Giáo án Ngữ văn Lớp 6 - Tuần 20 - Năm học 2010-2011 - Đoàn Thị Thủy

TuÇn 20
Tiết 73,74:
 Bµi häc ®­êng ®êi ®Çu tiªn
(trÝch : “DÕ MÌn phiªu l­u kÝ” - T« Hoµi)
Ngµy so¹n :..................
Ngµy d¹y :....................
Cho c¸c líp :6a
I –Møc ®é cÇn ®¹t.
- Hiểu được ý nghĩa, nội dung của đoạn trích.
- Nắm được những đặc sắc trong nghệ thuật miêu tả, kể chuyện và sử dụng từ ngữ
II. Träng t©m kiÕn thøc, kÜ n¨ng
1. Kiến thức :
- Giúp HS hiểu được ý nghĩa “Bài học đường đời đầu tiên”. Tánh kiêu căng của tuổi trẻ có thể làm hại đến người khác khiến ta phải ân hận suốt đời.
- Nắm được nghệ thuật miêu tả loài vật sinh động, lời kể ở ngôi thứ nhất rất tự nhiên, ngôn ngữ chính xác, giàu tính tạo hình.
2. Kỹ Năng :- Rèn kỹ năng đọc, kể chuyện, phân tích nhân vật là loài vật.
3. Thái độ:- Giáo dục thái độ cần sống thân ái, đoàn kết với mọi người.
III - ChuÈn bÞ
 - Đọc kỹ điều lưu ý trong sgv
 - Soạn bài theo câu hỏi
Iv – Tỉ chøc d¹y- häc
1/ ổn định lớp:
2/ Kiểm tra bài cũ:
3/ Bài mới:
Ho¹t ®éng 1 : T¹o t©m thÕ
 - Thêi gian : 2 phĩt
 - Mơc tiªu :Giĩp häc sinh t¹o t©m thÕ tèt vµo bµi häc.
 - Ph­¬ng ph¸p  : thuyÕt tr×nh
 - KÜ thuËt : ®éng n·o
- GV giíi thiƯu bµi :
Tuổi trẻ thường xốc nổi, bồng bột, tự phụ. Chính vì vậy dễ dẫn đến sai lầm, vấp ngã trên đường đời. Nhưng nếu biết dừng lại đúng lúc thì cĩ thể khắc phục hậu quả đã gây ra. Bài học hơm nay các em tìm hiểu là một minh chứng cho điều đĩ. 
*Ho¹t ®éng 2: Tri gi¸c
 - Thêi gian dù kiÕn : 10 phĩt
 - Mơc tiªu : N¾m ®­ỵc vỊ t¸c gi¶, t¸c phÈm, c¶m nhËn b­íc ®Çu vỊ v¨n b¶n qua viƯc ®äc.
 - Ph­¬ng ph¸p  : §äc diƠn c¶m, vÊn ®¸p, thuyÕt tr×nh.
 - KÜ thuËt : D¹y häc theo gãc, KÜ thuËt kh¨n tr¶i bµn 
Trước khi đi vào phân tích tác phẩm, em hãy cho biết vài nét về tác giả Tơ Hồi?
GV giíi thiƯu nh÷ng tp chÝnh
GV hướng dẫn HS đọc văn bản: giọng tự nhiên, thay đổi theo tâm trạng và hành động của nhân vật. GV cùng HS tìm hiểu chú thích những từ khĩ trong văn bản
?Em hãy tĩm tắt tác phẩm ?
? cho biết bài văn ấy được viết theo phương thức biểu đạt nào? Vì sao?
?Bài văn cĩ thể được chia thành mấy đoạn? Nội dung của từng đoạn?
* Ho¹t ®éng 3: Ph©n tÝch 
 - Thêi gian dù kiÕn : 60 phĩt
 - Mơc tiªu : N¾m ®­ỵc néi dung, nghƯ thuËt, c¸c nh©n vËt trongtruyƯn
 - Ph­¬ng ph¸p  : §äc, vÊn ®¸p, thuyÕt tr×nh, b×nh gi¶ng.
 - KÜ thuËt : D¹y häc theo gãc, KÜ thuËt kh¨n tr¶i bµn
Bài văn miêu tả và kể chuyện về nhân vật chính nào?
Tác giả đã miêu tả những chi tiết nào về ngoại hình của DM?
Tìm những từ theo em là đặc sắc nhất mà tác giả đã dùng để miêu tả DM?
Hãy thử thay thế một số tứ ấy bằng những từ ngữ đồng nghĩa hoặc gần nghĩa và rút ra nhận xét về cách dùng từ miêu tả của tác giả? 
Thơng qua lời miêu tả đầy tự tin, hãnh diện của nhân vật DM về mình, kết hợp việc dùng những từ ngữ miêu tả, đặc biệt là những tính từ rất chính ác và giàu tính gợi hình, TH đã vẽ nên một bức tranh rất cụ thể, sống động và hấp dẫn của một chàng dế thanh niên cường tráng. Tác giả tả ngoại hình tỉ mỉ từng bộ phận đến hình dáng chung làm nổi bật lên những nét đặc sắc đáng chú ý trong mỗi bộ phận và đều tốt lên sự cường tráng, sung sức. Khơng chỉ ở nhân vật DM mà cịn nhiều nhân vật khác trong truyện, ngịi bút miêu tả đặc sắc và điêu luyện của TH đã khiến người đọc hiểu rất sâu sắc về thế giới lồi vật đồng thời cĩ thể bày tỏ thái độ yêu, ghét đối với nhân vật được tả.
Với dáng vẻ bên ngồi oai vệ, chúng ta cùng tìm hiểu xem là DM cĩ tính nết ra sao?
Những chi tiết nào miêu tả về thái độ, tính nết của DM?
Ta kết luận DM là một chú dế như thế nào?
Em hãy nhận xét về cách xưng hơ, lời lẽ, giọng điệu của DM đối với DC?
Em hãy nhận xét về thái độ của DM đối với người bạn hàng xĩm?
Tiếp sau DM đã chọc ghẹo ai, kết quả ra sao?
DM đã chọc ghẹo chi Cốc ra sao?
Em cĩ nhận xét gì về cách gọi của DM đối với chị Cốc ?
Sau khi cất tiếng trêu ghẹo chị Cốc, chuyện gì đã xảy ra? Lúc ấy thái độ của DM ra sao?
Chuyện gì đã xảy ra với DC?
Khi DC bị chị Cốc mổ, DM đang làm gì?
Điều đĩ thể hiện thái độ, bản chất gì ở DM?
Khi lên khỏi hang DM đã thấy gì?
DM cĩ tâm trạng gì khi chứng kiến cái chết thảm thương của DC do thĩi hung hăng, xốc nổi của mình?
Song ®ã kh«ng chØ lµ bµi häc vỊ thãi kiªu c¨ng mµ cßn lµ bµi häc vỊ lßng nh©n ¸i. Ch¾c h¼n khi ®øng 
trưíc nÊm må cđa b¹n, MÌn ®· tù høa víi m×nh sÏ bá thãi ng«ng cuång d¹i dét, sÏ yªu th ư¬ng, quan t©m ®Õn mäi ng­êi ®Ĩ kh«ng bao giê g©y ra lçi lÇm nh­ thÕ. Sù ¨n n¨n hèi lçi vµ lßng xãt th­¬ng ch©n thµnh cđa MÌn giĩp ta nhËn ra MÌn kh«ng ph¶i lµ mét kỴ ¸c, kỴ xÊu. Cã lÏ chĩng ta ®Ịu c¶m th«ng vµ tha thø cho lçi lÇm cđa DÕ MÌn vµ tin r»ng bµi häc ®Çu ®êi ®Çy ý nghÜa nµy sÏ giĩp MÌn sèng tèt h¬n vµ b­íc ®i v÷ng vµng trªn con ®­êng phÝa tr­íc.
 HS nêu
 * T« Hoµi tham gia c¸ch m¹ng tõ tr­íc C¸ch m¹ng th¸ng T¸m. Tõ 1945-1958: Lµm phãng viªn råi chđ nhiƯm b¸o Cøu quèc ViƯt B¾c. Tõ 1957-1958: Tỉng th­ ký héi nhµ v¨n ViƯt Nam. Tõ 1958-1980: Phã Tỉng th­ ký Héi nhµ v¨n ViƯt Nam. Tõ 1986-1996: Chđ tÞch héi v¨n nghƯ Hµ Néi. §¶ng viªn §¶ng céng s¶n ViƯt Nam. Héi viªn s¸ng lËp Héi nhµ v¨n ViƯt Nam (1981).
* T¸c phÈm chÝnh: 150 t¸c phÈm, trong ®ã nỉi bËt lµ DÕ mÌn phiªu lu ký (truyƯn dµi, 1942); Tù truyƯn (håi ký, 1965); Quª nhµ (tiĨu thuyÕt, 1970); C¸t bơi ch©n ai (håi ký, 1991); TuyĨn tËp truyƯn viÕt cho thiÕu nhi (2 tËp, 1994).
- Nhµ v¨n ®· nhËn: Gi¶i nhÊt TiĨu thuyÕt cđa Héi v¨n nghƯ ViƯt Nam 1956, Gi¶i th­ëng cđa Héi Nhµ v¨n ¸ Phi n¨m 1970 ;Gi¶i th­ëng Hå ChÝ Minh vỊ v¨n häc- NghƯ thuËt (®ỵt1- 1996).
 HS đọc
 Chú thích: 1, 2, 5, 6, 13, 15, 17, 31.
 Tĩm tắt tác phẩm
- Từ đầu -> “sắp đứng đầu thiên hạ rồi”: hình dáng và tính cách của Dế Mèn
Tiếp theo -> hết: bài học đường đời đầu tiên
- Dế Mèn
HS tự tìm và liệt kê trong SGK
- Đơi càng mẫm bĩng
-Vuốt cứng nhọn hoắt
-Đầu to, nổi từng tảng
- Răng đen nhánh
- Râu dài và cong
- Mẫm bĩng, nhọn hoắt, đạp (phành phạch), (ngắn) hủn hoẳn, (nhai) ngồm ngoạp, rung rinh => Những từ tượng hình, tượng thanh:
 (HSTL)
Ngắn hủn hoẳn-> ngắn củn 
Nhai ngồm ngoạp -> nhai rào rạo
Rung rinh -> lắc lư
Ta sẽ khơng thấy hết vẻ đẹp cường tráng ưa nhìn và sự phơ trương kiêu ngạo của DM
 HS đọc đoạn 2
 - Đi đứng oai vệ.
-Cà khịa với hàng xĩm
-quát mấy chị Cào Cào, ghẹo anh Gọng Vĩ
- tưởng mình ghê gớm, sắp đứng đầu thiên hạ
 HS tìm và kể ra
- cách đặt tên Dế Choắt
xưng hơ “chú mày”
- lên giọng dạy đời, chê bai
=>Kiêu căng, hống hách, xem thường mọi người
Lời lẽ dạy đời dù bằng tuổi, xưng hơ trịch thượng (chú mày), giọng điệu giễu cợt, chê bai
Khi Dế Choắt thỉnh cầu thì “hếch răng lên xì một hơi rõ dài”, điệu bộ khinh khỉnh mắng DC
Chọc ghẹo chị Cốc, kết quả là làm cho DC mất mạng
 HS kể lại
 Xấc xược, hỗn láo
Chị Cốc đi tìm kẻ trêu mình. DM chui tọt vào hang, nằm bắt chân chữ ngũ
Bị chị Cốc giáng cho hai mỏ, nằm thoi thĩp rồi tắt thở
Núp tận đáy đất, nằm im thin thít, mon men bị ra khỏi hang
- Hèn nhát, dám làm mà khơng dám chịu
- DC nằm thoi thĩp và tắt thở
Hối hận, ăn năn về tội lỗi của mình
I/Tìm hiểu chung:
1/ Tác giả: * Tªn khai sinh: NguyƠn Sen, sinh ngµy 27 th¸ng 9 n¨m 1920 t¹i thÞ trÊn NghÜa §«, Tõ Liªm, Hµ Néi. 
2/ Tác phẩm: 
- Thể loại: Truyện dài.
- Phương thức biểu đạt: Tự sự + miêu tả. 
- Bố cục: 2 đoạn
II/Ph©n tÝch văn bản
1/ Hình dáng của Dế Mèn:
=>Từ láy tượng thanh tượng hình.
=>miêu tả sinh động hình ảnh chàng dế thanh niên cường tráng
=>kiêu căng, hống hách, xem thường 
người khác
2/ Bài học đường đời đầu tiên:
=>khinh thường, khơng quan tâm giúp đỡ
- Trêu ghẹo chị Cốc
- Gây ra cái chết cho Dế Choắt
- Hối hận ăn năn về tội lỗi của mình
=>Rút ra bài học đường đời đầu tiên cho mình
* Ho¹t ®éng 4: ghi nhí
 - Thêi gian dù kiÕn : 7 phĩt
 - Mơc tiªu : N¾m ®­ỵc néi dung, nghƯ thuËt, c¸c nh©n vËt trongtruyƯn
 - Ph­¬ng ph¸p  : vÊn ®¸p, thuyÕt tr×nh, b×nh gi¶ng.
 - KÜ thuËt : KÜ thuËt kh¨n tr¶i bµn.
Em hãy rút ra nội dung, ý nghĩa và đặc điểm NT nổi bật của bài văn?
GV hướng dẫn HS làm bµi tập
HS tự trình bày 
 đọc ghi nhớ/ 11
III/ Tỉng kÕt:
* Ghi nhớ: SGK/ 11
* Ho¹t ®éng 5: LuyƯn tËp
 - Thêi gian dù kiÕn : 5 phĩt
 - Mơc tiªu : Cđng cè ®­ỵc néi dung, nghƯ thuËt, c¸c nh©n vËt trongtruyƯn
 - Ph­¬ng ph¸p  : Ho¹t ®éng nhãm, vÊn ®¸p, thuyÕt tr×nh.
 - KÜ thuËt : D¹y häc theo gãc, KÜ thuËt kh¨n tr¶i bµn
 ? Truyện được kể theo ngơi thứ mấy? Tác dụng?
Kể theo ngơi thứ nhất, tạo nên sự gần gũi thân mật giữa người kể với bạn đọc, dễ biểu hiện tâm trạng, ý nghĩa, thái độ của nhân vật đối với những gì xảy ra xung quanh và đối với chính mình
? H×nh dung t©m tr¹ng DM vµ viÕt 1 ®o¹n v¨n diƠn t¶ t©m tr¹ng Êy theo lêi DÕ MÌn khi ®øng tr­íc mé DC?
Lµm bµi tËp theo yªu cÇu
4/ Dặn dị: Học thuộc bài, làm bµi tập,
 soạn bài mới.
 ******************************************************
Tiết 75:
PHĨ TỪ
Ngµy so¹n :..................
Ngµy d¹y :....................
Cho c¸c líp :6a
I –Møc ®é cÇn ®¹t.
Nắm được khái niệm phĩ từ
Hiểu và nhớ được các loại ý nghĩa chính của phĩ từ
BiÕt ®Ỉt c©u cã chøa phã tõ ®Ĩ thĨ hiƯn c¸c ý nghÜa kh¸c nhau.
II. Träng t©m kiÕn thøc, kÜ n¨ng
1. Kiến thức : Giúp học sinh
- Nắm được khái niệm phó từ
- Hiểu và nhớ được các loại ý nghĩa chính của phó từ
2. Kỹ Năng :
- Biết đặt câu có chứa phó từ để thể hiện các ý nghĩa khác nhau
3. Thái độ: Tích hợp với văn bản Bài học đường đời đầu tiên và văn miêu tả.
III - ChuÈn bÞ
 - Đọc kỹ điều lưu ý trong sgv
 - Xem l¹i bµi ®éng tõ ,danh tõ. 
Iv – Tỉ chøc d¹y- häc
1/ ¤n định lớp:
2/ Kiểm tra bài cũ:
3/ Dạy bài mới:
Ho¹t ®éng 1 : T¹o t©m thÕ
 - Thêi gian : 2 phĩt
 - Mơc tiªu :Giĩp häc sinh t¹o t©m thÕ tèt vµo bµi häc.
 - Ph­¬ng ph¸p  : thuyÕt tr×nh
 - KÜ thuËt : ®éng n·o
- GV giíi thiƯu bµi :
Động từ, tính từ cĩ thể kết hợp với những từ nào để tạo thành cụm động từ, cụm tính từ? Hơm nay chúng ta sẽ tìm hiểu về loại từ đĩ cĩ tên gọi là “phĩ từ”
Ho¹t §éng 2, 3, 4 : T×m hiĨu bµi ( §äc, quan s¸t vµ ph©n tÝch, gi¶i thÝch c¸c vÝ dơ, kh¸i qu¸t kh¸i niƯm, hƯ thèng ho¸ c¸c lo¹i phã tõ )
Ph­¬ng Ph¸p : VÊn ®¸p ; Nªu vÊn ®Ị, thuyÕt tr×nh...
KÜ thuËt : Phiªĩ häc tËp ( vë luyƯn tËp Ng÷ v¨n), Kh¨n tr¶i bµn, C¸c m¶nh ghÐp, ®éng n·o
Thêi gian : 20 phĩt-25phĩt. 
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trị
Bài ghi
GV gọi HS đọc câu hỏi 1/I trong SGK
Xác định từ loại cho những từ vừa tìm được?
Các từ in đậm ấy đứng ở vị trí nào trong cụm từ?
Nĩ bổ nghĩa cho động từ, tính từ về ý nghĩa gì?
Vậy em hãy cho biết thế nào là phĩ từ?
Nhìn vào bảng phân loại phĩ từ, em hãy phát biểu cĩ mấy loại phĩ từ?
Phĩ từ đứng trước động từ, tính từ bổ sung ý nghĩa gì? đứng sau bổ sung ý nghĩa gì?
Cĩ mấy loại phĩ từ?phĩ từ nào đứng trước, đứng sau động từ, tính từ?
 HS trả lời câu hỏi
động từ: đi, ra, thấy, soi
tính từ: lỗi lạc, ưa nhìn, to, bướng
- §ứng trước và đứng sau động từ, tính từ
quan hệ thời gian: đã, đang, sẽ
sự tiếp diễn tương tự: vẫn, cịn 
sự phủ định: khơng, chưa
sự cầu khiến: hãy, đừng, chớ
- chỉ mức độ: rất, quá, lắm
- chỉ khả năng: được
- chỉ kết quả và hướng: được
 HS đọc ghi nhớ/ 12
HS đọc bài tập 1/ 13, làm bài tập 2, 3/ 13 (HSTL)
HS điền vào bảng trong SGK, GV sửa chữa
Cĩ 7 loại phĩ từ
+ Đứng trước:
quan hệ thời gian
sự tiếp diễn tương tự
sự phủ định
sự cầu khiến
+ §ứng sau:
chỉ mức độ
chỉ khả năng
chỉ kết quả và hướng
 HS đọc ghi nhớ/ 14
I/ Phĩ từ là gì?
đã đi
cũng ra
vẫn chưa thấy
soi gương được
thật lỗi lạc
rất ưa nhìn
to ra
rất bướng
=>Là những từ đi kèm để bổ sung ý nghĩa cho động từ, tính từ
* ghi nhớ/ 12
II/ Các loại phĩ từ:
- Cĩ 7 loại phĩ từ: 
+Chỉ quan hệ thời gian 
+Sự tiếp diễn tương tự, 
+Mức độ, 
+Khả năng,
+Kết quả và hướng, +Sự phủ định, 
+Cầu khiến
* Ghi nhớ/ 14
Ho¹t ®éng 5 : LuyƯn tËp , cđng cè .
Ph­¬ng ph¸p : VÊn ®¸p gi¶i thÝch
KÜ thuËt : Kh¨n tr¶i bµn, c¸c m¶nh ghÐp, dïng c¸c phiÕu .
Thêi gian : 15-20 phĩt.
GV hướng dẫn HS làm luyện tập
§¹i diƯn tr×nh bµy
NhËn xÐt ,bỉ xung
 Lµm bµi theo nhãm
ThuËt l¹i sù viƯc DM trªu chÞ cèc. ChØ ra phã tõ ®­ỵc dïng
III/ Luyện tập:
Bµi 1.
Bµi 2.
4/ Dặn dị: 
Học thuộc ghi nhớ, làm bµi tập, 
Soạn bài mới.