cảnh chia tay trong bài để chia đoạn ?(Đ1: từ nay đến “như vậy”,Đ2:tiếp đến “cảnh vật”,
Đ3:còn lại ) GV treo bảng phụ bố cục.
* Hướng dẫn phân tích:
+ HS đọc đoạn 1
- Trước khi chia tay nhau tình cảm của anh em Thủy , Thành như thế nào ? ( gần gũi yêu thương quan tâm nhau) Chi tiết nào bộc lộ điều đó ? ( Thủy vá áo cho anh , Thành dắt em đi học,)
-Khi mẹ bảo chia đồ chơi thì Thành Thủy đã thế nào ?
- Lời nói hành động của Thủy khi thấy anh chia hai con búp bê có gì mâu thuẫn ? ( vừa không muốn chia rẽ chúng nhưng thương anh không muốn nhận hết hai con
- Vậy còn cách nào giải quyết mâu thuẫn đó ? ( hai anh em đừng chia tay )
- Cuối cùng Thủy có cách giải quyết như thế nào ? 
- Thảo luận :Cách lựa chọn của Thủy gợi lên trong lòng em và người đọc những suy nghĩ và tình cảm gì ? 
- Đại diện trình bày -> Gv nhận xét .
- Tiết 2:
-HS đọc đoạn 2 : Nội dung nói gì?
- Tìm chi tiết thể hiện cảnh chia tay giữa Thủy với cô và các bạn trong lớp? 
- Theo emchi tiết nào cảm động nhất? Vì sao? ( Cô giáo tái mặt ... vì cô quá bất ngờ :Thủy không được đi học)
-Thảo luận :Tại sao khi ra khỏi lớp Thành lại kinh ngạc 
khi thấy mọi người vẫn đi nắng vẫn vàng ươm? 
* HS đọc đoạn cuối: Nội dung nói gì?
-Cảnh hai anh em chia tay có chi tiết nào đáng chú ý ?
- Hs đọc ghi nhớ Sgk .
* Hướng dẫn tổng kết 
- Hãy nhận xét cách kể chuyện trong bài văn có gì đặc biệt ?
-Qua truyện này tác giả muốn nhắn gửi mọi người điều gì ?
-HS đọc ghi nhớ
* Hướng dẫn luyện tập: Hãy kể lại ngắn gọn truyện trên
-HS đọc hai bài đọc thêm
I . Tìm hiểu chung .
1. Tác giả , tác phẩm:
Truyện ngắn đạt giải II cuộc thi viết về “Quyền trẻ em” (1992) của tác giả Khánh Hoài.
II . Đọc – tìm hiểu văn bản .
1. Đọc – từ khó 
2. Tóm tắt truyện: Theo lệnh mẹ,Thành
Và Thủy phải chia đồ chơi. Sau đó Thành dẫn Thủy đến chia tay lớp học.VềnhàThủy phải chia tay Thành để theo mẹ đi xa.
3. Thể loại :Văn bản nhật dụng - bằng phương thức tự sự kết hợp biểu cảm
* Tên truyện :Gợi tình huống tâm lý 
4. Bố cục: 3 đoạn
Đ1:Tình cảm anh em và cảnh chia đồ chơi
Đ2: Chia tay lớp học
Đ3: Anh em chia tay nhau.
5.Phân tích .
a) Chia đồ chơi :.
- Tình cảm anh em gắn bó yêu thương.
-Mẹ bảo chia đồ chơi: Thủy run lên kinh hoàng như người mất hồn , loạng choạng bám vào tay anh .
- Thành chia hết đồ chơi cho em nhưng Thủy không lấy . . .
- Thành chia hai con búp bê ,Thủy tru tréo lên giận dữ
- Thủy đặt con em nhỏ quàng tay vào con vệ sĩ , đặt nó lên giường , cho nó ở lại với anh để chúng không xa nhau 
- > Tình cảm yêu thương gắn bó trong sáng , cao đẹp, vị tha của hai anh em làm người đọc thương cảm xúc động . . 
b) Cuộc chia tay với lớp học 
-Biết Thủy nghỉ học cả lớp sững sờ.
 - Cô giáo tặng Thủy cuốn sổ và cây bút máy Thủy không nhận...
- Cô giáo tái mặt ,cả lớp òa khóc
-Tâm trạng xúc động của Thành:cảnh vật tương phản với lòng em lúc này
c) Cảnh anh em chia tay nhau :
- Thủy như người mất hồn ,mặt tái xanh;
Em đặt hai con búp bê lên giường Thành
-Thành khóc nấc lên...
III . Tổng kết :
- Nghệ thuật kể kết hợp miêu tả cảnh và 
Miêu tả tâm lý nhân vật ,kể ở ngôi thứ 1
Có sức truyền cảm chân thật
-Hãy quý trong tình cảm gia đình.
* Ghi nhớ : (27)
IV . Luyện tập .
 1. HS kể lại văn bản .
 2. Đọc bài đọc thêm
4. Hướng dẫn về nhà :
- HS học bài, đọc bài đọc thêm : Sgk .
- Nắm chắc ghi nhớ Sgk .
- Soạn bài mới :” Bố cục trong văn bản”
Tuần : 02	 NS : 18/08/08
Tiết : 07 Tập làm văn 	 ND : 21/08/08
 BỐ CỤC TRONG VĂN BẢN 
A . Mục tiêu cần đạt :
 	 1. Kiến thức : + Hiểu rõ tầm quan trọng của bố cục trong văn bản .
 + Thế nào là một bố cục rành mạch , hợp lí để bước đầu xây dựng được những
 bố cục rành mạch hợp lí cho các bài văn 
 	 2. Kĩ năng : + Tính hợp lí và phổ biến của dạng bố cục 3 phần , nhiệm vụ của mỗi phần , để 
có thể làm các phần : mở bài , thân bài , kết bài đúng hơn ,đạt kết quả tốt hơn 
 	 3. Thái độ : + Có ý thức xây dựng văn bản có bố cục mạch lạc .
B . Chuẩn bị : 
- GV : Bảng phụ + hệ thống bài tập liên quan đến bài học .
 Đọc kĩ Sgk + Sgv để soạn bài định hướng câu hỏi .
 - HS : Soạn bài theo hướng dẫn của GV .
C . Tiến trình lên lớp :
 1. ổn định 
 2. Bài cũ : - Em hiểu gì về liên kết và vai trò của liên kết trong văn bản ?
 - Phương tiện liên kết là gì ? Hãy chỉ ra các phương tiện liên kết trong đoạn 
	 văn cuối văn bản “ Cuộc chia tay của những con búp bê”
 3. Bài mới :* Giới thiệu bài : Nêu yêu cầu tiết dạy
	 * Tiến trình bài dạy :
* Hướng dẫn tìm hiểu về bố cục 
+ HS Đọc ví dụ (bảng phụ)
- Đơn xin nghỉ học.
 Thưa thầy cho em nghỉ học một buổi.Em xin hứa sẽđi học lại và ghi bài đầy đủ. Vì em bị cảm.
Em tên là Lê Văn A. Em xin cảm ơn thầy.
-Theo em viết đơn như vậy đúng chưa? Vì sao?
- Những nội dung ấy phải sắp xếp như thế nào ? 
( theo trật tự trước sau hợp lí , chặt chẽ rõ ràng . . .) - Vì sao khi xây dựng văn bản phải quan tâm chú ý đến bố cục ?
- Em hiểu gì về bố cục văn bản ?.
* Tìm hiểu những yêu cầu về bố cục:
 + HS đọc ví dụ ( 1 ) 
- Em có nhận xét gì sau khi đọc xong đoạn văn đó ? ( lộn xộn vì không theo trình tự nào cả ) 
- Vậy em sắp xếp bố cục câu chuyện này như thế nào? ->(Bảng phụ : “Ếch ngồi đáy giếng”)
+ HS Đọc ví dụ( 2 )
- Có mấy đoạn ? Nội dung các đoạn có thống nhất không ? Ý có phân biệt rõ ràng không ? Em sẽ sắp 
Xếp như thế nào?( Bảng phụ “ Lợn cưới áo mới”)
- Như vậy cả hai văn bản ta tìm hiểu đều chưa có bố cục rành mạch hợp lí .
- Vậy theo em một bố cục như thế nào thì gọi là rành mạch hợp lí ? ( Về nội dung phải thế nào ? trình tự phải sắp xếp ra sao ? ) 
* Tìm hiểu về các phần của bố cục .
- Trong văn bản tự sự , miêu tả đã học thường có bố cục mấy phần ? đó là những phần nào ?
- Nêu nhiệm vụ mỗi phần ? 
-GV hỏi câu c,d –HS trả lời->Gvchốt ghi nhớ
- HS đọc ghi nhớ
* Hướng dẫn luyện tập: 
+ Thảo luận : bài tập 2 Sgk. 
- Đại diện nhóm trình bày bài tập 2 -> nhận xét .
- GV nhận xét -> sửa chữa (Bảng phụ)
-MB: từ đầu đến “khóc nhiều”
-TB:”Đêm qua.cảnh vật “
-KB: còn lại
+ GV yêu cầu HS đọc bài tập 3 Sgk .
- HS làm việc độc lập .
- GV gọi 2 em lên trình bày .
- GV nhận xét -> sửa chữa .
 (+ Ý 1 , 2 , 3 ở thân bài mới kể lại việc học tốt chứ chưa phải kinh nghiệm .
+ Ý 4 : không phải nói về học tập .)
- Em cần bổ sung những ý nào ?
I . Bố cục và những yêu cầu về bố cục trong văn bản .
1. Bố cục của văn bản .
a) Ví dụ : Đơn xin nghỉ học. 
- Các mục chưa theo trình tự hợp lý, nội dung 
chưa rõ ý.
-> Không thể ghi tùy tiện -> bố cục phải rành mạch hợp lí .
b) Xây dựng văn bản cần quan tâm bố cục :
giúp ta có hướng để xây dựng văn bản hợp lý
=> Bố cục là sự sắp xếp các phần , các đoạn theo một trình tự , một hệ thống rành mạch hợp lí .
2. Những yêu cầu về bố cục trong văn bản 
* Ví dụ (1) : 
- Câu chuyện chưa có bố cục .
- Diễn biến chuyện chưa theo trình tự
* Ví dụ (2): 
- Câu chuyện có trình tự sắp xếp chưa thật rành mạch , các ý chưa theo diễn biến chuyện. . .
-> +Về nội dung : phải thống nhất chặt chẽ có sự phân biệt rạch ròi . . .
 + Hình thức trình bày : giữa các phần , đoạn phải đạt được mục đích giao tiếp 
-> hợp lí .
3. Các phần của bố cục .
- Văn bản thường được xây dựng theo bố cục 3 phần :
+ Mở bài .
+ Thân bài .
+ Kết bài .
* Ghi nhớ : (30)
II . Luyện tập :
1. Bài tập 2 : Sgk
- Bố cục :” Cuộc chia tay . . .”
A. MB : ( giới thiệu hoàn cảnh )
B. TB : ( chia đồ chơi , chia tay lớp học ) 
C. KB : ( cuộc chia tay đầy xúc động của hai anh em)
3. Bài tập 3 : 
- Bố cục của văn bản báo cáo chưa thật rành mạch hợp lí vì : 
-> Nội dung các ý chưa phù hợp với yêu cầu , còn thiếu ý.
- Bổ sung :
 + nêu kinh nghiệm học tập 
 + Nguyện vọng : nghe ý kiến trao đổi , góp ý cho báo cáo 
-> các kinh nghiệm trên phải được sắp xếp có trình tự .
4 . Hướng dẫn về nhà : 
 - HS nhắc lại bài học
 - Học bài nắm chắc ghi nhớ Sgk.
 - Làm bài 1 vào vở tập
 - Soạn bài mới :” Mạch lạc trong văn bản”
Tuần :02	 NS : 18/08/08
Tiết : 08 Tập làm văn 	 ND : 22/08/08
 MẠCH LẠC TRONG VĂN BẢN 
A . Mục tiêu cần đạt :
 	1.Kiến thức :+ Có những hiểu biết bước đầu về mạch lạc trong văn bản và sự cần thiết phải làm văn bản có mạch lạc không đứt đoạn hoặc quẩn quanh .
2. Kĩ năng : + Rèn kĩ năng viết đoạn văn , bài văn có tính mạch lạc .
3. Thái độ : + Chú ý đến sự mạch lạc trong các bài tập làm văn .
B. Chuẩn bị :
 - GV : Bảng phụ + hệ thống bài tập có liên quan .
 Đọc tài liệu + soạn bài định hướng câu hỏi .
 - HS : Soạn bài theo hướng dẫn của Gv .
C . Tiến trình lên lớp : 
 1. ổn định : 
 2. Bài cũ : Kiểm tra sự chuẩn bị của Hs .
 - Bố cục là gì ? Trong văn bản bố cục phải như thế nào mới đạt yêu cầu ?
 - Một văn bản có bố cục 3 phần sẽ có tác dụng gì ? 
 ( góp phần tạo cho văn bản trở nên rành mạch . .. ) 
 - Nhưng có phải cứ có bố cục 3 phần thì trở nên mạch lạc không ? 
 3. Bài mới :* Giới thiệu bài .
* Hướng dẫn tìm hiểu mạch lạc 
- GV cho HS nhắc lại bố cục của văn bản tự sự và miêu tả -> HS đọc bài 1
-Mạch lạc là gì?
- Mạch lạc trong văn bản có những tính chất gì ?( trôi chảy thành dòng ,- Tuần tự đi qua. . .,- Thông suốt, liên tục ,không dứt đoạn .) 
- Từ chỗ hiểu được tính chất của mạch lạc như thế , em thử nghĩ xem ý kiến nêu ở ví dụ b có đúng không ? Vì sao ? 
- Như vậy bên cạnh yêu cầu văn bản có bố cục thì còn cần đến yếu tố nào để đạt được mục đích giao tiếp ? (mạch lạc ) 
 *HS đọc bài tập 2a
- Chủ đề chính trong truyện này có giống như một mạch máu chảy qua các phần , các đoạn không ?
- Sự chia tay và những con búp bê có quan hệ và đóng vai trò gì trong truyện ?Thành và Thủy đóng vai trò gì trong truyện ?
*HS đọc bài 2b:
-Trong bài có nhiều từ ngữ nói chia tay và nhiều từ ngữ noí không chia tay,vậy đó có phải chủ đề liên kết các sự việc thành thể thống nhất không?
-Đó có thể xem là mạch lạc trong văn bản không?
*HS đọc 2c:
- Ngoài ra trong văn bản này có nhiều đoạn khác nhau . Hãy nghĩ xem các đoạn đó được nối kết với nhau theo mối liên hệ nào ? ( thời gian , không gian , tâm lí ).
- Nhờ sự liên hệ đó nên các phần các đoạn trong bài văn như thế nào ?( chặt chẽ , hợp lí )
- Gọi văn bản đó là một văn bản mạch lạc. Như thế văn bản mạch lạc cần có những điều kiện nào 
- Gv nhận xét -> chốt ghi nhớ Sgk.
- Hs đọc ghi nhớ Sgk.
* Hướng dẫn luyện tập : 
- Thảo luận:
- Chủ đề chính văn bản “Mẹ tôi”là gì?Truyện gồm những sự việc chính nào,đã đi theo dòng chảy của truyện chưa?
- Đại diện nhóm trả lời – lớp nhận xét
- Gv nhận xét , sửa bài .
* HS đọc bài tập “Lão nông và các con”
-Chủ đề chính của bài thơ ngụ ngôn là gì?Bài thơ đảm bảo tính mạch lạc chưa?
* HS đọc bài 2: Yêu cầu làm gì?
-Truyện không nói nguyên nhân chia tay của người lớn,vậy có làm tác phẩm thiếu mạch lạc không ?
I. Mạch lạc và những yêu cầu về mạch lạc 
Trong văn bản:
1. Mạch lạc trong văn bản .
* Ví dụ : Sgk.
a. Mạch lạc trong văn bản có cả 3 tính chất :
- Trôi chảy thành dòng ,thành mạch
-Tuần tự đi qua khắp các phần ,
- Thôïng suốt ,liên tục, không đứt đoạn.
b . Định nghĩa về mạch lạc : là sự tiếp nối của các câu , các ý theo một trình tự hợp lí -> là đúng .
-> Văn bản cần phải mạch lạc .
2.Các điều kiện để văn bản có tính mạch lạc 
a) Vb : “Cuộc chia tay của những con búp bê”
- Các sự việc trong văn bản : Cuộc chia tay và những con búp bê =>Đó là đề tài của truyện. 
-Thành,Thủy là nhân vật chính
b) Nhận xét: Văn bản nói về chia tay nhưng hai con búp bê, tình cảm của hai anh em thì không -> Các sự việc đóđều xoay quanh chủ đề của truyện.
=>Đó là mạch lạc trong văn bản.
c) Mối liên hệ giữa các đoạn ý:
+ không gian: ở nhà, ở trường 
+ thời gian :hôm qua, sáng nay,
+ tâm lí :nhớ lại
+ ý nghĩa :không muốn chia tay
-> hợp lí , tạo được sự mạch lạc của văn bản .
* Ghi nhớù : (32)
II . Luyện tập .
1 . Tìm hiểu tính mạch lạc:
 a) Văn bản : “ Mẹ tôi”
- Chủ đề :Công lao ,tình cảm của mẹ dành cho con 
- Sự việc :lý do bố viết thư ->công lao của mẹ ->tình cảm của mẹ->lời khuyên của bố => thể hiện tính mạch lạc 
b) Bài thơ “Lão nông và các con”
- Chủ đề:Đề cao sức lao động của con người. 
-> bố cục rõ ràng => mạch lạc .
2. Nhận xét:
- Việc tác giả không thuật lại tỉ mỉ nguyên nhân dẫn đến sự chia tay của hai người lớn không làm cho tác phẩm thiếu mạch lạc vì ý tứ chủ đạo . . . xoay quanh cuộc chia tay củ Thành và Thủy.
 4. Hướng dẫn về nhà 
 - Thế nào là một văn bản có tính mạch lạc ?
 - Học thuộc bài nắm chắc ghi nhớ Sgk 
 - Soạn bài :” Ca dao ,dân ca – những câu hát về tình cảm gia đình” ,học bài cũ: “Cuộc chia tay của những con búp bê”