Giáo án môn Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 22+23 - Năm học 2010-2011

Ngày giảng:	
9A:	 Tiết 22 -Văn bản:
9B.	 CHUYệN Cũ TRONG PHủ CHúA TRịNH
(Trích: Vũ trung tuỳ bút- Phạm Đình Hổ)
I/ Mục tiêu cần đạt: 
 Giúp HS:
- Hiểu về cuộc sống xa hoa vô độ của bọn quan lại - vua, chúa dưới thời Lê - Trịnh và thái độ phê phán của tác giả.
- Bước đầu nhận biết đặc trưng cơ bản của thể loại văn tuỳ bút đời xưa và đánh giá được giá trị nghệ thuật của nhữn dòng ghi chép đầy tính hiện thực này.
II/ Chuẩn bị:
1. Đồ dùng dạy học:
HS: sưu tầm tư liệu lịch sử liên quan đến bài học.
2. Phương pháp:
Đọc diễn cảm, vấn đáp, liên hệ
III/ Các hoạt động dạy học:
1. Tổ chức:
9A..9B	
2.Kiểm tra:
Nêu giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật của văn bản Chuyện Người con gái Nam Xương của Nguyễn Dữ.
3. Bài mới:
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung
Hoạt động 1. Đọc, tìm hiểu chung về văn bản.
GV: giới thiệu những nét chính về tác giả.
HS: - Phạm Đình Hổ(1768-1839). Quê: Hải Dương.
- Sinh ra trong một gia đình khoa bảng.
- Ông sống vào thời chế độ phong kiến khủng hoảng trầm trọng nên có thời gian muốn ẩn cư, sáng tác văn chương, khảo cứu về nhiều lĩnh vực.
- Thơ văn của ông chủ yếu là ký thác tâm sự bất đắc chí của một nho sĩ sinh không gặp thời.
GV: nêu một số tác phẩm chính của Phạm Đình Hổ.
HS: Khảo cứu:
- Bang giao điển lệ, Lê triều hội điển, An Nam chí, Ô Châu lục
Sáng tác văn chương:
- Đông Dã học ngôn thi tập, Vũ trung tuỳ bút, 
Tang thương ngẫu lực (Đồng tác giả với Nguyễn án)
GV: Em hãy giới thiệu xuất xứ của tác phẩm.
HS: trả lời.
GV: hướng dẫn đọc, đọc mẫu.
HS: đọc.
HS: đọc chú thích.
HĐ2:
GV: văn bản thuộc thể loại gì?
HS: trả lời
GV: văn bản có thể chia làm mấy phần? Nội dung chính của từng phần?
HS: P1: từ đầu...bất tường: cuộc sống xa hoa của chúa Trịnh Sâm.
P2: còn lại: bọn quan lại thừa gió bẻ măng.
HS: đọc lướt đoạn 1.
GV: thói ăn chơi xa xỉ của chúa Trịnh Sâm được t/h qua những chi tiết, sự việc nào?
HS: trả lời.
GV: việc t/g miêu tả việc “đưa một cây đa to, cành lá như cây cổ thụ, phải một cơ binh hàng trăm người mới khiêng nổi, hình núi non bộ trông như bể đầu non” nhằm mục đích gì?
HS: nhấn mạnh sự ăn chơi xa xỉ, vô độ...
GV: em có nhận xét gì về nghệ thuật miêu tả của t/g trong đoạn này?
HS: Bằng cách đưa ra những sự việc cụ thể, phương pháp so sánh liệt kê - miêu tả tỉ mỉ sinh động, tác giả đã khắc hoạ một cách ấn tượng rõ nét cuộc sống ăn chơi xa hoa vô độ của vua chúa quan lại thời vua Lê, chúa Trịnh.
HS: đọc đoạn “Mỗi đêm... bất tường”
GV: em hiểu ý nghĩa đoạn văn này ntn?
HS: Cảnh thì xa hoa lộng lẫy nhưng những âm thanh lại gợi cảm giác ghê rợn, tang tóc đau thương, báo trước điềm gở: sự suy vong tất yếu của một triều đại phong kiến.
- Thể hiện thái độ phê phán, không đồng tình với chế độ phong kiến thời Trịnh - Lê.
GV: Ai là kẻ tiếp tay và phục vụ đắc lực nhất cho thói ăn chơi vô độ của chúa Trịnh? Bọn quan lại, thái giám trong phủ có những hành động thủ đoạn gì?
HS:
GV: Vì sao bọn quan lại có thể làm những việc tác oai, tác quái như vậy?
HS: thời chúa Trịnh Sâm, bọ hoạn quan hầu cận trong phủ chúa rất được chúa sủng ái bởi chúng có thể giúp chúa đắc lực hơn trong việc ăn chơi, hưởng lạc chúng ỷ thế hoành hành...
GV: Trước những thủ đoạn đó của bọn quan lại, người dân rơi vào tình cảnh như thế nào? Tìm những chi tiết tả lại cảnh đó?
HS: phát hiện, trả lời.
GV: t/g kết thúc bài tuỳ bút bằng cách ghi lại một sự việc có thực xảy ra trong gia đình mình, điều đó có ý nghĩa gì?
HS: ...làm tăng sức thuyết phục cho những chi tiết chân thực mà t/g đã ghi chép ở trên, làm cho cách viết thêm phong phú, sinh động.
GV: Qua cách miêu tả đó t/h thái độ gì của t/g?
HS: thái độ bất bình, phê bình kín đáo.
HĐ3:
GV: nêu những thành công về mặt nghệ thuật của văn bản?
HS:
GV: Văn bản phản ánh điều gì?
HS:
I. Đọc, tìm hiểu chú thích:
1. Tác giả- Tác phẩm (sgk)
2. Đọc.
3. Chú thích (SGK)
II. Tìm hiểu văn bản:
A. Cấu trúc văn bản:
1. Thể loại: tuỳ bút
2. Bố cục: 2 phần.
B. Tìm hiểu nội dung:
1. Thói ăn chơi xa xỉ của chúa Trịnh Sâm.
- Xây dựng nhiều cung điện, đền đài lãng phí, hao tiền tốn của.
- Những cuộc dạo chơi diễn ra thường xuyên, huy động nhiều người hầu hạ, bày đặt nhiều trò giải trí hết sức lố lăng tốn kém .
- Cướp đoạt nhiều của quí trong thiên hạ.
2. Thủ đoạn của bọn quan hầu cận.
- Ngang nhiên ỷ thế hoành hành, vừa ăn cướp vừa la làng hành vi ngang ngược, tham lam, tàn bạo, vô lý bất công.
- Lấy của dân chậu hoa, cây cảnh, chim quý để dâng chúa.
- Doạ dân để lấy tiền.
III. Tổng kết
1. Về nghệ thuật
Thành công với thể loại tuỳ bút:
- Phản ánh con người và sự việc cụ thể, chân thực, sinh động bằng các phương pháp: liệt kê, miêu tả, so sánh.
- Xây dựng được những hình ảnh đối lập.
2. Về nội dung
Phản ánh cuộc sống xa hoa vô độ cùng với bản chất tham lam, tàn bạo, vô lý bất công của bọn vua chúa, quan lại phong kiến.
4. Củng cố:
GV hệ thống nội dung của bài.
5. Hướng dẫn:
- Chuẩn bị bài: Hoàng Lê nhất thống chí- Hồi 14.
- Xem lại KT lịch sử có liên quan, trả lời câu hỏi sgk.
Ngày giảng:	
9A:	 Tiết 23 -Văn bản:
9B.	 HOàNG LÊ NHấT THốNG CHí
(Trích Hồi thứ 14- Ngô Gia Văn Phái)
I/ Mục tiêu cần đạt: 
 Giúp HS:
- Cảm nhận được vẻ đẹp hào hùng của người anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ trong chiến công đại phá quân Thanh, sự thảm bại của bọn xâm lược và số phận của lũ vua quan phản dân hại nước; qua đó thấy đước quan điểm ý thức của tác giả.
- Hiểu sơ bộ về thể loại và đánh giá giá trị nghệ thuật của lối văn trần thuật kết hợp miêu tả chân thực, sinh động.
 - Rèn kỹ năng phân tích tác phẩm văn xuôi cổ, học tập trần thuật kết hợp miêu tả.
 - Giáo dục lòng tự hào về truyền thống chống ngoại xâm kiên cường của cha ông. Tự hào về người anh hùng áo vải Quang Trung.
II/ Chuẩn bị:
1. Đồ dùng dạy học:
HS: sưu tầm tư liệu lịch sử liên quan đến bài học.
2. Phương pháp:
Đọc diễn cảm, vấn đáp, liên hệ
III/ Các hoạt động dạy học:
1. Tổ chức:
9A..9B	
2.Kiểm tra:
Thói ăn chơi xa xỉ của Trịnh Sâm và bọn quan lại trong phủ chúa được tái hiện ntn?
 3. Bài mới:
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung
Hoạt động 1. Đọc, kể tóm tắt, hiểu chú thích.
GV: yêu cầu HS nêu vài nét về tác giả.
HS: trình bày.
GV yêu cầu HS giới thiệu khái quát về tác phẩm.
HS: trình bày.
GV: hướng dẫn đọc, đọc mẫu.
HS: chọn đọc một đoạn.
GV: hãy kể tóm tắt đoạn trích.
HS: Quân Thanh kéo vào Thăng Long, tướng Tây Sơn là NgôVăn Sở lui quân về vùng núi Tam Điệp. Quang Trung lên ngôi vua ở Phú Xuân tự đốc xuất đại binh nhằm ngày 25 tháng chạp năm 1788 tiến ra Bắc diệt Thanh. Dọc đường vua cho kén thêm lính, mở duyệt binh lớn, chia quân thành các đạo, chỉ dụ tướng lĩnh mở tiệc khao quân ngày 30 tháng chạp hẹn mùng 7 tết thắng lợi mở tiệc ăn mừng ở Thăng Long. Đội quân của Quang Trung đánh đến đâu thắng đến đấy quân Thanh đại bại. Ngày mùng 3 QT tiến vào T.Long, Tôn Sĩ Nghị tháo chạy về nước, vua Lê Chiêu Thống cùng vua Lê Chiêu Thống cùng gia quyến chạy trốn.
HS: đọc 1 số từ khó trong SGK.
HĐ2:
GV: văn bản thuộc thể loại nào, sử dụng PTBĐ nào?
HS:
GV: văn bản có thể chia làm mấy phần?
P1: Từ đầu lên đường ra bắc: QT chuẩn bị tiến quân ra Bắc.
P2: tiếp kéo vào thành: QT đại phá quân Thanh.
P3: còn lại: số phận của tướng lĩnh nhà Thanh và vua tôi Lê Chiêu Thống.
GV: Nhận được tin cấp báo, Nguyễn Huệ có thái độ và quyết định gì? Ông đã làm được những việc gì?
HS: Tiếp được tin báo, Bắc Bình Vương “giận lắm”, họp các tướng sỹ - định thân chinh cầm quân đi ngay nhưng ông đã nghe lời quần thần lên ngôi vua để chính danh vị, tự đốc suất đại quân ra Bắc, tuyển binh và duyệt binh lớn ở Nghệ An, phủ dụ tướng sĩ, định kế hoạch hành quân đánh giặc và cả kế hoạch đối phó với nhà Thanh sau chiến thắng.
GV: điều đó chứng tỏ ông là người có hành động ntn?
HS: trả lời.
GV: qua lời phủ dụ của QT trong buổi duyệt binh lớn ở Nghệ An, với bọn Sở, Lân, Ngô Thì Nhậm và cuộc trò chuyện với cống sĩ La Sơn chứng tỏ nhà vua còn có trí tuệ ntn?
HS: - Lời phủ dụ quân lính ở N.An k/đ chủ quyền DT của ta, nêu bật chính nghĩa của ta - phi nghĩa của địch và dã tâm xâm lược của chúng, nêu truyền thống chống ngoại xâm của dân tộc ta.
- Kêu gọi đồng tâm hiệp lực, ra kỷ luật nghiêm, thống nhất ý chí để lập công lớn.
Lời dụ lính như một lời hịch ngắn gọn có sức thuyết phục cao (có tình, có lý) Kích thích lòng yêu nước, truyền thống quật cường của dân tộc, thu phục quân lính khiến họ một lòng đồng tâm hiệp lực, không dám ăn ở hai lòng.
- T/h qua cách xử trí với các tướng sĩ tại Tam Điệp khi Sở, Lânđều manng gươm đến chịu tội. Theo binh pháp “Quân thua chém tướng” nhưng ông hiểu sở trường sở đoản của tướng sĩ, khen chê đúng người đúng việc. 
GV: Mới khởi binh đánh giặc mà vua QT đã nói chắc như đinh đóng cột “ phương lược tiến đánh đã tính sẵn...”, tính sẵn cả kế hoạch ngoại giao sau chiến thắng chứng tỏ điều gì ở QT?
HS: ..
GV: cuộc hành quân thần tốc do vua QT chỉ huy còn cho ta thấy tài năng nào của QT? Hãy chứng minh.
HS:.. Chiến lược: Thần tốc bất ngờ, xuất quân đánh nhanh thắng nhanh (hơn 100 cây số đi trong 3 ngày).
Trận Hà Hồi: vây kín làng, bắc loa truyền gọi, quân lính bốn phía dạ ran, quân địch “rụng rời sợ hãi”, đều xin hàng, không cần phải đánh. Trận Ngọc Hồi, cho quân lính lấy ván ghép phủ rơm dấp nước làm mộc che, khi giáp lá cà thì “quăng ván xuống đất, ai nấy cầm dao chém bừa” khiến kẻ thù phải khiếp vía, chẳng mấy chốc thu được thành...
GV: hình ảnh vua QT trong chiến trận được miêu tả ntn?
HS:..
GV: bình.( vua QT thân chinh không chỉ cầm quân trên danh nghĩa mà là tổng chỉ huy thực sự: định kế hoạch đánh cả chiến dịch và từng trận đánh cụ thể, tổ chức hành quân, tự mình chỉ huy một mũi tiến công cưỡi voi đốc thúc xông pha tên đạn. H/a vua đánh trận Ngọc Hồi thật oai phong lẫm liệt. Vua cưỡi voi đội khăn vàng chỉ huy ba quân trong khói đạn mù trời, tiếng reo dậy đất. khí thế quân TSơn như trẻ tre, như từ trên trời xuống, dưới đất chui lên... quân giặc rụng rời hoảng sợ. H/a QT ngồi trên bành voi chiến bào đỏ sạm đen vì khói súng dẫn đầu đoàn quân vào T.Long thật lẫm liệt oai hùng hiếm có trong LS.
GV: Hãy nhận xét nghệ thuật trong phần này?
HS: trả lời.
GV: bổ sung ( Khi miêu tả trận đánh của Nguyễn Huệ, với lập trường dân tộc và lòng yêu nước, tác giả viết với sự phấn chấn, những trang viết chan thực có màu sắc sử thi).
I. Đọc, kể tóm tắt, hiểu chú thích.
1. Đọc.
2. Kể tóm tắt.
3. Chú thích:
II. Tìm hiểu văn bản:
A. Tìm hiểu chung:
1. Thể loại: tiểu thuyết lịch sử chương hồi.
2. PTBĐ: tự sự.
3. Bố cục: 3 phần.
B. Tìm hiểu nội dung:
1. Hình tượng người anh hùng Nguyễn Huệ
- Là người hành động mạnh mẽ, quyết đoán.
- Trí tuệ sáng suốt, nhạy bén:
Sáng suốt trong việc phân tích tình hình thời cuộc và thế tương quan chiến lược giữa ta và địch.
Sáng suốt trong việc xét đoán và dùng người.
- ý chí quyết thắng và tầm nhìn xa trông rộng.
- Là bậc kỳ tài trong việc dùng binh: bí mật, thần tốc, bất ngờ.
- Hình ảnh lẫm liệt oai hùng.
* Bằng cách khắc hoạ trực tiếp hay gián tiếp, với biện pháp tả thực, hình tượng người anh hùng dân tộc hiện lên thật quả cảm, trí tuệ sáng suốt nhạy bén, tài giỏi, là linh hồn của chiến công vĩ đại.
4. Củng cố:
GV hệ thống KT của bài.
5. Hướng dẫn:
Chuẩn bị phần còn lại.
..