Giáo án lớp 6 môn Lí - Tiết 22 - Bài 19: Sự nở vì nhiệt của chất lỏng

Ngày soạn: 16.01.2010	Vật Lý 6
Ngày dạy: 18.01.2010	Tiết 22
BÀI 19
SỰ NỞ VÌ NHIỆT CỦA CHẤT LỎNG
I. Mục tiêu:
	1. Kiến thức:
Giải thích được một số hiện tượng đơn giản về sự nở vì nhiệt của chất lỏng.
Biết thực hiện thí nghiệm ở hình 19.1 và 19.2 SGK mô tả hiện tượng xảy ra và rút ra được kết luận.
	2. Kỹ năng:
HS có thể làm được thí nghiệm, chứng minh được sự nở vì nhiệt của chất lỏng.
	3. Thái độ:
HS phải có thái độ nghiêm túc trong khi làm thí nghiệm và cẩn thận vì trong thí nghiệm có dùng đến nước nóng, báo cáo trung thực về kết quả thí nghiệm, có thái độ hợp tác cùng các bạn trong nhóm để hoàn thành bài thí nghiệm
II. Chuẩn bị:
Các nhóm:
Một bình thuỷ tinh đáy bằng.
Một ống thuỷ tinh thẳng có thành dày.
Một nút cao su có đục lỗ.
Một chậu bằng thuỷ tinh hoặc nhựa.
Nước có pha màu.
Một phích nước nóng.
Một chậu nước lạnh.
Một miếng bía trắng có vẽ vạch chia và được cắt ở
hai chổ để lồng vào ống thuỷ tinh.
Cả lớp:
Tranh vẽ các hình mô tả thí nghiệm trong SGK
Hai bình thuỷ tinh giống nhau có nút cao su gắn ống thuỷ tinh, một bình đựng nước pha màu, một bình đựng rượu pha màu (khác màu nước). Lượng nước và rượu như nhau.
Chậu thuỷ tinh to chứa được hai bình trên.
Phích nước nóng.
Bảng phụ ghi câu C4
III. Tổ chức hoạt động dạy và học
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Ghi bảng
* Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Tổ chức tình huống học tập (8’)
 Kiểm tra bài củ:
Yêu cầu HS1 nêu kết luận về sự nở vì nhiệt của chất rắn, nêu 2 ví dụ ứng dụng về sự dãn nở vì nhiệt của chất rắn
Yêu cầu HS2 chữa bài tập 18.3 sách bài tập.
Tổ chức tình huống học tập:
- Trong bài trước chúng ta đã tìm hiểu sự dãn nở vì nhiệt của chất rắn, vậy đối với chất lỏng có dãn nở vì nhiệt giống vậy không? Nó có điểm gì khác hơn không?
- Ta có thể đưa ra những lời nhận định về ý kiến của bạn Bình trong phần đầu bài?
- Để trả lời cho câu hỏi đặt ra chúng ta đi vào tìm hiểu bài SỰ NỞ VÌ NHIỆT CỦA CHẤT LỎNG.
* Hoạt động 2: Làm thí nghiệm xem nước có nở ra khi nóng lên không? (12’)
- GV chia nhóm.
- GV yêu cầu HS xem sách cho biết những dụng cụ cần dùng và tiến trình làm thí nghiệm?
- Yêu cầu HS cho biết mục đích của thí nghiệm này nhằm để làm gì? Và ta cần quan sát gì ở thí nghiệm này?
- GV trình bày lại cụ thể các bước làm thí nghiệm rồi yêu cầu các nhóm tiến hành làm thí nghiệm.
+ Nước màu, bình cầu, nút cao su, ống mao dẫn, chậu lớn và nước nóng.
+ Mục đích thí nghiệm là xem thử chất lỏng có dãn nở vì nhiệt hay không?
+ Chúng ta cần quan sát mực nước màu trong ống mao dẫn lúc đầu và lúc sau khi đặt vào chậu nước nóng.
- GV chú ý quan sát theo dõi và nhắc nhở HS để đảm bảo an toàn. Khi thí nghiệm của các nhóm gần hoàn thành, GV yêu cầu các nhóm nêu lên kết quả thu được sau khi làm thí nghiệm: mực nước màu đã có sự thay đổi như thế nào? giải thích vì sao?
- GV cho HS đưa ra những dự đoán cho câu hỏi C2, lưu trên bảng và yêu cầu các nhóm tiến hành làm thí nghiệm để kiểm chứng các nhận định trên.
+ HS tiến hành làm thí nghiệm theo hướng dẫn của GV.
- Từ kết quả thí nghiệm yêu cầu HS rút ra kết luận: chất lỏng sẽ như thế nào khi làm lạnh đi?
Làm thí nghiệm:
Trả lời câu hỏi:
+ Kết quả thu được: mực nước màu trong ống mao dẫn tăng lên. Có hiện tượng đó là vì khi làm nóng khối chất lỏng trong bình đã nở ra và thể tích tăng lên nên đẩy mực nước màu lên.
- Có 3 khả năng:
 + Mực nước màu vẫn không thay đổi.
 + Mực nước màu tiếp tục tăng.
 + Mực nước màu hạ xuống.
Chất lỏng co lại khi lạnh đi.
* Hoạt động 3: Làm thí nghiệm kiểm chứng về sự nở vì nhiệt của các chất khác nhau thì khác nhau (10’)
- GV giới thiệu về thí nghiệm: các dụng cụ gồm 3 bình thuỷ tinh có gắn nút cao su và ống mao dẫn, trong bình có chứa lần lược là rượu, dầu, nước có thể tích bằng nhau. Đặt 3 bình trên vào 1 chậu nước nóng và quan sát hiện tượng.
- Yêu cầu HS cho biết mục đích của thí nghiệm và phải quan sát gì trong thí nghiệm?
+ Làm thí nghiệm để biết các chất lỏng khác nhau có nở vì nhiệt giống nhau không?
- GV tiến hành làm thí nghiệm cho HS quan sát.
+ Phải quan sát xem các mực chất lỏng thay đổi như thế nào?
- GV gọi 1 HS lên quan sát hiện tượng và cho biết các mực chất lỏng đã thay đổi như thế nào?
+ Các mực chất lỏng đều tăng nhưng tăng không đều. nước < dầu < rượu.
- Từ kết quả thí nghiệm thu được yêu cầu HS cho biết: từ kết quả thí nghiệm ta có thể rút ra kết luận gì?
+ Kết luận: các chất lỏng khác nhau nở vì nhiệt khác nhau.
- GV đặt các câu hỏi biện luận:
+ Tại sao làm thí nghiệm lại cần lượng chất lỏng trong các bình phải bằng nhau? Nếu lượng chất lỏng bằng nhau nhưng các bình có thể tích khác nhau ta có thể làm thí nghiệm được không?
+ Tại sao phải nhúng đồng thời 3 bình cùng lúc vào chậu nước nóng?
* Kết luận: Các chất lỏng khác nhau dãn nở vì nhiệt khác nhau.
* Hoạt động 4: Rút ra kết luận: (5’)
- GV treo bảng phụ ghi câu C4 và yêu cầu HS các nhóm thảo luận và hoàn thành câu trả lời?
- Yêu cầu đại diện nhóm trả lời và các nhóm khác có nhiệm vụ nhận xét câu trả lời của nhóm bạn. GV nhận xét các câu trả lời và chốt lại. Yêu cầu HS ghi vở.
Ghi vở câu C4:
Thể tích nước trong bình (1) tăng khi nóng lên, (2) giảm khi lạnh đi.
Các chất lỏng khác nhau nở vì nhiệt (3) không giống nhau.
3. Rút ra kết luận:
a. Thể tích nước trong bình (1) tăng khi nóng lên, (2) giảm khi lạnh đi.
b. Các chất lỏng khác nhau nở vì nhiệt (3) không giống nhau.
* Hoạt động 5: Vận dụng và ghi nhớ - Hướng dẫn về nhà (10’)
- Từ kết quả thu được yêu cầu cá nhân HS trả lời câu C5?
- Có thể cho HS khác nhận xét và trả lời lại
- Yêu cầu HS trả lời câu C6?
Chỉ yêu cầu HS giải thích đơn giản là “để tránh nắp chai sẽ bị bật ra khi chất lỏng đựng trong chai nở vì nhiệt”
- Gọi 1 HS đọc câu C7 và yêu cầu các HS trả lời. Gọi một số HS trả lời và GV nhận xét chốt lại.
 Mực nước ở 2 ống sẽ dâng cao nhưng không bằng nhau vì đối với ống mao dẫn có tiết diện lớn nên chứa lượng chất lỏng nhiều hơn vì vậy ống có tiết diện lớn mực nước sẽ thấp hơn.
- GV đặt các câu hỏi tổng kết bài:
 + Chất lỏng sẽ thay đổi như thế nào khi tăng và giảm nhiệt độ?
 + Các chất lỏng khác nhau dãn nở vì nhiệt có giống nhau không?
 + Quay lại tình huống ở đầu bài: câu trả lời của Bình có đúng không? Vì sao?
- Gọi 1 em HS đọc phần “có thể em chưa biêt”
* Hướng dẫn về nhà: 
- Cho bài tập về nhà: làm từ bài 19.1 đến 19.5 trong sách bài tập
- Về nhà học thuộc phần ghi nhớ trong SGK và trả lời được các câu hỏi từ C1 đến C7.
- Chuẩn bị bài 20 sự nở vì nhiệt của chất khí.
4. Vận dụng:
C5: Vì khi bị đun nóng, nước trong ấm nở ra và tràn ra ngoài.
C6: Vì chất lỏng trong chai nở ra vì nhiệt bị nắp chai cản trở gây ra lực lớn đẩy nắp chai bật ra.
C7: Mực chất lỏng trong ống nhỏ dâng lên nhiều hơn. Vì thể tích chất lỏng ở hai bình tăng lên như nhau nên ở ống có tiết diện nhỏ hơn, thì chiều cao cột chất lỏng phải lớn hơn.