Giáo án môn Ngữ văn lớp 6 - Bài học 6: Văn - Tập làm văn truyện cổ dân gian Yên Bái

	Bµi 6: V¨n - TËp lµm v¨n
TruyÖn cæ d©n gian Yªn B¸i
(1 tiÕt)
1.Môc tiªu: 
Sau khi häc xong bµi nµy, häc sinh ®¹t ®­îc :
1.1. KiÕn thøc: 
	- BiÕt tªn mét sè truyÖn cæ d©n gian, ®äc vµ nhí ®­îc mét ®Õn hai truyÖn cæ d©n gian tiªu biÓu cña c¸c d©n téc ®ang l­u hµnh ë Yªn B¸i.
- NhËn diÖn ®­îc thÓ lo¹i, tÝnh ®Þa ph­¬ng, d©n téc cña mét vµi truyÖn cæ d©n gian l­u hµnh ë Yªn B¸i.
1.2. Kü n¨ng: 
	- BiÕt c¸ch s­u tÇm, ghi chÐp néi dung, nhËn diÖn vÒ thÓ lo¹i truyÖn cæ d©n gian ®ang l­u hµnh ë ®Þa ph­¬ng.
	- BiÕt ph©n tÝch, c¶m thô néi dung vµ nghÖ thuËt cña truyÖn cæ d©n gian.
1.3. Th¸i ®é: Yªu quý, tr©n träng, gi÷ g×n kho tµng truyÖn cæ d©n gian ®ang l­u hµnh ë ®Þa ph­¬ng.
2.Th«ng tin: 
2.1. Kh¸i qu¸t vª truyÖn cæ d©n gian Yªn B¸i:
	Yªn B¸i lµ mét tØnh miÒn nói, cã nhiÒu d©n téc anh em cïng chung sèng. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña lÞch sö, c¸c d©n téc ®Õn c­ tró trªn ®Þa bµn Yªn B¸i vµo nhiÒu thêi ®iÓm kh¸c nhau, d©n sè cña c¸c d©n téc còng kh«ng ®ång ®Òu nh­ng hÇu nh­ d©n téc nµo còng mét kho tµng truyÖn cæ d©n gian cña d©n téc m×nh. Trong c¸c truyÖn cæ d©n gian Yªn B¸i hiÖn nay cã nhiÒu truyÖn cã tªn ®Þa danh, tªn nh©n vËt hoÆc nh÷ng sù kiÖn lÞch sö ®· tõng x¶y ra trªn ®Þa bµn Yªn B¸i. Song còng cã nh÷ng truyÖn kh«ng cã nh÷ng chi tiÕt Êy. ThËt khã x¸c ®Þnh nh÷ng truyÖn Êy xuÊt ph¸t tõ Yªn B¸i hay nã ®­îc du nhËp vµo Yªn B¸i cïng víi sù di c­ cña c¸c d©n téc tõ n¬i kh¸c ®Õn ®Þa bµn Yªn B¸i. V× thÕ kh¸i niÖm truyÖn cæ d©n gian Yªn B¸i chØ cã ý nghÜa t­¬ng ®èi. Nªn hiÓu ®ã lµ chØ c¸c truyÖn cæ d©n gian ®­îc s­u tÇm vµ ®ang l­u hµnh ë Yªn B¸i.
 	Kho tµng truyÖn cæ d©n gian ®ang l­u hµnh ë Yªn B¸i kh¸ phong phó vÒ mÆt thÓ lo¹i. Trong ®ã truyÖn cæ tÝch chiÕm mét sè l­îng lín vµ còng cã nhiÒu ®Æc s¾c vÒ mÆt nghÖ thuËt h¬n. Mét ®Æc ®iÓm dÔ nhËn thÊy lµ ranh giíi gi÷a c¸c truyÖn cæ tÝch vµ truyÒn thuyÕt ë nhiÒu truyÖn kh«ng thËt râ rµng. Trong nhiÒu truyÒn thuyÕt cã yÕu tè cæ tÝch vµ ng­îc l¹i. Qua viÖc ®iÒu tra, kh¶o s¸t, cã thÓ kÓ ra mét sè truyÖn tiªu biÓu cña tõng thÓ lo¹i:
	- TruyÒn thuyÕt: 
	+ Mïa sÊm (TruyÒn thuyÕt d©n téc Th¸i )
	+ MÆt trêi sÊm, sÐt lµ mét gia ®×nh (TruyÒn thuyÕt d©n téc M«ng )
	+ MÆt ®Êt låi lâm (TruyÒn thuyÕt d©n téc M«ng )
	+ ¤ng ThÇn N«ng (TruyÒn thuyÕt d©n téc M«ng )
	+ ¤ng Tiªn trªn nói Ngò S¬n (TruyÒn thuyÕt d©n téc M«ng )
+ Nµng Han, T¹o CÇm H¸nh ®¸nh giÆc cê vµng (TruyÒn thuyÕt d©n téc Th¸i ).
- TruyÖn cæ tÝch, cã c¸c tiÓu lo¹i:
	+ TruyÖn cæ tÝch kÓ vÒ sù tÝch c¸c ®Þa danh: 
Tiªu biÓu nh­ c¸c truyÖn: Sù tÝch §¸t ¤ §å (TruyÖn cæ tÝch d©n téc Cao Lan), Sù tÝch Ngßi Thia rªu ®¸ (TruyÖn cæ tÝch d©n téc Th¸i), Sù tÝch Suèi n­íc nãng B¶n Hèc (TruyÖn cæ tÝch d©n téc Th¸i), Sù tÝch Th¸c ¤ng, Th¸c Bµ (TruyÖn cæ tÝch d©n téc Kinh, Tµy, Nïng), Sù tÝch Nói Ngµm Cha (TruyÖn cæ tÝch d©n téc Th¸i), Sù tÝch §Ìo Khau Ph¹ (TruyÖn cæ tÝch d©n téc M«ng)
	+ TruyÖn cæ tÝch kÓ vÒ sù tÝch c¸c loµi c©y: 
Tiªu biÓu nh­ c¸c truyÖn: Sù tÝch c©y quÕ (TruyÖn cæ tÝch d©n téc Dao), Sù tÝch Hoa Ban (TruyÖn cæ tÝch d©n téc Th¸i), Sù tÝch c©y ng« (TruyÖn cæ tÝch d©n téc M«ng)
	+ TruyÖn cæ tÝch kÓ vÒ sù tÝch c¸c loµi vËt: 
Tiªu biÓu nh­ c¸c truyÖn: Sù tÝch ®u«i gÊu (TruyÖn cæ tÝch d©n téc M«ng), Sù tÝch gµ Êp trøng vÞt (TruyÖn cæ tÝch d©n téc M«ng), MÌo vµ Chuét (TruyÖn cæ tÝch d©n téc Dao),
	+ TruyÖn cæ tÝch kÓ vÒ sù tÝch c¸c ®å vËt: 
Tiªu biÓu nh­ c¸c truyÖn: Sù tÝch khÌn M«ng (TruyÖn cæ tÝch d©n téc M«ng, Sù tÝch s¸o Tµy (TruyÖn cæ tÝch d©n téc Tµy)
	+ TruyÖn cæ tÝch kÓ vÒ con ng­êi: 
Tiªu biÓu nh­ c¸c truyÖn: Nµng Nu; A Sang ; Nï J¸o, Nao vµ Xªnh; Nï Phay häc khÌn (TruyÖn cæ tÝch d©n téc M«ng), ChuyÖn t×nh hang ThÈm NÐ (TruyÖn cæ tÝch d©n téc Th¸i), Chµng Hoa Sung (TruyÖn cæ tÝch d©n téc Tµy)
Ngoµi truyÖn cæ d©n gian, ë Yªn B¸i cßn l­u hµnh, phæ biÕn mét sè tr­êng ca nh­ “Xèng chô x«n xao” (TiÔn dÆn ng­êi yªu) cña d©n téc Th¸i, “§­êng lªn d©ng lÔ tæ”, “Then B¸ch §iÓu” cña d©n téc Tµy.
 	ë c¸c truyÖn cæ trªn tÝnh ®Þa ph­¬ng vµ tÝnh d©n téc ®­îc thÓ hiÖn kh¸ râ. TÝnh ®Þa ph­¬ng thÓ hiÖn qua c¸c chi tiÕt: tªn ®Þa danh, s¶n vËt, nh©n vËt cã ë ®Þa ph­¬ng hoÆc kÓ vÒ c¸c sù viÖc x¶y ra t¹i ®Þa ph­¬ng. TÝnh d©n téc thÓ hiÖn ë ng«n ng÷, lèi t­ duy, c¸ch diÔn ®¹t vµ b¶n s¾c v¨n ho¸ cña c¸c d©n téc trong truyÖn.
 2.2. TruyÒn thuyÕt Nµng Han 
 TruyÒn thuyÕt cña d©n téc Th¸i vïng V¨n ChÊn- M­êng Lß.
Ngµy x­a ë vïng Ao Lu«ng thuéc x· S¬n a, huyÖn V¨n ChÊn, tØnh Yªn B¸i, cã mét ng­êi con g¸i må c«i c¶ cha lÉn mÑ nh­ng l¹i th«ng minh, dòng c¶m vµ cã s¾c ®Ñp l¹ th­êng. Mét h«m c« ®i vµo rõng lÊy cñi th× bÞ mét bÇy khØ v©y b¾t. MÆc dï c« ®· hÕt søc chèng cù nh­ng kh«ng th¾ng næi bÇy khØ, c« bÞ bÇy khØ b¾t ®em vµo trong rõng s©u. ë trong rõng c« ®­îc bÇy khØ ®èi ®·i hÕt søc tö tÕ(1), nhÊt lµ con khØ ®ùc ®Çu ®µn to lín. Nã th­êng cho bÇy khØ ®i t×m ng« nÕp, mËt ong, chim non, trøng kiÕn vÒ cho c« ¨n. Nã cßn th­êng ®Õn gÇn bªn c« g¸i, vuèt tãc, xoa l­ng, tá vÎ th©n thiÕt(2) víi c«.
Mét thêi gian sau nh©n lóc bÇy khØ s¬ hë, c« g¸i ®· trèn ®­îc vÒ nhµ. Råi c« tù nhiªn mang thai vµ sinh ®­îc mét ®øa con g¸i. §øa trÎ sinh ra ®· to lín vµ ®Ñp ®Ï kh¸c th­êng, nã ch¼ng mang mét dÊu vÕt nµo cña bè khØ. Nã lín rÊt nhanh, cµng lín cµng khoÎ m¹nh, xinh ®Ñp nªn mäi ng­êi trong vïng ®Òu gäi lµ nµng tiªn Han.
Han cã tµi trÝ vµ søc khoÎ l¹ th­êng, míi chÝn, m­êi tuæi c« ®· tËp b¾n cung vµ phi ngùa b¹ch cïng víi bän con trai chia bÌ ®¸nh vËt. Lín lªn Han trë thµnh mét kÞ sÜ(3), th­êng c­ìi trªn l­ng con b¹ch m·(4) phi n­íc ®¹i(5) nh­ mét mòi tªn bay thÊp tho¸ng trong rõng xanh.
Han còng lµ mét ng­êi rÊt yªu thÝch lao ®éng. C« biÕt bãc vá c©y sui(6) chÕ t¸c thµnh ch¨n ®¾p, c« biÕt lÊy c©y qu¶ trong rõng vÒ trång ë v­ên nhµ, biÕt thuÇn d­ìng nh÷ng con thó rõng hoang d¹i thµnh nh÷ng con vËt nu«i trong nhµ hiÒn lµnh. Han cßn bèc ®¸ xÕp thµnh nói, biÕn thung lòng M­êng Lß thµnh c¸nh ®ång lóa th¼ng c¸nh cß bay, biÕt kh¬i con m­¬ng to ®­a n­íc tõ suèi Thia vµo ®ång vµ t×m ra gièng lóa th¬m ngon næi tiÕng ®Ó trång ë M­êng Lß. Han lÊy ®¸ x©y mét ng«i nhµ thËt to, ®µo mét c¸i giÕng trong, biÕn mét c¸i hang ®¸ thµnh ao nu«i c¸. N¬i Han ë cßn cã c¶ mét c¸i tr¶ng ®¸ to dïng ®Ó thê cóng, cã chç dµnh riªng ®Ó ch¬i bêi móa h¸t. Nh÷ng lóc th­ th¶ Han th­êng ®¸nh trèng gäi bÌ b¹n ®Õn móa h¸t, vui ch¬i. V× vËy, n¬i Han ë còng lµ n¬i tô héi cña trai g¸i trong b¶n ngoµi m­êng kh¾p vïng M­êng Lß.
Kh«ng ph¶i chØ cã tµi trÝ mµ Han cßn ng­êi cã tÊm lßng nh©n ¸i lu«n c­u mang gióp ®ì mäi ng­êi, bµy cho mäi ng­êi biÕt c¸ch lµm ¨n, biÕt chèng thó d÷víi nh÷ng viÖc lµm tèt ®Ñp nh­ vËy nªn Nµng Han ®­îc d©n trong vïng rÊt yªu mÕn, quý träng.
Vµo tuæi tr¨ng trßn Han còng cã ng­êi yªu, nhµ chµng trai ë phÝa ®«ng cña c¸nh ®ång M­êng Lß. Chµng trai ®· hÑn víi Han r»ng gÆt mïa xong hai ng­êi sÏ vÒ ë bªn nhau cïng nhau khai khÈn ®Êt ®ai më réng thªm c¸nh ®ång M­êng Lß vµ t×m thªm nhiÒu gièng lóa míi ®Ó trång. Hä mong muèn cïng víi bµ con d©n b¶n lµm cho vïng M­êng Lß ngµy cµng trë nªn ®Çm Êm thanh b×nh.
Nh­ng råi bçng d­ng bän giÆc ¸o l«ng, ch©n quÊn xµ c¹p tõ ph­¬ng xa trµn xuèng. Chóng µo vµo c¸c b¶n lµng c­íp bãc. Bän chóng v« cïng tµn ¸c, giÕt ®µn «ng, c­íp ®µn bµ, c­íp thãc, ng«, tr©u, bß, gµ, lîn, kh«ng thiÕu thø g× lµ chóng kh«ng c­íp hoÆc tµn ph¸. C¶ vïng M­êng Lß vèn t­¬i ®Ñp, trï phó lµ thÕ mµ bçng nhiªn x¬ x¸c, tiªu ®iÒu. Kh«ng thÓ ®Ó mÆc cho bän giÆc tµn s¸t d©n lµng, Nµng Han ®· chiªu tËp qu©n lÝnh ®øng lªn chèng giÆc. §éi qu©n cña Nµng Han ®a phÇn lµ n÷, ®Òu cã tµi phi ngùa, b¾n cung. §Ó cã c¬ së vµ lùc l­îng chiÕn ®Êu l©u dµi, Nµng Han ®· cho x©y thµnh Pu - Cót, ®¾p luü cao, hµo s©u, trång chuèi hai bªn lèi ®i, lµm c¸c vËt c¶n, biÕn n¬i nµy thµnh thao tr­êng(7) tËp phi ngùa v­ît qua c¸c ch­íng ng¹i vËt, phi ngùa móa g­¬m chÐm chuèi hai bªn ®­êng. Nµng Han cßn xuèng tõng b¶n vËn ®éng thµnh lËp ®­îc nhiÒu ®éi qu©n ®¸nh giÆc. D­íi sù chØ huy cña mét n÷ t­íng cã tµi thao l­îc(8), qu©n cña Nµng Han liªn tôc chiÕn th¾ng. Bän giÆc bÞ ®¸nh tr¶ t¬i bêi kh«ng thÓ nµo chiÕm næi m¶nh ®Êt mµ ban ®Çu chóng t­ëng lµ sÏ c­íp ®­îc mét c¸ch dÔ dµng, thËm chÝ bän chóng cßn v« cïng sî h·i. Lóc ®ã ®· cã th¬ ca ngîi Nµng Han :
Lóc xung trËn oai phong lÉm liÖt
Vã ngùa tung hoµnh hß hÐt chØ huy
Thanh g­¬m yªn ngùa ra uy
Ra tay chÐm t­íng phÊt k× bao phen.
Ng­êi ta ®ån r»ng ë gan bµn ch©n cña Nµng Han cã ba sîi l«ng vµng cña thÇn nói ban cho ®Ó lµm bïa hé mÖnh(9). Nghe ®­îc tin nµy bän giÆc liÒn thuª mét tªn trai t¬ con nhµ giµu tªn lµ T¹o Lao vê ®Õn t¸n tØnh, g¹ gÉm Han, nh»m nhæ trém hai sîi l«ng vµng. Nh­ng m­u ®å cña chóng ®· bÞ thÊt b¹i, T¹o Lao chØ gÆp ®­îc mét tuú t­íng(10) ®ãng gi¶ lµm Nµng Han.
Qu©n t­íng Nµng Han ®ang trªn ®µ th¾ng lîi th× nhËn ®ù¬c tin b¸o, ng­êi yªu cña Nµng Han ®ang bÞ bän giÆc v©y h·m trong thµnh. Nµng Han liÒn giao binh quyÒn(11) l¹i cho viªn phã t­íng chØ huy cßn m×nh th× cïng mét sè tuú tïng(12) bÝ mËt ®i gi¶i v©y cho ng­êi yªu. §Õn gi÷a ®­êng bÞ giÆc phôc kÝch(13), Nµng Han cïng tuú tïng cña m×nh chiÕn ®Êu rÊt quyÕt liÖt, nh­ng giÆc ®«ng gÊp béi, t×nh thÕ trë nªn v« cïng nguy hiÓm. Mét viªn t­íng th©n cËn ®· ®ãng gi¶ lµm Nµng Han x«ng vµo võa ®¸nh võa rót qu©n vÒ mét ng¶ kh¸c ®Ó cho bän giÆc r­ît ®uæi theo. Nµng Han nh©n c¬ héi nµy rÏ sang lèi kh¸c ®i gi¶i v©y cho ng­êi yªu.
Do nhiÒu ngµy ph¶i chiÕn ®Êu víi lò giÆc, søc lùc c¹n dÇn, Nµng Han lª b­íc tíi bê suèi. Nh×n dßng suèi Thia ch¶y xiÕt, mÆt n­íc xanh ®en, Nµng Han khÏ rïng m×nh ngÇn ng¹i. Nh­ng tr­íc m¾t nµng l¹i hiÖn lªn h×nh ¶nh ng­êi yªu ®ang bÞ giÆc v©y h·m, nµng liÒn nh¶y µo xuèng suèi. B¬i m·i, b¬i m·i, tíi gi÷a dßng suèi, nµng bçng toµn th©n nhãi buèt, ch©n tay r· rêi, nh×n xuèng th× thÊy hai sîi l«ng vµng ®· rông mÊt. Ho¶ng sî, nµng l¹i g¾ng søc b¬i, nh­ng gÇn tíi bê th× bän giÆc ®· ®uæi tíi. Chóng b¾n tªn xèi x¶ vµo nµng Nµng bÞ chÕt, x¸c nµng tr«i d¹t vµo mét doi c¸t ven bê. Bµ con d©n b¶n biÕt tin v« cïng th­¬ng tiÕc ng­êi thñ lÜnh(14) cña m×nh, véi ®­a x¸c nµng ®i cÊt giÊu råi ®îi ®Õn ®ªm ®­a ®i ch«n t¹i hang ®¸ c¹nh suèi Thia.
Sau nµy n¬i ch«n cÊt nµng ®­îc gäi lµ ThÈm Han. §Ó ghi nhí c«ng lao cña Nµng Han, nh©n d©n lËp ®Òn thê nµng gäi lµ ®×nh Nµng Han. GiÕng n­íc nµng t¾m khi x­a gäi giÕng Nµng Han. §åi Pu - Cót, doanh tr¹i khi x­a cña nµng gäi ®åi Nµng Han. C©u chuyÖn vÒ Nµng Han ®­îc ®êi nä truyÒn cho ®êi kia, víi niÒm tù hµo vµ tiÕc th­¬ng vÒ mét ng­êi con g¸i tµi s¾c, dòng c¶m, nh©n ¸i cña ®Êt M­êng Lß ®· trë thµnh huyÒn tho¹i. Hµng n¨m bµ con M­êng Lß vÉn tæ chøc lÔ héi ë n¬i Nµng Han yªn nghØ ngµn ®êi gäi lµ lÔ héi ThÈm Han. Ngµy nay ThÈm Han cßn trë thµnh mét ®iÓm du lÞch hÊp dÉn víi nh÷ng ai ®· vµo V¨n ChÊn- M­êng Lß.
 Ph¹m §øc H¶o s­u tÇm theo lêi kÓ cña nh©n d©n V¨n ChÊn
Chó thÝch:
(ê) TruyÒn thuyÕt: Xem l¹i phÇn chó thÝch vÒ truyÒn thuyÕt, Ng÷ v¨n líp 6.
(1) Tö tÕ: Tá ra cã lßng tèt trong ®èi xö víi nhau( ¨n ë tö tÕ víi nhau)
(2) Th©n thiÕt: Cã quan hÖ t×nh c¶m gÇn gòi, g¾n bã chÆt chÏ víi nhau.
(3) KÞ sÜ: Ng­êi chuyªn dïng ngùa ®Ó chiÕn ®Êu.
(4) B¹ch m·: Ngùa tr¾ng
(5) Phi n­íc ®¹i: (Ngùa) ch¹y nhanh.
(6) Vá sui: C©y to ë rõng, th©n trßn th¼ng, cã nhùa ®éc, gç nhÑ, vá c©y cã thÓ chÕ t¸c thµnh ch¨n ®¾p gäi lµ ch¨n sui.
(7) Thao tr­êng: B·i tËp qu©n sù
(8) Thao l­îc: PhÐp dïng binh(viªn t­íng cã tµi thao l­îc)
(9) Bïa hé mÖnh: Bïa: VËt th­êng lµm b»ng giÊy hoÆc v¶i cã nh÷ng dÊu hiÖu ®Æc biÖt, ®­îc cho lµ cã phÐp thiªng trõ ma quØ, tr¸nh ®­îc tai n¹n, mª hoÆc ng­êi kh¸c(theo mª tÝn). Bïa hé mÖnh: Bïa hoÆc vËt coi nh­ l¸ bïa
(10) Tuú t­íng: T­íng gióp viÖc trùc tiÕp mét t­íng cÊp cao h¬n trong chÕ ®é phong kiÕn. 
(11) Binh quyÒn: QuyÒn hµnh vÒ qu©n sù
(12) Tuú tïng: §i theo ®Ó gióp viÖc(nh©n viªn tuú tïng)
(13) Phôc kÝch: BÝ mËt bè trÝ lùc l­îng, chê s½n ®Ó ®¸nh óp ®èi ph­¬ng ®i ngang qua.
(14) Thñ lÜnh: Ng­êi ®øng ®Çu mét tËp ®oµn ng­êi t­¬ng ®èi lín(thñ lÜnh bé l¹c)
C©u hái ®äc – hiÓu:
1- Nh©n vËt Nµng Han cã nh÷ng phÈm chÊt g× ®¸ng quÝ? 
2- Theo em ý nghÜa cña truyÒn thuyÕt Nµng Han lµ g×? Em cã c¶m xóc, suy nghÜ g× khi häc truyÒn thuyÕt nµy?
3. C¸c ph­¬ng tiÖn hç trî:
3.1.ThiÕt bÞ, ®å dïng d¹y häc:
	- M¸y chiÕu, giÊy trong, bót d¹.
- NÕu kh«ng cã m¸y chiÕu th× dïng giÊy Ao, bót d¹ hoÆc b¶ng phô. 
- Tranh minh ho¹ néi dung truyÖn.
3.2. Tµi liÖu tham kh¶o:
- Ph¹m §øc H¶o s­u tÇm - "Suèi n­íc m¾t" - TËp TCDG V¨n ChÊn - NXBVDT n¨m 1996.
- Hoµng H¹c s­u tÇm - "Sù tÝch Th¸c ¤ng, Th¸c Bµ" - TruyÖn cæ DG Kinh, Tµy - T¹p chÝ VNYB.
- Minh Kh­¬ng s­u tÇm - "Nµng Nu" - TËp TCDG M«ng - NXB V¨n ho¸ d©n téc n¨m 1997.
- Bïi Huy Mai s­u tÇm - "Cay hóc nËm xia"(Sù tÝch Ngßi Thia, rªu ®¸) - TËp TCDG V¨n ChÊn, M­êng Lß - NXBVHDT n¨m1996.
- NhiÒu t¸c gi¶ s­u tÇm - "ChuyÖn t×nh hang ThÈm NÐ"- TËp TCDG Yªn B¸i - Héi VHNT Yªn B¸i n¨m 2003.
4. C¸ch tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc:
4.1. Ho¹t ®éng 1: T×m hiÓu kh¸i qu¸t vÒ truyÖn cæ d©n gian ®ang l­u hµnh ë Yªn B¸i (15 phót)
	¡ Môc tiªu: 
- BiÕt ®­îc tªn mét sè truyÖn cæ d©n gian Yªn B¸i.
- NhËn diÖn ®­îc thÓ lo¹i cña truyÖn.
	¡ §å dïng d¹y häc: Tranh minh ho¹ néi dung truyÖn, giÊy A0, bót d¹.
	¡ C¸ch tiÕn hµnh: Sö dông PP diÔn gi¶ng, vÊn ®¸p - ®µm tho¹i.
H§ cña GV
H§ cña HS
- Dùa vµo phÇn th«ng tin GV giíi thiÖu nhanh mét sè nÐt chÝnh vÒ truyÖn cæ d©n gian Yªn B¸i.
- Cho HS kÓ tªn mét sè truyÖn mµ c¸c em biÕt. 
- Chèt l¹i c¸c ý chÝnh:
 TruyÖn cæ d©n gian Yªn B¸i kh¸ phong phó vÒ thÓ lo¹i, néi dung vµ mang ®Ëm dÊu Ên ®Þa ph­¬ng, d©n téc.
- H§ c¸ nh©n thùc hiÖn c¸c yªu cÇu cña GV.
- Ghi nhí ý chèt cña GV.
4.2. Ho¹t ®éng 2: §äc – hiÓu mét truyÖn cæ d©n gian Yªn B¸i (30 phót).
Môc tiªu: HiÓu ®­îc néi dung vµ tÝnh ®Þa ph­¬ng, d©n téc cña mét truyÖn cæ d©n gian l­u hµnh phæ biÕn ë Yªn B¸i.
Gîi ý ph©n tÝch: TruyÒn thuyÕt Nµng Han. 
Sau khi häc xong truyÒn thuyÕt nµy, häc sinh ®¹t ®­îc:
+ VÒ néi dung: HiÓu ®­îc nh÷ng phÈm chÊt cña Nµng Han trong lao ®éng t¹o dùng cuéc sèng vµ trong chiÕn ®Êu b¶o vÖ cuéc sèng. Tõ c©u chuyÖn vÒ mét con ng­êi, truyÒn thuyÕt cã ý nghÜa kh¸i qu¸t vÒ qu¸ tr×nh dùng n­íc vµ gi÷ n­íc cña ng­êi Th¸i vïng V¨n ChÊn - M­êng Lß nãi riªng vµ céng ®ång c¸c d©n téc ViÖt Nam nãi chung.
 + VÒ nghÖ thuËt: BiÕt ®­îc ®Æc ®iÓm cña truyÒn thuyÕt. C¸c chi tiÕt thùc kÕt hîp víi c¸c chi tiÕt k× ¶o, huyÒn tho¹i ho¸ søc m¹nh cña con ng­êi, t¹o nªn vÎ ®Ñp, søc hÊp dÉn cña truyÒn thuyÕt.
 	¡ §å dïng d¹y häc: Tranh minh ho¹ néi dung truyÖn.
	¡ C¸ch tiÕn hµnh: Sö dông PPDH vÊn ®¸p, ®µm tho¹i gîi më.
H§ cña GV
H§ cña HS
- Tæ chøc cho HS ®äc – hiÓu v¨n b¶n.
 V¨n b¶n ®­îc chia lµm 3 phÇn chÝnh:
+ PhÇn1. Tõ ®Çu ®Õn “nµng Tiªn Han”: Giíi thiÖu vÒ nguån gèc xuÊt th©n cña Nµng Han.
+ PhÇn 2. TiÕp phÇn 1 ®Õn “c¹nh suèi Thia”: KÓ vÒ phÈm chÊt, tµi n¨ng, hµnh ®éng cña Nµng Han.
+ PhÇn 3. Cßn l¹i: Lµ phÇn kÕt thóc cña truyÒn thuyÕt, nãi vÒ c¸c dÊu vÕt cßn l¹i cña nh©n vËt truyÒn thuyÕt vµ th¸i ®é cña ng­êi ®êi sau víi nh©n vËt truyÒn thuyÕt.
Riªng phÇn 2 ®­îc chia lµm 3 ®o¹n nhá:
- §o¹n 1. TiÕp phÇn 1 ®Õn “®Çm Êm thanh b×nh” : KÓ vÒ tµi n¨ng, phÈm chÊt, hµnh ®éng cña Nµng Han trong lao ®éng vµ ®êi sèng hµng ngµy.
- §o¹n 2. TiÕp ®o¹n 1 ®Õn “®ãng gi¶ Nµng Han”: KÓ vÒ tµi n¨ng, phÈm chÊt, hµnh ®éng cña Nµng Han trong cuéc chiÕn ®Êu chèng kÎ thï.
- §o¹n 3. Cßn l¹i: ViÖc nµng Han ®i gi¶i cøu cho ng­êi yªu vµ c¸i chÕt cña Nµng Han.
V× thêi gian Ýt nªn chØ tæ chøc cho HS ®äc – hiÓu ®o¹n tõ “Han cã tµi chÝ” ®Õn “ PhÊt k× bao phen”. C¸c ®o¹n cßn l¹i GV cã thÓ giíi thiÖu cho HS.
 Gîi ý ®¸p ¸n c©u hái 1:
Nh÷ng phÈm chÊt cña Nµng Han:
+ Nµng Han cã phÈm chÊt mét con
 ng­êi lao ®éng s¸ng t¹o: LÊy vá sui lµm ch¨n, thuÇn d­ìng c¸c gièng c©y trång, vËt nu«i, t¹o nªn c¸nh ®ång 
M­êng Lß, t×m gièng lóa míi
+ Nµng Han cã phÈm chÊt cña mét dòng t­íng: Khi cßn nhá
 c­ìi ngùa, b¾n cung, khi lò giÆc tíi, tæ chøc qu©n ®éi, x©y thµnh, ®¾p luü ®¸nh giÆc kiªn c­êng, chiÕn th¾ng lÉy lõng
+ Nµng Han cßn lµ mét con ng­êi cã phÈm chÊt t×nh c¶m ®Ñp ®Ï: Cã tµi móa h¸t, rñ b¹n bÌ cïng móa h¸t.
 - Gîi ý ®¸p ¸n c©u hái 2:
 VÒ ý nghÜa cña truyÒn thuyÕt:
- Ph¶n ¸nh hiÖn thùc b»ng h×nh thøc truyÒn thuyÕt, ngîi ca, gi¸o dôc, bµi häc kinh nghiÖm cho ng­êi ®êi sau.
- Chèt l¹i c¸c ý chÝnh:
 TruyÒn thuyÕt Nµng Han ®· thÓ hiÖn mét phÇn qu¸ tr×nh dùng n­íc vµ gi÷ n­íc cña ®ång bµo d©n téc Th¸i vïng M­êng Lß nãi riªng vµ céng ®ång c¸c d©n téc ViÖt Nam nãi chung. §©y còng lµ mét truyÒn thuyÕt thÓ hiÖn kh¸ râ nh÷ng ®Æc tr­ng cña thÓ lo¹i truyÒn thuyÕt.
- H§ c¸ nh©n ®äc ®o¹n trÝch vµ t×m hiÓu chó thÝch.
- H§ c¸ nh©n thùc hiÖn ph©n tÝch ®o¹n trÝch theo c©u hái ®äc – hiÓu.
- Ghi chÐp c¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch.
- Ghi nhí c¸c ý chèt cña GV.
5. C©u hái ®¸nh gi¸ vµ bµi tËp:
- C©u hái: 
1. Yªn B¸i cã nh÷ng thÓ lo¹i truyÖn cæ d©n gian nµo? H·y kÓ tªn 2 truyÖn cæ d©n gian cña tõng thÓ lo¹i.
2. TÝnh ®Þa ph­¬ng, d©n téc cña truyÖn cæ d©n gian Yªn B¸i ®­îc thÓ hiÖn qua c¸c yÕu tè cña truyÖn ? H·y nªu vÝ dô.
3. Ng­êi Yªn B¸i xa x­a s¸ng t¸c c¸c truyÖn cæ d©n gian nh»m môc ®Ých g× ?
 - Bµi tËp: 
 	HS tiÕp tôc s­u tÇm, ghi chÐp, tËp kÓ chuyÖn, truyÖn cæ d©n gian ®Þa ph­¬ng
- C¸ch tiÕn hµnh:
+ GV dïng c©u hái ®¸nh gi¸ trªn ®Ó kiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh tr­íc khi häc bµi míi, cã thÓ ®¸nh gi¸ b»ng h×nh thøc vÊn ®¸p hoÆc bµi viÕt. GV c¨n cø vµo phÇn th«ng tin, gîi ý, phô lôc vµ tµi liÖu tham kh¶o ®Ó x©y dùng ®¸p ¸n.
+ GV cã thÓ giao bµi tËp cho HS tiÕn hµnh theo c¸ nh©n hoÆc theo nhãm, kÕt qu¶ s­u tÇm ®­îc tæng hîp, ®¸nh gi¸ ë bµi tæng hîp kÕt qu¶ s­u tÇm vµ tæng kÕt.