Giáo án lớp 9 Vật lí - Tiết 62 - Bài 53: Sự phân tích ánh sáng trắng

Ngày dạy: 10/04/2010
§53. SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
Tiết: 62
I. Mục tiêu:
 1. Kiến thức:
Phát biểu khẳng định: Trong chùm sáng trắng có chứa nhiều chùm sáng màu khác nhau.
Trình bày và phân tích được thí nghiệm phân tích ánh sáng trắng bằng lăng kính để rút ra kết luận: Trong chùm sáng trắng có chứa nhiều chùm sáng màu.
Trình bày và phân tích được thí nghiệm phân tích ánh sáng trắng bằng đĩa CD để rút ra được kết luận về sự phân tích ánh sáng trắng.
 2. Kĩ năng:
Rèn cho học sinh kĩ năng phân tích ánh sáng trắng thành ánh sáng màu qua thí nghiệm.
Vận dụng kiến thức thu thập được giải thích các hiện tượng ánh sáng màu như cầu vòng, bong bóng xà phòng . . . dưới ánh sáng trắng.
 3. Thái độ:
Giáo dục tính cẩn thận, nghiêm túc trong khi làm thí nghiệm.
Giáo dục môi trường.
II. Chuẩn bị:
GV: Chuẩn bị cho mỗi nhóm học sinh:
1 lăng kính tam giác đều.
1 màn chắn trên có khoét 1 khe hẹp.
1 bộ tấm lọc màu xanh, đỏ, nữa đỏ nữa xanh.
1 đĩa CD.
1 đèn phát ánh sáng trắng.	 
HS: Đọc và nghiên cứu bài “Sự phân tích ánh sáng trắng”.
III. Phương pháp:
Thực nghiệm 
Phân tích
So sánh
Thảo luận nhóm
IV. Hoạt động dạy học:
Ổn định.
KTBC.
Em hãy kể một số nguồn sáng màu trong thực tế.
Thực hiện bài tập 52.2 SBT.
Bài mới.
HOẠT ĐỘNG THẦY- TRÒ
NỘI DUNG
HOẠT ĐỘNG 1: Tổ chức tình huống vào bài.
GV: Giới thiệu tình huống vào bài như SGK.
HOẠT ĐỘNG 2: Tìm hiểu việc phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính.
HS: Đọc tài liệu để nắm được cách làm thí nghiệm.
HS: Các nhóm nhận dụng cụ thí nghiệm.
GV: Hướng dẫn HS cách bố trí thí nghiệm 1.
HS: Tiến hành thí nghiệm.
HS: Đại diện nhóm báo cáo câu C1.
(Ánh sáng chiếu đến lăng kính là ánh sáng trắng; sau lăng kính ta quan sát đựơc một dải màu).
GV: Tiếp tục hướng dẫn HS cách bố trí thí nghiệm 2a, b.
HS: Tìm hiểu mục đích TN, dự đoán kết quả thu được.
HS: Tiến hành thí nghiệm.
HS: Quan sát hiện tượng và kiểm tra dự đoán.
HS: Đại diện nhóm báo cáo câu C2.
HS: Các nhóm thảo luận câu C3.
HS: Đại diện nhóm trả lời câu C3.
HS: Nhóm khác nhận xét, bổ sung.
GV: Các nhóm thảo luận câu C4.
HS: Đại diện nhóm trả lời câu C4.
HS: Nhóm khác nhận xét, bổ sung.
GV: Nhận xét bổ sung hoàn chỉnh.
HS: Rút ra kết luận.
HOẠT ĐỘNG 3: Tìm hiểu việc phân tích ánh sáng trắng bằng đĩa CD.
GV: Hướng dẫn HS làm thí nghiệm 3.
HS: Các nhóm nhận dụng cụ và tiến hành TN.
GV: Quan sát, uốn nắn các nhóm làm TN.
HS: Thảo luận và trả lời câu hỏi C5.
HS: Nhóm khác nhận xét, bổ sung.
HS: Thảo luận và trả lời câu hỏi C6.
HS: Nhóm khác nhận xét, bổ sung.
HS: Rút ra kết luận.
HS: Rút ra kết luận chung về việc phân tích 1 chùm sáng trắng thành những chùm sáng màu khác nhau.
HOẠT ĐỘNG 4: Vận dụng 
HS: Cá nhân HS thực hiện câu C7.
HS: HS khác nhận xét, bổ sung.
HS: Cá nhân HS thực hiện câu C9.
HS: HS khác nhận xét, bổ sung.
GDMT: 
Cần qui định tiêu chuẩn về sử dụng đèn màu trang trí và quảng cáo.
Ngiêm cấm việc sử dụng đèn pha ô to xe máy phát ra ánh sáng màu.
Hạn chế việc sử dụng đèn thấp sáng quảng cáo để tiết kiệm điện năng.
I. Sự phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính.
 1. Thí nghiệm 1:
(SGK)
 C1: Dải màu có nhiều màu nằm sát cạnh nhau. Ở bờ này là màu đỏ, rồi đến màu da cam, màu vàng . . . Ở bờ kia là màu tím.
 2. Thí nghiệm 2:
 C2: Khi chắn khe K bằng tấm lọc màu đỏ thì ta thấy có vạch đỏ, bằng tấm lọc màu xanh có vạch xanh; 2 vạch này không nằm cùng chỗ.
 Khi chắn khe K bằng tấm lọc nữa trên màu đỏ, nữa dưới màu xanh thì ta thấy đồng thời cả 2 vạch đỏ và xanh nằm lệch nhau.
 C3: Lăng kính không đóng vai trò như tấm lọc màu. Nếu lăng kính có tác dụng nhuộm màu cho chùm tia sáng thì tại sao chỗ này chỉ nhuộm màu xanh, chỗ kia chỉ nhuộm màu đỏ? Trong khi đó các vùng mà các tia sáng đi qua lăng kính có tính chất hoàn toàn như nhau.
 Ý kiến 2 là đúng.
 C4: Trước lăng kính ta chỉ có 1 dải sáng trắng. Sau lăng kính ta thu được nhiều dải sáng màu. Như vậy lăng kính đã phân tích từ dải sáng trắng nói trên ra nhiều dải sáng màu.
 3. Kết luận:
(SGK)
II. Phân tích một chùm sáng trắng bằng sự phản xạ trên đĩa CD.
 1. Thí nghiệm 3:
(SGK)
 C5: Khi chiếu ánh sáng trắng vào mặt ghi của đĩa CD và quan sát ánh sáng phản xạ, ta thấy nhìn theo phương này có ánh sáng màu này, theo phươmg khác có ánh sáng màu khác.
 C6: + Ánh sáng chiếu đến đĩa CD là ánh sáng trắng.
 + Tuỳ theo phương nhìn ta có thể thấy ánh sáng từ đĩa CD đến mắt ta có màu này hay màu kia.
 + Trước khi đến đĩa CD chùm sáng là chùm sáng trắng. Sau khi phản xạ trên đĩa CD, ta thu được nhiều chùm sáng màu khác nhau truyền theo các phương khác nhau.
 2. Kết luận: (SGK)
II. Kết luận chung
 Có thể có nhiều cách phân tích một chùm ánh sáng trắng thành những chùm ánh sáng màu.
III. Vận dụng 
 C7: Được, vì nếu chiếu chùm sáng trắng qua tấm lọc màu đỏ ta thu được ánh sáng đỏ. Ta có thể coi như tấm lọc màu đỏ có tác dụng tách chùm sáng đỏ khỏi chùm sáng trắng (Màu xanh " tương tự).
 C9: HS thực hiện.
Củng cố và luyện tập.
(Thực hiện hoạt động 4)
HDHS tự học ở nhà.
Học thuộc ghi nhớ và xem lại SGK.
Thực hiện câu C8.
Làm bài tập 53 – 54.1, 53 – 54.4 SBT.
Đọc và nghiên cứu trước bài “Sự trộn các ánh sáng màu”.
	+ Thế nào là sự trộn hai hay nhiều ánh sáng màu với nhau?
	+ Có thể trộn được ánh sáng trắng hay không, có thể trộn được “ánh sáng đen” hay không?
V. Rút kinh nghiệm:
..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................