Giáo án Ngữ văn 6 - Tiết 18: Sọ Dừa (Tiết 2) - Nguyễn Thị Hoa

Tiết 18: Sọ Dừa (T2)
(Truyện cổ tích)
Soạn: 18/09/2009
Dạy: 
A. Mục tiêu cần đạt:
- Giúp hs tìm hiểu văn bản, hiểu được nội dung, ý nghĩa của truyện (ước mơ của nhân dân ta được thể hiện qua nhân vật Sọ Dừa )
- Giáo dục: ý thức cảm thông trân trọng với những người bất hạnh.
- Rèn : Kỹ năng tìm hiểu các tuyến nhân vật trong cổ tích.
B. Chuẩn bị: 
1/ Giáo viên: Soạn bài, bảng phụ 
2/ HS: Học bài, soạn bài.
C. Tiến trình tổ chức các hoạt động:
1/ ổn định: 1'
2/ Kiểm tra bài cũ: 5'
- ý nghĩa của sự ra đời kỳ lạ của Sọ Dừa ?
Đáp án:
- Thể hiện sự cảm thông, sự quan tâm của nhân dân ta với những người tật nguyền bất hạnh.
3/ Bài mới:
Hoạt động của thầy và trò 
Nội dung
* Sọ Dừa đi chăn bò
Hỏi:Khi lớn lên, việc đầu tiên Sọ Dừa làm giúp mẹ là việc gì?
Hỏi:Hãy tìm những chi tiết kể lại việc chăn bò của Sọ Dừa ?
Hỏi Cô út đã phát hiện ra điều gì ở Sọ Dừa ?
Hỏi:
 Qua sự việc Sọ Dừa đi chăn bò, em cảm nhận được điều gì ở con người Sọ Dừa ?
HỏiTài năng của Sọ Dừa còn được thể hiện ở sự việc nào? (Sọ Dừa lấy cô út làm vợ)
Hỏi: Khi nghe Sọ Dừa giục đi hỏi cô út tại sao người mẹ của Sọ Dừa lại "hết sức sửng sốt" và một khi mẹ Sọ Dừa sang dạm hỏi Phú ông lại cười mỉa?
(Vì mọi người đều coi Sọ Dừa là kẻ tật nguyền dị dạng, không tin vào khả năng của kẻ dị tật).
Hỏi: Để từ chối lời cầu hôn của Sọ Dừa, phú ông đã làm ntn? 
(Thách cưới nặng với sính lễ khó đáp ứng được) 
Hỏi: Sọ Dừa có bỏ cuộc không, chàng đã làm gì?
Hỏi: Trước những sính lễ của Sọ Dừa, bà mẹ thì vô cùng ngạc nhiên, phú ông thì hoa cả mắt, còn em, em có cảm nghĩ gì?
Hỏi: Điều kỳ lạ đã xảy ra trong ngày cưới của Sọ Dừa ?
Hỏi: Sau ngày cưới Sọ Dừa đã làm gì?
(GV: Trạng nguyên học vị cao nhât, chỉ những người tài giỏi, uyên bác mới đạt được).
Hỏi: Trước khi đi Sọ Dừa đã làm gì? (đã lo lắng cho vợ như thế nào? ) 
Hỏi:Qua những sự việc này, em có nhận xét gì về phẩm chất của Sọ Dừa ?
Hỏi: Hành động chuẩn bị cho vợ trước khi đi còn thể hiện đức tính gì?
Hỏi: Qua tìm hiểu những việc mà Sọ Dừa đã làm, em nhận thấy Sọ Dừa có những phẩm chất nào đáng quý?
- Kết thúc câu chuyện, số phận của Sọ Dừa và cô út như thế nào? (được sống hạnh phúc bên nhau)
- Nhận xét về hình dạng bên ngoài và những phẩm chất bên trong của Sọ Dừa?
(bên trong cái xấu xí tật nguyền của Sọ Dừa là một con người như thế nào? )
Hỏi: Theo em qua sự đối lập này nhân dân ta muốn thể hiện điều gì?
Hỏi: Sự biến đổi kỳ diệu trong hình thức của Sọ Dừa nhưng tên gọi của chàng không thay đổi (vẫn gọi Sọ Dừa ) thể hiện ước mơ gì của người xưa?
Hỏi:Nhân dân ta đã sáng tạo ra nhân vật nàng út bên cạnh Sọ Dừa để làm gì?
Hỏi: Qua nhân vật nàng út nhân dân ta muốn thể hiện tình cảm nào với Sọ Dừa?
Hỏi: Hai cô chị trong nhà phú ông được kể bằng những chi tiết nào?
Hỏi: Những chi tiết đó thể hiện tính cách gì của họ?
Hỏi: Hành động này của 2 cô chị thể hiện b/c gì ? 
 (Chú ý: giữa 2 cô chị và nàng út là quan hệ ruột thịt)
Hỏi: Kết thúc truyện số phận 2 người chị như thế nào? 
Hỏi: Truyện còn có những nhân vật nào? (Bà mẹ, phú ông). Hai nhân vật này có gì khác nhau? (Bà mẹ lương thiện, thật thà, thương con; Phú ông tham lam, khinh miệt người nghèo khó tật nguyền)
- Tại sao truyện không miêu tả số phận của 2 nhân vật này (là những nhân vật phụ, không tiêu biểu).
Hỏi: Em hãy sắp xếp các nhân vật trong truyện theo tuyến thiện - ác? 
(GV chia lớp 2 nhóm cùng tìm) nhận xét?
Hỏi: Kết cục số phận của Sọ Dừa, nàng út và 2 cô chị nói lên điều gì? (Ước mơ gì của người xưa?)
Hỏi: Qua tìm hiểu truyện Sọ Dừa, em hiểu như thế nào là truyện cổ tích? (SGK)
Hỏi:Truyện Sọ Dừa kể về nhân vật thuộc kiểu nào? 
- Truyện Sọ Dừa thể hiện quan niệm của nhân dân về giá trị chân chính của con người, theo em đó là quan niệm gì?
Hỏi:Truyện còn thể hiện 1 thái độ như thế nào của nhân dân ta với những người bất hạnh? (yêu thương, cảm thông).
 - HS đọc ghi nhớ.
Hoạt động 3: 
- HS đọc phần đọc thêm.
- Phần đọc thêm này giúp em hiểu rõ hơn điều gì?
- Yêu cầu của BT2?
(Kể diễn cảm câu chuyện)
Hướng dẫn: Truyện có những nhân vật nào? ai là nhân vật chính? Ai là nhân vật trung tâm?
+ Truyện có những sự việc chính nào được sắp xếp theo 1 trình tự như thế nào? 
- Hãy kể lại theo các trình tự trước sau của các sự việc.
b) Những phẩm chất của Sọ Dừa : 20'
- Sọ Dừa xin đi chăn bò cho nhà phú ông: Cậu chăn bò rất giỏi, con nào con ấy bụng no căng.
- Sọ Dừa thổi sáo cho đàn bò gặm cỏ (Tiếng sáo rất hay)
=> "Sọ Dừa không phải người phàm trần" (ý nghĩa của cô út). Bởi Sọ Dừa dị dạng nhưng việc giỏi hơn người bình thường, tự ý thức được khả năng của mình.
* Sọ Dừa lấy cô út làm vợ:
- Sọ Dừa giục mẹ sang cầu hôn con gái phú ông.
- Chuẩn bị đủ sính lễ: 1 chĩnh vàng cốm, mười tấm lụa đào, mười con lợn béo, mười vò rượu tăm.
=> Sọ Dừa quả là người có tài năng khác thường, làm được những việc phi thường.
* Sọ Dừa thi đỗ Trạng nguyên và đi sứ.
- Sọ Dừa biến thành 1 chàng trai khôi ngô, tuấn tú sánh vai cùng cô út.
- Sọ Dừa tỏ ra thông minh khác thường: miệt mài đèn sách, thi đỗ trạng nguyên.
- Quan trạng Sọ Dừa đi sứ theo lệnh vua.
- Sọ Dừa đưa cho vợ: 1 hòn đá lửa, 1 con dao, hai quả trứng gà phòng khi dùng đến.
=> Sọ Dừa là một chàng trai có trí tuệ uyên bác có tài dự đoán, lo xa (tầm nhìn của một người có tài năng khác thường), thuỷ chung, yêu thương vợ.
ố Sọ Dừa là người có tài, làm được những chuyện phi thường gây sửng sốt cho mọi người, đồng thời cũng là người có đức: thương mẹ, chăm làm, cố gắng học tập, yêu thương thuỷ chung với người bạn đời.
- ở Sọ Dừa có sự đối lập giữa hình dạng bên ngoài và phẩm chất bên trong: hình dạng tật nguyền nhưng trong cái lốt đó là vẻ đẹp ngời sáng cả thân hình, tài năng và phẩm chất.
=> Nhân dân muốn đề cao, khẳng định giá trị bên trong của con người: đó mới là giá trị thực, giá trị chân chính.
 -> Thể hiện ước mơ mãnh liệt về một sự đổi đời đối với những người bất hạnh, trong xã hội.
- Nàng út mang lại sự yêu thương, mang lại hạnh phúc cho Sọ Dừa: khẳng định người tài đức sẽ được hưởng hạnh phúc.
-> Thể hiện lòng nhân ái, sự cảm thông của nhân dân với những người bất hạnh (tính nhân đạo).
2/ Những nhân vật khác trong truyện.
a) Hai cô chị:
- Hắt hủi Sọ Dừa kiêu k.
-> ác nghiệt, khinh thị với người bất hạnh.
- Tiếc rẻ, tức giận khi em hạnh phúc.
-> Đố kị với hạnh phúc của người khác.
- Tìm cách hãm hại em để được hưởng
=> Xảo trá, lừa lọc, vô lương tâm, tàn bạo không còn tính người.
-> Kết cục: Xấu hổ, bỏ đi biệt xứ.
* Tuyến thiện: 
- Sọ Dừa, nàng út, bà mẹ.
- Hai người chị, phú ông 
(Lực lượng tương đương, ngang bằng nhau, cuộc chiến gay go, quyết liệt).
-> Cái thiện luôn chiến thắng cái ác, đó là quan hệ nhân quả.
3/ ý nghĩa của văn bản: 5'
+ Giá trị con người được thể hiện ở hình thức.
- Giá trị của con người được thể hiện ở đạo đức nhân cách.
- Giá trị con người được thể hiện ở tài năng .
* Ghi nhớ: SGK - 54.
III. Luyện tập: 
1/ BT1: Phần đọc thêm.
- Truyện cổ tích kể về những nhân vật xấu xí, dị dạng nhưng tài năng, trút bỏ lốt thành người đẹp, hưởng hạnh phúc là loại truyện rất phổ biến.
2/ BT2:
- Nhân vật: Sọ Dừa, nàng út, 2 cô chị, phú ông, bà mẹ.
- Các sự việc:
+ Sọ Dừa được sinh ra.
+ Sọ Dừa đi chăn bò.
+ Sọ Dừa cưới nàng út.
+ Sọ Dừa đỗ trạng, đi sứ.
4/ Củng cố: 1'
- Quan sát bức tranh: SGK: Đặt tên cho tranh?
VD: Chờ đợi.
5/ Hướng dẫn: 
- Học bài : 1'
- Tập kể diễn cảm.