Giáo án Ngữ văn 6 - Tiết 21: Thạch Sanh (Truyện cổ tích)

Tiết: 21	 	
Ngày dạy: 2010
	THẠCH SANH	
(Truyện cổ tích)	
Mục tiêu:
Kiến thức:
- Giúp HS hiểu được nhĩm truyện cổ tích ca ngợi nhân vật người dũng sĩ; 
 niềm tin thiện thắng ác, chính nghĩa thắng gian tà của tác giả dân gian và nghệ thuật tự sự dân gian của truyện cổ tích Thạch Sanh.
Kĩ năng: 
- Bước đầu rèn kĩ năng đọc –hiểu văn bản truyện cổ tích theo đặc trưng thể loại; Bước đầu trình bày những cảm nhận, suy nghĩ của mình về các nhân vật và các chi tiết đặc sắc trong truyện.
- Kể lại một câu chuyện cổ tích.
Thái độ
- :Giáo dục học sinh tình cảm yêu nước, quí trọng sự chân thành, căm ghét sự giả dối, phản bội.
Chuẩn bị:
GV: SGK, SGV, giáo án, tranh Thạch Sanh.
HS: SGK, tập, VBT, tìm hiểu về nhân vật Thạch Sanh và nhân vật Lí Thông.
Phương pháp dạy học:
 Đọc sáng tạo, tái hiện, gợi tìm, nêu vấn đề, kỹ thuật động não.
Tiến trình:
Ổn định tổ chức:
GV kiểm diện: 6A1:	
Kiểm tra bài cũ:
Em hãy kể tóm tắt truyện “Sự tích Hồ Gươm”?(8đ)
HS kể, giáo viên nhận xét.
Nêu ý nghĩa truyện? (2đ)
Ca ngợi tính chất khởi nghĩa, tính chất nhân dân và chiến thắng vẻ vang của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.
Giải thích tên gọi hồ Hoàn Kiếm, thể hiện khát vọng của dân tộc.
HS trả lời, GV nhận xét, ghi điểm.
Giảng bài mới:
Giới thiệu bài: Các tiết học trước các em đã tìm hiểu những văn bản thuộc thể loại truyền thuyết. Tiết học hôm nay, cô sẽ giới thiệu với các em một thể loại truyện dân gian tiếp theo, đó là truyện cổ tích qua văn bản “Thạch Sanh”.
Hoạt động của GV và HS
Nội dung bài học.
Hoạt động: GV hướng dẫn HS đọc, GV đọc, gọi HS đọc.
GV nhận xét, sửa sai.
GV hướng dẫn HS kể, gọi HS kể.
GV nhận xét, sửa sai. 
Lưu ý một số từ ngữ khó trong SGK.	
Có thể chia văn bản Thạch Sanh thành mấy phần? Nêu nội dung chính của từng phần?
Hai phần.
Phần 1: Từ đầu “mọi phép thần thông”: Sự ra đời của Thạch Sanh.
Phần 2: Còn lại: Các chiến công và thử thách của Thạch Sanh.
Hoạt động 2: Hướng dẫn HS tìm hiểu văn bản	
Suy nghĩ và cho biết sự ra đời, lớn lên của Thạch Sanh có gì bình thường? Có gì khác thường?	
HS thảo luận nhóm, trình bày	
GV sử dụng kỹ thuật động não, GV nêu câu hỏi thảo luận trước lớp về vấn đề Thạch Sanh:
Kể về sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh như vậy, theo em, truyện muốn thể hiện điều gì? 
HS phát biểu, đóng góp ý kiến.
Liệt kê tất cả ý kiến, ghi lên bảng.
Phân loại ý kiến, lực chọn ra ý kiến chính xác.	
 GV nhận xét, làm sáng tỏ ý chưa rõ ràng, chốt ý.	 	
Thạch Sanh là con của người nông dân thường, cuộc đời và số phận rất gần gũi với nhân dân.
 Tô đậm tính chất kì lạ, đẹp đẽ cho nhân vật lý tưởng, làm tăng sức hấp dẫn cho câu chuyện. Nhân dân quan niệm rằng: nhân vật ra đời và lớn lên kì lạ như vậy, tất sẽ lập được chiến công. Và những người khác thường cũng là những người có khả năng, phẩm chất kì lạ, khác thường.
Đọc- hiểu văn bản:
Đọc:
Kể:
Chú thích: SGK / 66
Giải nghĩa từ
Bố cục: 2 phần
Tìm hiểu văn bản:
Nhân vật Thạch Sanh:
Sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh:
Bình thường:
Là con của một người nông dân tốt bụng.
Sống nghèo khổ bằng nghề kiếm củi.
Khác thường:
Thạch Sanh ra đời do Ngọc Hoàng sai thái tử xuống đầu thai làm con.
Bà mẹ mang thai trong nhiều năm mới sinh ra Thạch Sanh.
Được thiên thần dạy cho đủ các môn võ nghệ và mọi phép thần thông.
Vừa bình thường, vừa kì lạ.
Củng cố và luyện tập:
GV treo tranh. 
Bức tranh thể hiện chi tiết nào trong truyện?
Tranh 1: Thạch Sanh diệt Chằn Tinh.
Tranh 2: Thạch Sanh diệt Đại Bàng.
GV treo bảng phụ.
Nhận xét nào nêu chính xác về nguồn gốc xuất thân của Thạch Sanh?
 A. Từ thế giới thần linh.
 B. Từ những người chịu nhiều đau khổ.
 C. Từ chú bé mồ côi.
 D. Từ những người đấu tranh quật khởi.
Hướng dẫn HS tự học ở nhà:
Học bài, nắm các ý về nhân vật Thạch Sanh.
Soạn bài “Thạch Sanh” (tt): Trả lời các câu hỏi SGK. 
Tìm hiểu về:
Những chiến công của Thạch Sanh.
Nhân vật Lí Thông.
Rút kinh nghiệm:
Tiết:22 	THẠCH SANH (tt)
Ngày dạy: 30-09-2010	 (Truyện cổ tích)	
Mục tiêu:	
Chuẩn bị:
Phương pháp dạy học:
Tiến trình:
Ổn định tổ chức: Kiểm diện: 6A1:	
Kiểm tra bài cũ:
Kể tóm tắt truyện Thạch Sanh? (7đ)
HS kể.
GV treo bảng phụ.
Tác giả đang kể về sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh trong mối quan hệ giữa đời sống trần thế với thế giới thần thánh nhằm mục đích gì? (3đ)
 A. Thể hiện ước mơ về một sức mạnh thần kì để chiến thắng thiên nhiên.
 B. Thể hiện ước mơ có sức mạnh thần kì để chiến thắng giặc ngoại xâm.
 C. Thỏa mãn trí tưởng tượng lãng mạn, bay bổng nhưng cũng hết sức thực tế của nhân dân ta trong cuộc sống.
 D. Ca ngợi phẩm chất tài năng nhân vật cũng như của chính nhân dân lao động.
Nhận xét, chấm điểm.
Giảng bài mới:
Giới thiệu bài: Tiết trước chúng ta đã đi vào tìm hiểu sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh, tiết này chúng ta sẽ đi vào tìm hiểu những chiến công của Thạch Sanh và nhân vật Lí Thông.
Hoạt động của GV và HS
Nội dung bài học.
Trước khi được kết hôn với công chúa, Thạch Sanh đã có những chiến công như thế nào?	 
HS thảo luận nhóm, trình bày.
Các nhóm khác nhận xét.	 
GV nhận xét, chốt ý.	 
Bên cạnh những chiến công đó Thạch Sanh đã gặp phải những thử thách gì?
Cứu công chúa, bị Lí Thông sai lính lấp cửa hang, hồn chằn tinh và đại bàng hại bị hạ ngục, quân 18 nước sang đánh 
Nhưng kết quả ra sao?
Cuối cùng Thạch Sanh đã được trình bày toàn bộ sự thật, được vua giao cho xử mẹ con Lí Thông, Thạch Sanh đã tha cho về quê
Qua những chi tiết trên Thạch Sanh thể hiện phẩm chất gì?	
HS trả lời.
Gv nhận xét, chốt ý. 
Trong truyện, Lí Thông đã nhiều lần lừa hãm hại Thạch Sanh. Đó là những lần nào?
HS trả lời.
GV nhận xét, chốt ý.
Những sự việc đó cho thấy Lí Thông là người như thế nào?	
HS trả lời.GV nhận xét.	 
Chỉ ra sự đối lập giữa Thạch Sanh và Lí Thông về tính cách và hành động?
Thật thà >< Xảo quyệt.
Vị tha >< ích kỉ. 
Thiện >< ác.
Hãy nêu ý nghĩa của chi tiết tiếng đàn Thạch Sanh và niêu cơm đãi quân nghĩa 18 nước chư hầu? Hai chi tiết thần kì đó có ý nghĩa gì?
HS chia nhóm thảo luận nhóm 4’: Nhóm 1,2 tìm hiểu ý nghĩa của chi tiết tiếng đàn; nhóm 3,4 tìm hiểu ý nghĩa chi tiết niêu cơm thần.
Tiếng đàn giúp nhân vật được giải oan, giải thoát. Nhờ tiếng đàn Thạch Sanh được giải thoát, Lí Thông bị vạch mặt. Đây là tiếng đàn của công lí. Chi tiết thần kì thể hiện quan niệm và ước mơ về công lí. Tiếng đàn làm quân 18 nước chư hầu phải cuốn giáp xin hàng. Với khả năng thần kì, tiếng đàn là đại diện cho cái thiện và tinh thần yêu chuộng hoà bình của nhân dân. Nó là vũ khí đặc biệt để cảm hoá kẻ thù.
Niêu cơm thần kì có khả năng phi thường, lúc đầu quân 18 nước chư hầu coi thường chế giễu, sau đó ngạc nhiên, khâm phục. Niêu cơm thần kì với lời thách đố của Thạch Sanh và sự thua cuộc của quân 18 nước chư hầu. Tính chất kì lạ của niêu cơm với sự tài giỏi của Thạch Sanh.
Niêu cơm thần kì tượng trưng cho tấm lòng nhân đạo, tư tưởng yêu hoà bình của nhân dân ta.
Truyện kết thúc thế nào?
Mẹ con Lí Thông chết. Thạch Sanh kết hôn cùng công chúa và lên ngôi vua.
Qua cách kết thúc này nhân dân ta muốn thể hiện điều gì?
Cái ác nhất định bị trừng trị, chiến thắng cuối cùng thuộc về cái thiện. Đó là ước mơ, về niềm tin của nhân dân về lẽ công bằng.
Cách kết thúc có hậu thể hiện công lí xã hội và ước mơ của nhân dân về một sự đổi đời.
Cách kết thúc ấy có phổ biến trong truyện cổ tích không? Hãy nêu một số ví dụ
Phổ biến: Sọ Dừa, Tấm Cám
Nêu giá trị nội dung, nghệ thuật của truyện? 
HS trả lời.
Gọi HS đọc ghi nhớ SGK.	 
Hoạt động 3: Luyện tập.
Gọi HS đọc BT1, 2.
Nếu vẽ tranh minh họa cho truyện, em sẽ chọn chi tiết nào để vẽ? Vì sao? Em có thể đặt tên gọi cho bức tranh ấy như thế nào?
GV hướng dẫn HS : chi tiết chọn vẽ là chi tiết hay, có ấn tượng. Tên gọi bức tranh phải đúng với nội dung tranh, gọn và hay.
VD: Thạch Sanh và túp lều bên cạnh cây đa, Thạch Sanh diệt chằn tinh, Thạch Sanh diệt Đại Bàng.
GV hướng dẫn HS kể đúng các chi tiết và trình tự, dùng ngôn ngữ của mình để kể, kể diễn cảm.
Gọi HS kể.
Nhận xét cách kể.
Những chiến công của Thạch Sanh:
Đi canh miếu thờ và diệt được chằn tinh.
Xuống hang diệt đại bàng cứu công chúa. 
Cứu con trai vua Thủy Tề.
Gảy đàn làm cho công chúa nói, cười trở lại.
Kết hôn với công chúa. 
Gảy đàn làm cho quân của 18 nước chư hầu không còn nghĩ tới việc đánh nhau nữa.
Đãi binh lính thua ăn no.
Thật thà, dũng cảm, chất phát, tài năng, nhân đạo, yêu hoà bình.
 Nhân vật Lí Thông:
Lừa kết nghĩa anh em nhưng thực chất là để lợi dụng Thạch Sanh
Lừa Thạch Sanh đi canh miếu thờ để chết thay mình.
Lừa Thạch Sanh trốn đi để cướùp công diệt chằn tinh.
Lừa Thạch Sanh xuống hang diệt đại bàng cứu công chúa để cướp công làm phò mã.
Không can thiệp khi Thạch Sanh bị hạ ngục.
Xảo trá, lừa lọc, phản bội, độc ác, bất nhân bất nghĩa.
Ghi nhớ: SGK/67.
Luyện tập:
 Bài 1: Vẽ tranh minh họa:
Bài 2: Kể diễn cảm.
Củng cố và luyện tập: 
GV treo tranh.
Bức tranh thể hiện chi tiết nào trong truyện?
Tranh 1: Thạch Sanh xin tội cho mẹ con Lí Thông.
Tranh 2: Thạch Sanh nấu niêu cơm đãi kẻ thua trận.
Nêu nhận xét của em về nhân vật Thạch Sanh, Lí Thông. Từ hai nhân vật này em có được bài học gì cho bản thân?
Thạch Sanh: Thật thà, chất phát, dũng cảm, nhân đạo, yêu chuộng hòa bình.
Lí Thông: Xảo trá, lừa lọc, phản bội, độc ác, bất nhân bất nghĩa.
Bài học: phải biết sống thật thà, chất phát, dũng cảm, nhân đạo không xảo trá, lừa lọc, phản bội, độc ác
GV treo bảng phụ.
Ước mơ lớn nhất của nhân lao động về cái thiện thắng cái ác, về công bằng xã hội được thể hiện ở chi tiết nào?
 A. Mẹ con Lí Thông bị trừng phạt.
 B. Thạch Sanh giúp vua dẹp được họa xâm lăng.
 C. Thạch Sanh được vua gả công chúa cho. 
 D. Thạch Sanh lấy được công chúa và được làm vua.
Hướng dẫn HS tự học ở nhà:
Học thuộc phần ghi nhớ trong SGK trang 67; đọc kĩ truyện, nhớ các chiến công của Thạch Sanh và kể lại theo đúng trình tự; tập trình bày những cảm nhận, suy nghĩ về các chiến công của Thạch Sanh.
Làm hoàn chỉnh bài tập số 1.
Đọc, tìm hiểu trước về lỗi lặp từ; lẫn lộn giữa các từ gần âm trong bài” Chữa lỗi dùng từ”.
Đọc văn bản, nắm cốt truyện và trả lời các câu hỏi trong truyện “Em bé thôtng minh”
Rút kinh nghiệm: