Giáo án Mĩ thuật 6 - Tiết 30, Bài 29: Thường thức mĩ thuật Sơ lược về mĩ thuật thế giới thời kì cổ đại

Ngày soạn: 
 Ngày giảng: 
 Tiết 30 Bài 29: Thường thức mĩ thuật
 SƠ LƯỢC VỀ MĨ THUẬT THẾ GIỚI 
THỜI KÌ CỔ ĐẠI
I. Mục tiêu:
* Kiến thức: 
	- Học sinh làm quen với nền văn minh Ai Cập, Hi Lạp, La Mã cổ đại thông qua sự phát triển rực rỡ của nền mĩ thuật thời đó.
 - Học sinh hiểu một cách sơ lược về sự phát triển của các loại hình mĩ thuật Ai Cập, Hi Lạp,La Mã thời kì cổ đại.
* Kĩ năng:
	- Học sinh biết cảm nhận được các công trình , tác phẩm của mĩ thuật thời kì cổ đại	
	- Phân tích, quan sát nhận xét
* Thái độ:
	- Yêu thích môn học, tích cực luyện tập. Học sinh thêm hiểu biết, trân trọng và giữ gìn những giá trị văn hóa thế giới
II. Chuẩn bị:
1. Đồ dùng dạy học:
1.1. Đối với giáo viên
	- Một số tranh của giai đoạn này
1.2. Đối với học sinh:
	- Đọc chuẩn bị nội dung bài.
	- Sưu tầm tranh ảnh, bài viết.
2. Phương pháp dạy học:
	- Trực quan, vấn đáp, thảo luận, thuyết trình
III. Tiến trình dạy – học:
Nội dung
Hoạt động của giáo viên
T/g
Hoạt động của học sinh
Bài 29: Thường thức mĩ thuật
 SƠ LƯỢC VỀ MĨ THUẬT THẾ GIỚI 
THỜI KÌ CỔ ĐẠI
I. SƠ LƯỢC VỀ MĨ THUẬT AI CẬP THỜI KÌ CỔ ĐẠI
II. SƠ LƯỢC VỀ MĨ THUẬT HI LẠP THỜI KÌ CỔ ĐẠI
III. SƠ LƯỢC VỀ MĨ THUẬT LA MÃ THỜI KÌ CỔ ĐẠI
- Kiểm tra sĩ số
- Kiểm tra bài cũ
+ Kiểm tra phần bài vẽ của học sinh
* Nhận xét cho điểm
* Hoạt động 1: Giới thiệu bài
- Đố các bạn biết Ai Cập thuộc châu lục nào?
- Ai Cập nằm bên bờ con sông gì?
- Nền Ai Cập cổ đại được hình thành cách đây trên 5000 năm.
- Hi Lạp, La Mã thuộc châu lục nào?
- Hi Lạp ,La Mã cổ đại nằm trong vùng biển Địa Trung Hải , châu Âu cách đây gần 3000 năm.
- Gv nhấn mạnh:
- Thời kì cổ đại ở các quốc gia này đã bắt đầu hình thành giai cấp và nhà nước chiêm hữu nô lệ.Và nói đến mĩ thuật thời cổ đại là nói đến văn hóa Ai Cập và các nước vùng Lưỡng Hà – là cái nôi của văn hóa phương Đông cổ đại.
Văn hóa rực rỡ Hi Lạp, La Mã – là cái nôi của văn hóa phương Tây cổ đại.
Vai trò của nền mĩ thuật cổ đại với loài người là rất to lớn, để lại nhiều tác phẩm vô giá cho đến ngày hôm nay.Và bài hôm nay sẽ giúp cho các em hiểu về sự phát triển rực rỡ của mĩ thuật thế giới thời kì cổ đại.
.
* Hoạt động 2 : 1. Vài nét về bối cảnh lịch sử.
- Vị trí địa lí: Như chúng ta đã biết, Ai Cập nằm bên lưu vực con sông Nin,con sông có giá trị to lớn ,là nguồn nước và phù sa tươi mát,bồi đắp cho những cánh đồng ven sông rất màu mỡ ở vùng Đông Bắc châu Phi.
- Ai Cập được chia thành hai miền rõ rệt:
 + Thượng Ai Cập là một dải lưu vực nhỏ và hẹp.
 + Hạ Ai Cập là một cánh đồng lớn hình tam giác.
Vị trí địa lí tạo cho Ai Cập được khép kín, tách ra khỏi biến động với bên ngoài.Do đó nghệ thuật Ai Cập mang đậm tính dân tộc, ít biến đổi trong suốt 3000 năm tồn tại.
- Thầy đố các bạn biết đất nước nào phát minh ra đồng hồ nước , đồng hồ mặt trời?
- Các thành tựu về làm thủy lợi, phát minh ra đồng hồ nước , đồng hồ mặt trời và những bí quyết về xây dựng Kim tự tháp đã chứng minh cho sự phát triển rất sớm của khoa học kĩ thuật Ai Cập cổ đại, nhất là Toán học và Thiên văn học, đó là những sáng tạo vô giá về nghệ thuật và khoa học để lại cho loài người.
 - Về tôn giáo: Người Ai Cập cổ thờ nhiều thần và tin ở sự bất diệt của linh hồn nên người Ai Cập cho rằng người chết cũng có cuộc sống của họ. Đây cũng là khởi nguồn nảy sinh một loại hình phát triển mạnh- nghệ thuật kiến trúc Kim tự tháp, kiến trúc lăng mộ, nơi ở vĩnh hằng của các Pha-ra-ông.
2. Các loại hình mĩ thuật.
- Gv treo bảng phụ ghi các câu hỏi cần nghiên cứu, yêu cầu học sinh nghiên cứu sgk trong 2’.
? Tiêu biểu cho kiến trúc Ai Cập cổ đại là những công trình nào?
Điêu khắc Ai Cập cổ đại có các thể loại nào?
Nổi bật nhất là các công trình điêu khắc nào?
Hội họa Ai Cập cổ đại có đặc điểm gì?
- Gv gọi hs trả lời:
* Tiêu biểu cho kiến trúc Ai Cập cổ đại là những công trình nào?
- Kiến trúc Ai Cập cổ đại tập trung vào hai dạng lớn là lăng mộ và đền đài.
Lăng mộ của các triều vua xưa chính là những kho tàng tư liệu giá trị lưu giữ rất nhiều hiện vật, có hầm mộ chứa đựng hàng trăm tượng nhỏ miêu tả cảnh sinh hoạt, phục dịch nhộn nhịp như khi chủ nhân còn sống như lăng mộ tể tướng Mê-kê-trê cách đây 4000 năm. Ngoài ra còn có những pho sách bằng đá, các bức vách chạm khắc, những bức hình chạm nổi hay khắc chìm đã miêu tả những hình ảnh sinh hoạt đời sống xã hội rất sinh động.
 - Điển hình nhất là các Kim tự tháp đồ sộ và có thể nói Ai Cập là đất nước của các Kim tự tháp.
Em biết Kim tự tháp dùng để làm gì không?
- Hiện nay trên đất nước Ai Cập còn 67 Kim tự tháp.Kim tự tháp có nghĩa là cao chót vót, danh từ này do người sau đặt.Người Ai Cập xưa gọi là KHOUT ,có nghĩa là rực rỡ. Điều đó nói lên sự ngưỡng mộ của nhân loại với công trình kiến trúc độc đáo của người Ai Cập cổ đại.
- Ngoài các Kim tự tháp ,nhiều ngôi đền được xây dựng vĩ đại không kém,như lăng vua Tút-tan-kha-mông với số hiện vật được khai quật chứa đầy cả 11 căn phòng to của bảo tàng Cai-rô. Đền thờ thần ở khu vực các-nác có kích thước to và đồ sộ, được xây cất cẩn thận.Có ngôi đền thờ được xây dựng hoành tráng bên thành núi đá, mặc dù nay chỉ còn là phế tích vẫn được xếp vào hàng kiệt tác nghệ thuật.
* Điêu khắc Ai Cập có các thể loại nào? Nổi bật nhất là các công trình điêu khắc nào?
- Ngoài việc ướp xác ,người Ai Cập cổ đại còn tạc tượng để linh hồn người chết nhập vào.Nghệ thuật thời kì này mang phong cách tả thực. Được minh chứng qua tác phẩm Viên thư lại ngồi, ông xã trưởng Sec-ken-bô-lét, dáng người thô, mập của cư dân nông nghiệp.Và tấm bia chạm nổi hình Pha-ra-ông Nác –me (cuối thế kỉ IV tr.CN) không những là một tác phẩm nghệ thuật quý giá mà còn là văn tự cổ nhất ,ghi nhận sự chinh phục của vua Nác-me từ Nam lên Bắc.Ngoài ra còn có hàng trăm bức tượng cao gấp 2,gấp 3 lần người thật được dựng khắp các đền đài.
* Đặc điểm của hội họa?
- Hội họa gắn với điêu khắc và văn tự một cách hữu cơ ,biểu hiện ở nhiều vẻ.Chữ viết luôn đi kèm các bức chạm khắc và các bức vẽ nhiều màu trên vách tường,hình thức phù điêu tô màu khá phổ biến và phong phú,nét vẽ linh hoạt,màu sắc hài hòa,mô tả khá đầy đủ các cảnh sinh hoạt của hoàng tộc và các gia đình quyền quý.
- Cách vẽ hình của người Ai Cập cổ đại khá đặc biệt. Do bị chi phối bởi các quy định ước lệ như phải nhìn chính diện, đảm bảo sự toàn vẹn của hình tượng nên những hình tượng con người luôn là sự kết hợp của nhiều điểm nhìn ở nhiều góc độ khác nhau: đầu, tay ,chân, thân dưới nhìn ngang, chân nhìn ở góc 3/4, còn thân trên và vai nhìn chính diện.
* Kết luận:
+ MT Ai Cập thời kì cổ đại là một trong những nền nghệ thuật lớn đầu tiên của thế giới loài người ( từ thời cộng sản nguyên thủy chuyển sang chế độ chiếm hữu nô lệ)
+ Những thành tựu của MT Ai Cập cổ đại sẽ mãi mãi là đài kỉ niệm chứng tỏ tài năng,sức sáng tạo của nhân dân lao động Ai Cập.
+ Hạn chế của MT Ai Cập cổ đại là sự ít biến đổi dù đã trải qua 3000 năm tồn tại ,do hoàn cảnh địa lí và sự chi phối nặng nề của những ước lệ tạo hình cổ sơ do tôn giáo qui định.
* Hoạt đông 3: Tìm hiểu về nghệ thuật Hi Lạp
1.Bối cảnh lịch sử.
Đất nước Hi Lạp nhìn ra Địa Trung Hải, đối diện với các quốc gia nổi tiếng vùng Tiểu Á và Bắc Phi trên vùng biển Ê –Giê .Biển Ê-Giê giống như một cái hồ lớn tạo điều kiện cho việc giao lưu buôn bán.
Đảo Cre-tơ nằm trên biển Địa Trung Hải từ xa xưa đã có một nền văn minh rực rỡ.Tới thế kỉ XV tr.CN , đất Hi Lạp trở thành nơi hội tụ của nhiều cộng đồng dân tộc đến từ nhiều miền ,trong đó có người đảo Cre-tơ. Cuộc hòa nhập này đã dẫn tới sự hình thành nền văn minh Hi Lạp mà đỉnh cao được ghi nhận vào các thế kỉ III và II tr.CN.
 - Sự hình thành nhà nước chiếm hữu nô lệ có sự phân công lao động trên quy mô lớngiữa công nghiệp à nông nghiệp, và do đó mới có thời kì hưng thịnh nhất của thế giới cổ đại: đó là nền văn minh Hi Lạp.
 2. Các loại hình mĩ thuật.
Gv cho học sinh thảo luận theo nhóm: (3’)
? Đặc điểm của kiến trúc Hi Lạp cổ đại?
Có công trình nào tiêu biểu?
Điêu khắc Hi Lạp cổ đại phát triển như thế nào?
Có các tác giả ,tác phẩm nào?
Hội họa và đồ gốm có điểm gì đáng chú ý?
Hết thời gian thảo luận, giáo viên gọi đại diện một số nhóm trả lời câu hỏi.
* Đặc điểm của kiến trúc Hi Lạp cổ đại?
- Người Hi Lạp cổ đã tạo được các kiểu thức ,trật tự quy định cho kiểu dáng công trình. Đó là kiểu dáng cột: 
+ Đô-rích đơn giản,khỏe khoắn.
+ I-ô-ních nhẹ nhàng ,bay bướm.
ở những bước chập chững ban đầu của nghệ thuật kiến trúc Hi Lạp cổ , Đô-rích là kiểu cột ra đời sớm nhất,cổ nhất, và hình dáng đơn giản nhất. Đó là các hàng cột to,khỏe với các đường khắc chìm song song chạy suốt từ đầu xuống chân cột,cột đặt thẳng trên mặt đất, chưa có bệ đỡ dưới chân.
* Công trình tiêu biểu?
- Đền Pác-tê-nông là công trình kiến trúc đồ sộ,hùng vĩ nhất trên khu đồi Ác-rô-pôn.Tác giả của bức phù điêu chạm nổi dài 276m là do nhà điêu khắc vĩ đại Phi-đi-át và các học trò của ông thể hiện làm cho khu đền thật rực rỡ.
* Điêu khắc Hi Lạp cổ phát triển như thế nào?
- Nếu trong MT Ai Cập cổ đại, điêu khắc phụ thuộc vào kiến trúc thì ở MT Hi Lạp cổ đại , điêu khắc là những pho tượng có thể đứng độc lập ,mang giá trị nghệ thuật và giá trị nhân văn.
* Có các tác giả, tác phẩm nào tiêu biểu?
- Mi-Rông với tác phẩm Người ném đĩa đã chuyển việc diễn tả tượng từ dáng tĩnh sang dáng động,tác giả đã chọn giây phút điển hình khi người lực sĩ dồn hết sức lực để ném đĩa đi thật xa .Bức tượng có tỉ lệ mẫu mực, vừa hiện thực, vừa có tính thẩm mĩ cao.
- Pô-li-clét lại nghiên cứu về tỉ lệ tuyệt mĩ của cơ thể người lực sĩ trong tác phẩm Đô-ri-pho và Đi-a-duy-men.
- Phi-đi-át là nhà điêu khắc tiêu biểu nhất với các pho tượng tròn nổi tiếng .Pho tượng Thần dớt ở đền o-lem-pi của ông được coi là một trong những kì quan của thế giới. Ông còn là người chỉ đạo thực hiện 92 bức phù điêu cao 120m trang trí xung quanh đền Pác-tê-nông .
* Hội họa và đồ gốm phát triển như thế nào?
- Về hội họa, theo sử sách thời kì này cũng có các họa sĩ nổi tiếng như: Đi-ô-xít, A-pen-cơ và nhiều tác phẩm vẽ về đề tài thần thoại.
* Kết luận:
+ Mt Hi Lạp thời kì cổ đại mang tính hiện thực sâu sắc. Các nghệ sĩ đã nghiên cứu và đưa ra được những tỉ lệ mẫu mực về con người mà đời sau còn phải học tập.
+ Nghệ thuật Hi Lạp thời kì cổ đại xứng đáng là một nền văn minh phát triển rực rỡ trước Công Nguyên.
* Hoạt động 4: Tìm hiểu về La Mã
 - Gv đưa ra hai em làm một cặp làm bài trắc nghiệm đúng – sai.( 2’)
- Sau mỗi câu trả lời của học sinh, giáo viên khẳng định.
1.Vào thế kỉ VIII tr.CN ,La Mã chỉ là một công xã ở miền Trung bán đảo Y-ta-li-a.
Vào thế kỉ I tr.CN từ một quốc gia chiếm hữu nô lệ nhỏ bé trên bờ sông Ti-brơ, La Mã trở thành một quốc gia rộng lớn, một đế quốc hùng mạnh thống trị cả vùng Địa Trung Hải.
2. Vào thế kỉ I tr.CN La Mã đánh chiếm HI Lạp,tuy nhiên, về văn hóa, La Mã lại bị trinh phục và chịu ảnh hưởng của HI Lạp.
3. Điều đó được minh chứng qua một số công trình đồ sộ có kích thước to lớn như: đấu trường cô-li-đê, nhà tắm ca-ra-ca-la, công trình khải hoàn môn( cổng chiến thắng)
4. Điểm mạnh của người La Mã là kiểu kiến trúc đô thị, với kiểu nhà mái tròn và cầu dẫn nước về thành phố dài hàng chục cây số.
6. Người La Ma cũng là những người đầu tiên sáng chế ra xi măng cho phép xây dựng nhiều công trình lớn bằng gạch.
7.Tượng Ô-guýt là tượng tiêu biểu cho kiểu tượng chân dung, tượng Hoàng đế Mac Ô-ren trên lưng ngựa là pho tượng tiêu biểu cho kiểu tượng đài kị sĩ.
8.Nhiều tranh tường được tìm thấy .
* Kết luận:
+ Tuy bị ảnh hưởng sâu sắc về văn hóa và nghệ thuật Hi Lạp, nhưng trong gần 500 năm phát triển,MT La Mã cũng tạo được những giá trị đặc sắc, chưa từng thấy ở một nền văn minh nào trước đó.
+ La Mã thời kì cổ đại được hình thành từ hai nguồn ảnh hưởng đó là: Hi Lạp và nghệ thuật bản địa, do đó đã tạo được những sáng tạo riêng, đặc biệt là tượng chân dung.
* Hoạt động 5: Đánh giá nhận xét.
* Củng cố:
Em hãy kể tên một số công trình kiến trúc và điêu khắc của nền mĩ thuật thế giới?
* Đánh giá:
Gv nhận xét giờ học, khen ngợi tinh thần học tập.
* Dặn dò:
Học bài trong sgk và ghi chép.
Quan sát , học tập trên sách báo, các phương tiên thông tin đại chúng.
Đọc trước bài 30, giờ sau mang đầy đủ giấy vẽ, bút,màu
2’
3’
13’
12’
12’
5’
- Lớp báo cáo.
- Ai Cập thuộc châu Phi.
- Ai Cập nằm bên bờ con sông Nin.
- Hi Lạp ,La Mã thuộc châu Âu.
- Học sinh lắng nghe
- Học sinh ghi đầu bài.
- Học sinh quan sát và chú ý.
- Đất nước Ai Cập
- Học sinh nghiên cứu sgk và trả lời theo các câu hỏi trên bảng phụ.
- Tiêu biểu cho kiến trúc Ai Cập cổ đại là hai những ngôi đền lộng lẫy,những Kim tự tháp đồ sộ.
- Điêu khắc Ai Cập có các thể loại: Tượng đá,phù điêu, hình chạm trổ.
- Nổi bật nhất là những pho tượng đá khổng lồ, tượng trưng cho quyền năng của thần linh như tượng Nhân sư (đầu người ,mình sư tử có cánh) cao khoảng 20m, dài khoảng 60m được tạc từ những khối đá lớn.
- Tranh tường có mặt ở hầu khắp các công trình kiến trúc lớn nhỏ của Ai Cập cổ.Tranh chứa đựng các sự tích liên quan đến những vị thần và người sáng lập ra thế giới bằng những đường nét đơn giản,khúc chiết ,màu sắc hài hòa. Nhiều bức đến nay hầu như vẫn còn nguyên vẹn, sống mãi với thời gian.
- Học sinh quan sát và chú ý lắng nghe.
- Học sinh thảo luận theo nhóm.
- Đại diện nhóm trả lời, các bạn khác chú ý lắng nghe và bổ sung ý kiến.
- Người Hi Lạp thời kì cổ đại đã sáng tạo ra những kiểu cột độc đáo, khỏe khoắn,thanh nhã và duyên dáng .Chúng được xem là chuẩn mực thẩm mĩ trong nghệ thuật kiến trúc.Vì vậy các công trình của họ tuy không lớn nhưng đặc sắc và đẹp mắt.
- Tiêu biểu cho các công trình đó là đền Pác-tê-nông được xây dựng bằng đá cẩm thạch rất tráng lệ.Một đường diềm phù điêu chạy quanh dưới mái đền dài 276m ,mô tả lễ tôn vinh nữ thần A-tê-na với hàng trăm nhân vật được sắp xếp nhịp nhàng, uyển chuyển làm cho ngôi đền thêm linh thiêng rạng rỡ.
- Tượng và phù điêu đã đạt tới đỉnh cao của sự cân đối hài hòa.Các pho tượng có hình dáng sinh động ,không thần bí,không dung tục, vẫn luôn là những kiệt tác của nền nghệ thuật điêu khắc cổ.
- Một số tác giả ,tác phẩm tiêu biểu là:
Nhà điêu khắc Pô-li-clét với tượng Đô-phi-rô.
“ “ “ Mi-rông “ “Người ném đĩa.
“ “ “ Phi-di-át “ “ Thần dớt.
- Các tác phẩm hội họa nguyên bản còn lại rất ít hoặc chưa đủ tin cậy.
Đồ gốm đẹp và độc đáo với hình dáng , nước men,hình vẽ trang trí thật hài hòa.
- Học sinh thực hiện theo yêu cầu:
Đánh dấu vào các câu mà em cho là đúng hoặc sai.
 Nội dung
Đ
S
1.Vào thế kỉ I tr.CN,La Mã là một quốc gia nhỏ bé trên bờ sông Ti-brơ?
v
2. Nền văn hóa La Mã chịu ảnh hưởng sâu đậm của nền văn hóa Hi Lạp?
V
3. Kiến trúc là loại hình mĩ thuật phát triển nhất và có nhiêù sáng tạo đặc sắc nhất của La Mã cổ đại?
V
4. Điểm mạnh của người La Mã là kiến trúc đô thị, với kiểu nhà mái vuông và cầu dẫn nước?
V
5. Đấu trường Cô-li-đê có sức chứa tám vạn khán giả?
v
6.Người La Mã là người thứ 2 sáng chế ra xi măng?
V
7.Tượng Ô-guýt là tượng tiêu biểu cho kiểu tượng đài kị sĩ?
V
8.Nhiều tranh vẽ trên giấy được tìm thấy dưới lớp tro vùi của núi lửa?
v
- Học sinh kể tên.