Giáo án Ngữ văn 7 - Tiết 62: Ôn tập văn biểu cảm - Lại Thị Tiền - Năm học 2006-2007

Ngày soạn: 17/12/2006 Tiết 62
Ngày dạy: 18/12/2006 Ôn tập văn biểu cảm
A. Mục tiêu cần đạt:
1. Kiến thức:
	- Ôn lại những điểm quan trọng nhất về lý thuyết làm văn biểu cảm.
2. Kỹ năng:
	-Phân biệt văn tự sự, miêu tả với yếu tố tự sự, miêu tả trong bài văn biểu cảm.
3. Thái độ:
	- Có ý thức vận dụng, rèn luyện các kỹ năng để làm tốt bài văn biểu cảm.
B. Chuẩn bị.
	- GV: Bảng phụ
	- HS: Soạn bài theo hướng dẫn, ôn lại lí thuyết văn biểu cảm.
C. Tiến trình tổ chức các hoạt động.
Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ
- GV kiểm tra việc chuẩn bị bài của HS.
Hoạt động 2:Giới thiệu bài.
 	Để giúp các em có cái nhìn hệ thống về văn biểu cảm và phân biệt được văn biểu cảm với các phương thức biểu đạt khác. Tiết học hôm nay cô cùng các em đi ôn tập phương thức biểu cảm.
Hoạt động 3: Bài mới.
Hoạt động của GV
HĐ của HS
Nội dung cần đạt
- Gọi HS nhắc lại tên các tác phẩm tùy bút mới học.
? Các tác phẩm tuỳ bút mà các em vừa học có phải là văn biểu cảm không? Vì sao?
?Nhắc lại thế nào là văn biểu cảm.
? Văn biểu cảm còn có tên 
gọi khác như thế nào ?
? Tình cảm trong văn biểu cảm phải như thế nào?
? Có những cách biểu cảm nào?
? Muốn bày tỏ tình cảm thái độ của mình trước hết cần có các yếu tố nào? Tại sao?
- GV:Như vậy ta thấy cảm xúc là yếu tố đầu tiên và hết sức quan trọng trong văn biểu cảm .Đó là sự xúc động của con người trước vẻ đẹp thiên nhiên và cuộc sống.Chính sự xúc động ấy đã làm nảy sinh nhu cầu biểu cảm của con người.Vậy giữa văn biểu cảm và miêu tả khác nhau như thế nào chúng ta cùng ôn lại.
- GV: cho học sinh đọc các văn bản trong câu 1.
? Văn biểu cảm và miêu tả có những điểm gì khác nhau.
-GV:Nhờ điều này mà văn biểu cảm thường sử dụng các biện pháp tu từ so sánh, ẩn dụ, nhân hoá.
? Phân biệt văn biểu cảm với văn tự sự?
- GV:Tuy khó có thể tách bạch rạch ròi giữa các loại văn bản trên nhưng cần phân biệt:
- Tự sự: nhằm kể lại sự việc.
- Miêu tả: tái hiện đối tượng
( người, vật, cảnh vật)
- Biểu cảm: mượn tự sự, miêu tả để bày tỏ thái độ, tình cảm và sự đánh giá của người viết.
? Tự sự, miêu tả trong văn biểu cảm có vai trò gì?
? Chúng thực hiện nhiệm vụ biểu cảm như thế nào?
- GVkhái quát.
- GVchép đề lên bảng 
- Gọi học sinh đọc đề.
? Với đề bài trên em thực hiện qua các bước nào?
- Xác định kiểu bài, đề tài, yêu cầu của đề bài.
- GV: Cảm nghĩ về mùa xuân phải bắt đầu từ ý nghĩa của mùa xuân đối với con người thể hiện:
? Với ý nghĩa đó mùa xuân đem lại cho em những cảm xúc suy nghĩ gì về con người và cảnh vật xung quanh.
- GV cho học sinh làm theo nhóm.
- Gọi đại diện trình bày
- GVyêu cầu học sinh về nhà viết thành bài văn hoàn chỉnh.
? Bài văn biểu cảm thường sử dụng những biện pháp tu từ nào? Người ta nói ngôn ngữ văn biểu cảm gần với thơ, em có đồng ý không? Vì sao?
.
- HS suy nghĩ, độc lập trả lời.
- Nhắc lại kiến thức cũ.
- Trả lời.
-Độc lập trả lời.
- Nêu suy nghĩ cá nhân
- Trả lời.
- HS lắng nghe.
- HS đọc bài.
- So sánh, nhận xét.
- HS phân biệt.
- Suy nghĩ, trả lời.
- Đọc đề bài.
- Nêu các bước
- HS xác định.
- Chú ý lắng nghe.
- HS làm bài theo nhóm.
- Đại diện trình bày.
- Thảo luận nhóm.
- Đại diện trình bày.
I. Văn biểu cảm.
-Tuỳ bút là văn biểu cảm.
- Vì: Thông qua đó người viết bày tỏ tình cảm, cảm xúc của mình đối với sự vật, con người...
-Văn biểu cảm là văn bản viết ra nhằm biểu đạt tình cảm ,cảm xúc sự đánh giá của con người thế giới xung quanh và khêu gợi lòng đồng cảm nơi người đọc.
-Văn Trữ tình:Bao gồm các thể loại văn học như: thơ trữ tình ,ca dao trữ tình, tuỳ bút.
-Tình cảm đẹp thấm nhuấn tư tưởng nhân văn.
-Biểu cảm trực tiếp và biểu cảm gián tiếp.
- Yếu tố tự sự và miêu tả
II. Phân biệt văn biểu cảm với miêu tả.
- Miêu tả: yêu cầu tái hiện đối tượng sao cho người đọc ,người nghe cảm nhận được đối tượng.
-Biểu cảm: Miêu tả đối tượng nhằm mượn những đặc điểm ,phẩm chất của nó mà nói lên suy nghĩ cảm xúc của mình.
III. Phân biệt văn biểu cảm với văn tự sự.
-Tự sự: Kể lại sự việc câu truyện có đầu có đuôi ,có nguyên nhân, diễn biến, kết quả để người đọc người nghe có thể nhớ và kể lại được.
- Yếu tố tự sự trong biểu cảm chỉ làm nền nhằm nói lên cảm xúc qua sự việc .Do vậy yếu tố tự sự trong văn biểu cảm thường thường là nhớ lại những việc trong quá khứ và để lại ấn tượng sâu đậm nhất chứ không đi sâu vào nguyên nhân, kết quả.
IV. Vai trò của các yếu tố tự sự, miêu tả trong văn biểu cảm.
-Tư sự, miêu tả là cái cớ cái giá đỡ cái nền cho tình cảm,cảm xúc của tác giả được bộc lộ
- Cho nên thiếu tự sự, miêu tả thì tình cảm mơ hồ, không cụ thể bởi vì tình cảm, cảm xúc của con người nảy sinh từ việc, cảnh cụ thể.
V. Vận dụng .
*Đề bài: Cảm nghỉ về mùa xuân.
- Tìm hiểu đề, tìm ý.
- Lập dàn ý .
- Viết thành văn
-Kiểm tra (sửa chữa). 
1. Tìm hiểu đề.
-Kiểu văn bản: Phát biểu cảm nghĩ .
- Đề tài: Mùa xuân .
-Yêu cầu: Bày tỏ thái độ,tình cảm và sự đánh giá đối với mùa xuân.
2.Tìm ý, lập dàn ý
- Mùa xuân đem lại cho con người một tuổi trong đời.Với thiếu nhi mùa xuân là đánh dấu sự trưởng thành.
-Mùa xuân là mùa đâm chồi nảy lộc của thực vật là mùa sinh sôi của muôn loài.
- Mùa xuân là mùa mở đầu cho một năm, một kế hoạch.
a. Mùa xuân của thiên nhiên .
- Cảnh sắc, thời tiết, khí hậu, cây cỏ, chim muông...
b. Mùa xuân của con người.
- Cảm xúc, suy nghĩ, kế hoạch, dự định...
c. Cảm nghĩ
- Thích hay không thích mùa xuân vì sao?
3, Viết thành văn :
-Học sinh viết ở nhà.
V. Các biện pháp tu từ trong văn biểu cảm là so sánh, nhân hoá, ẩn dụ, điệp ngữ.
-Ngôn ngữ của văn biểu cảm gần với thơ là vì nó có mục đích biểu cảm như thơ.Trong cách biểu cảm trực tiếp người viết dùng ngôi thứ nhất xưng em, tôi trong biểu cảm gián tiếp tình cảm ẩn trong các hình ảnh. 
Hoạt động 4: Hướng dẫn học ở nhà
- Ôn lại lí thuyết.
- Viết hoàn chỉnh đề bài trên.
- Soạn bài : Sài Gòn tôi yêu.