Giáo án môn Ngữ văn 6 - Tiết học 35: Ông lão đánh cá và con cá vàng

NS:13/10/08
NG: 16/10/08
Tiết 35 - Hướng dẫn đọc thêm văn bản
ông lão đánh cá và con cá vàng
A. Mục tiêu 
1. Kiến thức : Bằng những tưởng tượng kì diệu, cách kể theo lối đối lập – tương phản, lặp lại và tăng cấp các tình huống cốt truyện, nhà thơ Nga ca ngợi lòng biết ơn những người nhân hậu, tốt bụng và những bài học đích đáng cho những kẻ tham lam, bội bạc, bài học thấm thía cho những người hiền lành, nhu nhược, những kẻ cậy quyền, cậy thế, vong ân bội nghĩa.
- Nắm vững cốt truyện, biết cách tóm tắt và kể chuyện một cách diễn cảm.
2. Kĩ năng : Rèn luyện kĩ năng kể chuyện diễn cảm.
3. Thái độ : GD ý thức yêu lao động, lên án những kẻ tham lam, vô ơn, bội bạc đồng thời không nên sống nhu nhược mà phải bản lĩnh.
B. Chuẩn bị: 
GV : Đọc các tài liệu có liên quan, tranh minh họa.
HS : Vẽ tranh minh hoạ, đọc truyện, tìm hiểu ý nghĩa của truyện.
C. Phương pháp : Đọc diễn cảm, đọc phân vai, đàm thoại
D. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học.
I, ổn định(1’)
II, Kiểm tra bài cũ(7’).
? Kể một cách diễn cảm truyện Cây bút thần?
? Em rút ra bài học gì từ câu chuện này?
III, Bài mới
Giới thiệu bài.
Ông lão đánh cá và con cá vàng (1833) được xây dựng từ một truyện cổ tích Nga quen thuộc cùng mô típ với một số truyện cổ tích Đức, Đan Mạch, ... nhưng Puskin( đại thi hào Nga - “Mặt Trời của thi ca Nga”) đã gia công, sáng tạo khá nhiều. Ông đã gửi gắm cả vấn đề tâm sự của nước Nga đương thời vào truyện bằng những vần thơ vô cùng trong sáng và vang lên nhạc điều khác thường.
Hoạt động của GV và HS
Ghi bảng
Hoạt động 1 : Hướng dẫn đọc, kể, tóm tắt, giải thích từ khó.
GV : Hướng dẫn HS đọc phân vai : 
 Đây là 1 VB có nhiều tình huống, nhiều kịch tính được phát triển theo hành động, lời nói của nhân vật.
? Truyện có mấy n/v ? Đó là những n/v nào ? Đọc lời thoại của những n/v này ntn cho phù hợp?
HS:
+ Ông lão: Giọng bình thường, nhiều đoạn chậm, hơI nhỏ thể hiện thái độ hiền lành sợ hãI, bất lực, nhu nhược.
+ Bà lão: Đọc giọng đanh to,có lúc rít lên thể hiện sự tham lam, bất nhân, vô ơn, bội bạc, độc ác.
+ Cá vàng: Giọng trầm, thương cảm và chia sẻ với ông lão.
+ Lời dẫn truyện: Dẫn truyện nói về ông lão đọc với giọng thương cảm; dẫn truyện về mụ vợ thì đọc với giọng to, thể hiện phản ứng với hành động của mụ vợ; dẫn truyện về h/ảnh biển xanh thì giọng nhấn tăng dần theo tháI độ, h/ảnh của biển cả.
GV: Gọi 4 HS tương ứng với 3 vai và người dẫn truyện.
? Nhận xét giọng đọc từng bạn?
GV : Nhận xét đánh giá chung.
? Kể tóm tắt truyện.
HS : Kể tóm tắt những chi tiết chính.
GV : Giải thích một số từ khó : rong biển, sinh phúc, nhất phẩm phu nhân,trận lôi đình, vệ binh
Hoạt động 2 : Hướng dẫn tìm hiểu VB.
? Theo em truyện có bố cục như thế nào ?
HS : Thảo luận nhóm, trả lời :
? Ông lão sau 3 lần quăng lưới bắt được cá vàng đã có hành động và lời nói gì ?
 HS : Liệt kê.
? Qua hành động và lời nói với cá vàng em thấy ông lão là người như thế nào ?
HS : - Là một ngư dân nghèo khổ, chăm chỉ làm ăn, lương thiện, nhân hậu, rộng lượng, bằng lòng với cuộc sống hiện tại.
à Người Nga không tham lam, nhân hậu, độ lượng.
? Thái độ và hành động của ông lão trước những đòi hỏi của mụ vợ như thế nào ?
HS : - Năm lần ông nghe lời vợ ra biển cầu xin cá vàng trả ơn, giúp đỡ à nhu nhược, sợ vợ à cam chịu, nhẫn nhục lắm, ngược lại lời hứa của mình với cá vàng. à Ông rất rõ tâm địa của vợ, nhưng vì nhu nhược nên ông đã vô tình tiếp tay, đồng lõa cho tính tham lam lăng loàn của mụ vợ nảy nở, phát triển.
à Cuối cùng ông đã trở thành nạn nhân khốn khổ của chính vợ mình.
? Hình dáng ông già câm lặng, lóc cóc, lủi thủi ra biển (5 lần) tìm gặp cá vàng gợi cho em cảm xúc và suy nghĩ gì ?
HS : Tự bộc lộ :
Có thể thương cảm.
Có thể giận ông lão nhu nhược
? Qua hình tượng ông lão tác giả muốn nói lên điều gì ở xã hội Nga ?
HS: Tác giả phê phán tính thỏa hiệp, nhu nhược với những kẻ quyền thế của một bộ phận nhân dân Nga, lay tỉnh họ, tiếp thêm dũng khí cho họ trong cuộc đấu tranh chống lại cường quyền, giành công lí.
? Như vậy em hiểu ông lão là người có đức tính gì đáng quý? Điều gì đáng phê phán trong tính cách của ông ?
? Mụ vợ thay đổi ntn trước và sau khi gặp cá vàng?
HS: - Trước khi gặp cá vàng là người đàn bà nghèo khó.
- Sau khi biết được cá vàng muốn đền ơn liền nổi lòng tham.
? Theo em những y/c của mụ vợ, y/c nào có thể chấp nhận được? Vì sao?
HS: Y/c đòi cái máng lợn và ngôi nhà có thể chấp nhận được. Vì đây là những y/c chính đáng, là vật dụng cần thiết để lao động chăn nuôi, là mái nhà che nắng che mưa. Đó là ước mơ giản dị giúp cho c/sống bớt khó khăn.
? Qua cách đối xử với chồng với các vàng, em có thể khẳng định mụ vợ là người đàn bà như thế nào ?
HS: - Tham lam vô độ.
 - Lăng loàn, bội bạc, tàn nhẫn, thô bỉ.
? Tìm những chi tiết trong truyện để chứng minh điều đó ?
HS : Tự kể.
? Mụ vợ thuộc tầng lớp nào vào trong xã hội Nga ?
HS : Mụ mang bản chất của giai cấp bóc lột, bằng mọi cách để đạt danh vọng tột đỉnh.
? Yếu tố nào khiến mụ càng ‘lên nước’ ?
HS : - Mụ càng lên nước do được sự tiếp tay của sự nhu nhược, mềm lòng, thỏa mãn cam chịu.
? Nhận xét về cách kết thúc của truyện ?
HS : - Cách kết thúc truyện độc đáo, theo lối vòng tròn à không có hậu.
? Tác giả muốn nói gì với người đọc qua n/v mụ vợ ?
HS : Con người phải biết dừng lại đúng lúc trước tham vọng của bản thân, luôn hướng thiện, nếu không sẽ trở thành con người bạc ác.
? Cá vàng trừng trị mụ vợ như vậy có đích đáng không ? Vì sao ?
? Nếu để cho mụ biến thành lợn, gấu ... thì sao ?
HS: Thảo luận, phát biểu.
? Cá vàng tượng trưng cho cái gì ?
HS: Cá Vàng tượng trưng cho khả năng kì diệu của con người, có thể làm ra, thỏa mãn nhiều yêu cầu, ước muốn.
? Bốn lần cá vàng thỏa mãn đòi hỏi của mụ vợ nói lên điều gì ?
HS: Cá Vàng thể hiện lòng biết ơn sâu nặng đối với tấm lòng nhân hậu, bao dung.
? Biển cả thay đổi như thế nào vào mỗi khi ông lão đi ra bờ biển ?
HS: Biển cả : từ êm ả à gợn sóng à nổi sóng dữ dội à giông tố mù mịt à hiện tượng nghệ thuật tượng trưng cho công lí của nhân dân.
? Đó là biện pháp nghệ thuật gì ? Tác dụng của nó ?
HS : - Biện pháp nghệ thuật : tăng tiến lặp lại góp phần đắc lực vào việc thực hiện chủ đề của truyện
Hoạt động 3: Hướng dẫn tổng kết.
? Những nét đặc sắc nghệ thuật chủ yếu của truyện ?
? Bài học rút ra từ truyện cổ tích thơ này ?
Hoạt động 4 : Hướng dẫn luyện tập
? Kể một cách sáng tạo trong vai mụ vợ hoặc cá vàng ?
I. Hướng dẫn đọc và kể.
1. Đọc
2. Kể.
3. Giải thích từ khó(SGK)
II, Tìm hiểu VB.
1. Bố cục 
a. Mở truyện : - Giới thiệu nhân vật hoàn cảnh.
b. Thân truyện : - Ông lão đánh bắt rồi thả cá Vàng.
- Cá nhiều lần đền ơn cho vợ chồng ông lão.
c. Kể chuyện - Vợ chồng ông lão đánh cá lại trở về cuộc sống nghèo khổ như xưa.
2. Phân tích
a) Nhân vật ông lão.
- Là một ngư dân nghèo khổ, chăm chỉ làm ăn, lương thiện, nhân hậu, rộng lượng, bằng lòng với cuộc sống hiện tại nhưng nhu nhược, bất lực.
à Người Nga không tham lam, nhân hậu, độ lượng.
2. Nhân vật mụ vợ
- Mụ vợ là người tham lam vô độ, lăng loàn, bội bạc, tàn nhẫn, thô bỉ.
à Mang bản chất của giai cấp bóc lột, bằng mọi cách để đạt danh vọng tột đỉnh.
c) Nhân vật Cá Vàng – Biển cả
- Cá Vàng tượng trưng cho khả năng kì diệu của con người, có thể làm ra, thỏa mãn nhiều yêu cầu, ước muốn.
- Biển cả : từ êm ả à gợn sóng à nổi sóng dữ dội à giông tố mù mịt à hiện tượng nghệ thuật tượng trưng cho công lí của nhân dân.
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật
- Tương phản, đối lập
- Trùng lặp, tăng cấp
- Mơ thực, kì diệu – bình thường đan xen.
- Nhân hóa
- Kết cấu vòng tròn, mở
2. Nội dung
- Lòng biết ơn sâu nặng những người nhân hậu bao dung.
- Bài học đích đáng cho những kẻ tham, ác, bội bạc.
- Không thỏa hiệp, cam chịu, nhu nhược mà phải đấu tranh chống lại mọi các xấu, cái ác để tồn tại, khẳng định giá trị của chính mình.
IV. Luyện tập
IV, Củng cố : ? Em học được điều gì qua câu chuyện trên ?
V, HDVN : - Học ghi nhớ, kể diễn cảm chuyện.
 - Chuẩn bị bài   Thứ tự kể trong văn tự sự 
GV cung cấp thêm thông tin cho HS về thi hào A.Put-kin:
“ Pus-Kin sinh ngày 6 / 6 /1799 .ngày đó, có lẽ không có ai ngờ đó là ngày ra đời của một thiên tài lỗi lạc, đem lại nhiều vinh quang kiêu hãnh cho nước Nga.
 Trong tuổi thơ của A. Pus-kin có 3 người trực tiếp đến tình cảm yêu mến văn chương của nhà thơ là bà ngoại, lão bộc Nilata, nhũ mẫu, họ chính là nhịp cầu đầu tiên đưa ông( đến) về với cội nguồn dân tộc.n Vẻ đẹp bình dị thân thương của tiếng Nga, của văn hóa Nga,của những tâm hồn Nga ngay từ thủa nhỏ đã làm rung động tâm hồn Pus-Kin.
 ( Chân dung các nhà văn thế giới ).
E, Rút kinh nghiệm giờ dạy.
------------------------------------------**&**------------------------------------------