Giáo án Ngữ văn Lớp 6 - Tuần 25- Học kỳ II năm học 2011-2012

Tuần: 25
 Tiết : 93+94
Ngày soạn: 19/2/2012	 
Ngày dạy: /2/2012	 
Vaên baûn: ÑEÂM NAY BAÙC KHOÂNG NGUÛ
 (Minh Hueä)
* Muïc tieâu caàn ñaït:
1/ Kieán thöùc:
 - Hình aûnh Baùc Hoà trong caûm nhaän cuûa ngöôøi chieán só.
 - Söï keát hôïp giöõa yeáu toá töï söï, mieâu taû vôùi yeáu toá bieåu caûm vaø caùc bieän phaùp ngheä thuaät khaùc ñöôïc söû duïng trong baøi thô.
2/ Kó naêng:
 - Keå toùm taét dieãn bieán caâu chuyeän baèng moät ñoaïn vaên ngaén.
 - Böôùc ñaàu bieát caùch ñoïc thô töï söï ñöôïc vieát theo theå thô naêm chöõ coù keát hôïp caùc yeáu toá mieâu taû vaø bieåu caûm theå hieän ñöôïc taâm traïng lo laéng khoâng yeân cuûa Baùc Hoà; taâm traïng ngaïc nhieân, xuùc ñoäng, lo laêng vaø nieàm sung söôùng, haïnh phuùc cuûa ngöôøi chieán só.
 - Tìm hieåu söï keát hôïp giöõa caùc yeáu toá töï söï, mieâu taû, bieåu caûm trong baøi thô.
 - Trình baøy ñöôïc suy nghó cuûa baûn thaân sau khi hoïc xong baøi thô.
3/ Thaùi ñoä:
 - Theå hieän tình caûm kính yeâu cuûa mình ñoái vôùi Baùc Hoà.
* Chuaån bò: 
 - Gv: Tö lieäu tham khaûo, baûng phuï, phieáu hoïc taäp.
 - Hs: Soaïn baøi theo heä thoáng caâu hoûi sgk. 
 *Tieán trình leân lôùp:
A/ OÅn ñònh toå chöùc: Kiểm diện sĩ số
B/ Kieåm tra baøi cuõ: Qua câu chuyện” Buổi học cuối cùng” theo em tác giả muốn nói lên điều gì?(Ý nghĩa văn bản)
C/ Baøi môùi: Giới thiệu bài: Mùa đông 1951 bên bờ sông Lam – Nghệ An. Nghe một anh bạn chiến sĩ vệ quốc quân kể những chuyện được chứng kiến về một đêm không ngủ của Bác Hồ trên đường người đi chiến dịch Biên giới – thu đông 1950. Minh Huệ vô cùng xúc động viết bài thơ này. Nội dung, nghệ thuật bài thơ như thế nào bài học này chúng ta sẽ rõ tấm lòng, tình cảm của Bác.
Hoaït ñoäng cuûa gv vaø hs
Noäi dung
 ? Em haõy neâu ñoâi neùt veà taùc giaû Minh Hueä? Baøi thô saùng taùc vaøo naêm naøo? Neâu noäi dung chính cuûa baøi thô ? 
 - Gv ñoïc 1 ñoaïn – môøi hs ñoïc tieáp.
 - Gv cho hs tìm hieåu chuù thích.
 ? Baøi thô ñöôïc laøm theo theå thô naøo ? 
(soá tieáng, soá doøng trong khoå thô, caùch gieo vaàn ) 
 ? Phöông thöùc bieåu ñaït naøo vì sao ? 
 ? Baøi thô ñöôïc chia laøm maáy ñoaïn? Neâu noäi dung cuûa moãi ñoaïn ?
 - Gv môøi hs ñoïc ñoaïn 1.
 ? Nhaän xeùt caùch môû ñaàu cuûa baøi thô? 
(töï nhieân, bình thöôøng, giaûn dò, ñaët ra nhöõng thaéc maéc, baên khoaên trong taâm traïng nhaân vaät)
 ? Khi anh ñoäi vieân thöùc daäy laàn thöù nhaát ñaõ baét gaëp hình aûnh Baùc Hoà ntn ? Taùc giaû ñaõ söû duïng ngheä thuaät gì?
 ? Qua ñoù taâm traïng cuûa anh ñoäi vieân ra sao? Taùc giaû ñaõ söû duïng ngheä thuaät gì ñeå mieâu taû?
 * Lieân heä: Caûnh Khuya 
 Khoâng nguû ñöôïc 
 ? Laàn thöù ba anh ñoäi vieân thöùc daäy ñaõ baét gaëp hình aûnh Baùc Hoà hieän leân theá naøo vaø taâm traïng cuûa anh ñoäi vieân ntn ? 
 - Ñinh ninh im phaêng phaéc 
 -> Laëng leõ , suy tö cao ñoä 
 - Thöông ñoaøn nhaân coâng caøng thöông caøng noùng ruoät mong trôøi saùng maõi 
 -> Ñieäp ngöõ , mieâu taû taâm traïng 
 => Tình yeâu thöông meânh moâng roäng lôùn 
 ? Haõy cho bieát vì sao trong ñoaïn keát nhaø thô laïi vieát nhö vaäy ? 
 - Cuoäc ñôøi ngöôøi daønh troïn veïn cho nhaân daân, cho toå quoác. Ñoù chính laø leõ soáng cuûa Baùc maø moïi ngöôøi ñeàu hieåu “naâng niu taát caû chæ queân mình” (Toá Höõu).
 ? Baøi thô ñaõ ñeå laïi noäi dung yù nghóa gì?
.
 - Gv cho hs luyeän taäp caùc baøi taäp sgk.
I/ Giôùi thieäu Taùc giaû, taùc phaåm:
- Hoïc sgk 66
II/ Đọc hiểu văn bản
1/ Ñoïc, tìm hieåu chuù thích:
- Hs ñoïc, tìm hieru chuù thích.
2/ Theå loaïi:
- Theå thao: 5 chöõ (Theo loái haùt daëm Ngheä Tónh)
- Vaàn: gieo ôû caâu cuoái (Tieáng cuoái caâu 2 -3 tieáng cuoái caâu 4 khoå 1. Tieáng cuoái caâu 1 khoå 2)
- Phöông thöùc bieåu ñaït: Töï söï + Tröõ tình
3/ Boá cuïc:
 - 2 ñoaïn
 + Ñoaïn 1: Töø ñaàu laáy söùc ñaâu maø ñi
 + Ñoaïn 2: Con laïi
III/ Phaân tích:
1/ Anh ñoäi vieân thöùc daäy laàn thöù nhaát:
a/ Hình töôïng Baùc Hoà:
- Laëng yeân
- Traàm ngaâm 
-> Töø laùy, gôïi taû 
- Laëng leõ suy tö 
- Ñoát löûa, deùm chaên, nhoùn chaân 
-> Ñoäng töø nheï nhaøng, caån thaän, kheùo leùo tæ mæ 
=> Tình yeâu thöông vaø söï quan taâm saâu saéc 
- Boùng cao loàng loäng 
 Aám hôn ngoïn löûa 
-> Töø laùy gôïi taû so saùnh , taû thöïc töôïng tröng.
=> Hình aûnh Baùc Hoà lôùn lao, vó ñaïi maø gaàn guõi.
b/ Taâm traïng anh ñoäi vieân:
- Ngaïc nhieân
Caøng nhìn, caøng thöông -> Ñieäp töø, Xuùc ñoäng
- Mô maøng nhö giaác moäng 
-> So saùnh
=> Traïng thaùi eâm aùi, laâng laâng, haïnh phuù, lôùn lao.
Thoån thöùc, thì thaàm “Baùc ôi  khoâng; Boàn choàn, lo Baùc oám, loøng beà boänBaùc thöùc hoaøi
Töø laùy, gôïi taû-> Baên khoaên lo laéng veà söùc khoûe cuûa Baùc. Boäc loä tình caûm yeâu thöông ñaày kính troïng
2/ Anh ñoäi vieân thöùc daäy laàn thöù ba:
- Hoát hoaûng giaät mình
- Voäi vaøng naèng naëc 
- Môøi baùc nguû
->Thaáu hieåu tình thöông vaø ñaïo ñöùc cao caû cuûa ngöôøi
- Loøng vui söôùng meânh mong
- Anh thöùc luoân cuøng Baùc
-> Nieàm vui, haïnh phuùc, chia seû
=> Nieàm töï haøo veà vò laõnh tuï vó ñaïi maø bình dò.
3/ YÙ nghó khoå thô cuoái:
- Ñeâm nay Baùc khoâng nguõ
- Vì moät leõ thöôøng tình
- Baùc laø Hoà Chí Minh
-> Chaân lí ñôn giaûn maø lôùn lao
=> Baùc khoâng nguû vì lo vieäc nöôùc, thöông ñoä ñoäi, daân coâng. 
IV / Ghi nhôù:
- Hoïc thuoäc sgk 67
V/ Luyeän taäp:
Baøi soá 1.
- Ñoïc laïi baøi thô dieãn caûm
Baøi soá 2.
- Hs vieát baøi vaên ngaén baèng lôøi vaên cuûa ngöôøi chieán só veà kæ nieäm ñöôïc ôû beân Baùc khi ñi chieán dòch.
D/ Cuûng coá – daën doø: 
 - Tình yeâu thöông saâu saéc , roäng lôùn cuûa Baùc ñoái vôùi boä ñoäi , nhaân daân 
 - Tình caûm yeâu kính, caûm phuïc cuûa ngöôøi chieán só ñoái vôùi vò laõnh tuï 
 - Hoïc baøi kó, hoïc thuoäc loøng baøi thô 
 - Soaïn baøi mơi
TIẾT 95 ẨN DỤ
 Ngày soạn:25/02/2012
 Ngày dạy : 1/3/2012 
* MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
1. Kiến thức
- Nắm được khái niệm ẩn dụ, các kiểu ẩn dụ.
- Hiểu được tác dụng của ẩn dụ.
- Biết vận dụng kiến thức về ẩn dụ vào việc đọc – hiểu văn bản và viết bài văn miêu tả.
2. Kỹ năng:
a. Kỹ năng chuyên môn
- Bước đầu nhận biết và phân tích được ý nghĩa cũng như tác dụng của phép tu từ ẩn dụ trong thực tế sử dụng tiếng Việt.
- Bước đầu tạo ra được một số kiểu ẩn dụ đơn giản trong viết và nói.
b. Kỹ năng sống
- Ra quyết định: lựa chọn cách sử dụng phép tu từ ẩn dụ phù hợp với thực tiễn giao tiếp
- Giao tiếp: trình bày suy nghĩ ,ý tưởng , thảo luận và chia sẻ những kinh nghiệm cá nhân về cách sử dụng phép tu từ ẩn dụ
3.Thái độ: Giáo dục tình cảm yêu quý tiếng mẹ đẻ , yêu thích môn học .
* CHUẨN BỊ:
 1.Giáo viên: Soạn và lấy nhiều ví dụ, tìm tài liệu liên quan 
 2. Học sinh: Soạn và chuẩn bị bài ở nhà. 
*TIẾN TRÌNH BÀI DẠY:
 A.Ổn định lớp: Kiểm diện sĩ số
 B.Kiểm tra bài cũ:
Câu 1: Nhân hóa là gì ? ví dụ.
Câu 2 : Có mấy kiểu nhân hóa , đó là những kiểu nào?
 Đáp án và biểu điểm.
Câu
Đáp án
Điểm
Câu 1
- Nhân hóa là gọi hoặc tả con vật, đồ vật, cây cối...bằng những từ ngữ vốn được dùng để gọi hoặc tả con người, làm cho thế giới con vật, đồ vật, cây cối...trở nên gần gũi với con người, biểu thị những suy nghĩ tình cảm của con người.
Ví dụ : Núi cao chi lắm núi ơi........người thương
5đ
Câu 2
- Ba kiểu nhân hóa
+ Dùng Những từ ngữ vốn gọi người để gọi vật 
+ Dùng những từ vốn chỉ tính chất hoạt động của người để chỉ tính chất, hoạt động của vật 
+ Trò chuyện, xưng hô với vật như với người
5 đ
 C. Bài mới: 
 Giới thiệu bài: Bài học trước các em đã học phép tu từ nhân hoá. Bài học này ta tìm hiểu về phép tu từ ẩn dụ 
HOẠT ĐỘNG CỦA GV -- HS
NỘI DUNG KIẾN THỨC
Ẩn dụ là gì?
HS đọc VD (SGK) Tìm hiểu nghĩa của cụm từ người Cha trong khổ thơ trên? Người Cha để chỉ ai? 
Giải thích vì sao có thể ví Bác Hồ với người cha?
Ví như vậy có tác dụng gì?
 Cách ví này giống và khác so sánh như thế nào?
-So sánh là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có nét tương đồng nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho diễn đạt .
 -Còn ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho diễn đạt .
HS đọc ghi nhớ SGK.
 Các kiểu ẩn dụ
HS đọc VD
Tìm từ in đậm “thắp, “lửa hồng” dùng chỉ sự vật hiện tượng nào?
Vì sao có thể ví như vậy?
-thắp:hiện tượng bừng lên, chỉ sự nở hoa, lửa hồng: chỉ màu đỏ của hoa râm bụt.
Cách dùng từ trong cụm từ: “Nắng giòn tan” có gì đặc biệt so với cách nói thông thường?
Quan sát VD mục I cho biết giữa người cha với Bác Hồ có sự tương đồng về vấn đề gì?
Qua VD trên em rút ra có mấy kiểu ẩn dụ? là những kiểu nào?
HS đọc to ghi nhớ
Luyện tập
GV hướng dẫn HS làm bài tập bằng các phiếu học tập 
So sánh đặc điểm tác dụng ba cách diễn đạt 
Đọc yêu cầu của bài tập 1 SGK. GV hướng dẫn HS thảo luận? Nhận xét , bổ sung? GV chốt HS ghi vở .
GV hướng dẫn HS làm bài tập 2 : Tìm ẩn dụ trong những ví dụ dưới đây?
GV hướng dẫn HS thảo luận? Nhận xét , bổ sung? GV chốt ghi vở 
I. .Ẩn dụ là gì?
1. Ví dụ (SGK)
2. Nhận xét
Người cha: Chỉ Bác Hồ
Ví Bác Hồ với nguời cha vì Bác với người cha có những phẩm chất giống nhau (tuổi tác, tình thương yêu, sự chăm sóc chu đáo đối với con)
=> Tương đồng=>Cách gọi như trên làm cho câu thơ có tác dụng gợi hình, gợi cảm.
* Ghi nhớ (SGK)
2. Các kiểu ẩn dụ:
VD1(SGK)
Có hàng râm bụt thắp lên lửa hồng
Thắp = nở hoa => tương đồng về cách thức
Lửa hồng = đỏ thắm =>tương đồng về hình thức 
VD2: Nắng giòn tan: vừa cảm nhận vị giác vừa cảm nhận cảm giác.=> Chuyển đổi cảm giác
VD3: Người cha: Bác Hồ tương đồng về phẩm chất => Phẩm chất
*Ghi nhớ 2/69
II. LUYỆN TẬP: 
Bài 1: So sánh đặc điểm tác dụng ba cách diễn đạt sau:sgk
Cách 1: Diễn đạt thông thường.
Cách 2: Sử dụng phép so sánh: Bác Hồ như người cha
Cách 3: Có sử dụng ẩn dụ người cha.
So sánh và ẩn dụ đều là phép tu từ giúp cho câu thơ có tính hình tượng, biểu cảm hơn nhưng ẩn dụ làm cho câu thơ mang tính hàm súc cao hơn
Bài 2: Tìm ẩn dụ trong những ví dụ dưới đây?
a) Ăn quả nhớ kẻ trồng cây 
Ăn quả :chỉ người được thừa hưởng, mang ơn
Kẻ trồng cây: Chỉ người cống hiến, giúp đỡ, gây dựng
b) Mực – đen: chỉ sự tăm tối, xấu xa 
Đèn – sáng: chỉ sự tốt đẹp
c) Thuyền, bến Thuyền chỉ kẻ ra đi (người con trai)
	 Bến: chỉ người ở lại
d) Mặt trời trong lăng rất đỏ: (mặt trời thực đem sự sống cho nhân loại, mặt trời chỉ Bác Hồ đem lại độc lập tự do cho dân tộc
Bài 3: Các ẩn dụ chuyển đổi cảm giác là :
a) Chảy	b) Chảy	c) Mỏng	d) Ướt 
D/ CỦNG CỐ DẶN DÒ, HƯỚNG DẪN TỰ HỌC :
-Ẩn dụ là gì? Các kiểu ẩn dụ ?-Nhớ khái niệm ẩn dụ.-Viết một đoạn văn miêu tả có sử dụng ẩn dụ.
-Chuẩn bị bài : "Luyện nói về văn miêu tả ." 
 ********************************************************
Tiết 96 : 
Ngày soạn:26/02/2012
 Ngày dạy : /03/2012 
LUYỆN NÓI VĂN MIÊU TẢ
* MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
1. Kiến thức
- Củng cố phương pháp làm bài văn tả người: lập dàn ý, dựa vào dàn ý để phát triển thành bài nói.
- Rèn kĩ năng nói theo dàn bài.
- Phương pháp làm một bài văn tả người.
- Cách trình bày miệng một đoạn (bài) văn miêu tả: nói dựa theo dàn bài đã chuẩn bị.
2. Kỹ năng:
- Sắp xếp những điều đã quan sát và lựa chọn theo một thứ tự hợp lí.
- Làm quen với việc trình bày miệng trước tập thể: nói rõ ràng, mạch lạc, biểu cảm.
- Trình bày trước tập thể bài văn miêu tả một cách tự tin.
 3.Thái độ: Ý thức tự diễn đạt, rèn luyện văn nói miêu tả .
*CHUẨN BỊ:
 1.Giáo viên: Soạn và tìm tài liệu liên quan .
 2. Học sinh: Soạn và chuẩn bị bài ở nhà. 
* TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
 A.Ổn định lớp: Kiểm diện sĩ số
 B.Kiểm tra bài cũ: Ở phương pháp làm văn tả người, tả cảnh em cần ghi nhớ những gì? 
 C. Bài mới: Giới thiệu bài: Để giúp các em có kỹ năng diễn đạt lưu loát, mạch lạc , chúng ta tiến hành tiết luyện nói.
HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS
NỘI DUNG KIẾN THỨC 
Yêu cầu giờ luyện nói
Yêu cầu của giờ tập nói? 
Kiểm tra sự chuẩn bị của HS ở nhà 
 Thực hành
Gvgiao nhiệm vụ cho HS: chia nhóm : 3 nhóm làm 3 bài..Chuẩn bị trong 10 phút.
HS trao đổi với nhau về nội dung và hướng giải quyết.
Đại diện nhóm trình bày kết quả đã tìm hiểu và chuẩn bị.
GV cho HS nhóm khác nhận xét.
GV nhận xét bổ xung.
-Tả cảnh “Buổi học cuối cùng” tr 71 .
Quan sát đoạn văn, tìm những chi tiết liên quan đến buổi học? 
Theo em, thầy Ha Men là người như thế nào ?
HS tả lại thầy giáo Ha Men .
GV hướng dẫn cho HS lập dàn ý .
I.LÝ THUYẾT
1. Nội dung 
Vận dụng lý thuyết văn tả cảnh , tả người hợp lý vào bài nói (SBT, SGK/71)
2. Kỹ năng: Nói rõ ràng, mạch lạc, kưu loát, vận dụng tốt các kiến thức về văn tả cảnh, tả người, thái độ bình tĩnh, tự tin, nghiêm túc.
II. THỰC HÀNH
Bài 1: Tả " Buổi học cuối cùng " :
Giờ học gì? Thầy Ha-men làm gì ?HS của thầy làm gì?
Không khí lớp học lúc ấy ? 
 Âm thanh , tiếng động nào đáng chú ý ?
Bài 2: Tả lại chân dung thầy giáo Hamen :
Trang phục 	
Giọng nói , lời nói , hành động?
Cách ứng xử đặc biệt của thầy khi Phrăng đến muộn ?
Tóm lại thầy là người như thế nào ?
Cảm xúc của em về thầy ? 
Bài 3: Nhận ngày nhà giáo Việt Nam 20/ 11 em theo mẹ đến chúc mừng thầy cô giáo cũ của mẹ nay đã về hưu. Hãy tả lại hình ảnh thầy, cô trong 1 lần gặp gỡ ấy.
 *MB: Giới thiệu lý do, khái quát hình ảnh người thầy trong trí tưởng tượng .
*TB: Tả cụ thể phút gặp gỡ ban đầu .
Hình ảnh người thầy trong thực tế, khuôn mặt, dáng vóc, mái tóc, lời nói, cử chỉ, hành động, thái độ.
Trò chuyện với học trò cũ .
*KB: Cảm nghĩ của em .
D. CỦNG CỐ DẶN DÒ, HƯỚNG DẪN TỰ HỌC :
 - Nhận xét: Sự chuẩn bị trong tiết học 
 -Tìm văn bản miêu tả khác đã được học, gạch chân các ý chính và miêu tả bằng lời.
 - Chuẩn bị bài : Kiểm tra văn.
 ********************************************************