Giáo án Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 61: Mẹ hiền dạy con - Năm học 2008-2009 - Nguyễn Phương Bắc

Ngày soạn: 2 tháng 12 năm 2008
Ngày dạy: tháng 12 năm 2008
 Tuần 16 Bài 14-15
 Tiết : 62 mẹ hiền dạy con
 (Truyện trung đại)
I. Mục tiêu bài học: 
* Kiến thức cần đạt: Giúp học sinh thấy được: 
- Dạy con, giáo dục con bằng lời nói trung thực, bằng hành động việc làm, bằng chính tấm gương của bản thân mình. Tạo cho con môi trường sống phù hợp, tốt đẹp
- Cách kể chuyện giản dị, hàm súc, từng chi tiết đều có ý nghĩa sâu sắc. Kết cấu truyện đơn giản, mạch lạc, bài học được rút ra nhẹ nhàng mà thấm thía.
*Kĩ năng cần rèn: Tiếp tục rèn luyện kỹ năng kể chuyện sáng tạo.
*.Giáo dục tư tưởng: Lòng hiếu thảo với bố mẹ và gia đình, có ý thức vươn lên trong cuộc sống.
II.Trọng tâm của bài: Tìm hiểu chi tiết
III.Chuẩn bị
*Giáo viên: Giáo án, tranh, tài liệu tham khảo
*Học sinh: Học bài cũ và đọc trước câu truyện ở nhà
IV. Tiến trình bài dạy:
A/Kiểm tra bài cũ (4’) 
? Kể lại truyện ‘Con hổ có nghĩa’ ?
 ?Cảm nhận của em về con hổ, người kiếm củi tên là Mỗ và về bà đỡ Trần
B/Bài mới (36’)
1.Vào bài (1’) Là người mẹ, ai mà chẳng nặng lòng thương yêu con, mong muốn cho con nên người. Nhưng khó hơn nhiều là cần biết cách dạy con, giáo dục con sao cho có hiệu quả. Mạnh Tử (TQ cổ đại), người nối theo Khổng Tử phát triển và hoàn chỉnh Nho giáo. Sở dĩ trở thành một bậc đại hiền chính là nhờ công lao giáo dục, dạy dỗ của bà mẹ.
2.Nội dung bài dạy (35’)
Tg
5’
10’
20’
Hoạt động của Thầy và trò
Hoạt động 1 :
Hướng dẫn tìm hiểu chung
Gv giới thiệu cho hs về truyện Trung đại và một số tác phẩm nổi tiếng.
Hoạt động 2: Hướng dẫn đọc hiểu văn bản.
HS đọc truyện
Học sinh tìm 1 số từ đồng âm có yếu tố ‘tử’
? Đại ý của câu truyện là gì ?
? Truyện có bố cục như thế nào ?
Nhận xét về bố cục truyện
? Truyện có 5 sự việc chính liên quan đến 2 mục mẹ con, kết thành cốt truyện
Hoạt động 3: Hướng dẫn tìm hiểu chi tiết
? Vì sao cậu bé (Mạnh Tử hồi nhỏ) cứ ở đâu lại bắt chước cách sống của những người ở đó ?
? Vì sao bà mẹ Mạnh Tử lại phải quyết tâm chuyển nhà đến 2 lần.
? Từ đó có thể nói gì về vai trò của môi trường sống đối với việc giáo dục trẻ em ?
Học sinh thảo luận, phân tích, phát biểu ?
? Tại sao bà mẹ không dùng cách khuyên răn, hay nghiêm khắc cấm con không được học theo cái xấu mà lại chọn cách chuyển nhà vừa phức tạp vừa tốn kém hơn ?
? Tìm đọc câu tục ngữ tương tự ?
? ý nghĩa của sự việc thứ 4 ?
Đối với mẹ ? Đối với con ?
? Có thể nói đó là việc làm cầu kì hay nuông chiều con quá đáng của bà mẹ
* Không được dạy con nói dối. Với trẻ con phải dạy chữ tín, đức tính thành thật.
Học sinh tìm, đọc một số câu tục ngữ, thành ngữ có ý nghĩa tương tự
? ý nghĩa giáo dục của hành động đột ngột của bà mẹ Mạnh Tử khi cậu bỏ học về nhà
? Tại sao bà phải chọn biện pháp quyết liệt như vậy ?
Học sinh : phân tích, thảo luận, phát biểu tự do
Gợi mở : Sự việc gì đã xảy ra trong lần cuối cùng ?
? Hành động và lời nói của bà mẹ đã thể hiện động cơ thái độ, tính cách gì trong khi dạy con
? Tác dụng của hành động lời nói đó là gi ?
? Cảm nhận của em về bà mẹ Mạnh Tử ?
? Bà là người mẹ như thế nào ?
? Có thể rút ra bài học gì về phương pháp giáo dục con cái, trẻ em của nhà giáo dục cổ đại Trung Hoa ấy ?
Hoạt động 4: Tổng kết
? Văn bản sử dụng nghệ thuật gì ?
Yêu cầu học sinh đọc ghi nhớ
Nội dung kiến thức
I. Đọc tìm hiểu chung
1. Truyện Trung đại: là những truyện viết bằng chữ Hán, từ thế kỉ X đến thế kỉ XIX. 
II. Đọc hiểu văn bản
1.Đọc tìm hiểu từ khó
*Đọc:
*Từ khó: - Tử có nghĩa là thầy : Mạnh Tử, Khổng Tử
- Tử : con à Thiên tử, phụ tử
- Tử : chết à bất tử, tử sỹ
- Tử : nghĩa là 1 phần rất nhỏ của vật chất à Nguyên tử, phân tử
2.Đại ý - Bố cục
*Đại ý: Cách dạy con của mẹ Mạnh Tử
*Bố cục: 
 Sự việc 1 : 
- Bắt chước đào, chôn, lăn, khóc
mẹ – chuyển nhà à gần chợ
* Sự việc 2 :
Con : - Bắt chước nô, nghích, buôn bán điên đảo.
Mẹ : chuyển nhà à gần trường học
* Sự việc 3 : Bắt chước học tập lễ phép
Mẹ : vui lòng
* Sự việc 4 :
- Con : tò mò hỏi mẹ : Hàng xóm giết lợnể làm gì ?
- Mẹ : Nói lỡ lời, sửa chữa ngay bằng hành động mua thịt cho con ăn (lời nói đi đôi với việc làm)
* Sự việc 5 :
Con : Bỏ học, về nhà (Thói quen của trẻ, ham chơi hơn ham học).
Mẹ cắt đứt tấm vải đang dệt (Tạo hành động so sánh để con tự rút ra bài học)
* Kết quả :
- Con : Học hành chăm chỉ, lớn lên thành thầy Mạnh nổi tiếng đại hiền
- Mẹ : mẹ hiền nổi tiếng dạy con
3.Tìm hiểu chi tiết:
a. ý nghĩa giáo dục của 3 sự việc đầu 
- Tâm hồn trẻ thơ ngây, trong trắng có thói quen thích bắt chước, làm theo chưa biết phân biệt tốt, xấu à bắt chước cảnh đào, chôn, lăn khóc à chơi trò buôn bán đảo điên à nếu làm nhiều sẽ thành thói quen xấu.
- Bà mẹ vì thương, lo lắng cho con nên chuyển chỗ ở tới 2 lần à môi trường sống có vai trò tác động xấu sắc tới sự phát triển của trẻ.
à Bà mẹ ý thức rất sâu sắc ảnh hưởng của môi trường , hoàn cảnh sống đến con người à tạo cho con phát triển đúng hướng, phương pháp giáo dục tối ưu là đưa đối tượng giáo dục hòa vào môi trường sống phù hợp trong thời gian sớm nhất.
- Tục ngữ :
+ Gần mực thì đen.......... rạng
+ ở bầu thì ........ dài.
b.ý nghĩa của sự việc thứ 4
- Đối với mẹ : 1 câu nói đùa à nhận ra ngay sai lầm về phương pháp dạy con của mình (vô tình dạy con nói dối...) Vì vậy bà sửa sai ngay : mua thịt cho con ăn
à bà đã được rất nhiều : uy tín với con, tính trung thực được củng cố phát triển
* Đối với con : Chưa phân biệt đầu là nói thật, nói đùa.
* Bài học : khi trò chuyện với con không thể tùy tiện, nhất là mỗi khi hứa với con 1 điều gì, dù rất nhỏ.
- Tục ngữ, thành ngữ :
+ Lời nói... việc làm
+ ‘Trăm voi.... xáo’
+ ‘Hứa hươu hứa vượn’
c.. ý nghĩa giáo dục của sự việc 5
- Mạnh Tử bỏ học à Mẹ : dùng dao cắt đứt tấm vải mình đang dệt à hành động này tác động mạnh tới người con à Sự thông minh, thâm thúy, tế nhị à bà mẹ dùng so sánh, ẩn dụ để dạy con.
- Động cơ : vì thương con, muốn con nên người.
- Thái độ : kiên quyết, dứt khoát, không một chút nương nhẹ
- Tính cách : quyết liệt
- Tác dụng : hướng con vào việc học tập chuyên cần để về sau trở nên bậc ‘đại hiền’
* Tiểu kết :
+ Bà mẹ Mạnh Tử là một người mẹ thông minh, khéo léo, tinh tế, cương quyết trong việc dạy dỗ, giáo dục con cái. Hiệu quả giáo dục của bà thật to lớn. Mạnh Tử lớn lên thành bậc đại hiền
+ Bài học :
- Kết hợp hài hòa, tự nhiên giữa tình yêu thương con và sự hiểu biết tâm lý trẻ
- Tạo môi trường giáo dục phù hợp với đối tượng giáo dục
- Kiên trì, khéo léo, lời nói đi đôi với việc làm 
- Dạy con trước hết phải dạy đạo đức, lòng say mê học tập
- Với con không nuông chiều, mà phải nghiêm khắc sự nghiêm khắc phải dựa trên niềm yêu thương thiết tha muốn cho con nên người.
III- Tổng kết 
1.Nghệ thuật:
- kể chuyện hấp dẫn.
2.Nội dung: ghi nhớ sgk 150
C.Luyện tập(3’) Tìm đọc một số câu tục ngữ Hs trình bày, gv nhận xét bổ sung 
có nội dung tương ứng với câu chuyện đánh giá. 
D.Củng cố(1’) Nhắc lại nội dung ý nghĩa của câu truyện
E.Hướng dẫn về nhà(1’)
- Học bài, làm bài tập
- Chuẩn bị bài Thầy thuốc giỏi cốt ở tấm lòng.