Giáo án môn Ngữ văn 6 - Tiết số 34: Ông lão đánh cávà con cá vàng

Tuaàn : 09 NS :20/9/2010 
Tieát : 34 ND :6/9/2010
 OÂNG LAÕO ÑAÙNH CAÙVAØ CON CAÙ VAØNG 
 (Truyeän coå tích cuûa A. Pu-skin )
 Tự học có hướng dẫn 
 I/. Mục tiêu:
 - Hiểu được nội dung , ý nghĩa của truyện Ông lão đánh cá và con cá vàng .
 - Thấy được những nét chính về nghệ thuật và một số chi tiết nghệ thuật tiêu biểu trong truyện .
 II/. Kiến thức chuẩn: 
 1.Kiến thức :
 - Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong một tác phẩm truyện cổ tích thần kỳ .
 - Sự lặp lại tăng tiến của các tình tiết, sự đối lập của các nhân vật, sự xuất hiện của các yêu tố tưởng tượng, hoang đường .
 2.Kĩ năng :
 - Đọc-hiểu văn bản truyện cổ tích thần kỳ .
 - Phân tích các sự kiện trong truyện.
 - Kể lại được câu chuyện .
 III/. Hướng dẫn - thực hiện: 
Hoaït ñoäng giaùo vieân
Hoaït ñoäng hoïc sinh
Noäi dung 
 Hoạt động 1 : Khởi động .
 1.Ổn định :
 2.Kiểm tra bài cũ : 
 - Truyeän “Caây buùt thaàn” ñöôïc xaây döïng theo trí töôûng töôïng phong phuù, lyù thuù gôïi caûm nhö theá naøo ? 
 - Truyeän “Caây buùt thaàn” coù yù nghóa nhö theá naøo ? 
 3.Baøi môùi :
 OÂng laõo ñaùnh caù vaø con caù vaøng laø moät truyeän coå tích daân gian Nga , Ñöùc do A.Pu-skin vieát laïi baéng 205 caâu thô tieáng Nga . Vuõ Ñình Lieân , Leâ Trí Vieãn dòch qua vaên baûn tieáng Phaùp . Ñeå hieåu roõ ta vaøo baøi hoïc hoâm nay .
- Traû lôøi caù nhaân .
- Nghe - Ghi töïa baøi.
 Tuaàn : 9
 Tieát : 34
 OÂNG LAÕO ÑAÙNH CAÙ VAØ CON CAÙ VAØNG 
 Hoạt động 2 : Đọc-hiểu văn bản .
- GV höôùng daãn HS ñoïc.
 - Cho HS ñoïc phaân vai : oâng laõo, Muï vôï, con caù vaøng vaø daãn chuyeän .
 à GV nhaän xeùt.
 - Yeâu caàu HS tìm hieåu moät soá töø khoù chuù thích daáu sao SGK.
Hoûi: Em hieåu gì veà taùc giaû? Ñaây laø truyeän coå tích cuûa nöôùc naøo?
Hoûi: Truyeän ñeà caäp söï kieän gì?
 - GV taïm chia boá cuïc truyeän thaønh ba ñoaïn vaø cho HS neâu yù chính töøng ñoaïn.
 + Giôùi thieäu hoaøn caûnh soáng cuûa vôï choàng oâng laõo.
 + OÂng laõo thaû caù vaø ñöôïc ñeàn ôn.
 + Caù vaøng tröøng trò loøng tham cuûa Muï vôï 
 Hoạt động 3 : Phân tích .
 - GV treo tranh.
Hoûi: Em hieåu gì veà hoaøn caûnh soáng cuûa vôï choàng oâng laõo ?
 GV choát laïi: Soáng ngheøo khoå nhöng haïnh phuùc.
Hoûi: Ông lão đánh cá , bắt được cá vàng tại sao không đem về ăn thịt hay bán mà lại thả cá về biển không đòi hỏi thứ gì ?
Hoûi: Ông lão kể cho Muï vôï nghe Mụ ta ñaõ ñoøi hoûi nhöõng gì? Töông öùng vôùi nhöõng ñoøi hoûi cuûa muï vôï laø maáy laàn oâng laõo ra bieån goïi caù vaøng ? Moãi laàn oâng laõo ra bieån đòi cá vàng trả ơn thì caûnh bieån thay ñoåi nhö theá naøo?
Chốt: Nhöõng ñoøi hoûi cuûa muï vợ và năm lần ông lão ra biển gọi cá vàng :
+ Ñoøi maùng môùi. Gôïn soùng eâm aû
 + Ñoøi nhaø roäng. Ñaõ noåi soùng.
 +Laøm nhaát phaåm phu nhaân. Noåi soùng döõ doäi
 +Laøm nöõ hoaøng. Noåi soùng muø mòt.
 +Laøm long vuông Noåi soùng aàm aàm.
=> Tham lam, boäi baïc.=> Söï noåi giaän cuûa bieån.
GV dieãn giaûng: Söï giaän döõ cuûa bieån cuõng chính laø thaùi ñoä baát ñoàng cuûa nhaân daân.
Hỏi :Caùch söû duïng pheùp ñoái laëp aáy coù taùc duïng gì?
Choát: Pheùp laëp coù chuû yù ñeå taïo tình huoáng, gaây hoài hoäp cho ngöôøi nghe, ñaây khoâng phaûi laø laëp nguyeân xi maø thay ñoåi taêng tieán laøm toâ ñaäm theâm tính caùch cuûa nhaân vaät.
- Cho HS ñoïc laïi ñoaïn 2.
Hoûi: Em coù nhaän xeùt gì veà tính chaát cuûa nhöõng laàn ñoøi hoûi cuûa muï vôï? Ñoù laø nhöõng ñoøi hoûi veà maët naøo? Ngheä thuaät gì?
Muï ñoái xöû vôùi oâng laõo ra sao? Qua chi tieát naøo?
- GV nhaän xeùt söï traû lôøi cuûa HS
 Hoûi: Söï boäi baïc leân ñænh ñieåm khi muï vôï ñoøi hoûi gì ?Neâu caûm nghó cuûa em tröôùc thaùi ñoä cuûa muï vôï ?
Choát: Muï vôï coù loøng tham khoâng ñaùy, khoâng coù coâng lao vôùi caù vaøng nhöng laïi ñoøi hoûi nhieàu thaäm chí coøn muoán baét caù vaøng haàu haï muï .
- Cho HS tìm caâu tuïc ngöõ noùi veà loøng tham vaø söï boäi baïc cuûa muï vôï.
 => Tuïc ngöõ :Được voi đòi tiên , ăn cháo đá bát ,tham thì thâm .
Hoûi: Em coù suy nghó gì veà nhaân vaät oâng laõo ?
 GV dieãn giaûng: Hieàn laønh, ñoân haäu voán laø tính caùch cuûa ngöôøi lao ñoäng ngheøo. Nhöng tính nhu nhöôïc, deã meàm loøng seõ laø baïn ñoàng haønh cuûa keû tham lam.
Hoûi: Keát quaû loøng tham vaø söï boäi baïc cuûa muï vôï ra sao ? Em ruùt ra baøi hoïc gì?
 Choát: Keát thuùc chuyeän oâng laõo khoâng maát gì caû maø chæ nhö vöøa qua côn aùc moäng ; coøn muï vôï thì phaàn keát thuùc laø trôû laïi nhö xöa nhöng muï ñaõ coù thôøi gian neám traûi sung söôùng giaøu sang danh voïng maø nay trôû laïi caûnh ngheøo khoù ban ñaàu thì thöïc chaúng deã chuùt naøo . Ñaây chính laø söï tröøng phaït raát ñích ñaùng .
 (Lieân heä phaàn ñoïc theâm)
- Neâu caâu hoûi 5 SGK.
- Cho HS thaûo luaän tìm yù nghóa hình töôïng caù vaøng.
- Nhaän xeùt caâu traû lôøi cuûa HS.
- Cho HS xem tranh vaø phaùt hieän caûnh trong tranh.
Hoûi: Tìm chi tiết hoang đường kì ảo và nêu tác dụng của chi tiết đó? 
Hoûi: Nghệ thuật các sự việc diễn ra như thế nào?
Hoûi: Tác giả xây dựng hình tượng nhân vật có đối lập nhau không? 
Choát: Ông lão, cá vàng >< mụ vợ 
 Thiện >< ác
Hoûi:Kết thúc tác phẩm như thế nào? Có tác dụng gì ?
Chốt: Kết thúc tác phẩm không có hậu
Vợ chồng ông lão trở về cảnh xưa .
-> Trừng trị kẻ tham lam, độc ác . 
Hoûi: Nêu ý nghĩa truyện ?
- Nghe.
- HS ñoïc phaân vai -> lôùp nhaän xeùt.
- Ñoïc chuù thích SGK.
- Caù nhaân döïa vaøo chuù thích daáu sao traû lôøi.
- Traû lôøi caù nhaân . 
- HS neâu yù chính ba ñoaïn truyeän.
- Nhìn tranh
- Mieâu taû hoaøn caûnh soáng cuûa vôï choàng oâng laõo.
- Nghe.
-> OÂng coù loøng nhaân haäu .
- Lieät keâ nhöõng ñoøi hoûi cuûa muï vôï.
- Caù nhaân phaùt bieåu: naêm laàn .
- Phaùt hieän chi tieát söï thay ñoåi cuûa bieån .
- Nghe.
-> Tính töø gôïi taû, töôïng thanh.
- Ñoïc ñoaïn 2 SGK.
- Thaûo luaän -> ruùt ra nhaän xeùt: tính chaát ngaøy caøng cao, ñoái xöû teä baïc vôùi choàng -> ngheä thuaät taêng tieán.
- Caù nhaân phaùt hieän: ñoøi laøm long vöông baét caù vaøng haàu haï.
-> Ñoøi hoûi quaù ñaùng , khoâng ñaùp öùng ñöôïc .
- Caù nhaân tìm tuïc ngöõ.
- Neâu caûm nghó.
- Nghe.
- HS traû lôøi caù nhaân: muï vôï bò tröøng trò.
-> Baøi hoïc khoâng tham lam, khoâng boäi baïc, phaûi bieát troïng aân tình.
- Thaûo luaän (2HS)
-> Ruùt ra yù nghóa hình töôïng caù vaøng.
- Xem tranh.
-> Hình töôïng caù vaøng taïo neân söï haáp daãn cho truyeän
-> Caùc söï vieäc laëp laïi,taêng tieán .
- Traû lôøi caù nhaân .
- Traû lôøi caù nhaân .
- HS phaùt bieåu .
I/. Tìm hieåu chung:
 - Ông lão đánh cá và con cá vàng là truyện cổ dân gian Nga ,Đức được Pu- skin viết lại bằng 205 câu thơ (tiếng Nga ).
 - Kết cấu sự kiện trả ơn trong truyện cổ tích Ông lão đánh cá và con cá vàng 
II/. Phân tích :
 1.Nội dung :
 - Ca ngợi người có tấm lòng nhân hậu và người có nghĩa tình sau trước , biết ơn đối với người nhân hậu.
 + Ông lão đánh cá bắt được con cá vàng và thả cá vàng mà không hề đòi hỏi .
 + Cá vàng bốn lần trả ơn cho ông lão đánh cá .
 - Bài học đối với mụ vợ tham lam của ông lão đánh cá : điều kì diệu đã không xảy ra khi mụ đòi hỏi cá vàng phải biến mụ thành Long Vương và cá vàng phải làm theo ý muốn của mụ .
2. Nghệ thuật :
 - Tạo nên sự hấp dẫn cho truyện bằng các yếu tố tưởng tượng hoang đường qua hình tượng cá vàng .
 - Có kết cấu sự kiện vừa lập lại vừa tăng tiến .
 - Xây dựng hình tượng nhân vật đối lập , mang nhiều ý nghĩa .
 - Kết thúc tác phẩm Ông lão đánh cá và con cá vàng không giống các truyện cổ tích thông thường ở chỗ phần lớn các truyện cổ tích đều có kết thúc có hậu , còn ở truyện này kết thúc lại quay trở lại hoàn cảnh thực tế .
3. Ý nghĩa của văn bản :
 Truyện ca ngợi lòng biết ơn đối với những người nhân hậu và nêu bài học học đích đáng cho những kẻ tham lam , bội bạc .
 Hoạt động 4 : Luyện tập
 GV höôùng daãn cho hoïc sinh veà nhaø laøm(GV xem phaàn ghi baûng maø höôùng daãn) .
 - Goïi HS ñoïc baøi taäp 1.
 - Cho HS thaûo luaän -> ruùt ra nhaän xeùt veà teân truyeän.
- Yeâu caàu HS keå dieãn caûm truyeän.
- GV choát laïi noäi dung chính cuûa truyeän.
 Phaàn keå naøy coù theå ñeå hoïc sinh thöïc hieän ôû nhaø à Tieát hoïc tôùi kieåm tra ñeå hoïc keå .
- Ñoïc baøi taäp.
- Thaûo luaän -> ruùt ra nhaän xeùt veà teân truyeän.
- Caù nhaân keå dieãn caûm -> lôùp nhaän xeùt.
III. Luyeän taäp: 
 BT 1: a/ Theo em vieäc ñaët teân nhö theá naøo cuõng coù cô sôû vì :
 - Muï vôï laø nhaân vaät chính 
 -YÙ nghóa chính cuûa coát truyeän laø pheâ phaùn, neâu baøi hoïc ñích ñaùng cho nhöõng keû tham lam, boäi baïc nhö vôï oâng laõo .
 b/ HS coù theå ñeà xuaát teân truyeän laø :
 “Hai vôï choàng oâng laõo ñaùnh caù vaø con caù vaøng” -> noùi leân ñuû caùc nhaân vaät cuõng nhö chuû ñeà taùc phaåm.
 c/ Teân truyeän nhö taùc giaû ñaët cuõng coù yù nghóa saâu saéc vì : 
-Trong truyeän coå tích, nhaân vaät chính laø nhaân vaät tích cöïc .
- Hai nhaân vaät : + OÂng laõo vaø con caù vaøng -> ñaïi dieän loøng toát , caùi thieän .
 + Rieâng caù vaøng ñaïi dieän cho coâng lyù .
 + Hai nhaân vaät naøy > < muï vôï tham lam boäi baïc .
- Ñaët teân taùc phaåm nhö theá -> taùc giaû toâ ñaäm daáu aán cho caùc nhaân vaät ñaïi dieän cho nhaân daân .
BT 2 :
Haõy keå dieãn caûm truyeän coå tích naøy ? 
Hoạt động 5 : Củng cố - Dặn dò .
 4.Củng cố: Đã thực hiện ở Hoạt động 4
 5.Dặn dò:
 a.Bài vừa học: Nắm được nội dung ,ý nghĩa của truyện; kể lại đươc truyện
 b.Soạn bài:Thứ tự kể trong văn tự sự
 - Đọc đoạn văn, sgk/97
 - Trả lời các câu hỏi (1),(2)
 c.Trả bài:Ngôi kể và lời kể trong văn tự sự .
 v Hướng dẫn tự học :
 - Đọc kĩ truyện ,tập kể diễn cảm câu chuyện bằng ngôi thứ nhất theo đúng trình tự các sự việc .
 - Viết đoạn văn trình bày cảm nhận về một chi tiết đặt sắc trong truyện .
- Thöïc hieän theo yeâu caàu cuûa GV.
- Thöïc hieän theo yeâu caàu cuûa GV.