Giáo án Ngữ văn Lớp 6 - Bài 27, Tiết 115,116: Lao xao (Duy Khán) - Năm học 2010-2011

Ngày soạn: 
Ngày giảng:
 Ngữ văn Bài 27 
 Tiết 115-116 : lao xao
 ( Duy Khỏn)
 I. Mục tiêu bài học.
 1 Kiến thức: Học sinh nhận rõ vẻ đẹp và sự phong phú của thiên nhiên làng quê qua hình ảnh các loài chim. Từ đó thấy được tâm hồn nhạy cảm, sự hiểu biết và tình yêu thiên nhiên, hiểu được nghệ thuật quan sát, miêu tả chính xác, sinh động, hấp dẫn về các loài chim của tác giả.
 2 Kỹ năng :Rèn kĩ năng đọc, tìm, chọn bố cục phù hợp với đề tài và viết văn miêu tả, kể chuyện.
 Giáo dục lòng yêu quý thiên nhiên , quê hương, đất nước.
 3 Thái độ: Giáo dục lòng yêu quý thiên nhiên , quê hương, đất nước.
 II Các kĩ năng sống cơ bản được giáo dục trong bài 
 Kỹ năng nhận thức , kỹ lăng lắng nghe tích cực 
 III Chuẩn bị 
 1 .Giáo viên:
 2. Học sinh :
 IV. Phương pháp 
 Vấn đáp ,thuyết trình,thảo luận nhóm,
V. Các bước lên lớp 
 1.ổn định 
 2.Kiểm tra đầu giờ : 
 3.Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học:
Khởi động: Trong thiên nhiên, em biết những loài chim nào?
(HS kể tên .)
- GV: Ca dao cổ truyền VN có câu: Trên rừng 36 thứ chim.
Thế còn ở đồng bằng, làng quê thì sao?
Một thế giới các loài chim lao xao trong mỗi buổi sớm mùa hè qua hồi tưởng một thời: Tuổi thơ im lặng của tác giả. Thế gới các loài chim hiện lên như thế nào ta học bài hụm nay 
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Thời gian
Nội dung
Hoạt động 1: * Hoạt động 1: Đọc và tỡm hiểu chỳ thớch 
Mục tiờu : HS đọc văn bản nắm nội dung văn bản 
- Gv hướng dẫn đọc:
+ Đọc lưu loát, rõ ràng, giọng chậm rãi, tâm tình.
- GV đọc mẫu -> học sinh đọc
H. Nêu những hiểu biết của em về tác giả ?
H. Văn bản được trích từ tác phẩm nào?
H. Văn bản thuộc thể loại gì?
- GV giới thiệu về tác phẩm 
- Cho HS tìm hiểu các chú thích trong SGK.
Hoạt động 2: Tỡm hiểu bố cục 
Mục tiờu : HS căn cứ vào văn bản chia bố cục để khai thỏc bài 
H. Văn bản chia mấy phần? Nội dung từng phần?
Hoạt động 3: Tỡm hiểu văn bản 
Mục tiờu : HS căn cứ vào bài khai thỏc giỏ trị nghệ thuật và nội dung văn bản 
Tiến trình :
- HS theo dõi đoạn đầu.
H. Cảnh buổi sớm chớm hè ở làng quê được tác giả miêu tả ntn?
H. Trong khung cảnh ấy, âm thanh nào làm ta chú ý nhất?
(Âm thanh lao xao, rất khẽ, rất nhẹ nhưng khá rõ: Âm thanh của ong bướm của đất trời, thiên nhiên làng quê.)
H. Nhận xét về câu văn, nghệ thuật sử dụng trong đoạn đầu?
H. Nhận xét về khung cảnh của làng quê VN vào buổi sớm chớm hè?
Từ khung cảnh làng quê với hương của hoa trái, tác giả đã đưa ta vào thế giới loài chim với hình ảnh và âm thanh của cỏc loài chim 
H. Liệt kê các loài chim được nói đến trong bài?
H. Trong các loài chim đó được chia ra mấy nhóm? Kể tên ?
H. Hãy tìm những từ ngữ, chi tiết miêu tả các loài chim lành?
H. Khi nói về các loài chim, tác giả đã kết hợp những phương thức biểu đạt nào?
H. Nhận xét về cách miêu tả của tác giả?
( Lựa chọn mỗi loài một vài nét đặc sắc.. Miêu tả trong môi trường sống, hoạt động của chúng, trong mối quan hệ giữa các loài.)
H. Qua cách miêu tả, em có nhận xét gì về thế giới các loài chim?
- GV: Loài chim ác trong bài được miêu tả ra sao? Do đâu tác giả lại miêu tả được như vậy? Giờ sau chúng ta tìm hiểu tiếp 
 Tiết 2
- HS đọc từ: Khi con bìm bịp kêu-> hết.
 Đọc lưu loát, rõ ràng, giọng chậm rãi, tâm tình.
H. Các loài chim ác được tác giả miêu tả như thế nào?
H. Khi miêu tả chim bìm bịp, tại sao tác giả lại đưa ra hình ảnh ông sư?
(Giải thíchTruyện cổ tích)
H. Cảnh diều hâu bắt gà con, bị gà mẹ và chèo bẻo đánh gợi cho em cảm xúc và suy nghĩ gì?
(Sự cạnh tranh sinh tồntình mẹ con mẫu tửChứng minh cho thành ngữ "Kẻ cắp gặp bà già".)
H. Qua cuộc ẩu đả giữa chim cắt với chèo bẻo tác giả muốn gửi gắm điều gì?
(Dù có sức mạnh đến đâu mà gây tội ác thì nhất định sẽ bị trừng trịSức mạnh của cộng đồng sẽ làm nên chiến thắng).
H. Nhận xét về cách miêu tả của tác giả?
H. Việc miêu tả các loài chim hiền và chim ác có khác nhau không? Vì sao lại như vậy?
(Chim hiền: Miêu tả màu lông, tiếng hót Chim ác: Miêu tả thói quen, hành động gây tội ác của chúng -> Tránh sự trùng lặp, đơn điệu, gây sự chú ý, hấp dẫn, và phù hợp với tập tính của từng loài chim)
H. Qua cách nhận xét em đánh giá gì về thái độ của tác giả?
(Thiện cảm với nhóm chim lành, ác cảm với nhóm chim ác.)
H. Bài văn mang đậm chất văn hoá dân gian. Hãy tìm và chứng minh?
H. Tại sao tác giả lại sử dụng nhuần nhuyễn chất văn hoá dân gian như vậy?
(Gắn bó với nông thôn, am hiểu mối quan hệ giữa các loài chim. Mỗi loài chim theo cách miêu tả của tgiả thì dường như có những đặc điểm nào đó của con người: Người tốt, người xấu)
Hoạt động 4 : Ghi nhớ 
GV kết luận rỳt ra nội dung ghi nhớ 
HS đọc nội dung ghi nhớ 
- GV hướng dẫn HS luyện tập.
- HS làm ra nháp. Trình bày trước lớp.
10ph
3ph
25ph
35ph
2ph
6ph
I Đọc và tìm hiểu chú thích
1. Đọc 
2. Tìm hiểu chú thích
a. Tác giả: (SGK)
b. Tác phẩm: 
 - Thể loại: Kí, hồi tưởng. Kể chuyện kết hợp tả cảnh.
- Tác phẩm được giải thưởng hội nhà văn năm 1987.
c. Các chú thích khác:
(SGK)
II. Bố cục văn bản
Chia làm 2 phần
- P1: Cảnh buổi sớm chớm hè ở làng quê.
- P2: Thế gới các loài chim.
III. Tìm hiểu văn bản
1. Cảnh buổi sớm chớm hè ở làng quê: 
+ Cây cối um tùm. Cả làng thơm. Cây hoa lan nở trắng xoá.Hoa dẻHoa móng rồng bụ bẫm
+ Ong vàng, ong vò vẽ, ong mật đánh lộn nhauBướm từng đàn lặng lẽ
-Dùng câu văn ngắn, kết cấu đơn giản. Cách quan sát tinh tế.
- Khung cảnh làng quê với hương của hoa trái, tiếng lao xao của ong bướm đi hút mật.
2. Thế giới các loài chim:
a. Các loài chim lành:
+ Một con bồ các kêu váng lênnhư bị ai đuổi đánh.
+ Sáo sậu, sáo đen: Đậu cả trên lưng trâu mà hót mừng được mùatọ toẹ học nóihọ của chúng đều hiền cả. Chúng đều mang vui đến cho trời đất.
+ Tu hú nó kêu tu hú là mùa tu hú chínQuả hết nó bay đi đâu biệt.
+ Một đàn chim ngói sạt qua, vội vã kéo nhau về hướng mặt trời lặn.
+ Nhạn tha hồ vùng vẫy tít mây xanh.
 Cách quan sát tinh tế, nghệ thuật miêu tả, kể, kết hợp với bình luận.
Loài chim hiền thật phong phú, đa dạng. Chúng thường xuyên mang niềm vui đến cho con người, cho thiên nhiên, trời đất.
III. Tìm hiểu văn bản (Tiếp)
2. Thế giới các loài chim:
b. Các loài chim ác:
+ Bìm bịp kêu tức là thổng buổiNghe đâugiời bắt ông ta hoá thân làm con bìm bịpnó kêu một loạt chim ác, chim xấu ra mặt.
+ Diều hâu: mũi khoằm, đánh hơi tinh lắmbắt gà convừa lượn vừa ăn ngay.
+ Chèo bẻo: Những mũi tên đen hình đuôi cá tới tấp bay đếnlao vào đánh diều hâu túi bụi Chúng nó trị kẻ ác. Thì ra người có tội khi trở thành người tốt thì tốt lắm.
+ Chim cắt: Cánh nhọn như dao bầu chọc tiết lợn, khi đánh nhau xỉa bằng cánhChúng là loài quỷ đen
+ Quạ đen, quạ khoang: Lia lia láu láu như quạ dòm chuồng lợn
 Với cách quan sát tinh tế, kết hợp kể với bình luận.
- Các loài chim được miêu tả hấp dẫn sinh động trong môi trường sống, sinh hoạt giữa các loài. Đó là quy luật sinh tồn của tự nhiên.
3. Chất văn hoá dân gian trong bài:
+ Bồ các là bác chim ri.là dì sáo sậu
+ Dây mơ dẫy má.
 Kẻ cắp gặp bà già
 Lia lia láu láu như quạ dòm chuồng lợn.
+ Sự tích chim bìm bịp; Sự tích chim chèo bẻo.
Tác giả sử dụng đậm chất văn hoá dân gian, đó là việc sử dụng nhuần nhị đồng dao, thành ngữ, cổ tích trong khi kể và tả.
IV. Ghi nhớ: (SGK)
V. Luyện tập:
 Quan sát miêu tả một loài chim quen thuộc ở quê em.
 4. Củng cố hướng dẫn học
 - GV hệ thống bài giảng: 
 - Nhận xét nghệ thuật miêu tả các loài chim của Duy Khán?
 - Học bài theo phân tích. Lưu ý cách miêu tả của nhà văn.
 - Hoàn thiện đoạn văn vào vở.
 - Chuẩn bị: ôn tập để kiểm tra TV 1 tiết.