Giáo án Ngữ văn Lớp 6 - Tuần 22 - Năm học 2010-2011 - Đoàn Thị Thủy

TuÇn 22
Tiết 79, 80:
Quan s¸t, t­ëng t­îng, so s¸nh vµ nhËn xÐt
 trong v¨n miªu t¶
I –Møc ®é cÇn ®¹t.
- Thấy được vai trò và tác dụng của quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét
- Bước đầu hình thành cho HS những kỹ năng quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét
- Nhận diện và vận dụng được những thao tác cơ bản trên trong việc đọc và viết bài văn miêu tả.
II. Träng t©m kiÕn thøc, kÜ n¨ng
1- Kieán thöùc: 
+ Thaáy ñöôïc vai troø vaø taùc duïng cuûa quan saùt, töôûng töôïng, so saùnh, nhaän xeùt trong vaên mieâu taû.
2- Kyõ naêng: Böôùc ñaàu hình thaønh cho HS kyõ naêng quan saùt töôûng töôïng, so saùnh, nhaän xeùt khi mieâu taû.
3- Th¸i ®é: Taïo thoùi quen quan saùt, töôûng töôïng, so saùnh vaø nhaän xeùt tröôùc moãi söï vaät, hieän töôïng. ...
III - ChuÈn bÞ
- Đọc kỹ điều lưu ý trong sgv.
 - B¶ng phô ghi mÉu.
Iv – Tæ chøc d¹y- häc
1/ Ổn định lớp:
2/ Kiểm tra bài cũ:
3/ Dạy bài mới:
Ho¹t ®éng 1 : T¹o t©m thÕ
 - Thêi gian : 2 phót
 - Môc tiªu :Gióp häc sinh t¹o t©m thÕ tèt vµo bµi häc.
 - Ph­¬ng ph¸p  : thuyÕt tr×nh
 - KÜ thuËt : ®éng n·o
- GV giíi thiÖu bµi :
Muốn miêu tả tốt, các em phải biết một số thao tác cơ bản nhất đó là quan sát, tưởng tượng, quan sát và nhận xét
Ho¹t §éng 2, 3, 4 : T×m hiÓu bµi ( §äc, quan s¸t vµ ph©n tÝch, gi¶i thÝch c¸c vÝ dô, kh¸i qu¸t kh¸i niÖm, vai trß cña quan s¸t, t­ëng t­îng, nhËn xÐt trong v¨n miªu t¶ )
Ph­¬ng Ph¸p : VÊn ®¸p ; Nªu vÊn ®Ò, thuyÕt tr×nh...
KÜ thuËt : Phiªó häc tËp ( vë luyÖn tËp Ng÷ v¨n), Kh¨n tr¶i bµn, C¸c m¶nh ghÐp, ®éng n·o
Thêi gian : 20 phót-25phót. 
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Néi dung
GV gọi HS đọc 3 đoạn văn và các yêu cầu trong SGK/ 27, 28
Mỗi đoạn văn trên giúp em hình dung được những đặc điểm nổi bật gì của sự vật và phong cảnh được miêu tả? 
? Những đặc điểm nổi bật đó thể hiện ở những từ ngữ và hình ảnh nào? 
? Để viết được những đoạn văn trên người viết cần có năng lực gì?
Tìm những câu văn có sự liên tưởng, so sánh trong mỗi đoạn. Sự tưởng tượng so sánh ấy có gì độc đáo? 
GV nhận xét và nhấn mạnh thêm: Để tả sự vật, quang cảnh, người viết cần biết quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét. Những so sánh, nhận xét độc đáo tạo nên sự sinh động, giàu hình tượng mang lại cho người đọc nhiều thú vị
GV gọi HS đọc phÇn 3/ 28
So sánh với đoạn nguyên văn, chỉ ra những từ đã lược bớt? Những từ đã bỏ đi ảnh hưởng đến đoạn văn như thế nào?
Em nhận xét gì về vai trò của việc so sánh, tưởng tượng và nhận xét trong bài văn miêu tả?
Em hãy cho biết những đặc điểm của văn miêu tả?
 HS đọc 3 đoạn văn
Câu a)
đoạn 1: tái hiện lại hình ảnh ốm yếu, tội nghiệp của DC
đoạn 2: đặc tả quang cảnh đẹp, thơ mộng, mênh mông và hùng vĩ của sông nước Cà Mau
đoạn 3: miêu tả hình ảnh cây gạo đầy sức sống vào mùa xuân
 Câu b)
 (HSTL)
HS xem và gạch dưới trong SGK
- đoạn 1: gầy gò, dài lêu nghêu như người nghiện thuốc phiện => đi đứng siêu vẹo, lờ đờ, ngật ngưỡng
- đoạn 2: nước đổ ầm ầm ngaỳ đêm như thác -> sự mạnh mẽ, hùng vĩ; cá bơi hàng đàn đen trũi như người bơi ếch => cá rất nhiều; rừng đước như hai dãy trường thành vô tận => rừng đước cao và nhiều kéo dọc hai bên bờ sông
- đoạn 3: cây gạo như tháp đèn khổng lồ -> cao to, vững chãi; hoa như ngọn đèn; búp nõn như ánh nến => màu đỏ rực rỡ
- Đoạn văn này đã bỏ đi động từ, tính từ, phép so sánh, tưởng tượng -> làm cho đoạn văn đoạn văn mất đi tính cụ thể và trở nên khô khan, thiếu hình ảnh gợi tả, gợi cảm
- Chúng làm bài văn thêm sinh động, gợi hình từ đó nêu bật những đặc điểm tiêu biểu của sự vật
 HS đọc ghi nhớ/ 28
I/ Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong miêu tả:
=> Phải biết quan sát ,tưởng tượng ,so sánh.
- Văn miêu tả thường sử dụng động từ, tính từ 
=> Bài văn thêm sinh động, gợi hình
*/ Ghi nhớ: SGK/ 28
Ho¹t ®éng 5 : LuyÖn tËp , cñng cè .
Ph­¬ng ph¸p : VÊn ®¸p gi¶i thÝch
KÜ thuËt : Kh¨n tr¶i bµn, c¸c m¶nh ghÐp, dïng c¸c phiÕu .
Thêi gian : 15-20 phót.
GV hướng dẫn HS làm luyện tập
-T×m h×nh ¶nh tiªu biÓu cña Hå G ư¬m.
-§iÒn tõ thÝch hîp.
? T×m nh÷ng h×nh ¶nh tiªu biÓu, ®Æc s¾c lµm næi bËt ch©n dung DÕ MÌn?
 ( Chó ý quan s¸t: h×nh d¸ng, mµu s¾c, kiÓu c¸ch)
-HS cÇn quan s¸t vµ liªn t­ëng mét c¸ch hîp lý, ®Æc s¾c.
-H×nh ¶nh ®Æc s¾c, tiªu biÓu:
 +MÆt hå
 +CÇu Thª Hóc.
 +§Òn Ngäc S¬n.
 +Th¸p Rïa.
-®iÒn tõ: (1) g­¬ng bÇu dôc, (1) cong cong, (1) lÊp lã, (1) cæ kÝnh,(1) xanh um
Nh÷ng h×nh ¶nh tiªu biÓu, ®Æc s¾c:
+Th©n h×nh: rung rinh, mµu n©u bãng mì.
+®Çu: to, næi tõng t¶ng.
+R¨ng: ®en, ngoµm ngo¹p.
+R©u: uèn cong
 -Häc sinh lµm ë nhµ.
-MÆt trêi: Nh­ chiÕc m©m löa, qu¶ cÇu löa.
-BÇu trêi: ChiÕc m©m b¹c.
-Nh÷ng hµng c©y: §éi qu©n ®øng trang nghiªm;(nh­) hµng ngµn chiÕc « xanh lín, bÐ ®øng bªn nhau.
-Nói (®åi):(nh­) chiÕc b¸t ®Êt nung n»m óp xuèng.
-Nh÷ng ng«i nh
II/ Luyện tập:
Bµi 1/28.
Bµi 2 /29.
Bµi 3 SGK/29.
Bµi 4 SGK/29.
 Em hãy viết một đoạn văn miêu tả giờ ra chơi ở trường em
4/ Dặn dò: Học thuộc bài, làm bµi tập, 
 - Soạn bài tiếp theo
 *******************************************************
Tiết 81, 82:
Bøc tranh cña em g¸i t«i
 (Tạ Duy Anh )
Ngµy so¹n :..................
Ngµy d¹y :....................
Cho c¸c líp :6a
I –Møc ®é cÇn ®¹t.
- Nắm được nội dung và ý nghĩa của truyện
- Nắm được NT kể chuyện và miêu tả tâm lí nhân vật trong tác phẩm
II. Träng t©m kiÕn thøc, kÜ n¨ng
Kieán thöùc:
- Hieåu ñöôïc yù nghóa cuûa truyeän tình caûm trong saùng vaø loøng nhaân haäu cuûa ngöôøi em gaùi coù taøi naêng ñaõ giuùp cho ngöôøi anh nhaän ra phaàn haïn cheá ôû chính mình vaø vöôït leân loøngtwj aùi. Töø ñoù hình thaønh thaùi ñoä vaø caùch öùng söû ñuùng ñaén, bieát thaéng ñöôïc söï ghen tò hay thaønh coâng cuûa ngöôøi khaùc.
2- Kyõ naêng: Reøn luyeän kyõ naêng nhaän dieän vaø vaän duïng ñöôïc nhöõng thao taùc cô baûn: quan saùt, töôûng töôïng, so saùnh, nhaän xeùt trong baøi vaên mieâu taû.
3- Th¸i ®é: Reøn luyeän taïo thoùi quen trong quan saùt, töôûng töôïng, so saùnh khi mieâu taû.
II. CHUAÅN BÒ :
-Chuaån bò cuûa GV: 	+ Tham khaûo sgk – sgv
-Chuaån bò cuûa HS:	+ Chuaån bò baøi theo höôùng daãn
III.HOAÏT ÑOÄNG DAÏY HOÏC: 
1. OÅn ñònh tình hình lôùp: 1’
2. Kieåm tra baøi cuõ: 4’ khoâng kieåm tra (hoïc 2 tieát lieàn)
 ? Thế nào là văn miêu tả?
 ? Văn miêu tả có những đặc điểm gì?
3/ Dạy bài mới:
Ho¹t ®éng 1 : T¹o t©m thÕ
 - Thêi gian : 2 phót
 - Môc tiªu :Gióp häc sinh t¹o t©m thÕ tèt vµo bµi häc.
 - Ph­¬ng ph¸p  : thuyÕt tr×nh
 - KÜ thuËt : ®éng n·o
- GV giíi thiÖu bµi :
Nói đến tình thân máu mủ, ngoài tình cảm cha con, mẹ con thiêng liêng còn có một tình cảm vô cùng quý báu. Đó là tình cảm anh em, chị em. Và đôi khi những tình cảm chân thành, tốt đẹp không dễ gì nhận ra mà phải trải qua thử thách mới có thể thấy được. Ta sẽ thấy được những tình cảm đó qua bài học ngày hôm nay.
*Ho¹t ®éng 2: Tri gi¸c
 - Thêi gian dù kiÕn : 10 phót
 - Môc tiªu : N¾m ®­îc vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm, c¶m nhËn b­íc ®Çu vÒ v¨n b¶n qua viÖc ®äc.
 - Ph­¬ng ph¸p  : §äc diÔn c¶m, vÊn ®¸p, thuyÕt tr×nh.
 - KÜ thuËt : D¹y häc theo gãc, KÜ thuËt kh¨n tr¶i bµn 
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Bài ghi
? Em hãy giới thiệu về tác giả.
?KÓ tªn nh÷ng tp chÝnh?
HS đọc SGK/ 33
(C¸c bót danh kh¸c: L·o T¹ , B×nh T©m )
 Tèt nghiÖp kho¸ IV tr­êng viÕt v¨n NguyÔn Du. Héi viªn Héi nhµ v¨n ViÖt Nam (1993).
 * T¹ Duy Anh sau khi gi¶i ngò lªn lµm viÖc t¹i c«ng tr­êng thuû ®iÖn Hoµ B×nh, tõ ®ã, Anh viÕt v¨n. Tèt nghiÖp trêng ViÕt v¨n NguyÔn Du, anh ë l¹i tr­êng lµm c¸n bé gi¶ng d¹y cho ®Õn nay.
 * T¸c phÈm chÝnh: B­íc qua lêi nguyÒn (tËp truyÖn, 1990), Khóc d¹o ®Çu (tiÓu thuyÕt, 1991); L·o Khæ (tiÓu thuyÕt, 1992); HiÖp sÜ ¸o cá (truyÖn võa thiÕu nhi, 1993); Lu©n håi (tËp truyÖn, 1994).
 * Nhµ v¨n ®· ®­îc nhËn gi¶i th­ëng: Gi¶i truyÖn ng¾n n«ng th«n (b¸o V¨n nghÖ, N«ng nghiÖp vµ §µi tiÕng nãi ViÖt Nam tæ chøc); Gi¶i truyÖn ng¾n cña T¹p chÝ V¨n nghÖ Qu©n ®éi).
I/Tìm hiểu chung:
1/ Tác giả: 
* Tªn khai sinh: T¹ ViÕt Dòng, sinh ngµy 9 th¸ng 9 n¨m 1959.
 * Quª: x· Hoµng DiÖu, huyÖn Ch­¬ng Mü, tØnh Hµ T©y(HN).
-NhËn nhiÒu gi¶i th­ëng vÒ v¨n häc
GV hướng dẫn HS đọc văn bản: giọng tự nhiên, biến đổi theo trạng thái, tâm trạng của nhân vật
GV và HS cùng tìm hiểu chú thích các từ khó
? Vaên baûn ñöôïc vieát theo theå loaïi gì?
? Phöông thöùc bieåu ñaït chính?
Theo em, nhân vật chính trong truyện là ai?Vì sao? 
 HS đọc bµi
 Chú thích: 2, 3, 4.
 -hs nªu
2/ Tác phẩm: 
-Thể loại: Truyện ngắn.
- Phương thức biểu đạt chính: Tự sự + Miêu tả.
- Cả hai nhân vật anh và em đều là nhân vật chính của truyện vì cùng tham gia tạo nên các tình huống truyện, làm nổi bật chủ đề. Nhưng người anh có vị trí quan trọng hơn. Truyện không nhắm vào việc ca ngợi , khẳng định những phẩm chất tốt đẹp của cô em gái mà chủ yếu muốn hướng người đọc tới sự thức tỉnh ở nhận vật người anh qua việc trình bày những diễn biến tâm trạng của người anh.
Truyện kể theo ngôi thứ mấy? Theo lời của nhân vật nào? Việc lựa chọn ngôi kể đó có tác dụng gì?
- Truyện kể theo ngôi thứ nhất bằng lời kể của người anh. Cách kể này cho phép tác giả miêu tả tâm trạng nhân vật một cách tự nhiên bằng lời của chính nhân vật ấy. Cách lựa chọn ngôi kể này còn giúp nhân vật kể chuyện có thể tự soi xét tình cảm, ý nghĩ của mình để tự vượt lên hoàn thiện nhân cách
-Ng«i kÓ: thø nhÊt
* Ho¹t ®éng 3: Ph©n tÝch 
 - Thêi gian dù kiÕn : 60 phót
 - Môc tiªu : N¾m ®­îc néi dung, nghÖ thuËt, c¸c nh©n vËt trongtruyÖn
 - Ph­¬ng ph¸p  : §äc, vÊn ®¸p, thuyÕt tr×nh, b×nh gi¶ng.
 - KÜ thuËt : D¹y häc theo gãc, KÜ thuËt kh¨n tr¶i bµn
? Hãy chỉ ra các chi tiết miêu tả hành động, diễn biến tâm trạng của người anh từ đầu cho đến lúc thấy em gái tự chế màu vẽ?
Khi tài năng của em gái được phát hiện, như một “thiên tài hội hoạ”Sự biến đổi tâm trạng của người anh diễn ra khi nào?
HS tự tìm và gạch trong SGK
- “tôi bắt gặpbí mật theo dõi”
- Trò nghịch ngợm của trẻ con và nhìn bằng cái nhìn không để ý
- Mọi người vui mừng chỉ riêng người anh là cảm thấy buồn
II/Ph©n tÝch văn bản:
1/ DiÔn biÕn t©m tr¹ng người anh:
=>Tò mò, hiếu kỳ
-Lạnh nhạt, thờ ơ, không yêu thương em như trước đây nữa
? Khi mọi người phát hiện ra tài vẽ của KP, người anh đã có những ý nghĩ gì? Những hành động gì? Em hãy tìm những chi tiết chứng minh điều đó?
Người anh đã làm việc gì mà trước giờ mình vẫn coi khinh?
(HS tự tìm và gạch dưới chi tiết trong SGK)
-“tôi cảm thấy mình bất tàichỉ muốn gục xuống khóc”
- xem trộm tranh của em
Khi xem xong những bức tranh ấy, người anh có tâm trạng gì? Vì sao?
Từ lúc đó trở đi, thái độ của người anh đối với KP như thế nào? Theo em vì sao người anh lại có thái độ như vậy?
?Tâm trạng này có hay gặp ở lứa tuổi ấy không?
-Cậu thấy thất vọng về mình vì đã thua kém em gái mình
-hs tự do trao đổi
=>Tự ti, thất vọng về mình
- Người anh nảy sinh thái độ khó chịu, gắt gỏng và không thân với em nữa. Đây là một biểu hiện tâm lí đễ gặp ở mọi người nhất là ở lưa tuổi thiếu niên. Đó là lòng mặc cảm, tư ti khi thấy người khác có tài năng nổi bật. Nhưng cậu vẫn không thể không quan tâm đến những bức tranh ấy và âm thầm cảm phục tài năng của em gái mình
Sau một thời gian miệt mài tập vẽ, cuối cùng KP đã đạt thứ hạng gì trong cuộc thi vẽ? Tâm trạng của KP như thế nào? KP đã làm gì để anh có mặt trong cuộc trieån lãm tranh?
?PT diễn biến tâm trạng “tôi”
Hs đọc lại đoạn “Trong gian phòng”đến hết
- đạt giải nhất trong cuộc thi vẽ. P cảm thấy sung sướng vô cùng. P muốn được chia sẻ niềm vui ấy với người anh của mình. P nắm lấy tay anh, cố nài nỉ anh đến cuộc triễn lãm tranh
-“tôi giật sững người”
- Cậu ngỡ ngàng vì bức tranh đã vẽ chính cậu, hãnh diện vì trong tranh cậu trông thật hoàn hảo
Khi đứng trước bức tranh của em gái, người anh đã có tâm trạng gì?
Vì sao người anh lại có tâm trạng ấy?
Xấu hổ vì cậu tự thấy mình yếu kém không xứng đáng được như bức tranh em gái vẽ
- vì người anh đã hiểu ra rằng bức tranh được vẽ nên bằng tâm hồn lòng nhân hậu của em gái mình
=>Ngỡ ngàng, hãnh diện, xấu hổ
Từ người kể của người anh, KP hiện lên trước mắt chúng ta là một cô bé như thế nào?
Em hãy tìm những chi tiết chứng minh cho điều ấy?
Trong những phẩm chất tốt đẹp của KP, em thích nhất điểm nào? Vì sao?
-Quẹt màu lên mặt
-§oạt giải nhất cuộc thi vẽ tranh quốc tế
-Vẽ người anh trai thật hoàn hảo
- hồn nhiên, tài năng, rộng lượng và nhân hậu
HS tự tìm và gạch dưới trong SGK
2/ Nhận vật Kiều Phương:
=>Hồn nhiên, tài năng, rộng lượng, nhân hậu
* Ho¹t ®éng 4: ghi nhí
 - Thêi gian dù kiÕn : 7 phót
 - Môc tiªu : N¾m ®­îc néi dung, nghÖ thuËt, c¸c nh©n vËt trongtruyÖn
 - Ph­¬ng ph¸p  : vÊn ®¸p, thuyÕt tr×nh, b×nh gi¶ng.
 - KÜ thuËt : KÜ thuËt kh¨n tr¶i bµn.
Em có nhận xét gì về nghệ thuật xây dựng của tác giả?
Từ truyện ngắn này, em có suy nghĩ gì và rút ra bài học gì về thái độ và cách cư xử của con người? 
 HS tự bộc lộ
- NV tự kể chuyện, tự bộc lộ tâm trạng thái độ của mình rất thực và sinh động
 (HSTL)
-Trước thành công hay tài năng của người khác, mỗi người cần phải vượt qua mặc cảm, tự ti để có được sự trân trọng và niềm vui thật sự, chân thành. Lòng nhân hậu và sự độ lượng sẽ giúp con người vượt lên trên chính bản thân mình
 HS đọc ghi nhớ/ 35
III/ Tæng kÕt:
*Ghi nhớ: SGK/ 35
* Ho¹t ®éng 5: LuyÖn tËp
 - Thêi gian dù kiÕn : 5 phót
 - Môc tiªu : Cñng cè ®­îc néi dung, nghÖ thuËt, c¸c nh©n vËt trongtruyÖn
 - Ph­¬ng ph¸p  : Ho¹t ®éng nhãm, vÊn ®¸p, thuyÕt tr×nh.
 - KÜ thuËt : D¹y häc theo gãc, KÜ thuËt kh¨n tr¶i bµn
GV hướng dẫn HS làm luyện tập
? Em hãy đóng vai người anh kể lại một đoạn trong câu chuyện mà em thích nhất
4/ Dặn dò: - Học thuộc bài, làm luyện tập, 
 - Soạn bài tiếp theo
 ***********************************************