Giáo án Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 2: Bánh chưng bánh giầy - Năm học 2009-2010 - Nguyễn Phương Bắc

Ngày soạn: tháng năm 2009
Ngày dạy: tháng năm 2009
Tuần 1
 Tiết : 2 Bánh chưng bánh giầy
 - Truyền thuyết -
 I. Mục tiêu bài học: 
* Kiến thức cần đạt: Giúp học sinh: Nắm được định nghĩa sơ lược về truyền thuyết. Hiểu nội dung, ý nghĩa và những chi tiết tưởng tượng kỳ ảo của truyện. Học sinh tóm tắt và kể lại được câu truyện.
*Kĩ năng cần rèn: Bước đầu rèn luyện kỹ năng: Đọc văn bản nghệ thuật, nghe, kể chuyện.
*.Giáo dục tư tưởng : Có ý thức hướng về cội nguồn dân tộc.
II.Trọng tâm của bài: Tìm hiểu chi tiết
III.Chuẩn bị
*Giáo viên: Giáo án, tranh minh hoạ, tài liệu tham khảo “Truyền thuyết Việt Nam”
*Học sinh: Soạn bài và xem trước bài ở nhà.
IV. Tiến trình bài dạy:
A/Kiểm tra bài cũ (4’) ? Thế nào là truyện truyền thuyết ?
 ? Kể các chi tiết tưởng tượng kỳ ảo trong truyện “Con Rồng cháu Tiên” Và cho biết em thích chi tiết nào nhất, vì sao ? (GV nhận xét đánh giá)
B/Bài mới (36’)
1.Vào bài (1’) Truyền thuyết Bánh trưng, bánh giầy là truyền thuyết giải thích phong tục làm bánh trưng, bánh giầy trong ngày tết, đề cao sự thờ kính trời, đất và tổ tiên của nhân dân, đồng thời ca ngợi tài năng, phẩm chất của cha ông ta trong việc tìm tòi, xây dựng nền văn hóa đậm đà màu sắc, phong vị dân tộc.
2.Nội dung bài dạy (35’)
Tg
05’
10’
20’
Hoạt động của Thầy và trò
Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm hiểu chung.
- Em hãy nhắc lại khái niệm Truyền thuyết ?
Tác giả: Nhân dân 
Hoạt động 2: Hướng dẫn đọc hiểu văn bản.
-Giáo viên cho học sinh đọc lại truyện, mỗi học sinh đọc một đoạn.
-GV nhận xét ngắn gọn, sửa cách đọc cho học sinh.
? Theo em đại ý của câu chuyện là gì ?
? Em hãy chia văn bản thành các đoạn ?
Hoạt động 3: Hướng dẫn tìm hiểu chi tiết
? Vua Hùng chọn người nối ngôi trong hoà cảnh nào? với ý định ra sao và bằng hình thức gì ?
? Em có nhận xét gì về cách thức chọn người nối ngôi của vua Hùng
? Vì sao trong các con vua, chỉ có Lang Liêu được thần giúp đỡ ?
-Theo em nhân vật thần ở đây là chỉ ai ? vì sao?
? Em có nhận xét gì về chi tiết “thần” được sử dụng ở đoạn này?
GV treo tranh minh hoạ
? Bức tranh miêu tả điều gì ?
? Vì sao hai thứ bánh của Lang Liêu được vua cha chọn để tế trời đất, Tiên vương, Lang Liêu được nối ngôi vua ?
? Hãy giải thích lý do hai thứ bánh được vua Hùng chọn làm lễ vật ?
? Vậy theo em Lang Liêu được truyền ngôi như vậy có xứng đáng không.?
? Theo em Lang Liêu có được những phẩm chất nào mà đáng để cho em học tập ?
? ý nghĩa, nghệ thuật của truyền thuyết “Bánh trưng, bánh giầy” ?
- Yêu cầu học sinh đọc ghi nhớ ?
Nội dung kiến thức
I. Đọc tìm hiểu chung
1.Ôn lạ khái niệm truyền thuyết
2. Truyện “Bánh chưng bánh giầy”
Là truyền thuyết giải thích phong tục làm bánh trưng, bánh giầy trong ngày tết, đề cao sự thờ kính trời, đất và tổ tiên của nhân dân ta.
II. Đọc tìm hiểu chi tiết
1.Đọc tìm hiểu từ khó
*Đọc:
*Từ khó: Chú thích 1, 2, 3, 4, 7, 8, 9
2.Đại ý
 - Giải thích phong tục làm bánh trưng, bánh giầy trong ngày tết
3. Bố cục:3 đoạn
-Đoạn 1 : Từ đầu đến . chứng giám.
-Đoạn 2 : Tiếp theo đến . hình tròn.
-Đoạn 3 : Phần còn lại.
4. Tìm hiểu chi tiết:
a. Hoàn cảnh, ý định, cách thức vua Hùng chọn người nối ngôi.
Hoàn cảnh:
- Đất nước: giặc ngoài đã yếu, vua có thể tập trung chăm lo cho dân được no ấm.
- Sức khỏe: vua đã già yếu, muốn truyền ngôi
ý định:
-Về tài đức: phải nối được chí vua
-Về thứ bậc trong gia đình: không nhất thiết phải là con trưởng.
Cách thức: Điều vua đòi hỏi mang tính một câu đố đặt biệt để thử tài:
“Nhân lễ tiên vương...” truyền ngôi à Đó là một ý định đúng đắn, vì nó coi trọng cái chí à không bị ràng buộc vào luật lệ triều đình à Cuộc thi trí
b. Lang Liêu được thần dạy “Lấy gạo làm bánh” lễ Tiên vương
- Chàng là người thiệt thòi nhất
- Sống giản dị, gần gũi với nhân dân
- Chàng hiểu được ý thần và thực hiện được ý thần.
à Chi tiết thần báo mộng à hoang đường à nghệ thuật tiêu biểu của truyện dân gian à giáo viên lý giải cho học sinh hiểu vì sao truyện lại được xếp vào thể loại truyền thuyết.
c. Lang Liêu được nối ngôi vua
- Hai thứ bánh có ý nghĩa thực tế quý trọng nghề nông, quý trọng hạt gạo nuôi sống con người và là sản phẩm do chính con người làm ra.
- Hai thứ bánh có ý tưởng sâu xa (Tưởng trời, tưởng đất, tưởng muôn loài).
- Hai thứ bánh làm vừa ý vua, hợp ý vua 
à Lang Liêu là con người có tài năng, đức độ thông minh, hiếu thảo, trân trọng những người sinh thành ra mình à xứng đáng được nối ngôi vua.
5 - Tổng kết 
a.Nghệ thuật:
-Yếu tố tưởng tượng kì ảo.
-Kể chuyện hấp dẫn, độc đáo.
b.Nội dung: 
- Giải thích nguồn gốc của Bánh chưng, bánh giầy
- Phản ánh thành tựu văn minh nông nghiệp ở buổi đầu dựng nước với thái độ đề cao lao động, đề cao nghề nông.
- Thể hiện sự thờ kính trời đất, tổ tiên của nhân dân ta.
Ghi nhớ: Sách giáo khoa
C.Luyện tập(3’) Trao đổi ý kiến ở lớp: ý Đề cao nghề nông, đề cao sự thờ cúng 
nghĩa của phong tục ngày Tết nhân dân ta Trời, Đất và tổ tiên của nhân dân ta.
làm bánh chưng, bánh giầy ?
D.Củng cố(1’) Đọc truyện này, em thích chi tiết nào? Vì sao?
E.Hướng dẫn về nhà(1’)
- Học bài, tập kể tóm tắt lại câu chuyện.
- Chuẩn bị bài: Từ và cấu tạo của từ tiếng việt