Giáo án Ngữ văn Lớp 7 (Chuẩn kiến thức kĩ năng) - Tiết 29 đến 36 - Năm học 2011-2012

Ngày soạn : 3/10/ 2011
Ngày dạy....../10/ 2011 
Tiết 29 : VĂN BẢN: QUA ĐÈO NGANG
 Bà Huyện Thanh Quan 
I. Mức độ cần đạt:
- Hiểu được giá trị tư tưởng – nghệ thuật đặc sắc của bài thơ Đường luật chữ Nôm tả cảnh ngụ tình tiêu biểu nhất của Bà Huyện Thanh Quan.
II. Trọng tâm kiến thức, kĩ năng:
1. Kiến thức:
- Sơ giản về tác giả Bà Huyện Thanh Quan.
- Đặc điểm thơ Bà Huyện Thanh Quan qua bài thơ Qua Đèo Ngang.
- Cảnh Đèo Ngang và tâm trạng tác giả thể hiện qua bài thơ.
- Nghệ thuật tả cảnh, tả tình độc đáo trong văn bản.
2. Kĩ năng :
- Đọc – hiểu văn bản thơ Nôm viết theo thể thất ngôn bát cú Đường luật.
- Phân tích một số chim tiết nghệ thuật độc đáo trong văn bản.
III. Chuẩn bị: - Giáo viên: Giáo án, SGK, TLTK.
	 - HS: Vở ghi, SGK, chuẩn bị bài soạn
IV. Tổ chức hoạt động dạy và học:
*Hoạt động1: Khởi động 
1. Tổ chức: 7B: 
2. Kiểm tra: - Đọc thuộc bài thơ “Bánh trôi nước”.
 Nêu cảm nhận của em về bài thơ?
3. Giới thiệu bài: 
 Đèo Ngang thuộc dãy núi Hoành Sơn, phân cách địa giới hai tỉnh Hà Tĩnh và Quảng Bình, là một địa danh nổi tiếng trên đất nước ta. Đã có nhiều thi nhân làm thơ vịnh Đèo Ngang như: Cao Bá Quát có bài “ Đăng Hoành Sơn ” 
(Lên núi Hoành Sơn), Nguyễn Khuyến có bài “ Quá Hoành Sơn ” ( Qua núi Hoành Sơn ), Nguyễn Thượng Hiền có bài “ Hoành Sơn xuân vọng”( Mùa xuân trông núi Hoành Sơn ) .... Nhưng tựu chung, được nhiều người biết và yêu thích nhất vẫn là bài “Qua Đèo Ngang” của Bà Huyện Thanh Quan.
* Hoạt động 2: 
GV h­íng dÉn ®äc: giäng chÇm chËm, buån, cµng vÒ cuèi cµng ai hoµi, kh¾c kho¶i. 
- §äc chó thÝch *. Cho biÕt nh÷ng nÐt tiªu biÓu vÒ t¸c gi¶?
 Häc sinh ®äc.
- NhËn diÖn bµi th¬ ( ThÓ th¬ , sè c©u, sè ch÷, c¸ch hiÖp vÇn ? ) 
( GV sö dông b¶ng phô )
- §äc 2 c©u th¬ ®Ò.
Bµi th¬ miªu t¶ c¶nh ë ®©u? ( C¶nh §Ìo Ngang).
Chñ thÓ tr÷ t×nh lµ ai?
Nhµ th¬ ®ang lµm g×?
C¶nh §Ìo Ngang ®­îc miªu t¶ qua nh÷ng chi tiÕt nµo?
T¸c gi¶ sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt g× ®Ó t¶ c¶nh §Ìo Ngang? T¸c dông?
C¶nh ®ã ®­îc miªu t¶ vµo thêi ®iÓm nµo trong ngµy?
-Thêi ®iÓm ®ã cã lîi thÕ g× trong viÖc béc lé t©m tr¹ng cña t¸c gi¶ ?
Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¶nh §Ìo Ngang vµ t©m tr¹ng cña ng­êi ng¾m c¶nh ?
* GVB: ChØ víi hai tõ “ chen” ®· gîi lªn søc sèng cña cá c©y ë n¬I chËt hÑp, c»n cçi. §¸ hoa rËm r¹p, chen chóc gîi ra vÎ hoang d·, v« trËt tù cña thÕ giíi v« tri. C¶nh tuy mang sù sèng song vÉn cã c¸i g× hiu h¾t, tiªu ®iÒu. Cã lÏ mét phÇn do c¶nh vËt nhuém trong bãng chiÒu, hay do hån ng­êi ph¶n ¸nh vµo c¶nh vËt.
- Bøc ¶nh chôp §Ìo ngang ( T103 )
cã gièng víi t­ëng t­îng cña em vÒ c¶nh §Ìo ngang trong bµi th¬ cña Bµ HTQ kh«ng ?( Þ Gièng ë c¶nh hoang v¾ng nh­ng thiÕu nh÷ng ®­êng nÐt cô thÓ cña cá c©y chen hoa l¸)
§äc 2 c©u th¬ tiÕp theo ? 
( Lom khom d­íi nói tiÒu vµi chó
 §T	DT	 DT ST DT
 L¸c ®¸c bªn s«ng chî mÊy nhµ 
 §T DT DT ST DT
 VN TrN CN
X¸c ®Þnh tõ lo¹i vµ thµnh phÇn c©u ?
- Em cã nhËn xÐt g× vÒ phÐp ®èi, viÖc sö dông thanh ®iÖu, tõ lo¹i vµ nhÞp ®iÖu?
- Hai c©u thùc sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt g×? T¹o Ên t­îng nh­ thÕ nµo?
- Tõ l¸y : ‘ lom khom vµ l¸c ®¸c’ gîi d¸ng vÎ, tr¹ng th¸i g×?
Hai c©u thùc ®· thÊy xuÊt hiÖn sù sèng con ng­êi song ta thÊy c¶nh §Ìo Ngang cã bít buån tÎ vµ hoang v¾ng kh«ng?
* GVB: ChØ vµi nÐt chÊm ph¸, thªm vµo c©u th¬ mét, hai dÊu hiÖu cña con ng­êi, cuéc sèng con ng­êi t­ëng nh­ §Ìo ngang cã søc sèng h¬n, ®ì buån tÎ h¬n. Nh­ng ng­îc l¹i h×nh bãng vµ cuéc sèng con ng­êi qu¸ nhá bÐ vµ mê nh¹t khiÕn cho c¶nh §Ìo Ngang cµng thªm v¾ng vÎ, mªnh m«ng, c« qu¹nh, thÊm s©u vµo lßng ng­êi xa xø. . C©u th¬ cã ®ñ yÕu tè cña bøc tranh s¬n thuû h÷u t×nh nh­ng tÊt c¶ nh÷ng yÕu tè c¶m nhËn cña nhµ th¬ l¹i gîi lªn quang c¶nh heo hót miÒn biªn ¶i.
 - §äc 2 c©u luËn?
X¸c ®Þnh nhÞp ®iÖu, tõ lo¹i cña hai c©u th¬ ?
Nhí n­íc ®au lßng con cuèc cuèc
Th­¬ng nhµ mái miÖng c¸i gia gia
 §T TT DT
- Trong c¶nh v¾ng lÆng t¸c gi¶ nghe thÊy ©m thanh g×?
T¸c gi¶ sö dông biÖn ph¸p g× ®Ó diÔn t¶ ©m thanh ®ã?
- BiÖn ph¸p tu tõ NT nµo ®­îc vËn dông ?
HiÖu qu¶ thÈm mü cña nã?
- ë 2 c©u luËn nµy t¸c gi¶ ®· bµy tá t×nh c¶m cña m×nh nh­ thÕ nµo ?
* GVG:
Nh÷ng ©m thanh Êy lµ cã thËt hay t­ëng t­îng cña 1 t©m hån ®ang nÆng lßng hoµi cæ nhí th­¬ng 1 triÒu ®¹i ®· qua ? C©u th¬ ®· gîi t¶ râ t©m tr¹ng nhí nhµ, nhí n­íc vµ t©m tr¹ng hoµi cæ cña nhµ th¬. N­íc vµ nhµ, giang s¬n vµ gia ®×nh g¾n liÒn víi nhau trong c¶m quan cña ng­êi l÷ thø, kh«ng cã t©m tr¹ng nhí nhµ, th­¬ng n­íc th× lµm sao cã thÓ viÕt ®­îc nh÷ng dßng t©m tr¹ng ®Ëm ®Æc hoµi cæ, hoµi th­¬ng nh­ thÕ.
- §äc 2 c©u th¬ kÕt.
C©u 7 t¶ g× ? Em nhËn xÐt g× vÒ c¸ch ng¾t nhÞp ?
* GVB : §¸ng lÏ trêi, non, n­íc t¹o nªn mét bøc tranh s¬n thñy h÷u t×nh, nh­ng trong m¾t ng­êi l÷ thø, c¶nh vËt nh­ muèn t¸ch rêi ra, mçi thø mét n¬i. Êy lµ v× lßng ngêi ®ang buån, ®ang c« lÎ, l¹i ®­îc c¶nh tiÕp thªm, t« ®Ëm.
- Em h·y cho biÕt c©u th¬ 8 sö dông biÖn ph¸p nghª thu©t g× ?
NghÖ thuËt ®­îc sö dông ë hai c©u kÕt?
“ Ta víi ta” lµ ai víi ai?
* GVG : “ Ta víi ta” tuy hai mµ mét, mét con ng­êi, mét nçi c« ®¬n kh«ng cã ai chia sÎ ngoµi trêi, m©y, non, n­íc b¸t ng¸t, mªnh m«ng, hoang v¾ng. §èi diÖn, chiªm ng­ìng thiªn nhiªn v« tËn trong ¸nh hoµng h«n dÇn t¾t, lßng ng­êi phô n÷ cµng thÊy trèng v¾ng, nhá bÐ biÕt bao.
Hai c©u cuèi t¶ c¶nh hay t¶ t×nh ? C¸i t×nh ®ã lµ g× ?
-NÐt ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt ?
Néi dung chñ yÕu cña bµi th¬?
 Häc sinh ®äc.
*Ho¹t ®éng 3 : LuyÖn tËp 
- §äc diÔn c¶m bµi th¬
- ViÕt ®o¹n v¨n t¶ c¶nh §N theo trÝ t­ëng t­îng cña em 
I- TiÕp xóc v¨n b¶n.
1.§äc.
- Gäi 2 HS ®äc bµi th¬ theo yªu cÇu 
2.Chó thÝch.
a. T¸c gi¶, t¸c phÈm.
- Bµ HuyÖn Thanh Quan tªn thËt lµ NguyÔn ThÞ Hinh, sèng ë thÕ kû XIX.
- Quª ë lµng Nghi Tµm- Hµ Néi.
- Bµ lµ n÷ sü tµi danh hiÕm cã ë th¬i x­a.
+ T¸c phÈm cña bµ th­êng viÕt vÒ thiªn nhiªn, t¶ c¶nh ®Ó göi g¾m t×nh c¶m nhí nhung da diÕt.
b. Tõ khã: SGK- Tr 103.
3. ThÓ th¬.
- ThÊt ng«n b¸t có ®­êng luËt 
- Bè côc: §Ò- thùc – luËn – kÕt 
- HiÖp vÇn : TiÕng cuèi c¸c c©u: 1,2,4,6,8.
- CÆp c©u: 3-4, 5-6 ®èi nhau. 
II- Ph©n tÝch v¨n b¶n. 
* Hai c©u ®Ò.
- Chñ thÓ tr÷ t×nh : nhµ th¬
- B­íc tíi- dõng ch©n ng¾m c¶nh §Ìo Ngang.
- C¶nh: cá, c©y, l¸, ®¸, hoa
- §iÖp tõ “ chen”
-> Hoang d·, v« trËt tù cña thÕ giíi tù nhiªn
- Thêi gian: chiÒu tµ, n¾ng ®· xÕ bãng ® thêi gian gîi buån 
Þ C¶nh vËt ph« bµy sù hoang d·, ban s¬, v¾ng vÎ cµng khiÕn cho lßng ng­êi buån man m¸c.
* Hai c©u thùc
Lom khom d­íi nói tiÒu vµi chó.
L¸c ®¸c bªn s«ng chî mÊy nhµ.
- PhÐp ®èi rÊt chØnh vÒ nhÞp ®iÖu (2/2/3), thanh vµ tõ lo¹i.
- §¶o ng÷: t¹o Ên t­îng ng­êi trong c¶nh, c¶nh trong c¶nh nh­ng vÉn mê xa hun hót.
- Tõ l¸y: “lom khom, l¸c ®¸c” gîi lªn h×nh ¶nh nhá bÐ cña con ng­êi, l¹i cµng nhá bÐ h¬n khi cói lom khom, gîi sù chËm, buån vµ th­a thít cña c¶nh vËt.
-> XuÊt hiÖn sù sèng con ng­êi nh­ng d­êng nh­ cµng t« ®Ëm thªm sù heo hót, qu¹nh v¾ng cña §Ìo Ngang.
* Hai c©u luËn.
§èi ý ( gi÷a hai c©u ) 
§èi thanh (B-T) 
-> t¹o nh¹c ®iÖu c©n ®èi cho lêi th¬ vµ lµm næi râ 2 tr¹ng th¸i c¶m xóc cña t¸c gi¶:Nhí n­íc – th­¬ng nhµ
- ¢m thanh kh¾c kho¶i cña chim cuèc vµ chim ®a ®a
- ¢n dô: TiÕng chim – t©m tr¹ng con ng­êi
- Ch¬i ch÷: Sö dông ®iÓn tÝch
Chim cuèc: TiÕng kªu cuèc cuèc ® ®Êt n­íc ® nhí n­íc
Chim gia gia- tiÕng kªu gia gia ® gia ®×nh ® th­¬ng nhµ
Þ M­în nh÷ng ©m thanh buån, kh¾c kho¶i triÒn miªn kh«ng døt ®Ó bµy tá t©m hån nÆng lßng nhí n­íc, th­¬ng nhµ 
* Hai c©u kÕt 
- C¶nh: Trêi, non, n­íc: c¶nh tr¶i ra tr­íc m¾t ng­êi ®äc bao la, réng lín nh­ng kh«ng cã sù hoµ hîp nh­ rêi r¹c, riªng rÏ
- Èn dô: M¶nh t×nh riªng -> thÕ giíi néi t©m, lµ nçi buån vêi vîi, nçi c« ®¬n th¨m th¼m.
- T­¬ng ph¶n: gi÷a c¸i mªnh m«ng cña trêi, n­íc, th¨m th¼m nói ®Ìo víi con ng­êi nhá bÐ, c« ®¬n -> lµm næi bËt t©m tr¹ng c« ®¬n cña t¸c gi¶.
- Ta víi ta: t¸c gi¶ ®èi diÖn víi chÝnh lßng m×nh. 
=>T©m tr¹ng c« ®¬n, trèng v¾n, kh«ng biÕt chia sÎ cïng ai.
III- Tæng kÕt – ghi nhí 
1, NghÖ thuËt : 
- ThÓ th¬ thÊt ng«n b¸t có mùc th­íc lêi th¬ chau chuèt, bãng bÈy.
- T¶ c¶nh nhô t×nh: t×nh lång trong c¶nh, c¶nh ®Ëm hån ng­êi. C¶nh t×nh hßa quyÖn.
2, Néi dung
-T©m tr¹ng c« d¬n, trèng v¾ng.
- Nçi niÒm nhí n­íc th­¬ng nhµ, niÒm hoµi cæ ( nhí vÒ triÒu ®¹i ®· qua).
* Ghi nhí: SGK-Tr 104.
* Ho¹t ®éng 4 : Cñng cè – dÆn dß
- GV kh¸i qu¸t bµi.
- Häc thuéc lßng bµi th¬ ? N¾m gi¸ trÞ nghÖ thuËt vµ néi dung.
- §äc vµ so¹n v¨n b¶n “ B¹n ®Õn ch¬i nhµ
Ngày soạn: 4/10/ 2011
Ngày dạy...../10/ 2011 
Tiết 30 : BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ.
 Nguyễn Khuyến 
I. Mức độ cần đạt:
- Hiểu được tình bạn đậm đà thắm thiết của tác giả Nguyễn Khuyến qua một bài thơ Nôm Đường luật thất ngôn bát cú.
- Phân tích một bài thơ Nôm Đường luật.
II. Trọng tâm kiến thức, kĩ năng:
1. Kiến thức:
- Sơ giảng về tác giả Nguyễn Khuyến.
- Sự sáng tạo trong việc vận dụng thể thơ Đường luật, cách nói hàm ẩn sâu sắc, thâm thúy của Nguyễn Khuyến trong bài thơ.
2. Kĩ năng :
- Nhận biết thể loại của văn bản.
- Đọc - hiểu văn bản thơ Nôm Đường luật thất ngôn bát cú.
- Phân tích một bài thơ Nôm Đường luật
III. Chuẩn bị: - Giáo viên: Giáo án, SGK, TLTK.
	 - HS: Vở ghi, SGK, chuẩn bị bài soạn
IV. Tổ chức hoạt động dạy và học:
*Hoạt động1: Khởi động 
1. Tổ chức: 7B: 
2. Kiểm tra: - Đọc thuộc lòng bài thơ “Qua Đèo Ngang”. Nêu ND chính của bài thơ?
 - Phân tích ND và NT một câu thơ mà em thích trong bài thơ.( viết)
3. Giới thiệu bài:
 Nguyễn Khuyến được coi là nhà thơ làng cảnh Việt Nam. Ông có nhiều bài thơ thật hay về làng cảnh quê hương, trong đó nổi tiếng nhất là 3 bài thơ thu. Không những thế ông còn là nhà thơ của tình bạn trong sáng, thủy chung, cao đẹp. Về tình bạn, ông để lại 2 bài thơ đặc sắc, mỗi bài là 1 vẻ. “Khóc Dương Khuê” đau đớn, xót xa, nghẹn ngào thì đến “Bạn đến chơi nhà” là niềm vui mừng khôn xiết, là nụ cười hiền, hóm hỉnh.
* Hoạt động 2: 
-GV h­íng dÉn ®äc. Gäi 2 HS ®äc bµi 
- Nªu nh÷ng nÐt tiªu biÓu vÒ NguyÔn KhuyÕn ?
 Häc sinh ®äc.
- Quan s¸t sè c©u, sè ch÷, c¸ch hiÖp vÇn vµ gäi tªn thÓ th¬ cña bµi th¬ ?
Khi b¹n ®Õn ch¬i nhµ NguyÔn KhuyÕn cã ai ? ¤ng lÊy g× ®Ó tiÕp ®·i ng­êi b¹n cña m×nh ?
Chi tiÕt nµo cho thÊy ®iÒu ®ã ?
T¸c gi¶ sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt g× ? 
T¸c gi¶ liÖt kª c¸c lo¹i thøc ¨n trong nhµ, em cã nhËn xÐt g× vÒ nh÷ng lo¹i thøc ¨n nµy?
- Qua c¸c tr¹ng tõ cho thÊy thøc ¨n ®¹m b¹c nh­ vËy, nhµ NguyÔn KhuyÕn cã ®Ó tiÕp b¹n kh«ng ?
- NguyÔn KhuyÕn ®Æt b¹n vµo hoµn c¶nh g× ? NhËn xÐt giäng th¬ ?
* GVB : NguyÔn KhuyÕn ®· sö dông lèi nãi thËm s­ng ®Ó thi vÞ hãa c¸i nghÌo cña gia ®×nh m×nh. §ã còng thÓ hiÖn sù hãm hØnh, pha chót tù trµo cña mét vÞ quan thanh liªm lui vÒ ë Èn. Vui víi c¶ ... i niệm từ đồng nghĩa
- Nắm được các loại từ đồng nghĩa.
- Có ý thức lựa chọn từ đồng nghĩa khi nói và viết.
II. Trọng tâm kiến thức, kĩ năng:
1. Kiến thức:
- Khái niệm từ đồng nghĩa
- Từ đồng nghĩa hoàn toàn và từ đồng nghĩa không hoàn toàn.
2. Kĩ năng:
- Nhận biết từ đồng nghĩa trong văn bản.
- Phân biệt từ đồng nghĩa hoàn toàn và từ đồng nghĩa không hoàn toàn.
- Sử dụng từ đồng nghĩa phù hợp với ngữ cảnh.
- Phát hiện lỗi và chữa lỗi dùng từ đồng nghĩa.
III. Chuẩn bị: - GV: Giáo án, SGK, TLTK, bảng phụ
 - HS: Vở ghi, SGK, chuẩn bị bài
IV. Tổ chức hoạt động dạy và học:
*Hoạt động1: Khởi động 
1. Tổ chức: 7B: 
2. Kiểm tra: 
 - Thế nào là quan hệ từ? Khi sử dụng qht thường mắc những lỗi gì?
 Vận dụng sửa lỗi qht trong câu văn sau:
 +Giới thiệubài 
*Hoạt động 2:
 3. Kiến thức mới 
- §äc thuéc lßng b¶n dÞch th¬ “Xa ng¾m th¸c nói l­”. 
- T×m tõ cã nghÜa gièng hoÆc gÇn gièng nghÜa cña tõ “ räi”, tr«ng ”:
T×m c¸c tõ còng cã nghÜa gièng tõ “nh×n”, “gi÷ cho yªn æn”, “mong”. 
VÝ dô:
Ng­êi ta ®i cÊy lÊy c«ng
T«i nay ®i cÊy cßn tr«ng nhiÒu bÒ.
Tr«ng trêi, tr«ng ®Êt, tr«ng m©y.
Tr«ng m­a, tr«ng n¾ng, tr«ng ngµy, tr«ng ®ªm.
Tr«ng cho ch©n cøng ®¸ mÒm.
* Gîi ý: Tr«ng 1,2,3,4 -> nh×n, xem
 Tr«ng 5,6,7,8,9 -> mong.
Gäi c¸c tõ: chiÕu, räi, soi, táa..lµ tõ ®ång nghÜa. VËy em hiÓu thÕ nµo lµ tõ ®ång nghÜa?
-Tõ “ tr«ng” thuéc mÊy nhãm tõ ®ång nghÜa?
 Häc sinh ®äc
GV sö dông b¶ng phô. Häc sinh ®äc ng÷ liÖu.
- Tõ “ tr¸i” cã nghÜa lµ g×?
- Thay thÕ 2 tõ “ qu¶” vµ “tr¸i” cho nhau vµ rót ra nhËn xÐt?
Tõ “ bá m¹ng” vµ “ hi sinh” cã nghÜa lµ g×?
- Thay thÕ 2 tõ “ bá m¹ng” vµ “hi sinh” cho nhau vµ rót ra nhËn xÐt?
Tõ ng÷ liÖu trªn cã mÊy lo¹i tõ ®ång nghÜa?
 Häc sinh ®äc
Cã thÓ lÊy tiªu ®Ò cho ®o¹n trÝch: 
“ Sau phót chia ly” lµ “ Sau phót chia tay” kh«ng? V× sao?
Rót ra kÕt luËn g× vÒ viÖc sö dông tõ ®ång nghÜa ?
 Häc sinh ®äc
*Ho¹t ®éng 3 : LuyÖn tËp
- T×m tõ HiÖt ViÖt ®ång nghÜa?
- T×m tõ gèc Ên- ¢u ®ång nghÜa ?
- T×m tõ ®Þa ph­¬ng ®«ng nghÜa víi tõ toµn d©n.
- T×m tõ ®ång nghÜa tõ in ®Ëm ?
- Ph©n biÖt nghÜa c¸c tõ trong nhãm tõ ®ång nghÜa?
 §Æt c©u ? ( chó ý s¾c th¸i biÓu c¶m )
* Bµi häc
1.ThÕ nµo lµ tõ ®ång nghÜa
a. Ng÷ liÖu.
b. NhËn xÐt.
- Räi; chiÕu, soi, to¶..
- Tr«ng: - Nh×n, gi÷ cho yªn æn, mong. 
- Nh×n: ®Ó nhËn biÕt: ngã, dßm
- Gi÷ cho yªn æn : Tr«ng coi, ch¨m sãc, coi sãc
- Mong; hy väng, tr«ng mong, mong ®îi, trrong ngãng.
c. KÕt luËn
- Nh÷ng tõ nghÜa gièng nhau hoÆc gÇn gièng nhau 
- Mét tõ nhiÒu nghÜa thuéc nhiÒu nhãm tõ ®ång nghÜa kh¸c nhau
* Ghi nhí 1 ( 114 )
2. C¸c lo¹i tõ ®ång nghÜa.
a. Ng÷ liÖu.
b. NhËn xÐt.
+ Ng÷ liÖu 1.
- “ Tr¸i” cã nghÜa lµ qu¶. (bé phËn cña c©y do bÇu + nhuþ hoa ph¸t triÓn mµ thµnh, bªn trong chøa h¹t )
- Thay thÕ tõ “ tr¸i” vµo tõ “ qu¶” vµ ng­îc l¹i: ý nghÜa cña c©u kh«ng thay ®æi.
 -> Tõ ®ång nghÜa hoµn toµn.
+ Ng÷ liÖu 2.
- Bá m¹ng, hi sinh: chÕt.
-> Hai tõ nµy kh«ng thÓ thay thÕ cho nhau v×:
 - Hy sinh: ( chÕt ) ® s¾c th¸i kÝnh träng
 - Bá m¹ng : ( chÕt ) ® s¾c th¸i giÔu cît
-> Tõ ®ång nghÜa kh«ng hoµn toµn.
c. KÕt luËn. 
Cã hai lo¹i tõ ®ång nghÜa:
 - Tõ ®ång nghÜa hoµn toµn.
 - Tõ ®ång nghÜa kh«ng hoµn toµn 
* Ghi nhí 2 –Tr 114.
3. Sö dông tõ ®ång nghÜa. 
- Chia ly, chia tay: rêi nhau, mçi ng­êi ®i mét n¬i
- Chia ly: s¾c th¸i cæ x­a, diÔn t¶ ®­îc c¶nh ngé bi sÇu cña ng­êi chinh phô
- Chia tay: xa nhau t¹m thêi.
 -> Kh«ng phï hîp ®Ó thay thÕ.
* KÕt luËn.
- C¸c tõ ®ång nghÜa kh«ng ph¶i lóc nµo còng thay thÕ cho nhau.
- Khi nãi, viÕt cÇn chó ý c©n nh¾c, lùa chän nh÷ng tõ phï hîp víi hoµn c¶nh vµ s¾c th¸i biÓu c¶m.
* Ghi nhí 3 – Tr 115 .
Bµi tËp 1
- Gan d¹: can ®¶m, can tr­êng, dòng c¶m
- Nhµ th¬: thi sü, thi nh©n.
- Mæ xÎ: phÉu thuËt, gi¶i phÉu
- Cña c¶i: tµi s¶n
- N­íc ngoµi: ngo¹i quèc
- Chã biÓn: h¶i cÈu
- §ßi hái: yªu cÇu
- N¨m häc: Niªn kho¸
- Loµi ng­êi: nh©n lo¹i
- Thay mÆt: ®¹i diÖn.
Bµi tËp 2
- M¸y thu thanh ® ra ®i «
- Sinh tè ® Vi ta min
- Xe h¬i ® « t«
- D­¬ng cÇm ® ®µn pian« .
Bµi tËp 3
- Hßm ® r­¬ng; mò ® nãn; qu¶ døa ® tr¸i th¬m:; cha ® tÝa, ba; mÑ ®m¸, bÇm bñ; mµn ® mïng; ch¨n® mÒn..
Bµi tËp 4 
 - §­a tËn tay ® trao tËn tay
 - §­a kh¸ch ® tiÔn kh¸ch
 - §· kªu ® ®· phµn nµn
 - Ng­êi ta nãi ® ng­êi ta c­êi
 - §· ®i h«m qua ® ®· mÊt ( tõ trÇn )
Bµi tËp 5
- §­a thøc ¨n vµo c¬ thÓ
+ ¨n: s¾c th¸i b×nh th­êng.
+ x¬i: s¾c th¸i lÞch sù, x· giao
+ chÐn: s¾c th¸i th©n mËt, xuång x·
- Trao c¸i g× ®ã cho ai ®­îc quyÒn sö dông riªng, vÜnh viÔn kh«ng ®ßi l¹i hay ®æi l¹i 1 vËt g× 
+ cho: quan hÖ ( ng«i, thø ) trªn, d­íi
+ TÆng: quan hÖ ngang b»ng
+ BiÕu: quan hÖ trªn d­íi
+ YÕu ®uèi: thiÕu h¼n søc m, thÓ chÊt cña tinh thÇn
+ YÕu ít: yÕu ®Õn møc søc lùc hoÆc t¸c dông coi nh­ kh«ng ®¸ng kÓ 
®YÕu ít :nhÊn m¹nh vÒ t×nh tr¹ng søc khoÎ
+xinh; c¸i ®Ñp nghiªng vÒ h×nh thøc
+ ®Ñp: c¸i ®Ñp ë møc ®é cao h¬n xinh, cã sù thÈm b×nh, ®¸nh gi¸ 
- §­a n­íc vµo c¬ thÓ ( kh¸c c¸ch thøc hµnh ®éng )
+ Tu: uèng liÒn m¹ch b»ng c¸ch ngËm trùc tiÕp vµo miÖng chai hoÆc vßi Êm.
+ NhÊp: uèng tõng Ýt b»ng c¸ch chØ híp ë ®Çu m«i
+ Nèc: uèng nhiÒu vµ hÕt ngay 1 lóc ®th« tôc
Bµi tËp 8
- B¸c Hå lµ 1 con ng­êi b×nh th­êng nh­ng vÜ ®¹i
- Khã chÞu tr­íc sù tiÕn bé cña b¹n bÌ lµ th¸i ®é tÇm th­êng
- KÕt qu¶ häc tËp tèt lµ phÇn th­ëng xøng ®¸ng cho nhiÒu häc sinh ch¨m häc 
* Ho¹t ®éng 4: Cñng cè- dÆn dß.
- Kh¸i qu¸t bµi
- Häc bµi vµ hoµn thµnh bµi tËp 
- Xem tr­íc bµi : “ Tõ tr¸i nghÜa ” 
Ngày soạn:./10/2011
Ngày dạy:../10/2011 
Tiết 36: CÁCH LẬP Ý CỦA BÀI VĂN BIỂU CẢM
I. Mức độ cần đạt:
- Hiểu những cách lập dàn ý đa dạng của bài văn biểu cảm để có thể mở rộng phạm vi, kĩ năng làm văn biểu cảm.
- Nhận ra cách viết của mỗi đoạn văn.
II. Trọng tâm kiến thức, kĩ năng:
1. Kiến thức:
- Ý và cách lập ý trong bài văn biểu cảm.
- Những cách lập ý thường gặp của bài văn biểu cảm.
2. Kĩ năng:
- Biết vận dụng các cách lập ý hợp lí đối với các đề văn cụ thể.
III. Chuẩn bị: - GV: Giáo án, SGK, TLTK, bảng phụ
 - HS: Vở ghi, SGK, chuẩn bị bài
IV. Tổ chức hoạt động dạy và học:
*Hoạt động1: Khởi động 
1. Tổ chức: 7B: 
2. Kiểm tra: 
Đặc điểm của văn biểu cảm.
 + Giới thiệu bài.
* Hoạt động 2:
 3. Kiến thức mới.
Häc sinh ®äc ®o¹n v¨n Tr.117.
- §o¹n v¨n viÕt vÒ t×nh c¶m g× ?
- T¸c gi¶ ph¸t hiÖn ra qui luËt g× cña tù nhiªn ?
- ViÖc ph¸t hiÖn ra quy luËt ph¸t triÓn vµ ®µo th¶i cña tù nhiªn nh»m kh¼ng ®Þnh ®iÒu g× ?
- C¶m xóc cña t¸c gi¶ ®èi víi c©y tre b¾t nguån tõ ®iÒu g× ?
 HiÖn t¹i : Tre cã Ých víi ng­êi ViÖt Nam.
 T­¬ng lai : S¾t, thÐp, xi m¨ng thay thÕ.
- T¸c gi¶ liªn hÖ c©y tre tõ thêi ®iÓm nµo ®Õn thêi ®iÓm nµo ?
- §äc ®o¹n v¨n 2.
- T¸c gØa håi t­ëng vÒ ®iÒu g× trong qu¸ khø ?
- HiÖn t¹i t¸c gi¶ cã suy nghÜ g× vÒ nh÷ng ®å ch¬i tuæi th¬ ?
§äc ®o¹n v¨n 3.
T¸c gi¶ t­ëng t­îng ra t×nh huèng nµo ?
 - T­ëng t­îng ra t×nh huèng gióp ng­êi viÕt bµy tá t×nh c¶m g× ®èi víi c« gi¸o ?
- Ng­êi viÕt ®ang ®øng ë vÞ trÝ nµo ®Ó ng¾m c¶nh ? (§Ønh Lòng Có).
- T¸c gi¶ cã c¶m xóc g× tr­íc c¶nh ®Ñp cña Lòng Có ? ( Bêt ngê, thÝch thó).
- Tõ ®Ønh Lòng Có t¸c gi¶ liªn t­ëng ®iÒu g× ?
*G : Mïa thu biªn giíi kh¬i nguån c¶m høng vÒ vµ ng­êi ‘ thËt lµ hÕt chç tr÷ t×nh’ tõ ®ã ®Ó liªn t­ëng nghÜ ®Õn sù giµu ®Ñp, phong phó cña ®Êt n­íc.
- Sù liªn t­ëng ®ã thÓ hiÖn t×nh c¶m g× cña t¸c gi¶ ?
- Sù hiÓu biÕt cña NguyÔn Tu©n vµ t×nh c¶m cña «ng kh¬i gîi ®iÒu g× trong lßng ng­êi ®äc ? 
 Häc sinh ®äc ng÷ liÖu Tr120.
- T¸c gi¶ quan s¸t miªu t¶ lµ ai ?
U t«i ®­îc miªu t¶ qua nh÷ng chi tiÕt nµo ?
- Quan s¸t ’u m×nh’ ng­êi viÕt cã suy nghÜ g× ?
 Suy ngÉm ®ã nãi lªn t×nh c¶m g× cña ng­êi con ?
§o¹n v¨n lËp ý b»ng c¸ch nµo?
 Häc sinh ®äc.
* Ho¹t ®éng 3 : LuyÖn tËp 
I- Nh÷ng c¸ch lËp ý th­êng gÆp trong bµi biÓu c¶m.
1. Liªn hÖ hiÖn t¹i víi t­¬ng lai.
a. Ng÷ liÖu.
b. NhËn xÐt.
- C¶m xóc yªu quý c©y tre, c©y nøa cña ViÖt Nam
- T¸c gi¶ ph¸t hiÖn ra quy luËt ph¸t triÓn vµ ®µo th¶i : S¾t, thÐp, xi m¨ng, cèt s¾t thay thÕ tre nøa.
-> Kh¼ng ®Þnh sù bÊt tö cña c©y tre.
- C¶m xóc, t×nh c¶m b¾t nguån tõ c«ng dông cña c©y tre: lµ biÓu t­îng ®Ñp cña d©n téc ViÖt Nam.
c. KÕt luËn.
-> Liªn hÖ hiÖn t¹i ®Õn t­¬ng lai.
2. Håi t­ëng qu¸ khø vµ suy nghÜ vÒ hiÖn t¹i
a. Ng÷ liÖu.
b. NhËn xÐt
- Håi t­ëng vÒ kû niÖm tuæi th¬ : NiÒm say mª con gµ ®Êt vµ kh¸t väng trë thµnh ng­êi nghÖ sÜ thæi kÌn ®ång.
- Suy nghÜ hiÖn t¹i :
+ §å ch¬i hÊp dÉ bëi tÝnh mong manh cña chóng.
+ §å ch¬i kh«ng ph¶i lµ vËt v« tri, v« gi¸c, mµ nã cã linh h«n kh¬i dËy kh¸t väng h­íng tíi c¸i®Ñp cña nh÷ng ®øa trÎ.
3, T­ëng t­îng t×nh huèng, høa hÑn mong ­íc.
a. Ng÷ liÖu.
b. NhËn xÐt
+ §o¹n v¨n 1 :
- T­ëng t­îng t×nh huèng : Em sÏ t×m gÆp c« gi÷a ®¸m häc trß nhá ; Mçi bËn ®i qua tr­êng häc vµ nghe tiÕng mét c« gi¸o gi¶ng bµi, em sÏ t­ëng chõng nh­ nghe tiÕng nãi cña c«.
 -> Lêi høa hÑn, lßng yªu mÕn, sù t«n vinh dµnh cho c« gi¸o.
+ §o¹n v¨n 2 :
- Tõ ®Ønh Lòng Có liªn t­ëng ®Õn vÎ ®Ñp cña s«ng n­íc ë mòi Cµ Mau ë cùc Nam cña Tæ Quèc
-> T×nh yªu quª h­¬ng ®Êt n­íc vµ kh¸t väng thèng nhÊt ®Êt n­íc.
-> Kh¬i dËy trong ng­êi ®äc niÒm tù hµo vµ ý thøc tr¸ch nhiÖm ®èi víi Tæ Quèc m×nh.
4. Quan s¸t, suy ngÉm.
a. Ng÷ liÖu.
b. NhËn xÐt
- Quan s¸t miªu t¶: ch©n dung ng­êi mÑ
 “ U t«i ”: tãc lèm ®èm b¹c, ®u«i m¾t cã nÕp nh¨n, hµm r¨ng hÓnh khuyÕt
- Suy nghÜ: U ®· giµ lóc nµo kh«ng hay biÕt.
 -> ThÓ hiÖn lßng th­¬ng c¶m, sù hèi hËn v× ®· thê ¬, v« t×nh víi ng­êi mÑ yªu dÊu cña m×nh.
=> LËp ý dùa vµo quan s¸t, suy ngÉm.
* Ghi nhí: SGK- Tr 121
- TËp lËp ý cho ®Ò v¨n: C¶m xóc vÒ v­ên nhµ.
a. B­íc 1 : T×m hiÓu ®Ò vµ t×m ý.
- VÞ trÝ, diÖn tÝch, lai lÞch cña v­ên.
- V­ên g¾n víi cuéc sèng gia ®×nh.
- V­ên vµ qu¸ tr×nh lao ®éng
- V­ên qua bèn mïa.
- Nh÷ng c¶m xóc vÒ v­ên.
b. B­íc 2 : LËp dµn ý: 
+ Më bµi : 
Giíi thiÖu v­ên vµ t×nh c¶m ®èi víi khu v­ên 
+ Th©n bµi: Miªu t¶ v­ên ( T×m ý)
+ KÕt bµi : C¶m xóc vÒ khu v­ên
 - TËp lËp ý cho ®Ò v¨n: C¶m xóc vÒ ng«i tr­êng.
* Dµn ý:
+ Më bµi: - Giíi thiÖu vÒ ng«i tr­êng: ë ®©u, tªn gäi, em häc ë ®ã lóc nµo?
 - T×nh c¶m cña ®èi víi ng«i tr­êng.
+ Th©n bµi:
- S¬ l­îc vÒ tiÓu sö ng«i tr­êng: cã tõ bao giê.
- Miªu t¶ ng«i tr­êng: D·y nhµ, phßng häc, c©y cèi xung quanh tr­êng.
- Ng«i tr­êng vµ nh÷ng kØ niÖm cña em vµ b¹n bÌ bao thÕ hÖ.
- C«ng viÖc ch¨m sãc vµ b¶o vÖ ng«i tr­êng.
+ KÕt bµi:
- C¶m xóc vÒ ng«i tr­êng.
- Lêi tù høa cña b¶n th©n ®èi víi ng«i tr­¬ng th©n yªu.
* Ho¹t ®éng 4 : Cñng cè- dÆn dß. 
- Kh¸i qu¸t bµi 
- Häc bµi vµ hoµn thiÖn b­íc 3 cña bµi tËp.
- ChuÈn bÞ bµi “ LuyÖn nãi v¨n biÓu c¶m vÒ sù vËt, con ng­êi ”