Giáo án Môn Vật lí 6 - Tiết 24 - Tuần 24 - Bài 21 : Một số ứng dụng của sự nở vì nhiệt

Bµi 21 : Mét sè øng dơng cđa sù në v× nhiƯt
Tiết PPCT : 24 Tuần : 24
 I/ MỤC TIÊU : 
Về kiến thức : Giúp HS nhận biết được sự co dãn vì nhiệt khi bị ngăn cản có thể gây ra lực rất lớn.
Tìm được thí dụ thực tế về hiện tượng này .
Mô tả được cấu tạo của băng kép
Về kỹ năng : Giải thích được một số ứng dụng về sự nở vì nhiệt .
Mô tả và giải thích được các hình vẽ 21.2, 21.3, 21.5
Về thái độ : Rèn luyện kỹ năng làm TN, quan sát .
II/ CHUẨN BỊ : */ Cho cả lớp :
Dụng cụ TN về lực xuất hiện do sự co dãn vì nhiệt .
Bông gòn – côn – Hộp diêm – 1 khăn ướt
Chốt ngang bằng thủy tinh 
Băng kép – đèn cồn 
III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH : 	
HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH
TRỢ GIÚP CỦA GIÁO VIÊN
Hoạt động 1 : Kiểm tra bài cũ sự nở vì nhiệt của chất khí (7ph)
+ HS trả lời cá nhân . HS cả lớp nhận xét, thảo luận, bổ sung, về câu trả lời của bạn .
- HS tiếp thu vấn đề . Nêu dự đoàn cá nhân .
Hoạt động 2 : Quan sát kực xuất hiện trong sự co dãn vì nhiệt (15 ph) .
I/ Lực xuất hiện trong sự co dãn vì nhiệt : 
Quan sát thí nghiệm : H21.1
- HS quan sát TN, thảo luận nhóm, đại diện nhóm trả lời các câu hỏi từ C1à C4. Các HS ở các nhóm khác nhận xét, bổ sung.
Trả lời câu hỏi
C1. Khi nóng lên thanh thép nở ra (nở dài)
C2. Chốt ngang bị gãy
 Khi dãn nở vì nhiệt nếu bị ngăn cản thanh thép có thể gây ra lực rất lớn.
C3. Khi co lại vì nhiệt, nếu bị ngăn cả thanh thép có thể gây ra lực rất lớn.
+ Kiểm tra bài cũ : 
+ Gv yêu cầu HS trả lời câu 20.1 à 20.6 trang 72 (sách câu hỏi và BTTN VL6 của Nguyễn Phương Hồng.
*/ Tổ chức tính huống học tập :
+ GV yêu cầu HS quan sát H21.2. Vì sao khi đặt đường ray xe lửa phải chừa một khe hở giữa các thanh ray ?
I/ Lực xuất hiện trong sự co dãn vì nhiệt : 
1) Quan sát thí nghiệm : H21.1
+ GV giới thiệu dụng cụ thí nghiệm
+ Gv lắp thanh thép vào giá đỡ, lắp chốt ngang vặn ốc để xiết chặt thanh thép. Dùng bông tẩm cồn đốt thanh thép. Yêu cầu HS quan sát TN trả lời các câu hỏi C1à C4.
2) Trả lời câu hỏi
C1. Có hiện tượng gì xảy ra đối với thanh thép khi nó nóng lên ?
C2. Khi thanh thép nở dài ra nhưng bị ngăn cản bởi chốt ngang và con ốc thì hiện tượng gì sẽ xảy ra đối với chố ngang? Hiện tượng chốt ngang bị gãy chứng tỏ điều gì ?
C3. GV đặt chốt ngang ra lỗ phía ngoài, vặn ốc để xiết chặt thanh thép. Dùng khăn ướt phủ lên thanh thép. Có hiện tượng gì xảy ra đối với chốt ngangà Rút ra kết luận gì ?
3) Rút ra kết luận (3 ph)
+ HS rút ra kết luận 
C4. a) Khi thanh thép nở ra vì nhiệt nó gây ra lực rất lớn.
 b) Khi thanh thép co lại vì nhiệt nó cũng gây ra lực rất lớn.
4) Vận dụng (5ph) 
+ HS quan sát, trả lời
C5. Có để một khe hở, khi trời nắng nóng, thanh ray nở dài ra không bị ngăn cản, không gây ra lực rất lớn làm cong đường ray.
C6. Một gối đỡ đặt trên con lăn tạo điều kiện cho cầu dài ra khi nóng lên mà không bị ngăn cản.
Hoạt động 3: Nghiên cứu băng kép (10phút)
II/ Băng kép : 
1) Quan sát băng kép 
HS quan sát , nêu dự đoán, trả lời câu hỏi
2) Trả lời câu hỏi 
C7. Đồng và thép nở vì nhiệt khác nhau.
C8. Cong về phía thanh thép.
C9. Cong về phía thanh đồng. Đồng co lại vì nhiệt nhiều hơn thép, nên thanh đồng ngắn hơn, thanh thép dài hơn và nằm phía ngoài vòng cung.
3) Vận dụng 
C10. Khi đủ nóng băng kép cong về phía thanh thép, làm ngắt mạch điện. Thanh thép nằm trên.
Hoạt động 4: Củng cố và dặn dò (5phút)
*/ HS đọc phần ghi nhớ :
- Băng kép khi bị đốt nóng hay làm lạnh đi đều cong lại.
- Ứng dụng tính chất này của băng kép vào việc đóng ngắt tự động mạch điện .
*/ Có thể em chưa biết : HS đọc SGK /67
*/ HS viết lời dặn dò vào vở .
3) Rút ra kết luận 
C4. GV Yêu cầu HS điền từ thích hợp vào chỗ trống ở lệnh C4. Từ TN trên, hãy rút ra kết luận về lực xuất hiện trong sự co dãn vì nhiệt.
* KẾT LUẬN:
Sự co dãn vì nhiệt, nếu bị ngăn cản có thể gây ra những lực rất lớn.
4) Vận dụng 
+ GV yêu cầu HS quan sát hình 21.2 trả lời C5
C5. Em có nhận xét gì về chỗ tiếp nối hai đầu thanh ray xe lửa ? Tại sao phải chừa một khe hở giữa các thanh ray . HS trả lời . GV hợp thức hóa lại câu trả lời.
C6. GV cho HS xem tranh vẽ H21.3
Hai gối đỡ ở 2 đầu cầu thép có giống nhau không ?
Tại sao một gối đỡ phải đặt trên các con lăn ?
II/ Băng kép : 
1) Quan sát băng kép 
+ GV giới thiệu cấu tạo của băng kép. Cho HS xem băng kép.
+ GV đốt 2 băng kép. Mặt thép ở trên, mặt đồng ở dưới và ngược lại. HS quan sát , nêu dự đoán .
2) Trả lời câu hỏi 
C7. Đồng và thép nở vì nhiệt như nhau hay khác nhau ?
C8. Khi bị hơ nóng, băng kép luôn luôn cong về phía thanh nào ? Tại sao?
C9. Băng kép đang thẳng, nếu làm lạnh đi thì nó có bị cong không? Nếu có thì nó cong về phía thanh nào ? Vì sao ?
3) Vận dụng 
+ GV giảng cho HS hiểu về cách dùng băng kép ở các thiết bị tự động để đóng ngắt mạch điện khi nhiệt độ thay đổi. Băng kép dùng ở nồi cơm điện, bài ủi.
+ GV đặt câu hỏi HS trả lời, hệ thống kiến thức vào phần ghi nhớ :
- Băng kép khi bị đốt nóng hay làm lạnh đi thì nó thế nào ?
- Người ta ứng dụng tính chất này của băng kép để làm gì ?
+ GV giảng cho HS băng kép dùng trong đèn nhấp nháy để trang trí (phóng to hình vẽ bóng đèn đó) và giảng nguyên tắc hoạt động của đèn.
+ Cho HS đọc có thể em chưa biết .
*/ Dặn dò :
Học ghi nhớ + BT C1--> C10
Đọc có thể em chưa biết
Làm BT từ 21.1à 21.5 trong SBT/25,26
Chuẩn bị bài : Nhiệt kế, nhiệt giai
RÚT KINH NGHIỆM :
PHẦN GHI BẢNG :	MỘT SỐ ỨNG DỤNG CỦA SỰ NỞ VÌ NHIỆT 
I/ Lực xuất hiện trong sự co dãn vì nhiệt : 
 1) Quan sát thí nghiệm : H21.1
 2) Trả lời câu hỏi
C1. Khi nóng lên thanh thép nở ra (nở dài)
C2. Chốt ngang bị gãy
 Khi dãn nở vì nhiệt nếu bị ngăn cản thanh thép có thể gây ra lực rất lớn.
C3. Khi co lại vì nhiệt, nếu bị ngăn cả thanh thép có thể gây ra lực rất lớn.
 3) Rút ra kết luận 
C4. a) Khi thanh thép nở ra vì nhiệt nó gây ra lực rất lớn.
 b) Khi thanh thép co lại vì nhiệt nó cũng gây ra lực rất lớn.
 4) Vận dụng 
 C5. Có để một khe hở, khi trời nắng nóng, thanh ray nở dài ra không bị ngăn cản, không gây ra lực rất lớn làm cong đường ray.
C6. Một gối đỡ đặt trên con lăn tạo điều kiện cho cầu dài ra khi nóng lên mà không bị ngăn cản
II/ Băng kép : 
1) Quan sát băng kép 
2) Trả lời câu hỏi 
C7. Đồng và thép nở vì nhiệt khác nhau.
C8. Cong về phía thanh thép.
C9. Cong về phía thanh đồng. Đồng co lại vì nhiệt nhiều hơn thép, nên thanh đồng ngắn hơn, thanh thép dài hơn và nằm phía ngoài vòng cung.
3) Vận dụng 
C10. Khi đủ nóng băng kép cong về phía thanh thép, làm ngắt mạch điện. Thanh thép nằm trên.
*/ Có thể em chưa biết : SGK /67
*/ GHI NHỚ : Học thuộc SGK trang 67
 - Sự co dãn vì nhiệt khi bị ngăn cản có thể gây ra những lực rất lớn
 - Băng kép khi bị đốt nóng hay làm lạnh đi đều cong lại.
 - Người ta ưng dụng tính chất này của băng kép vào việc đóng - ngắt 
 tự động mạch điện .
*/ Dặn dò :
Học ghi nhớ + BT C1--> C10
Đọc có thể em chưa biết
Làm BT từ 21.1à 21.5 trong SBT/25,26
 - Chuẩn bị bài : Nhiệt kế, nhiệt giai