Giáo án Lịch sử Lớp 7 - Tiết 29 và 30 - Năm học 2012-2013 - Đỗ Viết Cường

Ngày soạn: 29.11.2012
Ngày dạy: 05.12.2012 Dạy lớp: 7A
Ngày dạy: 05.12.2012 Dạy lớp: 7B
Ngày dạy:....................Dạy lớp:....................
Tiết 29 - Bài 15: 
SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ VĂN HÓA THỜI TRẦN
1) Mục tiêu.
a) Về kiến thức
- Nắm được những thành tựu phản ánh sự phát triển của văn hóa, giáo dục, khoa học kỹ thuật thời Trần. 
- Giáo dục, khoa học kĩ thuật thời Trần đạt tới trình dộ cao, nhiều công trình nghệ thuật tiêu biểu.
b) Về kỹ năng
- Giúp học sinh nhìn nhận sự phát triển về xã hội và văn hóa qua phương pháp so sánh với thời kì trườc. 
- Phân tích đánh giá nhận xét những thành tựu văn hóa đặc sắc.
c) Về thái độ
- Bồi dưỡng ý thức dân tộc và niềm tự hào về môt thời lịch sử có nền văn hóa riêng mang đậm bản sắc dân tộc.B
2) Chuẩn bị của GV và HS.
a) Chuẩn bị cuả GV
- Tranh ảnh thành tựu văn hóa thời Trần. 
b) Chuẩn bị của HS
- Học bài cũ, đọc trước bài mới.
3. Tiến trình bài dạy
a) Kiểm tra bài cũ (5 phút)
- Nêu tình hình kinh tế thời Trần sau chiến tranh? 
* Đặt vấn đề vào bài mới: ở tiết trước chúng ta thấy nhà Trần mặc dù trải qua các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm nhưng nền kinh tế rất phát triển. Vậy trên lĩnh vực văn hóa thì sao, đó là nội dung bài học hôm nay. (1 phút)
b) Dạy nội dung bài mới
Hoạt động của GV và HS
Nội dung ghi bảng
Hoạt động 1: (10 phút)
II. Sự phát triển văn hoá .
1. Đời sống văn hóa.
HS đọc phần 1 SGK
? Kể tên một số tín ngưỡng trong nhân dân?
 (Thờ tổ tiên, thờ các anh hùng dân tộc có công với đất nước).
? Đạo phật thời Trần so với thời Lý ntn?( Có phát triển nhưng không bằng thời Lý)
? Nêu những dẫn chứng chứng tỏ đạo phật phát triển?( Nhiều người đi tu, kể cả người thuộc giai cấp thống trị, chùa mọc khắp nơi)
GV : Đạo phật k trở thành quốc giáo, k ảnh hưởng chính trị, chùa chiền k là nơi dạy học mà trở thành trung tâm sinh hoạt văn hoá .
? So với đạo Phật, nho giáo phát triển như thế nào? (Nho giáo ngày càng được nâng caoN, chú ý hơn do nhu cầu xây dựng bộ máy nhà nước, nhiều nhà nho được triều đình trọng dụng: Trương HánSiêu, Chu Văn An)
? Kể tên các hình thức sinh hoạt văn hoá?( Ca hát, nhảy múa, chèo tuồng, múa rối, đấu vật, đua thuyền)
Liên hệ : Ngày nay có còn hình thức sinh hoạt văn hoá không?
? Nêu một số dẫn chứng về tập quán sống, giản dị của nhân dân? (Đi chân đất, quần áo đơn giản, áo đen hoặc áo tứ thân, cạo trọc đầu).
? Nhận xét về các hoạt động sinh hoạt văn hoá dưới thời Trần?( Các hình thức phong phú đa dạng mang tính dân tộc)
- Các tín ngưỡng cổ truyền phổ biến trong nhân dân. 
- Đạo phật và nho giáo đều phát triển, nho giáo phát triển mạnh .
- Các hình thức sinh hoạt văn hóa phổ biến. 
Hoạt động 2: (5 phút)
II. Sự phát triển văn hoá .
2. Văn học.
? Văn học thời Trần có đặc điểm gì? (Phong phú mang bản sắc dân tộc.
? Kể tên một số tác phẩm mà em biết? (Hịch tướng sĩ, Phò giá về kinh, Phú sông bạch đằng).
? Tại sao văn học thời Trần phát triển mạnh và mang nặng lòng yêu nước, tự hào dân tộc?
(VH phản ánh XH thời TrầnV, công cuộc kháng chiến chống M -N thắng lợi, thể hiện lòng tự hào DT)
- Bao gồm cả văn học chữ Hán và chữ nôm .
Hoạt động 3: (10 phút)
II. Sự phát triển văn hoá .
3. Giáo dục và khoa học kỹ thuật.
? Trình bày vài nét về tình hình giáo dục thời Trần?
HS đọc “ Năm1246... hơn nhiều”.
? Việc tổ chức thi cử thời Trần so với thời Lý ntn? (Tổ chức thi cử ngày càng nhiều hơn)
? Quốc sử viện có nhiệm vụ gì ? do ai đứng đầu và điều hành?(Cơ quan viết sử do Lê Văn Hưu đứng đầu)
GV : Bộ Đại Việt sử ký gồm 30 quyển, là bộ sử đầu tiên của nước ta)
? Trong cuộc kháng chiến chống M_N lần 2 và lần 3 chống Nguyên ai là người chỉ huy?
 GV : TQT ông là 1 nhà quân sự tài ba đã viết binh thư yêú lược 
? Kể 1 số thành tựu về lĩnh vực KHKT và y học ?
GV : Y học nổi tiếng thầy thuốc Tuệ Tĩnh đã nghiên cứu cây thuốc nam và chữa bệnh bằng thuốc nam.
? Nhận xét về giáo dục – KHKT thời Trần?
(Phát triển trên mọi lĩnh vực, có nhiều đóng góp cho nền VHdân tộc tạo bước phát triển cao cho nền văn minh Đại Việt)
- Giáo dục:
+ Mở rộng quốc tử giám.
+ Trường học mở ra nhiều
+ Các kỳ thi tổ chức ngày càng nhiều. 
- Khoa học kỹ thuật: 
+ Lập ra quốc sử viện: 1272 bộ Đại Việt sử ký ra đời.
+ Quân sự, y học đạt nhiều thành tựu.
Hoạt động 3: (10 phút)
II. Sự phát triển văn hoá .
4. Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc.
? Kể tên các công trình nghệ thuật kiến trúc và điêu khắcthời Trần? 
HS Quan sát H37 - GV gt chùa Phổ Minh .
? Em có nhận xét gì về nghệ thuật kiến trúc của ND qua việc XD tháp Phổ Minh?( Độc đáo) Tháp Phổ minh tiêu biểu cho nền văn hoá nào của dân tộc ta? (Phật giáo)
GV gt thành Tây đô: SGK/73.
HSQSH38 : Nhận xét so sánh hình rồng thời Trần so với thời Lý?( Hoa văn có dạng chữ S tượng trưng cho mây mưa mất đi . Xuất hiện những chi tiết mới cặp sừng , đôi tai tăng thêm vẻ dữ tợn, uy nghi, đường bệ của con rồng - biểu tượng uy quyền của giai cấp thống trị Trần)
- Nhiều công trình kiến trúc có giá trị ra đời. Tháp Phổ Minh, Thành Tây Đô.
- Nghệ thuật chạm, khắc tinh tế.
c) Củng cố, luyện tập (3 phút)
- Sinh hoạt văn hóa thời Trần được thể hiện như thế nào? 
- Nêu dẫn chứng về sự phát triển của giáo dục - khọc học kỹ thuật. 
d) Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà (1 phút)
- Học bài, trả lời câu hỏi SGK, soạn bài 16. 
* Rút kinh nghiệm sau tiết dạy:
	.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Ngày soạn: 29.11.2012
Ngày dạy: 06.12.2012 Dạy lớp: 7A
Ngày dạy: 07.12.2012 Dạy lớp: 7B
Ngày dạy:....................Dạy lớp:....................
Tiết 30 - Bài 16: 
SỰ SUY SỤP CỦA NHÀ TRẦN CUỐI THẾ KỶ XIV
1) Mục tiêu.
a) Về kiến thức
- Tình hình kinh tế, xã hội cuối thời Trần: vua, quan ăn chơi sa đọa, không quan tâm đến sản xuất, làm cho đời sống nhân dân ngày càng cực khổ. 
- Các cuộc đấu tranh nông nô, nô tì diễn ra rầm rộ.
b) Về kỹ năng
- Phân tích, đánh giá, nhận xét về các sự kiện lịch sử. 
c) Về thái độ
- Bồi dưỡng tình cảm yêu thương người dân lao động. Thấy được vai trò của quần chúng nhân dân trong lịch sử. 
2) Chuẩn bị của GV và HS.
a) Chuẩn bị cuả GV
- Lược đồ khởi nghĩa nông dân cuối thế kỷ XIV.
b) Chuẩn bị của HS
- Học bài cũ, đọc trước bài mới.
3. Tiến trình bài dạy
a) Kiểm tra bài cũ (5 phút)
- Trình bày tình hình văn hóa, giáo dục thời Trần sau chiến tranh?
- Nêu những thành tựu về khoa học kỹ thuật thời Trần?
* Đặt vấn đề vào bài mới: Tình hình kinh tỏ, xã hội thời Trần đạt nhiều thành tựu rực rỡ, đóng góp sự phát triển đất nước, nhưng đến cuối thế kỷ XIV nhà Trần sa sút nghiêm trọng tạo tiền đề cho triều đại mới lên thay. (1 phút)
b) Dạy nội dung bài mới
Hoạt động của GV và HS
Nội dung ghi bảng
Hoạt động 1: (17 phút)
I. Tình hình kinh tế xã hội
1. Tình hình kinh tế.
HS đọc SGK phần 1:
? Tình hình kinh tế nước ta nửa sau thế kỷ XIV như thế nào? Tại sao có tình trạng đó?( KT không phát triển, suy yếu trì trệ do nhà nước không quan tâm đến sản xuất)
GV : Vua Trần Dụ Tông bắt dân đào hồ lớn trong hoàng thành giữa hồ làm núi, bắt dân trở nước mặn đổ vào hồ nuôi hải sản – Tướng Trần khánh Dư nói “ Lấy Vịt nuôi chim ưng có gì là lạ”.
? Những việc làm của vua, quan dẫn đến hậu quả như thế nào?
HS đọc “ Vào nửa sau...nửa rồi”. 
? Cuộc sống của nhân dân như thế nào? 
(nông dân phải bán ruộng đất, vợ con và biến thành nô tì.)
- Nửa sau thế kỷ XIV sản xuất nông nghiệp trì trệ mất mùa, đói kém
- Đời sống nhân dân gặp nhiều khó khăn.
Hoạt động 2: (18 phút)
I. Tình hình kinh tế xã hội
2. Tình hình xã hội.
HS đọc “ Mặc cho...lũng đoạn”
 ? Trước tình hình đời sống nhân dân như vậy, vua quan, nhà Trần đã làm gì? 
? Sự sa đoạ đó được thể hiện ntn ?
Hậu quả là gì? (Nghiện rượuN, đàn hát, hoang dâm, xây dinh thự, chùa chiền -> Rối loạn kỉ cương, phép nước, triều chính lũng đoạn)
GV: Lợi dụng tình hình đự, nhiều kẻ nịnh thần làm rối loạn kỉ cương phép nước.Chu Văn An, quan Tư nghiệp ở Quốc tử giám dâng sớ đề nghị chém 7 tên nịnh thần nhưng Vua không nghe, ông đã từ quan.
? Việc làm của Chu Văn An chứng tỏ điều gì? (ông là 1 vị quan thanh liêmO, không vụ lợi, đặt lợi ích nhân dân lên trên)
GV: Nhà Trần ngày càng suy sụp hơn .Dụ Tông chết , Dương Nhật Lễ lên cầm quyền.
HS đọc “ Trần ...rượu chè”.
? Em có nhận xét gì về nhà Trần nửa cuối TK XIV?( Vua quan ngày càng sa đoạ, thối nát, nhà Trần ngày càng suy yếu)
? Nhân dân có thái độ ntn ?
GV treo lược đồ khởi nghĩa nông dân cuối thế kỷ XIV .
HS dựa trên lược đồ xác định địa điểm nổ ra các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu . 
 HĐ nhóm : Nhận xét địa bàn, lực lượng, kết quả của các cuộc khởi nghĩa? (Miền xuôiM, miền núi, trung tâm đồng bằng - Nông dân – Thất bại)
? Vì sao các cuộc khởi nghĩa đều thất bại? (Triều đình đàn ápT, lực lượng chưa đủ mạnh) 
? Sự bùng nổ các cuộc khởi nghĩa nông dân, nô tì nửa sau thế kỷ XIV nói lên điều gì? Nó có tác động ntn đến triều đình phong kiến? 
 (Đó là những phản ứng mãnh liệt của nhân dân đối với nhà Trần, Làm cho nền thống trị của nhà Trần đã suy thoái ngày càng suy sụp hơn).
- Vua quan ăn chơi sa đọa, triều chính lũng đoạn. 
- Bên ngoài Cham pa xâm lược, nhà Minh yêu sách. 
-Nhân dân đấu tranh, nhiều cuộc khởi nghĩa nổ ra: 
+ Khởi nghĩa Ngô Bệ (1344-1360) ở Hải Dương, kết quả thất bại.
+ Khởi nghĩa Nguyên Thanh, Nguyễn Kỵ ở Thanh Hóa. 
+ Khởi nghĩa Phạm Sư ôn (1390) ở Hà Tây
+ Khởi nghĩa Nguyễn Như Cái (1399) ở Sơn Tây, Vĩnh Phúc, Tuyên Quang.
c) Củng cố, luyện tập (3 phút)
- Trình bày tóm tắt tình hình kinh tế, xã hội nước ta nửa sau thế kỷ XIV? 
- Nhận xét về nhà Trần nửa cuối thế kỷ XIV?
d) Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà (1 phút)
- Học bài, soạn bài phần II bài 16. 
 * Rút kinh nghiệm sau tiết dạy:
	.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................