Giáo án Ngữ văn lớp 6, kì I - Tiết 17, 18: Sọ Dừa (cổ tích)

Tuần : 05 Ngày soạn : 
SỌ DỪA
(Cổ tích)
Văn bản 
 Tiết : 17-18 Ngày dạy :
I. YÊU CẦU : 
- Hiểu sơ lược khái niệm truyện cổ tích.
- Hiểu nội dung ý nghĩa truyện Sọ Dừa, một số đặc điểm của kiểu nhân vật mang lốt xấu xí.
- Kể lại được truyện.
 II. CHUẨN BỊ :
 - GV : Tham khảo tài liệu SGK, SGV, tranh ảnh có liên quan, bảng phụ.
- HS : Đọc – trả lời câu hỏi SGK .
III. TIẾN TRÌNH HOẠT ĐỘNG :
Nội dung hoạt động
Hoạt động giáo viên
Hoạt động học sinh
+ Hoạt động 1 : Khởi động. 
 - Ổn định lớp.
 - Kiểm tra bài cũ.
 - Giới thiệu bài mới.
- Ổn định nề nếp – kiểm tra sỉ số.
Hỏi: Hãy nêu ý nghĩa truyện Sự tích Hồ Gươm? Theo em, cách Long Quân cho mượn gươm có ý nghĩa gì?
- Giới thiệu khái quát về thể loại truyện cổ tích -> Dẫn vào bài -> Ghi tựa.
- Báo cáo sỉ số.
- Trả lời cá nhân.
- Nghe, ghi tựa.
+ Hoạt động 2: Đọc hiểu văn bản. 
- Hướng dẫn đọc, tìm hiểu chú thích, bố cục.
I. Tìm hiểu chung văn bản: (20 phút)
1. Truyện cổ tích:
 SGK.
2. Bố cục:
- Sự ra đời của Sọ Dừa.
- Tài năng, phẩm chất của Sọ Dừa.
- Ý nghĩa truyện.
 - Hướng dẫn tìm hiểu câu hỏi phần đọc - hiểu
II. Tìm hiểu nội dung văn bản: 
1. Sự ra đời của Sọ Dừa:
- Bà mẹ uống nước trong Sọ Dừa rồi thụ thai.
- Hình dạng: Không chân, không tay, tròn như quả dừa.
-> Lạ lùng, dị dạng.
TIẾT 2
2. Tài năng và phẩm chất của Sọ Dừa:
 Chăn bò giỏi, thổi sáo hay, tìm đủ sính lễ, đỗ Trạng Nguyên, lo xa, dự đoán chính xác.
-> Chăm chỉ, thông minh và tài năng.
3. Các nhân vật khác:
a. Cô Út:
 Hiền lành, thương người, biết nhận thức cái đẹp.
b. Hai cô chị:
 Kiêu căng, độc ác.
4. Ý nghĩa truyện:
 Đề cao giá trị chân chính đối với con người và tình thương đối với người bất hạnh.
- Gọi HS đọc chú thích dấu sao.
- Nhấn mạnh các ý cơ bản của chú thích -> rút ra khái niệm truyện cổ tích.
- GV hướng dẫn HS đọc, đọc mẫu -> gọi HS đọc tiếp.
- GV tạm chia văn bản 3 đoạn, yêu cầu HS nêu ý chính từng đoạn.
- GV nhận xét -> ghi bảng.
- Lưu ý HS các chú thích 1, 6, 8, 10, 11.
Chuyển ý.
- Cho HS đọc đoạn 1.
Hỏi: Sự ra đời của Sọ Dừa có gì khác thường?
- Treo bảng phụ -> cho HS trắc nghiệm: Sọ Dừa thuộc kiểu nhân vật nào trong truyện cổ tích? -> Qua đó nhân dân muốn chú ý đến những con người như thế nào trong xã hội xưa?
- GV diễn giảng thêm về nỗi khổ của Sọ Dừa bộc lộ qua câu nói: “Mẹ ơi tội nghiệp” (Có thể so sánh với câu nói của Thánh Gióng)
Chuyển ý.
- Cho HS đọc đoạn 2.
Hỏi: Sọ Dừa có hình thù xấu xí nhưng có tài năng. Đó là những tài năng nào?
- GV nhận xét, bổ sung.
Hỏi: Qua những việc làm ấy bộc lộ phẩm chất tốt đẹp nào ở Sọ Dừa?
- GV diễn giảng thêm về tình yêu thương mẹ của Sọ Dừa qua việc giúp mẹ đi chăn bò.
-> Giáo dục HS tình cảm gia đình.
Hỏi: Em nhận xét như thế nào về nhân vật Sọ Dừa? Từ đó rút ra bài học gì khi đánh giá một con người?
- Cho HS xem tranh.
Hỏi: Cảnh trong tranh nằm ở nội dung nào của truyện? 
Chuyển ý.
- Nêu câu hỏi 3 SGK: Theo em, tại sao cô Út bằng lòng lấy Sọ Dừa -> em nhận xét như thế nào về nhân vật cô Út?
 Cho HS thảo luận.
- GV nhận xét câu trả lời HS.
Hỏi: Em nhận xét gì về 2 cô chị?
- GV cho HS tìm hiểu thêm về nhân vật phú ông và bà mẹ.
Hỏi: Qua kết cục truyện, người lao động mơ ước điều gì?
- Yêu cầu HS thảo luận tìm ra ý nghĩa truyện.
- HS đọc chú thích.
- Nắm khái niệm truyện cổ tích.
- 2 HS đọc SGK.
- Suy nghĩ, phát hiện ý chính từng đoạn. 
- Nghe, ghi.
- Đọc thầm.
- Đọc SGK.
- Cá nhân dựa vào SGK trả lời.
- Chọn câu đúng.
 Kiểu nhân vật mang lốt xấu xí.
- Cá nhân trình bày cảm nghĩ của mình.
- Nghe.
- Đọc SGK.
- Cá nhân phát hiện tài năng Sọ Dừa.
- Suy nghĩ trả lời: Chăm chỉ, thông minh, tài lạ.
- Nghe – nhận thức được tình cảm gia đình.
- Suy nghĩ, thảo luận và rút ra bài học.
- Xem tranh.
- Cá nhân phát hiện nội dung 2.
- Thảo luận -> rút ra nhận xét
- Thảo luận -> rút ra nhận xét: Kiêu căng, độc ác
- Thảo luận -> nhận xét
- Cá nhân trả lời: Mơ ước đổi đời, Sự công bằng xã hội.
- Thảo luận -> ý nghĩa.
+ Hoạt động 3: Hướng dẫn tổng kết: 
III. Tổng kết.
Ghi nhớ SGK.
Hỏi: Hãy nêu giá trị nội dung và nghệ thuật của truyện.
- Gọi HS đọc ghi nhớ SGK.
- Thảo luận nhóm (2 HS) giá trị nội dung + nghệ thuật.
- Đọc ghi nhớ SGK.
+ Hoạt động 4: Củng cố – dặn dò. 
- Củng cố:
Bài tập 1. Đọc thêm SGK.
Bài tập 2: Kể diễn cảm truyện Sọ Dừa.
- Dặn dò:
- Cho HS đọc thêm SGK.
- Yêu cầu HS kể diễn cảm truyện.
 Lưu ý: 
+ Kể đúng chi tiết chính.
+ Kể diễn cảm bằng lời văn của em.
- Yêu cầu HS: Nắm ghi nhớ + kể truyện.
- Chuẩn bị: Từ nhiều nghĩa hiện tượng chuyển nghĩa của từ.
- Trả bài: Nghĩa của từ.
- Đọc SGK.
- Kể diễn cảm -> lớp nhận xét.
- Thực hiện theo yêu cầu GV.