Giáo án Ngữ văn 6 tuần 8 tiết 31, 32 Văn học: văn bản: Cây bút thần (truyện cổ tích Trung Quốc)

Ngày soạn: 3/10/2009	
Tiết 31-32
Văn học: 
Văn bản: CÂY BÚT THẦN	 
 (Truyện cổ tích Trung Quốc)
A. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh:
- Hiểu được nội dung, ý nghĩa của truyện cổ tích Cây bút thần và một số chi tiết nghệ thuật tiêu biểu đặc sắc của truyện.
- Kể lại được truyện .
B. Chuẩn bị: 
- Giáo viên:
 Chuẩn bị tranh ảnh như sách giáo khoa, các sự việc chính ở bảng phụ, câu hỏi thảo luận.
 - Học sinh: Trả lời các câu hỏi vào vở soạn.
C. Tiến trình tổ chức dạy - học bài mới
 I. Ổn định: Kiểm tra sỉ số, tác phong
 II. Bài cũ: 
	+ Nêu các thử thách mà em em bé thông minh phải trải qua? Em có nhận xét gì về mức độ các thử thách đó?
	+ Cách giải đố của em bé như thế nào? Hãy nêu ý nghĩa của truyện.
III. Tiến trình tổ chức bài mới:
1. Giới thiệu bài mới:
	Hôm nay chúng ta tìm hiểu một chuyện cổ tích của đất nước bạn – Trung Quốc, trong đó nhân vật chính cũng rất quen thuộc và trạc tuổi các em. Đó là truyện cổ tích “Cây bút thần”. Câu chuyện vừa có sức mạnh của cuộc đấu tranh chống áp bức cường quyền của bọn quan lại vừa mang vẻ đẹp của chất thơ bay bổng " theo dõi
2. Tiến trình tổ chức các hoạt động.
HOẠT ĐỘNG CỦA 
GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH
NỘI DUNG HOẠT ĐỘNG
* Hoạt động 1: Hướng dẫn học sinh tiếp cận văn bản
I-Đọc và tìm hiểu chú thích
- Giáo viên: hướng dẫn đọc chậm rãi, bình tĩnh, thể hiện đúng lời đối thoại.
- Cho học sinh đọc chú thích, chú ý chú thích 1, 2, 6
- Hãy tìm các sự việc chính của truyện.
" Giáo viên chốt ý bằng bảng phụ
- Dựa vào các sự việc chính đó thì theo em bố cục truyện gồm mấy phần?
- Căn cứ vào bố cục em hãy kể tóm tắc câu chuyện?
1- Mã Lương kiên trì học vẽ và có cây bút thần
2- Mã Lương dùng cây bút thần vẽ cho người nghèo khổ
3- Mã Lương dùng cây bút thần chống lại tên địa chủ
4- Mã Lương dùng bút thần trừng trị tên vua độc ác
5- Những lời truyền tụng về Mã Lương và cây bút thần
" Tương ứng 5 phần trong bố cục.
1- Đọc văn bản
2- Chú thích
3- Bố cục: 5 phần
* Hoạt động 2:Hướng dẫn học sinh tìm hiểu văn bản
II- Tìm hiểu văn bản
- Theo em nhân vật chính là ai? Theo khái niệm truyện cổ tích mà em đã học thì nhân vật chính này thuộc kiểu nhân vật nào?
- Mã Lương " Kiểu nhân vật có tài năng kì lạ (cũng có thể thuộc kiểu nhân vật mồ côi hoặc thông minh)
- Em hãy kể một vài nhân vật thuộc kiểu này trong truyện cổ tích Việt Nam mà em biết?
- Thạch Sanh, Sọ Dừa, Em bé thông minh
- Em hãy rút ra đặc điểm tiêu biểu của kiểu nhân vật này?
- Có tài năng kỳ lạ, dùng tài năng của mình để làm việc thiện, chống lại cái ác.
- Mã Lương là một trong các kiểu nhân vật đó. Nhân vật Mã Lương gắn với hình ảnh nào xuyên suốt tác phẩm?
Giáo viên diễn giải: Cây bút thần là một hình tượng ???nghệ thuật đã cùng Mã Lương có mặt từ đầu cuối chuyện góp phần thể hiện chủ đề tư tưởng của truyện và ý đồ nghệ thuật của tác giả dân gian. 
- Cây bút thần
1- Mã Lương và cây bút thần
a- Mã Lương
- Đọc thầm phần 1 và cho biết khi chưa có bút thần Mã Lương là một chú bé như thế nào?
- Mã Lương mồ côi, nghèo khổ, tự lực kiếm sống
- Thông minh, thích học vẽ, mơ ước có cây bút vẽ
- Say mê, kiên trì, học vẽ
- Ngay trong đoạn mở đầu giới thiệu Mã Lương, em có nhận xét gì về cách giới thiệu nhân vật của tác giả dân gian? (Gợi ý: Giúp em hiểu về nhân vật ở phương diện nào?)
- Nêu được hoàn cảnh sống, đức tính, ước mơ của nhân vật.
- Điều đó giúp các em nảy sinh cảm xúc gì trước một chú bé nghèo khổ nhưng vẫn cố gắng vượt hoàn cảnh để kiên trì luyện tập?
- Đáng khâm phục
" Đáng khâm phục
- Sự kiên trì của Mã Lương thể hiện qua những chi tiết nào?
- Kiếm củi trên núi, lấy que củi vạch xuống đất lúc cắt cỏ, nhúng tay xuống nước vẽ tôm cá
- Mặt dù vẻ đẹp đến như vậy nhưng tội nghiệp Mã Lương vẫn chưa có được cây bút. Có cây bút vẽ là mơ ước lớn lao của em. Tìm hiểu cốt truyện các em hãy cho biết cây bút thần đã đến với Mã Lương trong hoàn cảnh nào?
" Giáo viên giảng giải: Truyện cổ tích thường kết thúc có hậu, những nhân vật bất hạnh luôn ước mơ và những ước mơ đó truyện cổ tích thường giải quyết bằng những giấc mơ hoặc thực tế- Trường hợp Mã Lương được giải quyết trong mơ.
- Trong giấc ngủ, mơ thấy một cụ già tóc bạc phơ tặng em cây bút bằng vàng sáng lấp lánh. Giấc mơ tan, cây bút có thật
- Theo em cây bút thần khác với cây bút thường như thế nào?
- Khi dùng bút thần vẽ điều gì thì tất cả đều biến thành thật
- Điều này có thật không?
" Giáo viên : đây là chi tiết tưởng tượng kì diệu. Hình tượng cây bút thần đã xuyên suốt tác phẩm.
- Không có thật
b- Cây bút thần
- Mã Lương và cây bút thần có mối quan hệ với nhau ra sao các tổ đi vào thảo luận các câu hỏi
 Vì sao cụ già không ban cây bút thần cho Mã Lương ngay từ đầu
‚ Vì sao ông cụ lại ban thưởng cây bút thần cho Mã Lương chứ không phải ai khác
ƒ Nguyên nhân nào khiến Mã Lương vẽ giỏi.
„ Sự thành công của Mã Lương khiến em nghĩ đến những câu tục ngữ, danh ngôn nào?
" Giáo viên chốt lại ý chính
- Vậy theo em hình tượng cây bút thần có ý nghĩa gì?
" Giáo viên chốt ý ở bảng phụ.
F Hết tiết 1
- Có cây bút thần Mã Lương đã vẽ gì cho những người nghèo khổ?
" Giáo viên: đưa tranh lên
- Em có nhận xét gì về các đồ dùng mà Mã Lương vẽ cho họ?
- Vì sao có bút thần trong tay nhưng không vẽ cho riêng mình và cho những người khổ những của cải vật chất quý báu như vàng bạc, châu báu mà chỉ vẽ những công cụ lao động và những đồ dùng sinh hoạt cần thiết đó? " Chốt ý
- Đối với tên địa chủ tham lam và tên vua gian ác, Mã Lương đã vẽ cho họ những gì?
- Theo em những chi tiết nghệ thuật nào đặc sắc, lý thú và gợi cảm?
- Giáo viên: giữa hai cuộc chiến với tên địa chủ và tên vua là khoảng thời gian ngắn Mã Lương tạm giấu mình, chi tiết “Mã Lương vẽ cò  vút bay” là chi tiết nghệ thuật đặc sắc. Hãy phân tích ý nghĩa của chi tiết nghệ thuật đó?
- Mã Lương vẽ cái gì cũng thành hiện thực, còn vua vẽ núi vàng " tảng đá, mãng xà  Điều đó có ý nghĩa gì ?
 Cụ già muốn tìm hiểu kỹ về Mã Lương xem Mã Lương có xứng đáng để nhận cây bút thần không.
‚ Qua tìm hiểu ông cụ thấy rằng sự nỗ lực của Mã Lương phải được đền bù xứng đáng để giúp chú bé phát triển tài năng. Đồng thời ông cụ tin tưởng rằng với cậu bé có đức, có tài như thế sẽ dùng vào những việc có ích.
ƒ - Do Mã Lương say mê, cần cù, chăm chỉ luyện tập + thông minh và có sẵn năng khiếu hội hoạ (chủ yếu)
 - Do Mã Lương được thần ban cho cây bút thần
„- Có công mài sắt, có ngày nên kim (tục ngữ).
 - Trên con đường thành công, không có dấu chân của kẻ lười biếng (Danh ngôn)
-Hình tượng cây bút thần là:
+ Biểu tượng kết quả khổ học thành tài của Mã Lương
+ Phần thưởng xứng đáng cho người có tài, có đức, có chí nhưng thiếu may mắn.
+ Sự kết hợp giữa tài năng và phương tiện, điều kiện 
+ Chi tiết giàu chất tưởng tượng, bay bổng, diệu kỳ, hấp dẫn, thần thánh hoá tài năng siêu việt của Mã Lương.
- Vẽ cày, cuốc, đèn, thùng
" Những dụng cụ lao động và đồ dùng sinh hoạt bình thường nhưng cần thiết cho người lao động.
- Mã Lương quý trọng thành quả lao động, muốn họ tự lực cánh sinh, không dựa dẫm vào người khác thì thành quả lao động mới có giá trị, không muốn họ có thói quen ỉ lại 
- Địa chủ: Em không vẽ gì dù bị dụ dỗ, doạ nạt, vẽ cung tên trừng trị chúng
- Vua: Em vẽ cóc ghẻ, gà trụi lông, vẽ biển cả gió bão nhấn chìm.
- Trong tay Mã Lương có bút thần mới phát huy tác dụng còn trong tay kẻ ác sẽ tạo nên điều ngược lại.
- Là Phần Thưởng Xứng Đáng Cho Những Người Có Đức, Có Tài, Có Chí
- Tô Đậm Chi Tiết Thần Kỳ, Hấp Dẫn
2 - Mã Lương sử dụng cây bút thần
- Giúp người lao động có đầy đủ phương tiện cần thiết để tạo ra của cải vật chất.
- Trừng trị những kẻ tham lam, độc ác, trừ hại cho dân.
3 – Chi tiết nghệ thuật đắc sắc.
" Vẽ tranh thành hiện thực chứng tỏ tài năng nghệ thuật siêu phàm của Mã Lương, Mã Lương là hiệp sĩ của người lao động.
- Bút thần trong tay Mã Lương mới phát huy tác dụng
* Hoạt động 3: Hướng dẫn học sinh tổng kết.
- Mã Lương chăm chỉ, tốt bụng được thần cho cây bút thần còn tên địa chủ tham lam và tên vua độc ác bị trừng trị. Qua kết cục đó em thấy người lao động mơ ước điều gì ?
- Tài năng nghệ thuật của Mã Lương được thể hiện qua những mục đích gì?
- Truyện đã thể hiện ước mơ gì của con người?
- Cho học sinh đọc ghi nhớ.
- Về công lý xã hội
- Phục vụ nhân dân, trừng trị cái ác.
- Mơ về những khả năng kì diệu của con người (có báu vật và phương tiện thần kì để sáng tạo ra tất cả)
IV- Tổng kết
* Ghi nhớ: Sách giáo khoa trang 85
* Hoạt động 4: Hướng dẫn học sinh luyện tập
III: Luyện tập
- Cho học sinh đọc bài tập 2 gọi học sinh trả lời, ghi điểm
2- Nhắc định nghĩa truyện cổ tích và kể tên những truyện cổ tích đã đọc
IV. Củng cố: 
	- Tại sao câu chuyện có tựa đề “cây bút thần”? (Cách đặt đề cho truyện bằng việc lấy tên nhân vật có phép màu)
	- Trong kho tàng truyện cổ tích Việt Nam có truyện cũng lấy tên vật có phép màu nhiệm để đặt tên cho truyện ? (Chiếc áo tàng hình)
	- Em có thể đặt tên nào khác cho truyện này ? (Mã Lương; Chú bé hoạ sĩ; Có chí thì nên )
 V. Dặn dò: 
	- Học bài - Soạn “Ông lão đánh cá và con cá vàng” 
	- Làm bài tập 1 trang 32 sách bài tập
–&—